دەمالىستان كەيىنگى ساباققا دايىندىق: ءاربىر اتا‑انا ىستەي الۋى مۇمكىن 7 جاعداي
جازدىق دەمالىستان كەيىن مەكتەپپەن قاۋىشۋعا دايىندىق كوبىنە قيىنعا سوعادى. اسىرەسە 1-سىنىپقا باراتىن بالالار ءۇشىن الدەقايدا قيىنىراق. ءومىردىڭ جاڭا قادامىنا اياق باسۋعا، سىنىپتاستارىنا جانە دە ساباقتاعى پارتالاستارىنا ۇيرەنىسۋگە تۋرا كەلەدى.
Bilim-all.kz جازعى دەمالىستان كەيىن وقۋشىلاردى مەكتەپكە دايىنداۋعا كومەكشى قۇرال رەتىندەگى ۇتىمدى تاسىلدەردى ۇسىنادى.
1. بالاڭىزدى تەك باعا ءۇشىن وقۋعا ۇيرەتپەڭىز
اتا‑انالار بالالارىن: مەكتەپكە بارعاندا تەك بەستىك باعامەن وقۋىڭ كەرەك دەپ ايتۋمەن قاتەلىك جاسايدى. قاعاز جۇزىندەگى باعا مەكتەپكە نەلىكتەن بارۋ قاجەتتىلىگىن كورسەتەتىن ايعاق ەمەس. ءار نارسەنى بىلگىسى كەلەتىن ىزدەنىمپاز اقىل يەسى ءۇشىن ءبىلىمنىڭ ماڭىزدىلىعى نەعۇرلىم قىزىقتىراق. بالاعا ونىڭ قانشالىقتى نارەسەلەردى بىلەتىنىن ايتىپ بەرىڭىز. جاڭالىقتارمەن ءبولىسىڭىز، جورامالدار قۇرىڭىز، بالاڭىزدىڭ الەمنىڭ قالاي قۇرىلعانى جونىندەگى دۇنيەتانىمىنا دەگەن بولجامىن قۇرمەتپەن قابىلداڭىز. ونى مازالايتىن ءاربىر سۇراقتىڭ جاۋابىن مەكتەپ پاندەرىنەن تابا الاتىندىعىن ايتىڭىز.
«ادام قانداي دا ءبىر قاتەلىك جاسامايىنشا نەمەسە ءوزى قالاعان ناتيجەگە قول جەتكىزۋدە ءوزىنىڭ ارەكەتىن وزگەرتپەيىنشە ودان ساباق المايدى. قاتەلىك جاساي بىلگەن ادام، كوبىرەك ساباق الىپ ۇيرەنەدى. قاتەلىكتىڭ باعاسىن مويىنداماۋ، كوپ نارسەنى بىلۋگە كەدەرگى كەلتىرەدى. ەگەر جىبەرىلگەن قاتەلىكتەرىڭىزگە دۇرىس ءمان بەرسەڭىز، ول ءسىزدىڭ جەتىستىككە جەتۋىڭىزگە كومەكتەسەدى».
دانيەلە نوۆارا، پسيحولوگ.
2. جەڭىل بولادى دەپ كۇتپەڭىز، قيىندىقتارعا جول بەرمەڭىز
وقۋشىلاردى الدا كوپتەگەن قىزىقتار كۇتىپ تۇرادى، دەگەنمەن وقۋ ۇدەرىسى كوبىرەك كۇش جۇمساۋدى تالاپ ەتەدى. ءوز ءوزىن جيناقتاي ءبىلۋ، باسقا نارسەگە كوڭىلىن اۋدارماي، تۇراقتى كەيىپ تانىتۋ، قاتاڭ تارتىپكە بويۇسىنۋ، بەيتانىس بالالارمەن بايلانىسىن تۇزەۋ – وسىنىڭ ءبارى بالاعا ونىڭ جاڭا قول سومكەسىمەن بەرىلمەيتىن دۇنيە. بالاعا وسىنىڭ ءبارىن ۇيرەنىپ كەتۋىنە ۋاقىت قاجەت ەكەندىگىنە تۇسىنىستىك تانىتىڭىز.
ساباق ۇستىندە ويىن ويناۋ بالانىڭ تەزىرەك بەيىمدەلۋىنە كومەكتەسەدى. بالانىڭ كۇندەلىكتى قاجەتتى نارسەلەرىمەن، مىسالى وقۋ، قيۋ، جۇمىس داپتەرىنە تاپسىرمالاردى ورىنداۋ سياقتى ءبىرقاتار باسقا دا نارسەلەردى زەيىن قويىپ اينالىسۋىن ەرەجەگە اينالدىرىڭىز. ەڭ ابزالى، ءسىز بالاڭىزبەن ونىڭ وقۋ بارىسىندا جانىندا بىرگە وتىرىپ، ءوز جۇمىستارىڭىزبەن اينالىسساڭىز، بالاڭىز سىزدەن ۇلگى الىپ ۇيرەنەدى.
3. مەكتەپكە بىرگە دايىندالىڭىز
بالاڭىز ءسىزدىڭ قۇپتاۋىڭىزبەن قاجەتتى زاتتاردى، ياعني داپتەرىن، قالامساۋىتىن، سومكەسىن ءوز قالاۋىنشا تاڭداعانى ءجون. بالاڭىز كۇندەلىكتى ساباق وقيتىن ورنىن ءوزى جايعاستىرىپ، جيناقى ۇستاعانى دۇرىس. مەكتەپكە دايىندىق ۇدەرىسىنە قاتىسا وتىرىپ، بالاڭىز دايىندىقتىڭ اسا ماڭىزدىلىعىن ءارى بۇل نارسەلەر تىكەلەي وزىنە قاتىستى ەكەنىن ۇعىنا تۇسەدى.
«قاراپايىم ەرەجە: ءسىز الدىمەن بالاڭىزبەن قانداي دا ءبىر نارسەمەن بىرگە وتىرىپ اينالىساسىز دا، كەيىن بۇل نارسەلەرمەن ول ءوز بەتىمەن اينالىساتىن بولادى، ال ءسىز وعان سەنىم ارتا وتىرىپ، ىنتالاندىرىپ، ءارى قاجەتتى جاعدايلاردا عانا كومەكتەسەسىز. وسىلايشا، اقىرىندا مۇنىڭ بارىمەن ول ءوز بەتىمەن اينالىسادى دا، ال ءسىز ونى ماقتان تۇتاتىن بولاسىز».
اننا بىكوۆا، بالالار جانە وتباسى پسيحولوگى.
4. ءوز ويىن بىلدىرە الۋعا مۇمكىندىك بەرىڭىز
ءبىرسارىندى وقۋ كۇندەرى، ءبىرىڭعاي مەكتەپ فورماسى، جالپى ساباقتاردىڭ ىشىندە توپتىڭ ءبىر بولشەگى رەتىندە ارەكەت ەتۋشى بالا ءۇشىن جاڭا تارتىپكە بەيىمدەلۋ وڭاي ەمەس. وسى جاعدايدا: ءتۇرلى ءتۇستى قارىنداشتار، بالىق تارىزدەس قالامساۋىت، كەكس ءپىشىندى وشىرگىش، مۇقاباسىندا مىسىقتىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن قويىن داپتەرى سياقتى بالانىڭ كوڭىلىن اۋداراتىن ۇساق-تۇيەك زاتتار كومەككە كەلەدى. مەكتەپ قۇرالدارىنىڭ اراسىندا ءدال ءسىزدىڭ بالاڭىزعا ارنالعان ەرەكشە قۇرالدار مىندەتتى تۇردە تابىلادى. ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى جالپى قالىپتاسقان شەكتەۋلەردەن شىعىپ، بەرىلگەن تاپسىرماعا ەرەكشە ءمان بەرىپ قاراۋى، مەكتەپتە كەزدەسەتىن ءبىرقاتار ماسەلەلەردى جەڭۋىنە كومەكتەسەدى.
«ءبىر بالا وزىنە مىناداي ويىن ويلاپ تاپتى: «مەن ەسەپتى شىعارۋ كەزىندە سانداردى – ساربازدار دەپ ەلەستەتەمىن. ال مەن بولسام – قولباسشىمىن. ال ونىڭ جاۋاپتارى – مەن جاۋلاپ الۋىم كەرەك بولعان قامال. ەگەر مەن قيىندىققا تاپ بولسام، قايتادان قيراعان اسكەردى جيناقتاپ، كۇرەستىڭ جاڭا جوسپارىن قۇرامىن دا، شابۋىل جاساۋعا كىرىسەمىن. مەن جاتقا ايتۋىم كەرەك بولعان ولەڭ جولدارى ول – اەروپلاندار. ەگەر مەن ولەڭدى قاتەسىز جاتتايتىن بولسام، وندا مەن 3 كم بيىكتىكتى باعىندىرامىن. مەن جازۋ جازاتىن كەزدە – جۇرگىزۋشىمىن، كوشىرىپ جازىلعان ارىپتەر مەن سوزدەر – جۇرىلگەن جول».
يانۋش كورچاك، پەداگوگ، تاربيەشى، بالالار پسيحولوگياسى كىتابىنىڭ اۆتورى.
5. ساباق وقيتىن ورىندى ىڭعايلاڭىز
ۇيدە بالانىڭ ىڭعايلى ۇستەلى مەن ورىندىعى، قولجەتىمدى كىتاپ سورەسى جانە دە قاجەتتى زاتتاردى سالۋعا ارنالعان شكافى بولۋى ءتيىس. ساباق وقيتىن ورىن جارىق ءارى جيناقى بولعانى ءجون: قابىرعالاردى ادەمى پوستەرلەرمەن ارلەۋمەن قاتار مەكتەپ قۇرالدارى جيىنتىعىڭىزدى بىرگە تاڭداڭىزدار، سۇيىكتى كىتاپتارىن نەعۇرلىم كوزگە وڭاي كورىنەتىن جەرگە جايعاستىرىڭىز. سونداي‑اق، بالاڭىزدىڭ ول جەردە ساباعىن وقۋمەن عانا اينالىسىپ قويماي، ءوزىنىڭ سۇيىكتى ىسىمەن شۇعىلدانۋىنا دا كوڭىل ءبولىڭىز.
6. بالاڭىزدى مەكتەپپەن الدىن الا تانىستىرىڭىز
بۇگىندە كوپتەگەن بالالار مەكتەپكە باراردىڭ الدىندا بولاشاق ۇستازدارى جۇرگىزەتىن ارنايى دايىندىق كۋرستارىندا بەيىمدەلەدى. ءبىراق ءسىز مۇنداي كۋرستارعا قاتىسپاساڭىز دا، بالاڭىزدى مەكتەپكە اپارىڭىز. جاڭا ورىندارمەن تانىسىپ، مەكتەپتىڭ كيىم ىلگىش بولمەسى مەن اسحاناسىن ىزدەپ، سىنىپ بولمەلەرىن ارالاپ، پارتادا وتىرىڭىزدار. كەلەشەكتەگى وزگەرىستەرگە، ياعني بالاڭىزدىڭ قالاي ەرەسەك ءارى ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساي الاتىن تۇلعا بولىپ قالىپتاساتىنىنا جارقىن قۋانا ءبىلۋدى ۇمىتپاڭىز.
«ەرەكشە ورىنداردا ۇلدار مەن قىزداردا باعدار الۋ ستراتەگياسىنىڭ ايرماشىلىعى بىلىنەدى. ۇل بالالار كوبىنە شىدامسىز بولىپ كەلەدى جانە دە الەمنىڭ شەتسىزدىگىن سەزىنۋمەن ءومىر سۇرەدى. بەلگىسىزدىك ولارعا اسا قورقىنىشتى ەمەس، كەرىسىنشە وڭ جۇمىلدىرۋعا جەتەلەيدى. ال، قىز بالالار بولسا، ءوز اينالاسىندا بولىپ جاتقان نارسەلەردى تۇگەلىمەن ەسىندە جاقسى ساقتايدى، دەگەنمەن ولاردىڭ جادىندا وبەكتيۆتى ەمەس سۋرەتتەر، ياعني قالاي جانە قانداي اسەر العاندىعى ساقتالادى».
ولگا ماحوۆسكايا، بالالار پسيحولوگى.
7. بالاڭىزدىڭ كومەكشىسى ءارى دوسى بولا ءبىلىڭىز
بالاڭىزدى مەكتەپكە دايىنداۋ بارىسىندا وعان باعا بەرۋ جۇمىسىمەن اينالىسپاڭىز، وعان ءمۇعالىمىنىڭ بەرەتىن باعاسى جەتكىلىكتى. ونىمەن بىرگە بولىڭىز، الداعى ۋاقىتتا كۇتىلەتىن نارسەلەرمەن ءبولىسىڭىز، قورقىنىشتان ارىلتىڭىز جانە وسى جاعدايلارعا قاجەتىنشە ات سالىسىڭىز. وعان ءوزىڭىزدىڭ دە ءبىر كەزدەرى مەكتەپتە وقىعانىڭىزدى كورسەتىڭىز، سەزىمىمەن ءبولىسىڭىز، كەز كەلگەن جاعدايدا بولماسىن وعان قول ۇشىن سوزۋعا دايىن ەكەنىڭىزدى ءبىلدىرىڭىز. پسيحولوگ مامانداردىڭ كەڭەسىن باسشىلىققا الىڭىز، ءبىراق ءوز بالاڭىزعا نە قاجەت ەكەندىگىڭىزدى ۇمىتپاڭىز. بالاڭىزعا جاقسىلاپ كوڭىل اۋدارۋىڭىز دا جەتكىلىكتى.
دەرەككوز: mel.fm
You Might Also Like
-
ساقتاپ قويىڭىز دا، ءوز بالاڭىزعا داۋسىڭىزدى كوتەرگىڭىز كەلگەن كەزدە قايتا وقىڭىز.
-
ق ر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسىمەن اسحات ايماعامبەتوۆ ەلميرا سۋحانبەردييەۆانىڭ ۋاقىتشا دەمالىسقا كەتۋىنە بايلانىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم ۆيسە-مينيسترى قىزمەتىنە ۋاقىتشا تاعايىندالدى، دەپ ح...
