بۇلعارلاردىڭ سلاۆيانداسۋى
يسلام ءدىنىن العاش قابىلداعان تۇركى تەكتەس حالىقتاردىڭ ءبىرى بۇلعارلار ەدى. ۆولگا بۇلعارلارى نەمەسە بولگارلار دەپ تانىلعان تايپا جەتىنشى عاسىردا قاراتەڭىزدىڭ سولتۇستىگىنەن باستاپ باتىسقا قاراي ىلگەرىلەپ، دۋناي جاعالاۋلارىمەن قوسا ۆولگا جانە كاما جازىقتارىن جاۋلاپ بۇلعارستان تاريحىن باستاعان. ۆولگا بۇلعارلارى ءوز كەزەگىندە ۆيزانتيانىڭ باسىنا ۇلكەن دەرت بولعان. 808-814 جىلدار ارالىعىندا بيلىك ەتكەن بۇلعار بيلەۋشىسى كلان كۋرۋم ۆيزانتيا اسكەرىن كۇيرەتەدى. جەرگىلىكتى حالىقتىڭ كوبىسىنىڭ حريستيان بولۋى جانە ولارمەن دە ساناسۋعا ءماجبۇر بولعان بۇلعارلار ۋاقىت وتە كەلە حريستياندىققا بەيىمدەلىپ، تىلدەرىنەن دە، دىندەرىنەن ۇزاقتاي باستايدى. 865 جىلى ۆيزانتيا يمپەرياسىنا ءدىني تۇرعىدان تاۋەلدى بولىپ، حريستيان ءدىنىن قابىلدايدى. ۆيزانتيانىڭ ۇگىتتەۋىمەن سلاۆيانداردىڭ جازۋى كيريلل ءالفاۆيتىن دە رەسمي ءتىل جانە جازۋ رەتىندە قابىلدايدى. بۇل ارادا ءى بوريس ساياسي تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن باتىس حريستياندارىنىڭ كوسەمى پاپامەن دە كەلىسىم جاساۋ جولدارىن ىزدەستىرەدى جانە سەربتەردىڭ جۇمساۋىن قامتاماسىز ەتەدى. سونداي-اق ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن دا تۇبەگەيلى جوعالتا بەرەدى.
ياعني، ءارى دىندەرىنەن، ءارى تىلدەرىنەن ايرىلادى. ءتىلى مەن دىنىنەن ايرىلعاننان كەيىن، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنان الىستاپ سلاۆياندانادى. بۇلعارلار قازىرگى تاڭدا وڭتۇستىك سلاۆيان تىلدەرىنە كىرەتىن بۇلعارشا تىلدە سويلەيدى. بۇل تىلدەرىنىڭ كونە بۇلعارشامەن بايلانىسى قالماعان. بىرەن-ساران تۇرىكشە سوزدەر كەزدەسەدى. ءتىلى مەن دىنىنەن ايرىلۋى بۇلعار حالقىن يسلام جانە تۇرىك دۇشپانى حالىنە كەلتىرەدى. بۇلعارستان 516 جىل وسمانلى مەملەكەتىنىڭ قاراماعىندا بولدى. تاريحشىلار «وسمانلى مەملەكەتى جاۋلاپ العان ەلدەردىڭ حالىقتارىنىڭ ادەت-عۇرىپتارىنا، تىلدەرىنە دە، دىندەرىنە دە ارالاسقان ەمەس. ويتكەنى يسلام قۇقىعىندا ادامداردى كۇشتەپ يسلامعا كىرگىزۋ رۇقسات ەمەس. وسى تۇرعىدان بۇلعارلاردىڭ سوڭعى 6 عاسىردا ۇلتتىق مادەنيەتىنىڭ ساقتالۋىندا وسمانلىعا بورىشتار» دەپ ايتۋدا.
You Might Also Like
-
ءبىر بولمەدە ءتورت شىراق جانىپ تۇردى جانە بىرتە-بىرتە ەرىپ، تاۋسىلا باستادى. بولمەنىڭ تىنىشتىعى سونشالىق، ولاردىڭ سىبىر اڭگىمەلەرى ەستىلىپ جاتتى.
-
اعىباي قوڭىرباي ۇلى، اعىباي باتىر (1802-1885) — قازاقحالقىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەن ايگىلى باتىر، قولباسشى. قازاق حانى كەنەسارى قاسىم ۇلىنىڭ رەسەي وتارشىلدىعىنا قارسى جۇرگىزىلگەن كوتەرىلىس...
