ءبىر – بىرىنەن قاراما – قارسى قوزعالىسقا بەرىلگەن ەسەپتەر
باتىس قازاقستان وبلىسى، بوكەي ورداسى اۋدانى
م - س. باباجانوۆ اتىنداعى جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ
ابدرەشوۆا ا.ف.
ماتەماتيكا 4 - سىنىپ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءبىر – بىرىنەن قاراما – قارسى قوزعالىسقا بەرىلگەن ەسەپتەر
شىعارۋ.
ماقساتى: بىلىمدىلىك. ساباقتىڭ مازمۇنىن تۇسىندىرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، قوزعالىسقا، بەلگىسىز ءۇشىنشى قوسىلعىشتى تابۋعا بەرىلگەن ەسەپتەر شىعارۋ بارىسىندا ەرەجەلەردى دۇرىس قولدانا بىلۋگە، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ودان ءارى دامىتا وتىرىپ، بىلىمدەرىن شىنداۋ.
دامىتۋشىلىق. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋىن، قيالىن دامىتۋ، اۋىزشا، جازباشا ەسەپتەۋگە توسەلدىرۋ.
تاربيەلىك. وقۋشىلاردى ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ىزدەنىمپازدىققا تاربيەلەۋ.
قولدانىلاتىن ادىستەر: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ.
كورنەكىلىگى: ەسەپتەرگە بايلانىستى سىزبالار، ەرەجەلەر، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار.
جوسپار
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. پسيحولوگيالىق دايىندىق – 5 مينۋت
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ - 3 مينۋت.
وي قوزعاۋ: ويلانۋ – 1 مينۋت
جازۋ – 1 مينۋت
ءىىى. وقۋلىقپەن جۇمىس – 20 مينۋت
ۇجىمدىق جۇمىس – 10 مينۋت
بەكىتۋ – 2 مينۋت
ءىۇ. باعالاۋ – 2 مينۋت
ءۇ. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ – 1 مينۋت
ءمۇعالىم: - بالالار بارىمىزدە ورنىمىزدان تۇرايىق. بۇگىن بىزگە قوناققا كەلىپ وتىرعان ۇستازدارىمىزبەن سالەمدەسىپ جىبەرەيىك. ورنىمىزدان تۇرىپ، ورتاعا شىعايىق.
سالەمدەسۋ ءساتى.
ۇلكەنگە دە ءسىز.
كىشىگە دە ءسىز
قۇرمەتپەنەن سىزدەرگە.
باس يەمىز ءبىز.
ەندى ءبارىمىز شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرىپ، ءبىر – بىرىمىزگە جۇرەك جىلۋىمىزدى سىيلايىق.
كۇلىم قاعىپ قولىمدى،
1، 2، 3 دەپ سوعايىن.
قاراپ تۇرعان كورشىمە
مەن قولىمدى بۇلعايىن.
جىلى، جىلى سوزبەنەن، جۇرەگىمدى سىيلايىن.
جىلى، جىلى سوزبەنەن، ماڭدايىننان سيپايىن.
ىستىق الاقانىممەن، قولىڭدى بەر قىسايىن،
امانداسىپ وزىڭمەن، قۇشاقتاسىپ الايىن.
- بۇگىنگى كۇندەرىڭىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن، ءبارىمىز ورنىمىزعا جايعاسايىق.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. / داپتەرلەرىن جيناپ الاۋ /
وي قوزعاۋ.
ەرەجەلەردى سويلەتۋ.
V = S: T
T = S: V
S = V ح T
Vجاق = V₁ + V₂
جىلدامدىق - ۋاقىت بىرلىگى ىشىندە ءجۇرىپ وتكەن قاشىقتىق.
ءبىر – بىرىنە جانە بىرىنەن – ءبىرى قاراما – قارسى باعىتتارعا قوزعالعانداعى جاقىنداۋ / قاشىقتاۋ / جىلدامدىعى جىلدامدىقتردىڭ قوسىندىسىنا تەڭ.
ءىىى. سارالانعان ءبولىم. وپەراسيالىق – ورىنداۋشىلىق كەزەڭ.
وزىندىك جۇمىس
№ 1 كەستە بويىنشا جۇمىس
ءمۇعالىمنىڭ باسشىلىعىمەن جۇمىس
№2 كەستەدەگى مالىمەتتەردى پايدالانا وتىرىپ،
ەسەپتەر قۇراۋ
ا/ ( 900 + 800 ) ح 2 ورنەگى بويىنشا ەسەپ قۇراستىرۋ.
ءبىر ورماندى مەكەندەگەن ءپىل مەن كەرىك بىرىنەن – ءبىرى قاراما – قارسى باعىتتا ەكى جاققا جولعا شىقتى.
ءپىلدىڭ جىلدامدىعى 900 م / مين، ال كەرىكتىڭ جىلدامدىعى 800 م/ مينۋت. ولار 2 مينۋتتان كەيىن قانداي قاشىقتىقتا بولادى؟
ءپىلدىڭ V – 900 م / مينۋت
كەرىك V – 800 م / مينۋت
t – 2 مينۋت
S -؟
شەشۋى: ( 900+800 ) ح 2 =3400م. ياعني – 3400م = 3كم400م
جاۋابى: 2 مينۋتتان كەيىن 3400 م قاشىقتىقتا بولادى.
№ 3
2 كوستيۋم – 7200 تگ
پالتو -؟ 2 ەسە قىمبات
3 پالتو -؟
شەشۋى: 7200: 2 = 3600 تگ / كوستيۋمنىڭ قۇنى /
3600 ح 2 = 7200/ 1 پالتونىڭ قۇنى /
7200ح 3 = 21600
جاۋابى: 3 پالتو 21600 تەڭگە
№ 4
ءى كۇنى – 22000 تگ
ءىى كۇنى -؟ 2 ەسە كەم ------------------------ 42000 تگ
ءىىى كۇنى -؟
شەشۋى: 22000: 2 =11000
42000 – ( 22000 + 11000 )=9000
جاۋابى: ءىىى كۇنى – 900 تەڭگە
№ 5
ا/ 1896: 8 = 237
7524: 6 = 1254
15780: 5 = 3156
956: 4 = 239
ءا/ 846 ح 8 = 6768
615 ح 5 = 3075
6004 ح 2 = 12008
1983 ح 9 = 17847
№ 7 ءىى باعانى
ح + 3020= 5827
ح= 5827 - 3020
ح= 2807
---------------------------
2807 +3020 = 5827
5827 =5827
30030: ح = 6
ح = 30030: 6
ح = 5005
-------------------
30030: 5005 = 6
6=6
سەرگىتۋ ءساتى
«2» دەگەنىڭ ناشار باعا، الادى ونى ناشار بالا.
«3» دەگەنىڭ ورتا باعا، ساپاسى دا ورتا عانا.
«4» دەگەنىڭ جاقسى باعا، الادى ونى جاقسى بالا.
«5» دەگەنىڭ ۇزدىك باعا، وقيتىن بول ۇزدىك قانا.
ۇجىمدىق جۇمىس
№ 8
48 ت + 507 كگ = 48507 كگ
90 م+075 مم = 90075 مم
8 كم +027 م = 8027 م
8 س + 97 كگ = 897 كگ
95 تگ + 59 تيىن = 9559 تيىن
9 كگ + 514 گ = 9514 گ
№ 9
ءسۇيىر بۇرىشتار: اDس. FMK. DEB. AOC. OCA. AKB
1. ۋاقىتتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟ T = S: V
2. جىلدامدىقتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟ V = S: T
3. قاشىقتىقتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟ S = V ح T
4. جاقىنداۋ، قاشىقتاۋ جىلدامدىعىن تابۋ ءۇشىن
نە ىستەيمىز؟ Vجاق = V₁ + V₂
ءۇ. كىرىكتىرىلگەن ءبولىم. رەفلەكسيالىق باعالاۋ كەزەڭى.
وقۋشىلار ساباققا قاتىسۋى بويىنشا باعالانادى.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
م - س. باباجانوۆ اتىنداعى جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ
ابدرەشوۆا ا.ف.
ماتەماتيكا 4 - سىنىپ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءبىر – بىرىنەن قاراما – قارسى قوزعالىسقا بەرىلگەن ەسەپتەر
شىعارۋ.
ماقساتى: بىلىمدىلىك. ساباقتىڭ مازمۇنىن تۇسىندىرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، قوزعالىسقا، بەلگىسىز ءۇشىنشى قوسىلعىشتى تابۋعا بەرىلگەن ەسەپتەر شىعارۋ بارىسىندا ەرەجەلەردى دۇرىس قولدانا بىلۋگە، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ودان ءارى دامىتا وتىرىپ، بىلىمدەرىن شىنداۋ.
دامىتۋشىلىق. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋىن، قيالىن دامىتۋ، اۋىزشا، جازباشا ەسەپتەۋگە توسەلدىرۋ.
تاربيەلىك. وقۋشىلاردى ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ىزدەنىمپازدىققا تاربيەلەۋ.
قولدانىلاتىن ادىستەر: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ.
كورنەكىلىگى: ەسەپتەرگە بايلانىستى سىزبالار، ەرەجەلەر، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار.
جوسپار
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. پسيحولوگيالىق دايىندىق – 5 مينۋت
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ - 3 مينۋت.
وي قوزعاۋ: ويلانۋ – 1 مينۋت
جازۋ – 1 مينۋت
ءىىى. وقۋلىقپەن جۇمىس – 20 مينۋت
ۇجىمدىق جۇمىس – 10 مينۋت
بەكىتۋ – 2 مينۋت
ءىۇ. باعالاۋ – 2 مينۋت
ءۇ. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ – 1 مينۋت
ءمۇعالىم: - بالالار بارىمىزدە ورنىمىزدان تۇرايىق. بۇگىن بىزگە قوناققا كەلىپ وتىرعان ۇستازدارىمىزبەن سالەمدەسىپ جىبەرەيىك. ورنىمىزدان تۇرىپ، ورتاعا شىعايىق.
سالەمدەسۋ ءساتى.
ۇلكەنگە دە ءسىز.
كىشىگە دە ءسىز
قۇرمەتپەنەن سىزدەرگە.
باس يەمىز ءبىز.
ەندى ءبارىمىز شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرىپ، ءبىر – بىرىمىزگە جۇرەك جىلۋىمىزدى سىيلايىق.
كۇلىم قاعىپ قولىمدى،
1، 2، 3 دەپ سوعايىن.
قاراپ تۇرعان كورشىمە
مەن قولىمدى بۇلعايىن.
جىلى، جىلى سوزبەنەن، جۇرەگىمدى سىيلايىن.
جىلى، جىلى سوزبەنەن، ماڭدايىننان سيپايىن.
ىستىق الاقانىممەن، قولىڭدى بەر قىسايىن،
امانداسىپ وزىڭمەن، قۇشاقتاسىپ الايىن.
- بۇگىنگى كۇندەرىڭىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن، ءبارىمىز ورنىمىزعا جايعاسايىق.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. / داپتەرلەرىن جيناپ الاۋ /
وي قوزعاۋ.
ەرەجەلەردى سويلەتۋ.
V = S: T
T = S: V
S = V ح T
Vجاق = V₁ + V₂
جىلدامدىق - ۋاقىت بىرلىگى ىشىندە ءجۇرىپ وتكەن قاشىقتىق.
ءبىر – بىرىنە جانە بىرىنەن – ءبىرى قاراما – قارسى باعىتتارعا قوزعالعانداعى جاقىنداۋ / قاشىقتاۋ / جىلدامدىعى جىلدامدىقتردىڭ قوسىندىسىنا تەڭ.
ءىىى. سارالانعان ءبولىم. وپەراسيالىق – ورىنداۋشىلىق كەزەڭ.
وزىندىك جۇمىس
№ 1 كەستە بويىنشا جۇمىس
ءمۇعالىمنىڭ باسشىلىعىمەن جۇمىس
№2 كەستەدەگى مالىمەتتەردى پايدالانا وتىرىپ،
ەسەپتەر قۇراۋ
ا/ ( 900 + 800 ) ح 2 ورنەگى بويىنشا ەسەپ قۇراستىرۋ.
ءبىر ورماندى مەكەندەگەن ءپىل مەن كەرىك بىرىنەن – ءبىرى قاراما – قارسى باعىتتا ەكى جاققا جولعا شىقتى.
ءپىلدىڭ جىلدامدىعى 900 م / مين، ال كەرىكتىڭ جىلدامدىعى 800 م/ مينۋت. ولار 2 مينۋتتان كەيىن قانداي قاشىقتىقتا بولادى؟
ءپىلدىڭ V – 900 م / مينۋت
كەرىك V – 800 م / مينۋت
t – 2 مينۋت
S -؟
شەشۋى: ( 900+800 ) ح 2 =3400م. ياعني – 3400م = 3كم400م
جاۋابى: 2 مينۋتتان كەيىن 3400 م قاشىقتىقتا بولادى.
№ 3
2 كوستيۋم – 7200 تگ
پالتو -؟ 2 ەسە قىمبات
3 پالتو -؟
شەشۋى: 7200: 2 = 3600 تگ / كوستيۋمنىڭ قۇنى /
3600 ح 2 = 7200/ 1 پالتونىڭ قۇنى /
7200ح 3 = 21600
جاۋابى: 3 پالتو 21600 تەڭگە
№ 4
ءى كۇنى – 22000 تگ
ءىى كۇنى -؟ 2 ەسە كەم ------------------------ 42000 تگ
ءىىى كۇنى -؟
شەشۋى: 22000: 2 =11000
42000 – ( 22000 + 11000 )=9000
جاۋابى: ءىىى كۇنى – 900 تەڭگە
№ 5
ا/ 1896: 8 = 237
7524: 6 = 1254
15780: 5 = 3156
956: 4 = 239
ءا/ 846 ح 8 = 6768
615 ح 5 = 3075
6004 ح 2 = 12008
1983 ح 9 = 17847
№ 7 ءىى باعانى
ح + 3020= 5827
ح= 5827 - 3020
ح= 2807
---------------------------
2807 +3020 = 5827
5827 =5827
30030: ح = 6
ح = 30030: 6
ح = 5005
-------------------
30030: 5005 = 6
6=6
سەرگىتۋ ءساتى
«2» دەگەنىڭ ناشار باعا، الادى ونى ناشار بالا.
«3» دەگەنىڭ ورتا باعا، ساپاسى دا ورتا عانا.
«4» دەگەنىڭ جاقسى باعا، الادى ونى جاقسى بالا.
«5» دەگەنىڭ ۇزدىك باعا، وقيتىن بول ۇزدىك قانا.
ۇجىمدىق جۇمىس
№ 8
48 ت + 507 كگ = 48507 كگ
90 م+075 مم = 90075 مم
8 كم +027 م = 8027 م
8 س + 97 كگ = 897 كگ
95 تگ + 59 تيىن = 9559 تيىن
9 كگ + 514 گ = 9514 گ
№ 9
ءسۇيىر بۇرىشتار: اDس. FMK. DEB. AOC. OCA. AKB
1. ۋاقىتتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟ T = S: V
2. جىلدامدىقتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟ V = S: T
3. قاشىقتىقتى تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟ S = V ح T
4. جاقىنداۋ، قاشىقتاۋ جىلدامدىعىن تابۋ ءۇشىن
نە ىستەيمىز؟ Vجاق = V₁ + V₂
ءۇ. كىرىكتىرىلگەن ءبولىم. رەفلەكسيالىق باعالاۋ كەزەڭى.
وقۋشىلار ساباققا قاتىسۋى بويىنشا باعالانادى.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
اشىق ساباقتىڭ تاقىرىبى: ىبىراي التىنسارين «دالانىڭ دارا ۇستازى»
