تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى
اتىراۋ وبلىسى، اتىراۋ قالاسى
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
بيولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
فازىلوۆا جىبەك ۇبەن قىزى
بيولوگيا 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى.
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى، ولاردىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرىن، اۋرۋدىڭ جۇعۋى جولدارى، اۋرۋ بەلگىلەرى، ەمدەلۋ جولدارى، الدىن الۋ شارالارى
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ، ۇقىپتىلىققا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا، تەمەكىنىڭ زيانى ۇعىنۋعا، ودان اۋلاق بولۋعا، ۇلتتىق قۇندىلىقتارمىزدى ساقتاۋعا، سالت - ءداستۇرىمىزدى ماقتان ەتۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق، ىسكەرلىك اركەتتەرىن دامىتۋ، زەرتتەۋشىلىككە، ىزدەنۋشىلىككە، تاقىرىپتىڭ تىڭ مازمۇنىن اشۋعا، سىندارلى لوگيكالىق ويلانۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق ءوتۋ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ، جەكە جۇمىس، جۇپتىق جۇمىس
قاجەتتى رەسۋرستار: ا - 3 فورماتتى قاعاز، ماركەلەر، ينتەرنەت ماتەريالدارى، ينتەربەلسەندى تاقتا، تاجىريبەلىك قۇرالدار: تىنىس الۋ جۇيەسىنىڭ مۇشەلەر ماكەتى، تەمەكى، ستاكان، ماقتا، باعالاۋ بەتشەلەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، حيميا، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ءدىنتانۋ پاندەرى.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى ماقسات قويۋ كەزەڭى
ءىىى ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ
ءىۇ جاڭا ساباقتا تۇسىنگەنىن تەكسەرۋ كەزەڭى
ءۇ بەكىتۋ كەزەڭى
ءۇى ۇيگە تاپسىرما
باعالاۋ
1. ۇيىمداستىرۋ وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ، ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسى
«شاتتىق شەڭبەرىن» قۇرۋ:
شىرىلدادى قوڭىراۋ
ءبىز ساباقتى باستايمىز
پارتامىزعا وتىرىپ
"تابىس" تىلەپ كوزبەنەن
جاڭا ءبىلىم الۋعا
العا قادام باستايمىز
تۇستەر بويىنشا توپقا ءبولىنۋ: 1 - توپ «تۇماۋ
2 - توپ «تەمەكى
3 - توپ «وكپە».
باعالاۋ پاراقشالارى جانە جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلار ءۇشىن جۇلدىزشالار
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ «تاڭعاجايىپ توعىزدىق» «سۇراقتى ۇستاپ ال!»
فاسول سالىنعان دوربانى توپتار ءبىر - بىرىنە لاقتىرۋ 178 - 183بەتتەگى سۇراقتار بويىنشا ءوزارا ءبىر - بىرىنە سۇراق بەرەدى
1. مۇرىن قۋىسىندا اۋا قانداي وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى؟
2. وكپەنىڭ تىرشىلىك سىيىمدىلىعى دەگەن نە؟
3. تىنىس الۋ كولەمى دەگەن نە؟
4. تىنىس الۋعا قاجەتتى اۋانىڭ قۇرامى؟
5. سىرتقا شىعارىلعان اۋانىڭ قۇرامى قانداي؟
6. وكپەنىڭ تىرشىلىك سىيىمدىلىعىن قانداي قۇرالدارمەن انىقتايدى؟
7. اۋا تامىرىنىڭ قۇرىلىسى قانداي؟
8. تىنىس الۋعا جانە تىنىس شىعارۋعا قانداي بۇلشىق ەتتەر قاتىسادى؟
9. پليەۆرا جانە پليەۆرا سۇيىقتىعىنىڭ ماڭىزى قانداي؟
وي قوزعاۋ.
توپتارعا ادام اعزاسى اۋرۋلارى جازىلعان شەڭبەرلى دياگرامما تاراتىلادى. وقۋشىلار سونىڭ ىشىنەن تىنىس الۋ اۋرالارىن عانا بوياۋ كەرەكتىگى ايتىلادى. تاپسىرمانى قاراي وتىرىپ، وقۋشىلار سىزدەر نەلىكتەن ول اۋرۋلار ءتۇرىن بويادىڭدار، ارينە ول سەندەرگە تانىس بولعاندىقتان ال كەيبىرەۋلەرى نەگە بويالمادى سەبەبى سىزدەرگە ول تانىس ەمەس ەكەن ەندەشە تىنىس الۋ اۋرۋلارى تۋرالى تولىق تانىسقىلارىڭ كەلە مە؟ دەپ جاڭا ساباقتى باستايمىز
ءىىى. جاڭا ساباق: تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى.
1. وكپە اۋرۋلارى: (پليەۆريت وكپە راگى، تۋبەركۋلەز)
2. اۋا - تامشى اۋرۋلارى: (تۇماۋ، كەڭسىرىك اۋرۋلارى: گايموريت «پوليپ، برونحى اۋرۋلارى تونزيليت، لورينگيت اۋرۋلارى
3. تەمەكى تارتۋدىڭ - تىنىس الۋعا زيانى تۋرالى ينتەربەلسەندى تاقتادان سلايد ارقىلى جانە ۆيدەونى كورسەتە وتىرىپ جاڭا ساباقتى تۇسىندىرەمىن.
ساباقتى بەكىتۋ ءۇشىن بەرىلەتىن تاپسىرمالار:
شىعارماشىلىق تاپسىرما “ءبىز ءومىردى تاڭدايمىز!” جۇپتىق جۇمىسقا تاپسىرما بەرىلەدى
«جارناما گازەتىن شىعارۋ» 1 - توپ - تۋبەركۋلەز دەرتى
2 - توپ - تۇماۋ اۋرۋى
3 - توپ - تەمەكىدەن بولاتىن وكپە راگى اۋرۋى
سىني ويلانۋ تاپسىرماسى وقۋشىلار بۇل اۋرۋدان قالاي قۇتىلۋعا بولاتىنىن جارنامالايدى. وقۋشى وي بەلسەندىلىگى ەسەپكە الىنادى.
تاجىريبەدەن نە تۇيەمىز!
بوتەلكەنىڭ ىشىنە ماقتا سالامىز تىعىننىڭ اۋزىنا شىنى تۇتىكشە قويامىز تەمەكىنى تۇتاتىپ وعان ەنگىزەمىز
نەنى بايقادىن؟
قانداي قورتىندى شىعاراسىڭ؟
لوگيكالىق تاپسىرما جەكە تاپسىرما «جاسوسپىرىمدەر نەگە تەمەكىگە اۋەس؟!!» وقۋشىلار ءوز ويلارىن توپتاستىرۋ ادىسىمەن جازادى
"كىم شاپشاڭ» تاپسىرماسى شارتى: اۋرۋ بەلگىلەرى ارقىلى اۋرۋ اتتارىن تاۋىپ جارىسادى
1. اۋىرعان ادام تەرلەگىش، ءالسىز، دەنە قىزۋى كوتەرىڭكى بولادى.
2 ءيىس، ءدام سەزۋ مۇشەلەرىنە قاتتى اسەر ەتەدى.
3. 200 - دەن استام ۋلى زاتتار بولادى
4. تاماققا تابەتى تارتپايدى، جوتەلەدى، قان تۇكىرەدى.
5. قۇرامىنداعى ۋلى زات – نيكوتين
6. كاپيلليار قانتامىرلارىنىڭ قابىرعالارى كەڭەيىپ، كىلەگەيلى قابىقشادان سۇيىق زاتتار كوپ بولىنەدى.
7. جاس اعزانى تەز ۋلاندىرادى
8. ورتالىق جۇيكە جۇيەسىن زاقىمدايدى
"اۋە شارى" ەسەپتەر شىعارۋ بۇل بىرلەسكەن جۇمىس.
بۇل ءادىس بويىنشا وقۋشىلار ولارعا ۇسىنىلعان نارسە فاكتى مە، الدە قاراپايىم پىكىر بولىپ (قۇندىلىق تۋرالى ويعا نەگىزدەلگەن) تابىلا ما، سونى شەشۋگە ءتيىس. وسى قيىن تاپسىرما وقۋشىلاردى ءبىلىمنىڭ قالاي الىناتىنىن تۇسىنۋگە ىنتالاندىرادى (كوپتەگەن جاعدايدا ءبىر ناقتى جاۋاپ بولماۋى دا مۇمكىن). وقۋشىلار ءوز ۇستانىمدارىن تالقىلاۋ ءۇشىن توپتاردا جۇمىس ىستەيدى.
1- توپ.
3 نەمەسە 5 جىل تەمەكى شەگەتىن 20 بالانىڭ دەنساۋلىعىن تەكسەرگەندە 70 %- ءتى ەكى ءتۇرلى اۋرۋمەن (وكپە اۋرۋى مەن اسقازان) ال، قالعاندارى ءبىر اۋرۋمەن برونحى اۋرۋمەن اۋىرعان قانشا بالا (وكپە اۋرۋى مەن اسقازان اۋرۋىمەن)، قانشاسى برونحى اۋرۋىمەن اۋىرعان.
2- توپ
جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ سالماعى - 3300 گر. ەگەر اكەسى تەمەكى شەكسە بالانىڭ سالماعى - 125 گر كەميدى دەسەك، بالانىڭ شەشەسى دە تەمەكى شەگەتىن بولسا، بالانىڭ سالاعى قانشاعا كەم تۋاتىنىن (%-- پەن) ەسەپتە
3- توپ
تەمەكى شەگەتىن بالالاردىڭ ءومىرى 15 %- عا قىسقارادى. ەگەر قازاقستاندا ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ جاسى 58 بولسا، وندا تەمەكى شەگەتىن بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاسى قانشا جىل؟
ساباقتى قورىتىندىلاۋ وقۋشىلار دارىگەر رولىندە: «دارىگەردىڭ كەڭەسى» وقۋشىلار تاقىرىپتى قورىتىندىلاۋدا بۇگىنگى تاقىرىپقا سايكەس اۋىرماۋ ءۇشىن وزدەرىنىڭ پايدالى كەڭەسىن ۇسىنادى
رەفلەكسيالىق كەزەڭ ساباقتى قورىتۋ: "باسپالداق" «قادام باسۋ»
بۇگىن ءبىز نە بىلدىك؟
- قانداي تاپسىرمالار ساعان وڭاي بولدى؟
- قانداي تاپسىرمالار قيىندىق كەلتىردى؟
ءۇي تاپسىرماسى 42 تاقىرىپ تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى 183 - 185 بەتتى وقۋ رەفەرات جازۋ، تەست تاپسىرمالارىن قۇرۋ
باعالاۋ. باعالاۋ پاراقشالارىمەن. جۇلدىزشالار ارقىلى جيناعان ۇپايلارىنا سايكەس باعالايمىن
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
بيولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
فازىلوۆا جىبەك ۇبەن قىزى
بيولوگيا 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى.
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى، ولاردىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرىن، اۋرۋدىڭ جۇعۋى جولدارى، اۋرۋ بەلگىلەرى، ەمدەلۋ جولدارى، الدىن الۋ شارالارى
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ، ۇقىپتىلىققا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا، تەمەكىنىڭ زيانى ۇعىنۋعا، ودان اۋلاق بولۋعا، ۇلتتىق قۇندىلىقتارمىزدى ساقتاۋعا، سالت - ءداستۇرىمىزدى ماقتان ەتۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق، ىسكەرلىك اركەتتەرىن دامىتۋ، زەرتتەۋشىلىككە، ىزدەنۋشىلىككە، تاقىرىپتىڭ تىڭ مازمۇنىن اشۋعا، سىندارلى لوگيكالىق ويلانۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق ءوتۋ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، سۇراق - جاۋاپ، جەكە جۇمىس، جۇپتىق جۇمىس
قاجەتتى رەسۋرستار: ا - 3 فورماتتى قاعاز، ماركەلەر، ينتەرنەت ماتەريالدارى، ينتەربەلسەندى تاقتا، تاجىريبەلىك قۇرالدار: تىنىس الۋ جۇيەسىنىڭ مۇشەلەر ماكەتى، تەمەكى، ستاكان، ماقتا، باعالاۋ بەتشەلەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، حيميا، ءوزىن - ءوزى تانۋ، ءدىنتانۋ پاندەرى.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى ماقسات قويۋ كەزەڭى
ءىىى ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ
ءىۇ جاڭا ساباقتا تۇسىنگەنىن تەكسەرۋ كەزەڭى
ءۇ بەكىتۋ كەزەڭى
ءۇى ۇيگە تاپسىرما
باعالاۋ
1. ۇيىمداستىرۋ وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ، ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسى
«شاتتىق شەڭبەرىن» قۇرۋ:
شىرىلدادى قوڭىراۋ
ءبىز ساباقتى باستايمىز
پارتامىزعا وتىرىپ
"تابىس" تىلەپ كوزبەنەن
جاڭا ءبىلىم الۋعا
العا قادام باستايمىز
تۇستەر بويىنشا توپقا ءبولىنۋ: 1 - توپ «تۇماۋ
2 - توپ «تەمەكى
3 - توپ «وكپە».
باعالاۋ پاراقشالارى جانە جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلار ءۇشىن جۇلدىزشالار
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ «تاڭعاجايىپ توعىزدىق» «سۇراقتى ۇستاپ ال!»
فاسول سالىنعان دوربانى توپتار ءبىر - بىرىنە لاقتىرۋ 178 - 183بەتتەگى سۇراقتار بويىنشا ءوزارا ءبىر - بىرىنە سۇراق بەرەدى
1. مۇرىن قۋىسىندا اۋا قانداي وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى؟
2. وكپەنىڭ تىرشىلىك سىيىمدىلىعى دەگەن نە؟
3. تىنىس الۋ كولەمى دەگەن نە؟
4. تىنىس الۋعا قاجەتتى اۋانىڭ قۇرامى؟
5. سىرتقا شىعارىلعان اۋانىڭ قۇرامى قانداي؟
6. وكپەنىڭ تىرشىلىك سىيىمدىلىعىن قانداي قۇرالدارمەن انىقتايدى؟
7. اۋا تامىرىنىڭ قۇرىلىسى قانداي؟
8. تىنىس الۋعا جانە تىنىس شىعارۋعا قانداي بۇلشىق ەتتەر قاتىسادى؟
9. پليەۆرا جانە پليەۆرا سۇيىقتىعىنىڭ ماڭىزى قانداي؟
وي قوزعاۋ.
توپتارعا ادام اعزاسى اۋرۋلارى جازىلعان شەڭبەرلى دياگرامما تاراتىلادى. وقۋشىلار سونىڭ ىشىنەن تىنىس الۋ اۋرالارىن عانا بوياۋ كەرەكتىگى ايتىلادى. تاپسىرمانى قاراي وتىرىپ، وقۋشىلار سىزدەر نەلىكتەن ول اۋرۋلار ءتۇرىن بويادىڭدار، ارينە ول سەندەرگە تانىس بولعاندىقتان ال كەيبىرەۋلەرى نەگە بويالمادى سەبەبى سىزدەرگە ول تانىس ەمەس ەكەن ەندەشە تىنىس الۋ اۋرۋلارى تۋرالى تولىق تانىسقىلارىڭ كەلە مە؟ دەپ جاڭا ساباقتى باستايمىز
ءىىى. جاڭا ساباق: تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى.
1. وكپە اۋرۋلارى: (پليەۆريت وكپە راگى، تۋبەركۋلەز)
2. اۋا - تامشى اۋرۋلارى: (تۇماۋ، كەڭسىرىك اۋرۋلارى: گايموريت «پوليپ، برونحى اۋرۋلارى تونزيليت، لورينگيت اۋرۋلارى
3. تەمەكى تارتۋدىڭ - تىنىس الۋعا زيانى تۋرالى ينتەربەلسەندى تاقتادان سلايد ارقىلى جانە ۆيدەونى كورسەتە وتىرىپ جاڭا ساباقتى تۇسىندىرەمىن.
ساباقتى بەكىتۋ ءۇشىن بەرىلەتىن تاپسىرمالار:
شىعارماشىلىق تاپسىرما “ءبىز ءومىردى تاڭدايمىز!” جۇپتىق جۇمىسقا تاپسىرما بەرىلەدى
«جارناما گازەتىن شىعارۋ» 1 - توپ - تۋبەركۋلەز دەرتى
2 - توپ - تۇماۋ اۋرۋى
3 - توپ - تەمەكىدەن بولاتىن وكپە راگى اۋرۋى
سىني ويلانۋ تاپسىرماسى وقۋشىلار بۇل اۋرۋدان قالاي قۇتىلۋعا بولاتىنىن جارنامالايدى. وقۋشى وي بەلسەندىلىگى ەسەپكە الىنادى.
تاجىريبەدەن نە تۇيەمىز!
بوتەلكەنىڭ ىشىنە ماقتا سالامىز تىعىننىڭ اۋزىنا شىنى تۇتىكشە قويامىز تەمەكىنى تۇتاتىپ وعان ەنگىزەمىز
نەنى بايقادىن؟
قانداي قورتىندى شىعاراسىڭ؟
لوگيكالىق تاپسىرما جەكە تاپسىرما «جاسوسپىرىمدەر نەگە تەمەكىگە اۋەس؟!!» وقۋشىلار ءوز ويلارىن توپتاستىرۋ ادىسىمەن جازادى
"كىم شاپشاڭ» تاپسىرماسى شارتى: اۋرۋ بەلگىلەرى ارقىلى اۋرۋ اتتارىن تاۋىپ جارىسادى
1. اۋىرعان ادام تەرلەگىش، ءالسىز، دەنە قىزۋى كوتەرىڭكى بولادى.
2 ءيىس، ءدام سەزۋ مۇشەلەرىنە قاتتى اسەر ەتەدى.
3. 200 - دەن استام ۋلى زاتتار بولادى
4. تاماققا تابەتى تارتپايدى، جوتەلەدى، قان تۇكىرەدى.
5. قۇرامىنداعى ۋلى زات – نيكوتين
6. كاپيلليار قانتامىرلارىنىڭ قابىرعالارى كەڭەيىپ، كىلەگەيلى قابىقشادان سۇيىق زاتتار كوپ بولىنەدى.
7. جاس اعزانى تەز ۋلاندىرادى
8. ورتالىق جۇيكە جۇيەسىن زاقىمدايدى
"اۋە شارى" ەسەپتەر شىعارۋ بۇل بىرلەسكەن جۇمىس.
بۇل ءادىس بويىنشا وقۋشىلار ولارعا ۇسىنىلعان نارسە فاكتى مە، الدە قاراپايىم پىكىر بولىپ (قۇندىلىق تۋرالى ويعا نەگىزدەلگەن) تابىلا ما، سونى شەشۋگە ءتيىس. وسى قيىن تاپسىرما وقۋشىلاردى ءبىلىمنىڭ قالاي الىناتىنىن تۇسىنۋگە ىنتالاندىرادى (كوپتەگەن جاعدايدا ءبىر ناقتى جاۋاپ بولماۋى دا مۇمكىن). وقۋشىلار ءوز ۇستانىمدارىن تالقىلاۋ ءۇشىن توپتاردا جۇمىس ىستەيدى.
1- توپ.
3 نەمەسە 5 جىل تەمەكى شەگەتىن 20 بالانىڭ دەنساۋلىعىن تەكسەرگەندە 70 %- ءتى ەكى ءتۇرلى اۋرۋمەن (وكپە اۋرۋى مەن اسقازان) ال، قالعاندارى ءبىر اۋرۋمەن برونحى اۋرۋمەن اۋىرعان قانشا بالا (وكپە اۋرۋى مەن اسقازان اۋرۋىمەن)، قانشاسى برونحى اۋرۋىمەن اۋىرعان.
2- توپ
جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ سالماعى - 3300 گر. ەگەر اكەسى تەمەكى شەكسە بالانىڭ سالماعى - 125 گر كەميدى دەسەك، بالانىڭ شەشەسى دە تەمەكى شەگەتىن بولسا، بالانىڭ سالاعى قانشاعا كەم تۋاتىنىن (%-- پەن) ەسەپتە
3- توپ
تەمەكى شەگەتىن بالالاردىڭ ءومىرى 15 %- عا قىسقارادى. ەگەر قازاقستاندا ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ جاسى 58 بولسا، وندا تەمەكى شەگەتىن بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاسى قانشا جىل؟
ساباقتى قورىتىندىلاۋ وقۋشىلار دارىگەر رولىندە: «دارىگەردىڭ كەڭەسى» وقۋشىلار تاقىرىپتى قورىتىندىلاۋدا بۇگىنگى تاقىرىپقا سايكەس اۋىرماۋ ءۇشىن وزدەرىنىڭ پايدالى كەڭەسىن ۇسىنادى
رەفلەكسيالىق كەزەڭ ساباقتى قورىتۋ: "باسپالداق" «قادام باسۋ»
بۇگىن ءبىز نە بىلدىك؟
- قانداي تاپسىرمالار ساعان وڭاي بولدى؟
- قانداي تاپسىرمالار قيىندىق كەلتىردى؟
ءۇي تاپسىرماسى 42 تاقىرىپ تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ اۋرۋلارى 183 - 185 بەتتى وقۋ رەفەرات جازۋ، تەست تاپسىرمالارىن قۇرۋ
باعالاۋ. باعالاۋ پاراقشالارىمەن. جۇلدىزشالار ارقىلى جيناعان ۇپايلارىنا سايكەس باعالايمىن
You Might Also Like
