InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر حانزادا مەن حانشا ۇيلەنىپ، العاشقى ءتاتۋ-تاتتى بال ايىن وتكىزىپ جاتادى. ەكەۋى ءبىرىن-بىرى تاپقانىنا ءدان ريزا ەدى، ولاردى تەك: عۇمىرىمىزدىڭ ەڭ سوڭعى ساتىنە دەيىن وسىلاي باقىتتى بولا الار ما ەكەنبىز دەگەن ءقاۋىپتى وي عانا مازالايتىن. سوندىقتان ولار ۇنەمى ەرلى-زايىپتىنى كەسىر، كەساپاتتان، جاماندىق پەن زۇلىمدىقتان قورعايتىن بويتۇمار بولسا عوي دەپ ارماندايدى. سول ەلدە ءبىر دانا قارت بار دەپ ەسىتەدى: ول ادام يەن توعايدا تۇرىپتى-مىس، ونى دانالىعى ءۇشىن ەلدىڭ ءبارى قۇرمەتتەپتى. قانداي قيىندىققا، قانداي باقىتسىزدىققا ۇشىراعاندارعا دا اقىل تاۋىپ بەرەدى ەكەن. حانزادا مەن حانشا دا سول دانا قارتقا كەلىپ، كوكەيلەرىندەگى ويلارىن ايتتى. دانا قارت تىڭداپ وتىرىپ-وتىرىپ بىلاي دەدى:

— ولاي بولسا، قاراقتارىم، جيھان كەزىپ، ەل ارالاڭدار، قالاي ەڭ باقىتتى دەگەن، بارلىعىنا ءدان ريزا ەرلى-زايىپتى ادام جولىقتىرساڭدار، سولاردىڭ ۇستىندەگى كيىمىنەن قيىق الىپ، تۇمار جاساپ مويىندارىڭا تاعىپ جۇرىڭدەر. ەڭ جاقسى ءادىس وسى.

مۇنى ەستىسىمەن حانزادا مەن حانشا اتقا قونىپ، ساپارعا اتتانادى؛ زايىبىمەن باسقالارعا قاراعاندا وتە تاتۋ، باقىتتىراق تۇراتىن تانىمال ءبىر سەرى بار دەپ ەسىتەدى. ات باسىن سونىڭ قورعانىنا بۇرادى، ەرلى-زايىپتىدان ەلدىڭ ايتقان قاۋەسەتىندەي، ءوز ومىرلەرىنە شىن ريزا ما ەكەندىكتەرىن سۇراي باستايدى.

— ءبارى دە راس، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ولار.ءبىزدىڭ ءبىر عانا قايعىمىز بار: بالالارىمىز جوق.

ارينە، بۇلاردىڭ عۇمىرىن ۇلگى ەتىپ، بويتۇمار تاعۋعا بولماس دەپ ەسەپتەگەن حانزادا مەن حانشا بۇل دۇنيەگە ءدان ريزا ەرلى-زايىپتىلاردى ىزدەپ تابۋعا ءارى قاراي اتتاندى.

مىنە، ولار تاعى ءبىر قالاعا كىردى، ۇزىن قۇلاقتان قالادا تازا ءوز تابىسىمەن كۇنەلتەتىن، ادال ءارى ايەلىمەن تولىق اۋىزبىرشىلىكتە سىيلاستىقتا تۇراتىن سۇتتەي ۇيىعان ءبىر ادامدار بار دەپ ەسىتەدى.

Taپ سوعان ادەيىلەپ كەلىپ، جايلارىن ايتىپ، سىزدەر وتە باقىتتى جاندار دەيدى سول راس پا — دەپ سۇرايدى.

— البەتتە! ايتىپ وتىرعانىڭىزدىڭ ءبارى راسىن راس! — دەيدى كۇيەۋى. — ايەلىمىز ەكەۋىمىز ءبىر-بىرىمىزدى جانىمىزداي جاقسى كورەمىز، تەك ءبىزدىڭ بالالارىمىز تىم كوبىرەك، ال ولارمەن بىرگە مۇڭ-مۇقتاج دا وسەدى، ءوزىڭىز بىلەسىز، وسى جاعى ۋايىم.

بۇلاردىڭ دا عۇمىرىن بويتۇمارعا لايىق دەپ تاپپاعان حانزادا مەن حانشا تاعى جولعا اتتانىپ، كىمدە-كىم باقىتتى شات-شادىمان ەرلى-زايىپتىلار كورسە، ەستىسە ايتۋىن سۇرايمىز دەپ جار سالىپ، ىزدەي بەرەدى، ىزدەي بەرەدى. ءبىراق ەشكىم ۇشىراسپايدى.

وسىلايشا اياق جەتەر جەردىڭ ءبارىن شارلاپ، ءوز عۇمىرىنا ءدان ريزا ەرلى-زايىپتى تاپپاي، ەلدەرىنە قايتۋدى ويلايدى. ءبىر كەزدەردە، كوك مايسالى وتتى شالعىنعا كەلگەندە جول جيەگىنە تاياۋ ارادا مال باعىپ جۇرگەن باقتاشىنى كورەدى، ول سىبىزعىمەن وتە كوڭىلدى اۋەندى ويناپ وتىر. سونادايدان، ءبىر بالاسىن جەتەكتەپ، ءبىر بالاسىن كوتەرگەن باقتاشىنىڭ ايەلى كەلە جاتتى. باقتاشى ايەلىن بايقاي سالا، وعان قارسى ءجۇرىپ بارىپ، كىشكەنە ءسابيدى قولىنا الىپ، ەركەلەتىپ، ءسۇيىپ، باسىنان اسىرا اۋەلەتىپ كوتەرىپ ءماز بولدى. باقتاشىنىڭ ءيتى دە ارسالاڭداپ قۇيرىعىن بۇلعاڭداتىپ، قۋانعاننان بىر-ەكى رەت شاۋىلدەپ ءۇرىپ، تومپاڭداعان بالانىڭ جانىنا بارىپ، قولىن جالاي باستايدى. سول ەكى ارادا باقتاشى ايەلى قولىنداعى تۇيىنشەگىنىڭ وراۋىن جازىپ، داستارقان ازىرلەي قويادى.

— اكەسى، كەل، اسىڭدى ءىش.

كۇيەۋى كوكمايساعا وتىرا كەتىپ، اسقا قول سالدى، اۋەلگى كەسكەنىن ول كىشكەنە ءسابيدىڭ قولىنا ۇستاتتى، كەلەسىسىن ۇلكەن ۇلى مەن يتىنە ءبولىپ بەردى. وسىنىڭ ءبارىن حانزادا مەن حانشا كورىپ، ەستىپ كەلە جاتقان. قاستارىنا جاقىنىراق كەلىپ، ەرلى-زايىپتىعا ءتىل قاتتى.

— سىزدەرگە قاراپ تۇرىپ، دۇنيەدەگى ەڭ باقىتتى، سىيلاستىقتارى ۋىزداي بۇزىلماعان جاندار-اۋ دەپ ويلاپ قالدىق، راس پا؟

— ءيا بۇلارىڭىز شىندىق ەدى، — دەيدى كۇيەۋى. — قۇدايعا شۇكىر، دۇنيەدە ايتۋلى دەگەن بەكزادالار دا بىزدەن باقىتتى ەمەس شىعار.

— ولاي بولسا، — دەپ جابىسا كەتەدى حانزادا، — بىزگە راحىم ەتە كورىڭىزشى، ول ءۇشىن وكىنبەسسىز دەپ ويلايمىز! انداعى وزدەرىڭىز كيىپ وتىرعان جەيدە-كويلەكتەرىڭىزدەن ءبىر تۇمارلىق قيىق كەسىپ بەرمەس پە ەكەنسىزدەر؟!

مۇنى ەستىگەن ەرى مەن ايەلى ەش نارسە ۇقپاعان كەيىپپەن بىر-بىرىنە كوز تاستادى دا، باقتاشى تۇرىپ:

— قۇداي كۋا، سىزدەردەي حانزادا مەن حانشاعا قيىق تۇگىل باسى ءبۇتىن جەيدەمدى دە قۋانا-قۋانا بەرەر ەم، ءبىراق سول قۇرعىر بىزدە جوق قوي. ۇيىمىزدە دە لىپا جوق، بۇيىرماسىن، دەپ جالاڭاش تانىنە كيگەن شاپانىنىڭ ءوڭىرىن اشىپ كورسەتتى.

ىشتەرى ۋ جۇتقانداي اشىپ، دىمدارى شىقپاي قالعان حانزادا مەن حانشا ارى قاراي اتتانىپ كەتەدى. ازىپ-توزىپ، ماعىناسىز سەرگەلدەڭ جۇرىستەن جالىققان ولار ات باسىن ەلگە بۇرادى. ەن توعايداعى دانا قارتتىڭ لاشىعىنىڭ تۇسىنان ءوتىپ بارا جاتىپ ءسال ايالدادى، ونىڭ وسىنشاما اۋرە-سارساڭعا سالعان اقىلىنا دا وكپەلەرى جوق ەمەس ەدى، توقتاپ، ءساتسىز ساپارلارى تۋرالى ايتىپ بەردى.

ەستىپ وتىرعان قارت جىميا كۇلىپ:

— ياپىراي، بوسقا ارىپ-اشىپ كەلدىك دەيسىڭدەر! سوندا بۇل ساپار سەندەرگە ەش نارسە بەرمەگەنى مە، ەش نارسە ۇيرەتپەگەنى مە؟ — دەيدى.

— جو-جوق، — دەيدى حانزادا، مەن ءبىر نارسەنى ۇقتىم، ول ءوز عۇمىرىڭا، بار باقىتىڭا قاناعات ەتۋ تابيعات بەرەر ۇلكەن سىي!

— ال مەن ءبىر نارسەگە كوز جەتكىزدىم، — دەپ قوستايدى حانشا، — باقىتتى بولۋ دەگەن ءوزىڭدى باقىتتى سەزىنۋدە ەكەن!

حانزادا حانشاعا قولىن سوزىپ، ەكەۋى بىر-بىرىنە وتە نازىكتىكپەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن مەيىرلەنە كوز تاستادى. وسىنى بايقاعان دانا قارت:

— سەندەر ناعىز بويتۇماردى ءوز جۇرەكتەرىڭنەن تاپقان جانسىڭدار. سونى كوزدىڭ قاراشىعىنداي قاستەرلەڭدەر، سوندا قاناعاتسىزدىق پەن قانىپەزەرلىك ارالارىڭا ەنە المايدى، — دەيدى دە عايىپ بولادى. كوپكە دەيىن «بىلىڭ-دە-ەر» دەگەن جاڭعىرىق توعاي ىشىنە قالىقتاپ تۇرىپ الادى.

---