InfoHub Logo

كىشى ءقابىرشوپ (بارۆينوك مالىي، Vinca minor) — ۇنەمى كوگەرىپ تۇراتىن، بيىكتىگى 60 سانتيمەترگە جەتەتىن، الاسا، بۇتالى وسىمدىك. ساباعى جايىلا وسەدى. سوپاقتاۋ كەلگەن، ەلليپس ءتارىزدى جاپىراقتارى قاراما-قارسى ورنالاسقان. جاپىراقتارىنىڭ ساعاقتارى قىسقا، ەكى جاعى دا جىلتىر قويۋ جاسىل ءتۇستى. گۇل توستاعانشاسى 5 قالاقشادان تۇرادى. گۇل ءتاجى قارا كەك ءتۇستى. 5 گۇل جاپىراقشاسى بار، جوعارعى جاعى بىرتىندەپ كەڭەيەتىن تۇتىكشەگە ۇقسايدى. ماي ايىندا گۇلدەيدى. جەمىسى شىلدە ايىندا پىسەدى. بۇتالاردىڭ اراسىندا، ورماندى جەرلەردە، دالالى ايماقتاردا وسەدى.

دارىلىك ماقسات ءۇشىن كىشى ءقابىرشوپتىڭ جەر ۇستىندەگى بولىگىن مامىر-ماۋسىم ايلارىندا پىشاقپەن كەسىپ نەمەسە وراقپەن ورىپ الادى. تامىرىمەن جۇلۋعا بولمايدى، سەبەبى بۇل، وسىمدىكتىڭ مۇلدەم جويىلىپ كەتۋىنە اكەلىپ سوعادى. ونى ءبىر جەردەن قايتالاپ تەك 3-5 جىلدان كەيىن عانا جيناۋعا بولادى.

وسىمدىكتىڭ قۇرامىندا ۆينين، پۋبەسين، ميپورين، ۆينكامين دەگەن الكالويدتەر، رۋتين جانە يلىك زاتتار بار. 1934 جىلى ا. پ. ورەحوۆ كىشى قابىرشوپتەن ۆينين مەن پۋبەسين دەگەن الكالويدتەردى ءبولىپ الدى جانە بۇل زاتتاردىڭ قان قىسىمىن تومەندەتىپ، ميدىڭ قان تامىرلارىن كەڭەيتەتىندىگىن انىقتادى.

كىشى ءقابىرشوپ ءدارى رەتىندە وتە ەرتە كەزدەن پايدالانىلىپ كەلەدى. كاۆكاز حالىقتارى ونى قاننىڭ قۇرامىن تازارتاتىن، قان توقتاتاتىن، جاراقاتتاردى ەمدەيتىن ءدارى رەتىندە پايدالانعان. قىتايلار ءقابىرشوپتىڭ تاعى ءبىر ءتۇرىن قان قىسىمىن تومەندەتۋ ءۇشىن پايدالانعان. ەلىمىزدىڭ كەي جەرلەرىندە كىشى قابىرشوپپەن ءىش وتكەندى ەمدەيدى.

كىشى ءقابىرشوپتى باقتارعا كەيدە اسەمدىك ءۇشىن دە ەگىپ تاستايدى. حالىق اراسىندا بۇل وسىمدىكتى قاسيەتتى دەپ ەسەپتەپ كورنەكتى تازا جەرلەرگە ءىلىپ قوياتىن بولعان.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

گيپەرتونيا اۋرۋىن ەمدەۋ ءۇشىن وسىمدىكتىڭ 5 گرامم جاپىراعىن الىپ، 250 مل قايناپ تۇرعان سۋعا ارالاستىرادى دا، 15 مينۋت قايناتادى. 1 ساعاتتان كەيىن ءدارىنى ءسۇزىپ الادى دا، ءاربىر 2 ساعاتتان كەيىن 1-2 قاسىقتان ىشەدى.

---