بۇرىنعى زاماننىڭ ادامدارىنىڭ قانداي ەكەنىن تانىتۋعا سويلەگەن ءسوز
كۇلىك بالاسى — تىلەۋىمبەت، مۇنان تۋعان — جانايدار. بۇل جانايدار — ابىلاي زامانىندا جاس بالا. جۇرت اۋزىندا جاقسى جانايدار اتانعان.
سول زامانداعى بۇقاراي ءشارىپ حانى ارقاداعى ابىلاي حانعا ەلشى جىبەرگەن ماي-قاتىعىن تاۋىپ بەرسىن دەپ. سوندا ابىلاي حان كۇلىك جاڭاباتىر بيگە كىسى جىبەرگەن: «ءبىر اۋىز سوزىمەن جاۋاپتى ءتۇزۋ تاۋىپ بەرەرلىك جان تاۋىپ جىبەرسىن»، — دەپ.
سوندا جاڭاباتىر بي ءوزىنىڭ سىنىنا كەلگەندىكتەن، ون ءتورت جاسار بالا كۇنتۋ بالاسى جانايداردى جىبەرەدى. سوندا جانايدار ابىلاي حانعا «الديار!» دەپ كىرىپ بارعاندا، وتىرعىزباستان سۇراعان:
— بالام، ماي-قاتىعى نە بولادى؟ — دەپ.
سوندا جانايدار كىدىرمەستەن جاۋاپ قايتارعان:
— بۇرىنعىلار ايتپاپ پا ەدى: «حالىق اينىسا، حان تۇزەيدى، ماي اينىسا، تۇز تۇزەيدى» دەپ، حالىق قاتىعى ورتاسىنداعى حانى بولادى دا، دۇنيەدەگى تامام تاماقتىڭ ءدامىن كىرگىزەتۇعىن ماي قاتىعى تۇز داعى، تاقسىر! — دەگەن.
بۇل سوزدەن ابىلاي حان بىلگەن بۇقار حانى تۇز سۇراتقان ەكەندىگىن. ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسى قازاقتان تۇيە جيدىرىپ، قىرىق بيىنە جانايداردى اقىلشى قىلىپ قوسىپ بەرىپ، كوپ تۇز تيەپ جىبەرگەن. بارعان قىرىق ءبيدى بۇقار حانى سىيلاپ كۇتتى.
قايتارار كەزى بولعاندا بۇقار حانى سۇرادى:
— ابىلاي ارتىق پا، مەن ارتىق پا؟ — دەپ. قىرىق بي ايتتى:
— ءسىز ارتىقسىز دەپ. ءسىزدىڭ تەگىڭىز دە اسىل، ءسىزدىڭ جەرىڭىز دە اسىل. ءوزىڭىزدىڭ اسىلدىعىڭىز بۇقاراداي شاھاردا التىن تاقتىڭ ۇستىندە ساپ-سارالا التىنعا مالىنىپ وتىرسىز. جەرىڭىزدىڭ اسىلدىعى، جەرىڭىز ەتىكپەن ناماز وقۋعا جارايدى، — دەستى.
بۇقار حانى سۇرادى:
— ابىلايدىڭ وسى وتىرعاندارىڭىزدان باسقا جىبەرگەن كىسىسى بار ما؟ — دەدى.
— قوستا ءبىر اتشى بالا بار، ون ءتورت جاستا، — دەدى.
— ەندەشە، سونى شاقىر! — دەدى. شاقىرىپ كەلدى. بۇقار حانى ايتتى:
— ءاي، بالام، — دەدى، — مەن ارتىق پا، ابىلاي ارتىق پا؟ — دەدى.
بالا ايتتى:
— ابىلاي ارتىق، — دەدى. بۇقار حانى:
— ابىلاي مەنەن قالايشا ارتىق بولادى؟ — دەدى. بالا ايتتى:
— ابىلاي اتاسى ساداعىن ساعىمعا كوتەرتكەن نۇردان پايدا بولعان، ءسىزدىڭ اتاڭىز — ماڭعىت، توق ماڭعىت. ءبىزدىڭ قازاقتىڭ بالالارى ويناعاندا: «ماڭعىت، اۋزىنا ساڭعىت» دەپ وينايدى. ءتۇبى تەگىڭ ماڭعىت جاقسى بولاتىن بولسا، اۋىزعا ۇيدەپ الىنباس ەدى.
— بالام، ابىلاي تۇرعان جەرى اسىل ما، مەنىڭ تۇرعان جەرىم اسىل ما؟ — دەدى.
— ءسىزدىڭ وزىڭىزدەن ابىلايدىڭ ءوزى اسىل، جەرىڭىزدەن جەرى اسىل. سەنىڭ سۋىڭ اسىل بولاتۇعىن بولسا، سۋدى سامارقاننان الدىرىپ ىشەر مە ەدىڭ؟ تۇزدى سارىارقادان سۇراتار ما ەدىڭ؟ ابىلايدىڭ تۇرعان جەرى سارىارقا ەكى باسسا، ءبىرى — بۇلاق، اعار سۋى بال تاتيدى، اق شاباعى ماي تاتيدى. ەكى باسسا، ءبىرى — تۇز، ءبىر ۇيدەن بىرەۋ تۇز سۇراپ المايدى، — دەدى.
بۇقاردىڭ حانى سوزىنە ريزا بولعاندىقتان، قىرىق بيگە سىيلاپ بەرگەنى جالعىز بالاعا بەرگەنىنە تەڭ بولدى. جاقسى جانايدار اتانعان جەرى — وسى.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
ابىلايدىڭ «قاندى قاراعاي قان بولدى، جول بولدى» دەپ ات بەرۋى
ابىلايدىڭ قىرعىز، وزبەككە جورىعى (ءىى نۇسقا)
You Might Also Like
-
قاراكەرەي قابانباي، قانجىعالى بوگەمباي، كوكجارلى كوكجال باراق جاۋدى كوپ قاشىرادى. جاقسى اتتى باراققا قالادى دەلىنگەن باراق باتىر — وسى. شانىشقىلى بەردىقوجا تاۋىنىڭ ارقار دەگەن اتى — قۇل...
