InfoHub Logo

دارىلىك ءسابىنشوپ (جەر سابىن)، (مىلنيانكا لەكارستۆەننايا، Saponaria officinalis) — بيىكتىگى 80 سانتيمەترگە دەيىن جەتەتىن، كوپ جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. تامىر ساباعى جىڭىشكە ءارى ۇزىن، سىرتقى جاعىنان قاراعاندا قىزىل قوڭىر ءتۇستى، سىندىرىپ قاراعاندا ىشكى جاعى اقشىل سارى. ساباقتارى ءتۇزۋ، جوعارعى جاعىندا جايىلا وسەدى. جاپىراقتارى قاراما-قارسى ورنالاسقان، سوپاقشا كەلگەن نەمەسە ەلليپس ءتارىزدى، ۇزىندىعى 12 سانتيمەترگە دەيىم جەتەدى، ۇشتارى ءسۇيىر، شەتتەرى كەدىر-بۇدىر، ساعاقتارى قىسقا. گۇلدەرى حوش ءيىستى، اق نەمەسە اشىق قىزىل ءتۇستى، بىر-ەكىدەن ەڭ جوعارعى جاپىراقتارىنىڭ قۋىسىنا ورنالاسقان. گۇل توستاعانشاسىنىڭ قالاقشالارى بەسەۋ، بىرىنە-بىرى جابىسىپ، ۇزىندىعى 2 سانتيمەترلىك تۇتىكشە جاساپ تۇرادى. گۇل جاپىراقشالارى دا بەسەۋ. ماۋسىم-تامىز ايلارىندا گۇلدەيدى.

دارىلىك ءسابىنشوپ وزەن جاعالارىندا، ىلعالدى شابىندىقتاردا، ورماننىڭ جانە بۇتالاردىڭ اراسىندا وسەدى. كەيدە باقتا اسەمدىك ءۇشىن قولدان ەگىلەدى. دارىلىك ماقساتقا وسىمدىكتىڭ تامىرىن پايدالانادى. قۇرامىندا ساپونيندەر، ساپوناروزيد بار. وسىمدىكتىڭ تامىرى سابىن سياقتى، سوندىقتان كەيدە جۇننەن جانە جىبەكتەن توقىلعان ماتەريالداردى جۋۋعا پايدالانىلادى. وسىمدىك تامىرىنىڭ تۇنباسىن عىلىمي مەديسينادا قاقىرىق تۇسىرەتىن ءدارى ورنىنا، جوعارعى تىنىس جولدارى قابىنعاندا قولدانادى.

حالىق مەديسيناسىندا ءسابىنشوپتىڭ تامىرىن برونح قابىنعاندا، ءوت جانە نەسەپ ايدايتىن، تەر شىعاراتىن ءدارى رەتىندە پايدالانادى. سۋلى تۇنباسىمەن ەسەكجەمدى، تەرىدەگى ءىرىڭدى بورتپەلەردى ەمدەيدى.

ەرتەدە حالىق اراسىندا ءسابىنشوپتى پوداگرانى ەمدەيتىن ەڭ كۇشتى ءدارى دەپ ەسەپتەگەن. سوڭعى كەزدەردە نەسەپ جۇرگىزۋ ارقىلى شەمەن اۋرۋىن ەمدەپ ءجۇر. ول ءۇشىن تامىردى سۋعا قايتا-قايتا جۋىپ، دەنەنى تىتىركەندىرەتىن زاتتاردى تامىردان اجىراتۋ كەرەك.

ءسابىنشوپ تامىرىن ءتىس جانە تاماق اۋىرعاندا دا پايدالانادى، ريەۆماتيزمدى، باۋىر اۋرۋلارىن، ءوت قالتاسىنىڭ قابىنۋىن ەمدەيدى.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

8 گرامم وسىمدىكتى 1 ستاكان سۋعا سالىپ، 8 ساعات تۇندىرادى دا، 1 اس قاسىقتان كۇنىنە 4-6 رەت ىشەدى. ەگەر بۇل ءدارىنى مولشەردەن ارتىق ىشسە، وندا اسقازاندى تىتىركەندىرىپ، اۋرۋ ادامدى قۇستىرادى، ءىشىن وتكىزەدى. سوندىقتان ءسابىنشوپتى دارىگەردىڭ باقىلاۋىمەن پايدالانعان دۇرىس.

---