InfoHub Logo

قازىرگى تاڭدا قوعامىمىزدا ءدىني ەكسترەميزم، ءدىني تەرروريزم تەرميندارىن ەستىمەگەن ادام جوق شىگار. سەبەبى، الەم بويىنشا ءدىني احۋال تۇراقتى ەمەس. قازاقستان رەسپۋبليكاسىن الىپ قاراساق تا، ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزم جايتتارى جوق ەمەس، ءدىني احۋال تۇراقسىز. 140 ۇلت وكىلى مەن 18 ءتۇرلى  ءدىني كونفەسسيا وكىلدەرىنىڭ باسىن قوسىپ وتىرعان قازاقستان، تاتۋلىق پەن بەيبىتشىلىكتە ءومىر سۇرۋدە. الايدا، ءدىني ماسەلەلەردە تۋىنداپ وتىرادى.

سولاردىڭ ىشىندەگى اسا ماڭىزدىسى «ءدىني ەكترەميزم» مەن «ءدىني تەرروريزم». ءبىز ءدىني ەكسرەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ءۇشىن، تەرمين ماعىناسىن تولىققاندى ءبىلۋىمىز كەرەك. ەكترەميزمنىڭ پايدا بولۋى،  ادامداردىڭ ءدىني ءبىلىمىنىڭ جوقتىعى مەن تايازدىعىنان، ناداندىعىنان پايدا بولادى. تەرميننىڭ ءوزى شەتتەۋ، اداسۋ دەگەندى بىلدىرەدى. ەكسترەميزم قوعامنان بولىنۋدەن باستالادى. ءوز دەگەندەرى دۇرىس، وزگە تاراپ ويلارى، ىستەگەن ءىس-قيمىلدارى بۇرىس دەپ قابىلداپ، ءوز قالاۋلارىن جاساۋ. قورشاعان ورتاعا اگگرەسسيا كورسەتۋ، بولەكتەنۋ، ادامدار اراسىندا قالىپتى ءومىر سالتىن، قارىم-قاتىناسىن بۇزۋ، الەۋمەتتىك ماسەلەلەر تۋدىرىپ، تولقۋلاردى كوتەرۋ بولىپ تابىلادى. ال، تەرەرەريزم وسى ەكسترەميزمنىڭ تىكەلەي جاعدايلار ارقىلى، ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسقان ءتۇرى، زورلىق-زومبىلىق، كۇش كورسەتۋ، قىرىپ-جويۋ، ۇرەيلى ارەكەتتەرمەن كورسەتىلگەن، قانداي دا ءبىر جوسپارلانعان، ىس-ارەكەتپەن قالاعانىنا قول جەتكىزۋ. سالدارىنان ادام ءولىمى، ماتەريالدىق شىعىننىڭ بولۋى. قوعامداعى قالىپتاسقان ءدىني ۇستانىمدار مەن قۇندىلىقتاردى جوققا شىعارۋ ارقىلى مويىنداماي، قارسى يدەيانى كورسەتە وتىرىپ، اگگرەسيۆتى تۇردە ناسيحاتتاۋ. ەكسترەميزم مەن تەرروريزم كوبىنە ءدىن اتىن جامىلىپ، قوعام اراسىندا الاۋىزدىق تۋدىرۋ ارقىلى، باسشىللىققا قارسى شىعۋ، ساياسي ارام پيعىلدارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ونىڭ سالدارى بىردەن بايقالۋى نە بولماسا ۇزاق پروسەسس ارقىلى ىشكى ىرىتكىنى ۋشىقتىرىپ العاننان كەيىن ناتيجەسىن كورسەتۋى مۇمكىن. ول دەگەنىمىز ادامدار بىرلەسۋى ارقىلى جۇزەگە اسادى دەگەندى بىلدىرەدى، توپتاعى ليدەردىڭ بولۋى ارقىلى جوسپار قۇرىپ، ناتيجەگە قولجەتكىزۋ.

ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزممەن كۇرەسىپ، الدىن الۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن، بىزگە قوعام ىشىندە قارسى يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى. يممۋنيتەت قاي كەزدە قالىپتاسادى، قوعامعا ساپالى ءبىلىم بەرىلگەندە، اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ ءاردايىم جۇرگىزىلىپ وتىرعاندا، ءدىني ءبىلىمدى ارتتىراتىن ساپالى  كوپ كىتاپتار پايدالانۋدا بولعاندا.

ءداستۇرلى ءدىنىمىزدى جانە دە باسقا دا الەمدىك، ۇلشتتىق دىندەر تۋرالى، ولاردىڭ شىعۋ تاريحى مەن قازىرگى احۋالىن ءار ادام جەتكىلىكتى دەڭگەيدە بىلە الاتىنداي، ءىس-شارا تۋدىرۋىمىز قاجەت. ەرتەڭ اداسقان اعىم شىرماۋىنا ىلىنبەي، جات پيعىلدى ادامدار قۇرساۋىنا ءتۇسىپ قالماۋ ءۇشىن.

جەكە ادام تىنىشتىعى قوعام تىنىشتىعى، قوعام تىنىشتىعى مەملەكەت تىنىشتىعى ەكەنىن ۇمىتپاعانىمىز ءجون.

مەلىس ديانا ورال قىزى، جاس مامان (ءدىنتانۋشى)

---