دەنساۋلىعىم - بايلىعىم
تاقىرىبى: دەنساۋلىعىم - بايلىعىم
ماقساتى: «ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق» «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا كورسەتىلگەندەي، وركەنيەتتى ەلدىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، حال - احۋالى جاقسى بولۋ ءۇشىن زياندى ارەكەتتەردەن - ىشىمدىك، ناشاقورلىق، شىلىم شەگۋشىلىكتىڭ دەنساۋلىققا، بولاشاق ۇرپاققا جاۋ ەكەندىگىن تۇسىندىرە وتىرىپ، سپورتپەن بەلسەنە شۇعىلدانۋىنا ىقپال ەتۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى: دەنساۋلىق جونىندەگى دانالىق سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، جاعداياتتىق سۇراقتار، ماقال - ماتەلدەر، سلايدتار.
كىرىسپە:
ءمۇعالىم: «دەنساۋلىق - زور بايلىق» دەگەن ءسوزدىڭ استارىندا ۇلكەن ماعىنا جاتىر. ادام بالاسى ءۇشىن دەنساۋلىقتان اسقان بايلىق جوق. ول اقشاعا ساتىلمايتىن، ەشبىر باعالى زاتپەن تەڭ كەلمەيتىن بايلىعىمىز. سوندىقتان اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدەگەنىمىز ابزال. ەلىمىزدىڭ قاي ازاماتىن بولسا دا ءوز ەلىنىڭ بولاشاعى الاڭداتارى ءسوزسىز. ەلىمىزدىڭ بولاشاعى - بۇگىنگى بۇلدىرشىندەر. سوندىقتان ولاردىڭ بولاشاقتا دەنى ساۋ ازامات بولىپ ءوسۋى ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى.
دەنساۋلىق تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا ادام جانىنىڭ اراشاشىسى، اق حالاتتى ابزال جان دارىگەرلەردىڭ ەڭبەگىن اتاپ وتكەنىمىز ءجون بولار، ولار بار كۇش - جىگەرىن ادام دەنساۋلىعىن ساقتاپ قالۋعا جۇمساپ، كۇن - ءتۇنى ايانباي ەڭبەك ەتۋدە.
مىنەكي، وسى مەكتەبىمىزدىڭ دارىگەرى شولپان مۇسا قىزى اپايىمىز كەلىپ وتىر.
وي قوزعاۋ: دەنساۋلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىز؟
جاۋابى: سپورتپەن شۇعىلدانۋ، كۇن ءتارتىبىن جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ، جامان قىلىقتاردان اۋلاق بولۋ (ماسكۇنەمدىك، شىلىم شەگۋدەن، ناشاقورلىقتان). سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىس بولىڭىزدار.
1. وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:
2. مەكتەبىمىزدىڭ دارىگەرى:
3. ۇزارتىلعان كۇن توبىنىڭ تاربيەشىسى:
جوسپارى:
وقۋشىلاردى ءۇش توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ
ءى توپ. شىمىر توبى
ءىى توپ. دەنساۋلىق توبى
ءىىى توپ. سىمبات توبى
ءى ءبولىم: سالەم بەرەم حالقىما
شارتى: تانىستىرۋ، ۇرانى
ءىى ءبولىم دەنساۋلىعىڭدى ويلاساڭ
شارتى: دەنساۋلىققا زيان كەلتىرەتىن قانداي زاتتاردى بىلىسىڭدەر.
ءىىى ءبولىم دەنساۋلىق - زور بايلىق
شارتى: دەنساۋلىققا بايلانىستى ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ.
ءىۇ ءبولىم سالاۋاتتىلىق، دەنساۋلىققا ۆيكتورينالىق سۇراقتار.
ءۇ ءبولىم اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە.
شارتى: زياندى ارەكەتتەر تاقىرىبىندا پىكىرتالاس.
ءى ءبولىم: سالەم بەرەم حالقىما
ءى توپ. شىمىر توبىنىڭ ۇرانى
شىنىقساڭ شىمىر بولاسىڭ،
ساۋعىپ ايداي تولاسىڭ.
سپورتتى سەرىك ەتە ءبىل
سالاۋاتتى سەن بولاسىڭ.
ءىى توپ. دەنساۋلىق توبىنىڭ ۇرانى
دەنساۋلىق ول - كۇلۋىڭ
كوڭىل - كۇيىڭ جادىراي
دەنساۋلىق ول - ءجۇرۋىڭ
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
ءىىى توپ. سىمبات توبىنىڭ ۇرانى
سپورت - ءبىزدىڭ دوسىمىز
كۇش، قايراتى سىنالعان
سپورت - ءبىزدىڭ دوسىمىز
بالا كەزدەن شىڭدالعان.
ءىى ءبولىم دەنساۋلىعىڭدى ويلاساڭ
ءى توپ. شىمىر توبى
1 - وقۋشى تەمەكىنىڭ شىعۋ تاريحى. تەمەكى ەۆروپا مەن ازيا ءحۇ عاسىردا كەلگەن. العاشقى كەزدە تەمەكى ءتىس اۋرۋىنا قارسى قولدانىلاتىن ءدارى رەتىندە پايدالانىپ جۇرگەن.
2 - وقۋشى. تەمەكى شەگۋشى ادامدار تەك ءوزىنىڭ عانا ۋلاپ قويماي، قاسىنداعى باسقا ادامداردى دا ۋلاناتىنى بەلگىلى.
3 - وقۋشى. تەمەكىنىڭ باستى زياندىلىقتارىن ايتار بولساق، ولار تومەندەگىدەي بولادى.
1. ەرىن، ءتىل جانە وڭەش قاتەرلى ىسىگىنە دۋشار بولادى.
2. اسقازاندا جارا پايدا بولادى.
3. جۇرەك اۋرۋلارىنا شالدىعادى.
4. تەز قارتايادى تەرىدە ءاجىم پايدا بولا باستايدى.
5. وكپە مەن كومەكەي قاتەرلى ىسىگىنە ۇشىرايدى.
4 - وقۋشى. جىل سايىن دۇنيە جۇزىندە تەمەكى شەگۋدىڭ سالدارىنان 4ملن ادام قايتىس بولادى ەكەن. ولىمگە الىپ باراتىنىن بىردەن - ءبىر زياندى زات ەكەنىن ايتىپ، ءاربىر تال تەمەكى ادام ءومىرىن 12 مينۋتقا قىسقارتقانىن انىقتاعان.
5 - وقۋشى. تەمەكى تارتۋ ادام دەنساۋلىعىنا كوپ زيان كەلتىرەدى. ادامنىڭ دەنە مۇشەسىنە ەڭ اۋىر اسەر بەرەتىنى – نيكوتين. ول تەمەكى جاپىراعىنىڭ الكالويدتى مايلى ءتۇسسىز نەمەسە جاعىمسىز ءيىسى جانە كۇيدىرگى ءدامى بار اقشىل سارى سۇيىقتىق. نيكوتينگە ادام دەنەسىنىڭ تەز ۇيرەنىپ كەتەتىندىگىنەن وعان ۋلانىپ جاتقانىن سەزبەيدى.
ماقساتى: «ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق» «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا كورسەتىلگەندەي، وركەنيەتتى ەلدىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، حال - احۋالى جاقسى بولۋ ءۇشىن زياندى ارەكەتتەردەن - ىشىمدىك، ناشاقورلىق، شىلىم شەگۋشىلىكتىڭ دەنساۋلىققا، بولاشاق ۇرپاققا جاۋ ەكەندىگىن تۇسىندىرە وتىرىپ، سپورتپەن بەلسەنە شۇعىلدانۋىنا ىقپال ەتۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى: دەنساۋلىق جونىندەگى دانالىق سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، جاعداياتتىق سۇراقتار، ماقال - ماتەلدەر، سلايدتار.
كىرىسپە:
ءمۇعالىم: «دەنساۋلىق - زور بايلىق» دەگەن ءسوزدىڭ استارىندا ۇلكەن ماعىنا جاتىر. ادام بالاسى ءۇشىن دەنساۋلىقتان اسقان بايلىق جوق. ول اقشاعا ساتىلمايتىن، ەشبىر باعالى زاتپەن تەڭ كەلمەيتىن بايلىعىمىز. سوندىقتان اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدەگەنىمىز ابزال. ەلىمىزدىڭ قاي ازاماتىن بولسا دا ءوز ەلىنىڭ بولاشاعى الاڭداتارى ءسوزسىز. ەلىمىزدىڭ بولاشاعى - بۇگىنگى بۇلدىرشىندەر. سوندىقتان ولاردىڭ بولاشاقتا دەنى ساۋ ازامات بولىپ ءوسۋى ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى.
دەنساۋلىق تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا ادام جانىنىڭ اراشاشىسى، اق حالاتتى ابزال جان دارىگەرلەردىڭ ەڭبەگىن اتاپ وتكەنىمىز ءجون بولار، ولار بار كۇش - جىگەرىن ادام دەنساۋلىعىن ساقتاپ قالۋعا جۇمساپ، كۇن - ءتۇنى ايانباي ەڭبەك ەتۋدە.
مىنەكي، وسى مەكتەبىمىزدىڭ دارىگەرى شولپان مۇسا قىزى اپايىمىز كەلىپ وتىر.
وي قوزعاۋ: دەنساۋلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىز؟
جاۋابى: سپورتپەن شۇعىلدانۋ، كۇن ءتارتىبىن جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ، جامان قىلىقتاردان اۋلاق بولۋ (ماسكۇنەمدىك، شىلىم شەگۋدەن، ناشاقورلىقتان). سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىس بولىڭىزدار.
1. وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:
2. مەكتەبىمىزدىڭ دارىگەرى:
3. ۇزارتىلعان كۇن توبىنىڭ تاربيەشىسى:
جوسپارى:
وقۋشىلاردى ءۇش توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ
ءى توپ. شىمىر توبى
ءىى توپ. دەنساۋلىق توبى
ءىىى توپ. سىمبات توبى
ءى ءبولىم: سالەم بەرەم حالقىما
شارتى: تانىستىرۋ، ۇرانى
ءىى ءبولىم دەنساۋلىعىڭدى ويلاساڭ
شارتى: دەنساۋلىققا زيان كەلتىرەتىن قانداي زاتتاردى بىلىسىڭدەر.
ءىىى ءبولىم دەنساۋلىق - زور بايلىق
شارتى: دەنساۋلىققا بايلانىستى ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ.
ءىۇ ءبولىم سالاۋاتتىلىق، دەنساۋلىققا ۆيكتورينالىق سۇراقتار.
ءۇ ءبولىم اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە.
شارتى: زياندى ارەكەتتەر تاقىرىبىندا پىكىرتالاس.
ءى ءبولىم: سالەم بەرەم حالقىما
ءى توپ. شىمىر توبىنىڭ ۇرانى
شىنىقساڭ شىمىر بولاسىڭ،
ساۋعىپ ايداي تولاسىڭ.
سپورتتى سەرىك ەتە ءبىل
سالاۋاتتى سەن بولاسىڭ.
ءىى توپ. دەنساۋلىق توبىنىڭ ۇرانى
دەنساۋلىق ول - كۇلۋىڭ
كوڭىل - كۇيىڭ جادىراي
دەنساۋلىق ول - ءجۇرۋىڭ
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
ءىىى توپ. سىمبات توبىنىڭ ۇرانى
سپورت - ءبىزدىڭ دوسىمىز
كۇش، قايراتى سىنالعان
سپورت - ءبىزدىڭ دوسىمىز
بالا كەزدەن شىڭدالعان.
ءىى ءبولىم دەنساۋلىعىڭدى ويلاساڭ
ءى توپ. شىمىر توبى
1 - وقۋشى تەمەكىنىڭ شىعۋ تاريحى. تەمەكى ەۆروپا مەن ازيا ءحۇ عاسىردا كەلگەن. العاشقى كەزدە تەمەكى ءتىس اۋرۋىنا قارسى قولدانىلاتىن ءدارى رەتىندە پايدالانىپ جۇرگەن.
2 - وقۋشى. تەمەكى شەگۋشى ادامدار تەك ءوزىنىڭ عانا ۋلاپ قويماي، قاسىنداعى باسقا ادامداردى دا ۋلاناتىنى بەلگىلى.
3 - وقۋشى. تەمەكىنىڭ باستى زياندىلىقتارىن ايتار بولساق، ولار تومەندەگىدەي بولادى.
1. ەرىن، ءتىل جانە وڭەش قاتەرلى ىسىگىنە دۋشار بولادى.
2. اسقازاندا جارا پايدا بولادى.
3. جۇرەك اۋرۋلارىنا شالدىعادى.
4. تەز قارتايادى تەرىدە ءاجىم پايدا بولا باستايدى.
5. وكپە مەن كومەكەي قاتەرلى ىسىگىنە ۇشىرايدى.
4 - وقۋشى. جىل سايىن دۇنيە جۇزىندە تەمەكى شەگۋدىڭ سالدارىنان 4ملن ادام قايتىس بولادى ەكەن. ولىمگە الىپ باراتىنىن بىردەن - ءبىر زياندى زات ەكەنىن ايتىپ، ءاربىر تال تەمەكى ادام ءومىرىن 12 مينۋتقا قىسقارتقانىن انىقتاعان.
5 - وقۋشى. تەمەكى تارتۋ ادام دەنساۋلىعىنا كوپ زيان كەلتىرەدى. ادامنىڭ دەنە مۇشەسىنە ەڭ اۋىر اسەر بەرەتىنى – نيكوتين. ول تەمەكى جاپىراعىنىڭ الكالويدتى مايلى ءتۇسسىز نەمەسە جاعىمسىز ءيىسى جانە كۇيدىرگى ءدامى بار اقشىل سارى سۇيىقتىق. نيكوتينگە ادام دەنەسىنىڭ تەز ۇيرەنىپ كەتەتىندىگىنەن وعان ۋلانىپ جاتقانىن سەزبەيدى.
You Might Also Like
