InfoHub Logo

الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر سەزىن قازاق جەرىندە وتكىزۋ – ۇلكەن مارتەبە. بۇل – شىنداپ كەلگەندە ەلىمىزدىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى ابىرويى مەن اسقاق بەدەلىنىڭ جارقىن كورىنىسى. ءدىني ۇستانىمدارى مەن تۇسىنىكتەرى بىر-بىرىنە قاراما-قايشى، ءتىپتى، ۇزاق ۋاقىتتار بويى ارازداسىپ، ءبىر بىتىمگە كەلە الماي جۇرگەن ءدىني توپتاردىڭ باسشىلارىن ءبولىپ جارماي، بارىنە دە وزىندىك قۇرمەت كورسەتىپ، ءبىر دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ۇستىندە باسىن قوسۋ مەن ءۇشىن حاكىم اباي ءپالساپاسىنداعى «ادامزاتتىڭ ءبارىن ءسۇي باۋىرىم دەپ» اتالاتىن تۇعىرلى ويدىڭ ناقتى ىسكە اسقان بەينەسى. سوندىقتان، ءاربىرىمىز مۇنداي جيىندى وتە جوعارى باعالاۋعا، جەتە تۇسىنە بىلۋگە ءتيىسپىز.

سەزدىڭ ناتيجەسى مەن جەمىسى تۋرالى ايتار بولساق، بۇل از ۋاقىت ىشىندە كورىنىس بەرە سالاتىنداي جەڭىل شارۋا ەمەس. ءدىن ماسەلەسىندە وتە مۇقياتتىلىق پەن سابىرلىلىق قاجەت. ءبىز الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر سەزىن وتكىزۋ ارقىلى جەر بەتىندەگى سان ءتۇرلى ادامزات بالاسىنىڭ ىشكى رۋحانياتى، سەنىم-نانىمى، عاسىرلار بويى ۇرپاقتان-ۇرپاققا بەرىلىپ كەلە جاتقان ءدىني دۇنيەتانىمى اراسىنداعى سۇحباتتاستىققا بىرگە ناقتى قادام باسىپ وتىرمىز. ەڭ باستىسى، ءبىز مۇنى جاساي الدىق. جاساپ تا كەلەمىز. ءبىزدىڭ بۇعان قاۋقارىمىز دا، جيناعان تاجىريبەمىز دە جەتەدى. بۇگىنگى تاڭدا ءدىني كوشباسشىلاردىڭ تىكەلەي قاتىسۋمەن وتەتىن مۇنداي ساليحالى ءدىني سەزدى الەمنىڭ بىزدەن باسقا ەشبىر ەلىندە وتكىزۋدىڭ مۇمكىن بولماي تۇرعانى شىنايى اقيقات. بۇل قازاقستان ديپلوماتياسىنداعى باعىندىرعان ەڭ نەگىزگى بەلەستەردىڭ ءبىرى دەۋگە بولادى. ءبىزدىڭ ەلدىڭ جاساپ وتىرعان قادامىن سىرتتان سىنايتىن، ناتيجەسىنە كۇدىكپەن قارايتىندار سانى از ەمەس. دەسەك تە قول جەتكىزگەن ناتيجەمىز دە جوق ەمەس. الەمدەگى ەڭ نەگىزگى ءدىني ليدەردەردىڭ ءبىر ەمەس بىرنەشە رەت باسىن قوسىپ، ءدىني سۇقباتتاستىق جايلى وي-پىكىرلەرىن، وزدەرىنىڭ ۇسىنىستارى مەن شارتتارىن ايتۋ مۇمكىندىگى بەرىلدى. وسىلايشا ءبىز الەمدىك دەڭگەيدە بەيبىتسۇيگىش، كەز-كەلگەن ءدىني ۇستانىم وكىلىنە قۇرمەتپەن قارايتىن تاۋەلسىز ەل رەتىندە تانىلىپ، بارشانى مويىنداتا بىلدىك. بۇل، ەڭ باستا، ەلىمىزدەگى ساليحالى ساياساتتىڭ، شىعىستىق تا باتىستىق تا ەمەس ورتا جولدى ۇستانۋدىڭ ارقاسىندا ىسكە اسىپ وتىرعاندىعىن ۇمىتپاعانىمىز ءجون. مىنە بۇل ءبىزدىڭ باستى جەتىستىگىمىز. ماقتانىپ تا، مارقايىپ تا، اۋىز تولتىرىپ ايتا الاتىن ءىسىمىز دەپ بىلەمىن.

سەزدىڭ نەگىزگى ماقساتى دىندەر اراسىنداعى كەلىسىم مەن ءوزارا قۇرمەت پەن سىيلاستىقتى قالىپتاستىرۋ. ءبىراق بۇگىنگى جاھاندانۋ ءۇردىسى الەمدەگى ءتۇرلى مادەنيەتتەردىڭ باسىن ءبىر ارناعا توعىستىرىپ، ءبىرىن-بىرى بايىتىپ، تولىقتىرا ما الدە قاراما-قايشىلىققا، قاقتىعىسقا اپارىپ سوقتىرا ما، مۇنىڭ بەيبىت شەشىم جولى بولا ما دەگەن سۇراق زيالى قاۋىم وكىلدەرىن بەيجاي قالدىرمايدى. ولاي بولسا، ۇلتتىق-ەتنيكالىق مادەنيەتتەردىڭ، ءار حالىقتىڭ ءدىني ۇستانىمدارى، سەنىم-نانىمدارىنىڭ ءوزارا سۇحباتتاستىعى قانشالىقتى وزەكتى ەكەندىگىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق دەپ بىلەمىن.

ءسوز سوڭىن توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى بولاتىن اباي اتامىزدىڭ قالدىرعان وسيەتىمەن قورىتىندىلايىن: «ماحابباتپەن جاراتقان ادامزاتتى، سەن دە ءسۇي ول اللانى جاننان ءتاتتى. ادامزاتتىڭ ءبارىن ءسۇي باۋىرىم دەپ. جانە  حاق جولى وسى دەپ ادىلەتتى».

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتى

«فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ» فاكۋلتەتى

«ءدىنتانۋ» ماماندىعىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى

اقجول نۇرداۋلەت ءسابيت ۇلى

عىلىمي جەتەكشىسى: كۋدەرينا ا.ن.

www.kaznu.kz

---