بولشەكتەردى كوبەيتۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بولشەكتەردى كوبەيتۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) جاي بولشەكتەردى كوبەيتۋ امالىن ورىنداۋدى. ۇيرەنۋ. 2) جاي بولشەكتى، ارالاس ساندى، ناتۋرال ساندى كوبەيتۋدى ۇيرەنۋ. 3) بەرىلگەن بولشەككە، ناتۋرال سانعا كەرى ساندى تابۋدى ۇيرەنۋ.
ساباققا قاجەتتى كورنەكىلىك: تاپسىرمالار جازىلعان كارتوچكالار، تەست تاپسىرمالارى، تىرەك كونسپەكتىلەر، ساباققا قاجەتتى سىزبالارى بار كەستەلەر.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. II. وتكەنگە قايتالاۋ. ەستافەتا تۇرىندە وتكىزىلەدى.
1. 1) وقۋشىلار تاقتاعا شىعىپ كەزەكپەن جاي بولشەك جازىپ كەلەسىسى وقىپ، الىمىن، ءبولىمىن اتاپ، ءتۇرىن (دۇرىس، بۇرىس) ايتادى.
2) وسىلاي كەلەسى وقۋشى ارالاس سان جازىپ وقيدى. ودان كەيىن باسقا وقۋشى شىعىپ ونى بۇرىس بولشەككە اينالدىرادى.
3) تاقتاعا وقۋشى بولىمدەرى بىردەي ەكى بولشەك جازادى، ودان كەيىنگى شىعاتىن وقۋشى ولاردى قوسادى، مۇمكىن بولسا ازايتادى.
4) كەلەسى كەزەڭدە تاقتاعا بولىمدەرى ءارتۇرلى ەكى بولشەك جازىلىپ، ولاردى كەلەسى شىعاتىن وقۋشىلار قوسادى، مۇمكىن بولسا ازايتادى.
5) سوڭىندا ەكى ارالاس سان جازىلىپ ولار تاعى دا قوسىلىپ، ازايتىلادى.
2. وسى قايتالاۋ ناتيجەسىندە وقۋشىلار جاي بولشەكتەردى قوسۋ، ازايتۋدى پىسىقتاپ وتەدى. بۇل جۇمىس جالپىلاما تەكسەرۋ، ەندى جەكەلەپ تەكسەرۋ ءۇشىن ءار وقۋشىعا الدىن الا دايىندالىپ اكەلىنگەن تەست تاپسىرمالارىن تاراتىپ 5 مينۋت ىشىندە ورىنداپ بەرۋ ۇسىنىلادى. ۋاقىت وتكەن سوڭ تاقتادا جاسىرىن ءىلۋلى تۇرعان دۇرىس جاۋاپتار اشىلىپ، ءار وقۋشىعا نەشە بالل العانىن وزدەرىنە تەكسەرۋگە بولادى. تەست تاپسىرمالارى مىناداي بولۋى مۇمكىن: ءمانىن تابىڭدار:
1. 3/11 + 5/11= ------ا. 2/11؛ -------- ب. 6/11؛ --------- ۆ. 8/11
2. 1/3+3/4= -----------ا. 1/3؛ ---------- ب. 5/6؛ ---------- ۆ. 12/13.
3. 31/6 - 2= ---------- ا. 19/6؛ -------- ب. 13/6؛ --------- ۆ. 23/6.
4. 10 - 23/7= -------- ا. 51/7؛ -------- ب. 47/7؛ --------- ۆ. 44/7.
5. 89/12+3= -------- ا. 10؛ ----------- ب. 125/12؛ ----- ۆ. 128/12.
مۇنداي ءوزىن - ءوزى تەكسەرۋ بولاشاقتا تەستتىك جۇيەمەن تەكسەرۋ تاپسىرمالارىن ءارى تەز، ءارى دۇرىس ورىنداۋعا جاتتىقتىرادى.
3. تاقتاعا ءۇش تەڭدەۋ جازىلعان تاپسىرما ىلىنەدى. ول تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا وقۋشىلار تاقتادا جۇمىس ىستەپ جاتقاندا ورىندا وتىرعان دار دا وسى تاپسىرمالاردى ورىندايدى، ءارى تەكسەرىپ وتىرادى. تاقتاعا مىناداي تاپسىرمالار ىلىنەدى.
تەڭدەۋلەردى شەشىڭدەر:
1) 547/12+ x = 4619/60
2) x + 369/16= 307/6
3) x + 37/30= 77/24
تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا 5 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
III. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
1) ناتۋرال سانعا بولشەكتى كوبەيتۋ ءادىسىن مىنا مىسالمەن كورسەتۋگە بولادى:
3/7*2=3/7+3/7=(3+3)/7=6/7؛
a/b * c=a * c/b
جالپى تۇردە:؛ a/b * c=a * c/b
تىرەك بەلگىسىن وقۋلىقتاعى ەرەجەنى وقي وتىرىپ كورسەتۋگە بولادى.
a/b * c/d=a * c/b * d؛
جالپى تۇردە: a/b * c/d=a * c/b * d
وقۋلىقتان ەرەجەسىن وقۋشىلار وزدەرى وقىپ شىعىپ، مۇمكىن بولسا جاتقا ايتىپ كورەدى: مىسال كەلتىرەيىك: 1. 3/8*2/5=3*2/8*5=6/40=3/20؛
وسى مىسالدا قىسقارتۋدى جولاي ورىنداي كەتۋ كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ قاجەت.
2. 7/2 * 29/14=7 * 29/2*14=29/4
IV. تاقىرىپ بويىنشا №741، 743 جاتتىعۋلار ورىندالادى.
V. قورىتىندى جاساۋ، ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ، باعالار قويۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) جاي بولشەكتەردى كوبەيتۋ امالىن ورىنداۋدى. ۇيرەنۋ. 2) جاي بولشەكتى، ارالاس ساندى، ناتۋرال ساندى كوبەيتۋدى ۇيرەنۋ. 3) بەرىلگەن بولشەككە، ناتۋرال سانعا كەرى ساندى تابۋدى ۇيرەنۋ.
ساباققا قاجەتتى كورنەكىلىك: تاپسىرمالار جازىلعان كارتوچكالار، تەست تاپسىرمالارى، تىرەك كونسپەكتىلەر، ساباققا قاجەتتى سىزبالارى بار كەستەلەر.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. II. وتكەنگە قايتالاۋ. ەستافەتا تۇرىندە وتكىزىلەدى.
1. 1) وقۋشىلار تاقتاعا شىعىپ كەزەكپەن جاي بولشەك جازىپ كەلەسىسى وقىپ، الىمىن، ءبولىمىن اتاپ، ءتۇرىن (دۇرىس، بۇرىس) ايتادى.
2) وسىلاي كەلەسى وقۋشى ارالاس سان جازىپ وقيدى. ودان كەيىن باسقا وقۋشى شىعىپ ونى بۇرىس بولشەككە اينالدىرادى.
3) تاقتاعا وقۋشى بولىمدەرى بىردەي ەكى بولشەك جازادى، ودان كەيىنگى شىعاتىن وقۋشى ولاردى قوسادى، مۇمكىن بولسا ازايتادى.
4) كەلەسى كەزەڭدە تاقتاعا بولىمدەرى ءارتۇرلى ەكى بولشەك جازىلىپ، ولاردى كەلەسى شىعاتىن وقۋشىلار قوسادى، مۇمكىن بولسا ازايتادى.
5) سوڭىندا ەكى ارالاس سان جازىلىپ ولار تاعى دا قوسىلىپ، ازايتىلادى.
2. وسى قايتالاۋ ناتيجەسىندە وقۋشىلار جاي بولشەكتەردى قوسۋ، ازايتۋدى پىسىقتاپ وتەدى. بۇل جۇمىس جالپىلاما تەكسەرۋ، ەندى جەكەلەپ تەكسەرۋ ءۇشىن ءار وقۋشىعا الدىن الا دايىندالىپ اكەلىنگەن تەست تاپسىرمالارىن تاراتىپ 5 مينۋت ىشىندە ورىنداپ بەرۋ ۇسىنىلادى. ۋاقىت وتكەن سوڭ تاقتادا جاسىرىن ءىلۋلى تۇرعان دۇرىس جاۋاپتار اشىلىپ، ءار وقۋشىعا نەشە بالل العانىن وزدەرىنە تەكسەرۋگە بولادى. تەست تاپسىرمالارى مىناداي بولۋى مۇمكىن: ءمانىن تابىڭدار:
1. 3/11 + 5/11= ------ا. 2/11؛ -------- ب. 6/11؛ --------- ۆ. 8/11
2. 1/3+3/4= -----------ا. 1/3؛ ---------- ب. 5/6؛ ---------- ۆ. 12/13.
3. 31/6 - 2= ---------- ا. 19/6؛ -------- ب. 13/6؛ --------- ۆ. 23/6.
4. 10 - 23/7= -------- ا. 51/7؛ -------- ب. 47/7؛ --------- ۆ. 44/7.
5. 89/12+3= -------- ا. 10؛ ----------- ب. 125/12؛ ----- ۆ. 128/12.
مۇنداي ءوزىن - ءوزى تەكسەرۋ بولاشاقتا تەستتىك جۇيەمەن تەكسەرۋ تاپسىرمالارىن ءارى تەز، ءارى دۇرىس ورىنداۋعا جاتتىقتىرادى.
3. تاقتاعا ءۇش تەڭدەۋ جازىلعان تاپسىرما ىلىنەدى. ول تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا وقۋشىلار تاقتادا جۇمىس ىستەپ جاتقاندا ورىندا وتىرعان دار دا وسى تاپسىرمالاردى ورىندايدى، ءارى تەكسەرىپ وتىرادى. تاقتاعا مىناداي تاپسىرمالار ىلىنەدى.
تەڭدەۋلەردى شەشىڭدەر:
1) 547/12+ x = 4619/60
2) x + 369/16= 307/6
3) x + 37/30= 77/24
تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا 5 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
III. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
1) ناتۋرال سانعا بولشەكتى كوبەيتۋ ءادىسىن مىنا مىسالمەن كورسەتۋگە بولادى:
3/7*2=3/7+3/7=(3+3)/7=6/7؛
a/b * c=a * c/b
جالپى تۇردە:؛ a/b * c=a * c/b
تىرەك بەلگىسىن وقۋلىقتاعى ەرەجەنى وقي وتىرىپ كورسەتۋگە بولادى.
a/b * c/d=a * c/b * d؛
جالپى تۇردە: a/b * c/d=a * c/b * d
وقۋلىقتان ەرەجەسىن وقۋشىلار وزدەرى وقىپ شىعىپ، مۇمكىن بولسا جاتقا ايتىپ كورەدى: مىسال كەلتىرەيىك: 1. 3/8*2/5=3*2/8*5=6/40=3/20؛
وسى مىسالدا قىسقارتۋدى جولاي ورىنداي كەتۋ كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ قاجەت.
2. 7/2 * 29/14=7 * 29/2*14=29/4
IV. تاقىرىپ بويىنشا №741، 743 جاتتىعۋلار ورىندالادى.
V. قورىتىندى جاساۋ، ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ، باعالار قويۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ ماقساتى: 1. وقۋشىلارعا سان ەسىمدى ءوز بەتىنشە جۇمىس ىستەۋ ارقىلى مەڭگەرتۋ، بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
