InfoHub Logo

ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «قاتىناس»
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتى: ءتىل دامىتۋ
تاقىرىبى: دوستىق بەلگىسى
ماقساتى: دوستىق بەلگىسى دەگەن ۇعىمدى ءوز ويىنان ايتا وتىرىپ ءوزىنىڭ ىشكى جان-دۇنيەسىمەن بولىسە ءبىلۋىن قالىپتاستىرۋ. باستاعان ىستەرىن اياعىنا دەيىن جەتكىزۋگە، بىر-بىرىنە اقىل كەڭەس بەرىپ بىرلەسە شەشىمگە كەلە بىلۋگە باۋلۋ. ەرتەگىنى اياعىنا دەيىن ورىنداپ، كەيىپكەرلەردى مىنەزىنە ساي داۋىس ىرعاعىن، ءۇنىن كەلتىرىپ وبرازعا ەنە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
بالالاردى دوستىق قارىم-قاتىناستارىن، بىر-بىرىنە دەگەن سىيلاستىعىن ارتتىرۋ. ءوز ويىنان تۋىنداعان قيالدى تاربيەشىمەن پىكىرلەسە بىلۋگە تاربيەلەۋ.ماقال وسيەت سوزدەردى قولدانا وتىرىپ، جاقسى-جاماندى اجىراتا بىلۋگە تاربيەلەۋ. ەرتەگىنى ويناۋعا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.

ادىس-تاسىلدەرى: سۇراق-جاۋاپ، پىكىرلەسۋ، ماقال، وسيەت سوزدەر ايتۋ، تاڭعاجايىپ ءسات.
قاجەتتى كورنەكىلىكتەر: ۇستەل – ءۇستى تەاترىنا ارنالعان اڭداردىڭ بەتپەردەلەرى. كىشى كونە ۇيشىك،ادەمى ۇلكەن ۇيشىك،پلاكاتتار، ۇلتتىق كيىمدەر.

«دوستىق جىرى» ولەڭى ايتىلادى.
تاربيەشى: - بالالار، بۇل ولەڭ نە تۋرالى ايتىلعان؟
بالالار: - بۇل ولەڭ دوستىق تۋرالى ايتىلعان.
- يا، بۇل ولەڭدە ءار ەلدىڭ، ۇلتتاردىڭ دوستىعى تۋرالى ايتىلعان. بالالار، سەندەر دوس دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- دوستار ءبىرىن-بىرى الدامايدى، ءبىرىن-بىرى رەنجىتپەيدى.
- دوستار بىر-بىرىنە كومەكتەسەدى.
تاربيەشى: - ەندەشە، سەندەر دوستارىڭنىڭ قانداي بولعانىن قالايسىڭدار؟
گاۋھار: - مەن دوسىمنىڭ وتىرىك ايتپايتىن شىنشىل بولعانىن قالايمىن.
نۇرگۇل: - مەن دوسىمنىڭ ادال، مەيىرىمدى بولعانىن قالايمىن.
ماقسات: - ال، مەن دوسىمنىڭ اقىلدى، نامىستى بولسا ەكەن دەيمىن.
تاربيەشى: - بالالار، سەندەردىڭ دوستارىڭ بار ما؟
بالالار: - ءبىز ءبارىمىز دوسپىز.
تاربيەشى: - نەلىكتەن ولاي ويلايسىڭدار؟
- ءبىز توپتا ءبارىمىز ءتاتۋ-تاتتى وينايمىز. الەمدەگى بار ادامعا تەك جاقسىلىق ويلايمىز.
- ءبىز بىرگە وينايمىز، بىرگە وقيمىز، ءبىر-بىرىمىزدى رەنجىتپەيمىز.
- جارايسىڭدار، بالالار، سەندەر اقىلدى، ادال دوس ەكەنسىڭدەر.

بالالار شەڭبەرگە تۇرادى.
قول الىسىپ كانە ءبىز،
دوستاسايىق ءبارىمىز.
تىلەگىم كوپ سىزدەرگە،
تەك تۇرىڭدار شەڭبەرگە
قانداي جاقسى ءبىر تۇرۋ،
دوستارمەنەن ءبىر ءجۇرۋ

تاربيەشى: - بالالار، ءبىز قايدا جينالدىق؟
بالالار: - ءبىز دوستىق شەڭبەرىنە جينالدىق.
- ادامدار شەڭبەرگە تۇرعاندى نەلىكتەن جاقسى كورەدى؟
- ويتكەنى شەڭبەردىڭ بۇرىشى بولمايدى.
- ويتكەنى باقىت، قۋانىش، دوستىق اداسىپ قالمايدى.
- ولار مىندەتتى تۇردە وزدەرىن كۇتكەن بارلىق مەيىرىمدى ادامدارعا كەزدەسەدى.
(وسى كەزدە جىلاعان بالانىڭ داۋىسى ەستىلەدى)

تاربيەشى: - بالالار، ءبىر ءسات تىنىشتالايىقشى، جىلاعان بالانىڭ داۋىسى ەستىلەتىن سياقتى.
بالا كىرەدى.
تاربيەشى: - بالاقاي، سەن كىمسىڭ؟
بالا: - مەنىڭ اتىم بەكزات.
- ال سەن نەگە جىلاپ تۇرسىڭ؟
- مەنى دوستارىم وزدەرىمەن بىرگە ويناتپايدى.
- نەگە ويناتپايدى؟ مۇمكىن سەن ولاردى رەنجىتكەن بولارسىڭ؟
وسى كەزدە توپقا ءبىر قىز بالا كىرەدى.
- يا، ول ءوزىنىڭ جاڭا ويىنشىعىن بىزگە ويناۋعا بەرمەدى.
- بەكزات، سەنىڭ رەنجۋىڭنىڭ رەتى جوق. سەن ءوز ويىنشىعىڭدى ولارعا ويناي تۇرۋعا بەرمەپسىڭ. ونداي قىزعانشاق بولماۋ كەرەك.
جانسايا: - اپاي، ءبىز بەكزاتقا ءوزىمىزدىڭ بىلەتىن ماقال، وسيەت سوزدەرىمىزدى ايتىپ بەرەيىك. دوسىم كوپ بولسىن دەسەڭ،
ايتپا جالعان ەشقاشان،
شىنشىل بول، ءارقاشان.
داۋلەت: دوس بولساڭ بەرىك بول، دوسىڭا سەرىك بول.
ازاتگۇل: دوسىڭ ءۇشىن دولى بورانعا دا شىدا.
ۋاليحان: كەل بەكزات، ءبىزدىڭ دوستىق شەڭبەرىمىزگە قوسىلىپ، بىزبەن دوس بول.
بەكزات: راحمەت، مەن دە سەندەرمەن دوس بولايىنشى.
بالالار ءبارى وتىرادى.
تاربيەشى: - بالالار، سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، دوستىق قارىم-قاتىناس تەك ادامدار اراسىندا عانا بولادى دەپ ويلايسىڭدار ما؟
پەريزات: جوق، دوستىق تەك ادامدار اراسىندا عانا ەمەس اڭداردىڭ، جان-جانۋارلاردىڭ اراسىندا دا بولادى.
تاربيەشى: بەكزات،سەن بايقادىڭ با؟ پەريزات وتە دۇرىس ايتتى. قانە، بالالار، اڭداردىڭ، جان-جانۋارلاردىڭ دوستىعى تۋرالى كىم نە بىلەدى؟
اقنۇر: اپاي،ءسىز وتكەندە ايتقان ەرتەگىدە ايۋ قيراتىپ العان ءۇيدى دوستارى بىرىگىپ ۇلكەن ەتىپ سالدى عوي.
تاربيەشى: وسى «ۇيشىك» ەرتەگىسىن ءبارىمىز بىلەمىز بە؟
بالالار: ارينە بىلەمىز.
- ەندەشە، ءبىز وسى ەرتەگىنى مىنا ستول ۇستىندەگى اڭداردىڭ بەتپەردەسىمەن كەيىپكەرلەرگە ءبولىنىپ الايىق. قانە كىم نە بولعىسى كەلەدى؟

بالالار ءبولىنىپ بارلىعى «ۇيشىك» ەرتەگىسىنىڭ جەلىسى بويىنشا وينايدى.
تاربيەشى: - مىنە، بالالار، بىزدەر ورمانداعى اڭداردىڭ دوستىعىنا كۋا بولدىق. بىلەسىڭدەر مە، تابيعاتتىڭ دا اسەم كورىنىسى دوستىق بەلگىسىنە ۇقساس كەلە مە؟
- يا، ءبىز ونى كەمپىرقوساقتىڭ كەرەمەت كورىنىسىنەن بىلەمىز.
- يا، بوياۋلار دوستىعىنىڭ كەرەمەتىن كەمپىرقوساقتان بىلەمىز. ەندەشە، بىزدە بوياۋلار تۇستەرىمەن بىر-بىرىمىزگە دەگەن دوستىق سەزىمىمىزدى بىلدىرەيىك.
بالالار: - مەن اق بۇلتتار سياقتى ادامداردىڭ بىر-بىرىنە نيەتى اق بولسا دەيمىن.
- مەن جاسىل ءتۇس – ءشوپ سياقتى جەر-اناعا كورىك بەرەر ەدىم.
- مەن قىزىل راۋشان گ ۇلى سياقتى اينالاما حوش ءيىس بەرگىم كەلەدى.
- ەلىمىزدىڭ كوك بايراعىنداي بيىكتە جەلبىرەپ، دوستىعىمىز ارتا بەرسە ەكەن دەيمىن.
- مەن كۇن سياقتى دوستارىما جىلى شۋاق سىيلاعىم كەلەدى.
- تالابىمىز تاۋداي بيىك بولسا ەكەن دەيمىن.
- مەن بەيبىتشىلىك قۇسى كوگەرشىن سياقتى بارشا حالىققا دوستىق، ىنتىماق تىلەيمىن.
وسى كەزدە «اق كوگەرشىن» ءانى وينالادى. كوگەرشىن كەلىپ قونادى.
تاربيەشى: مىنە كەرەمەت، ءبىزدىڭ توبىمىزعا مۇحيتتىڭ ار جاعىنان كوگەرشىن دە ۇشىپ جەتىپتى. بالالار، كوگەرشىننىڭ اۋزىندا حات بار سياقتى. بۇل حاتتا جاقسى تىلەكتەر جازىلعان ەكەن. (حاتتى وقيدى)
تاربيەشى: تىلەگىڭە كوپ راحمەت، اق كوگەرشىن! ءبىزدىڭ بالالار، اپايلارعا ارناپ «دوس بولايىق ءبارىمىز» ءانىن ورىندايدى.