ديگيبريدتى بۋدانداستىرۋ
شقو، اياكوز اۋدانى، بيدايىق اۋىلى
اشيموۆا باكىت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ديگيبريدتتى بۋدانداستىرۋ
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى:
گەنەتيكا عىلىمى، تۇقىمقۋالاۋشىلىق پەن وزگەرگىشتىك زاڭدىلىقتارى تۋرالى بىلىمدەرىن جيناقتاي وتىرىپ، مەندەلدىڭ زاڭدىلىقتارىن ۇعىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى:
وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن، ءسوز بايلىعىن دامىتا وتىرىپ، ساباققا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
تاربيەلىك ماقساتى:
وقۋشىلاردى جەكەلەمە جانە توپپەن جۇمىس ىستەۋگە، ەڭبەك سۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ساباقتى ساباق ۇستىندە بەكىتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: پروبلەمالىق، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ ت. ب.
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءىۇ. ەسەپتەر شىعارۋ
ءۇ. قورىتىندىلاۋ
ءۇى. بەكىتۋ.
ءۇىى. باعالاپ، ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ. سىنىپتى تۇگەلدەپ، ساباققا دايارلىعىن تەكسەرۋ. پسيحولوگيالىق دايىندىق:
قايىرلى كۇن دوستىم،
قايىرلى كۇن بولسىن!
بۇگىنگى كۇنىمىز،
ساتتىلىككە تولسىن!
ءبىزدىڭ الار باعامىز،
كىلەڭ بەستىك بولسىن!
ءمۇعالىم: بالالار، ءبىز بۇگىنگى ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا ساباعىمىزدا جەكەلەمە، جۇپتىق جانە توپتىق جۇمىستار جۇرگىزەمىز.
ءى. ولاي بولسا جەكەلەمە جۇمىستارعا كەزەك بەرەيىك. قولدارىڭا ماگنيتتى تاقتانى الىڭدار، قويىلعان سۇراقتارعا سوعان جاۋاپ بەرەسىڭدەر دە جاۋابىن تەكسەرەسىڭدەر. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بولسا، سارى بۇرشاقتى، قاتە بولسا جاسىل بۇرشاقتى جينايمىز.
ولاي بولسا باستايمىز: ”ۇشقىر ويدان - ۇتىمدى جاۋاپ” كۇتەمىز.
1. گەنەتيكا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟ (وگارنيزمدەردىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعى مەن وزگەرگىشتىگىن زەرتتەيتىن عىلىم )
2. گەنەتيكا تەرمينىن عىلىمعا ەنگىزگەن عالىم؟ (اعىلشىن بيولوگوى
ۋ. بەتسون )
3. تۇقىم قۋالاۋشىلىق تۋرالى العاشقى تۇسىنىكتەر ەجەلگى قاي
عالىمداردىڭ ەڭبەگىندە كەزدەستى؟ (دەموكريت، گيپپوكرات، پلاتون، اريستوتەل )
4. تۇقىم قۋالاۋشىلىق دەگەنىمىز نە؟ (اتا - انالار بەلگىلەر
جيىنتىعىنىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا بەرىلۋ قاسيەتى)
5. وزگەرگىشتىك دەگەنىمىز نە؟ (ورگانيزمنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىق
قاسيەتىنىڭ سىرتقى ورتا فاكتورلارىنىڭ اسەرىنەن ۇنەمى وزگەرىپ وتىرۋى)
6. تۇقىم قۋالاۋشىلىقتىڭ ماتەريالدىق نەگىزى - دنق ەكەندىگىن دالەلدەگەن عالىم؟ (امەريكالىق گەنەتيك و. ەۆري)
7. گ. مەندەل ءوزىنىڭ تاجىريبەسىنە قاي وسىمدىكتى الدى؟ (اس بۇرشاعىن )
8. اتا - انالىق فورمالار قانداي ارىپپەن بەلگىلەنەدى؟ (ر - ارىپىمەن بەلگىلەنەدى. لاتىنشا “parents” - اتا - انا )
9. ەگەر، ءبىر عانا جۇپ بەلگىلەرىندە ايىرماشىلىعى بار اتا - انالىق فورمالار بۋدانداستىرىلسا ول قالاي اتالادى؟( مونوگيبريدتى بۋدانداستىرۋ )
10. گ. مەندەلدىڭ ەڭبەگىنىڭ اتى؟ ( وسىمدىك بۋداندارىمەن جۇرگىزىلگەن تاجىريبەلەر)
11. گ. مەندەلدىڭ ءبىرىنشى زاڭى قالاي اتالادى؟( ءبىرىنشى ۇرپاق بۋداندارىنىڭ بىركەلكىلىك زاڭى)
12. گ. مەندەلدىڭ ەكىنشى زاڭى قالاي اتالادى؟ ( بەلگىلەردىڭ اجىراۋ زاڭى)
13. تولىمسىز دومينانتتىلىق دەگەنىمىز نە؟ ( كەي جاعدايلاردا F1 ۇرپاقتا دومينانتتىلىقتىڭ بايقالماي ارالىق سيپاتتا بولۋى)
14. بەرىلگەن گەنوتپيتەردىڭ ىشىنەن گوموزيگوتالى دارالاردى كورسەت؟ اا، اا، ۆا، اا؛ ( اا، اا)
15. بۋدان ورگانيزمىنىڭ گامەتاسىندا اللەلدى (جۇپ) گەندەر ءبىر - بىرىمەن ارالاسىپ كەتپەي، تازا كۇيىندە ساقتالادى. بۇل ەرەجە قالاي اتالادى؟ (گامەتا تازالىعى)
ءىى. ءمۇعالىم: جاقسى، راحمەت بالالار! ەندى جۇپتىق جۇمىستارعا كەزەك بەرەيىك. ءقازىر الدارىڭىزعا قيما قاعازدار بەرىلەدى، سول قاعازدارعا ءتىل بىتىرۋلەرىڭ كەرەك. ( بۇرشاق پەن راۋشانگۇلدىڭ گەنوتيپى جانە فەنوتيپى بويىنشا بۋدانداستىرۋ)
ءىىى. توپتىق جۇمىس. (ءى توپ)
106 - سۋرەتكە نازار اۋدار. بەرىلگەن تاپسىرمانى ورىندا.
ا) جانۋارلاردىڭ گەنوتيپىن انىقتاڭدار؛
ءا) بەرىلگەن سۋرەتتەگى جانۋارلاردىڭ اتا - اناسىنىڭ گەنوتيپتەرى مەن F1 ۇرپاعىنىڭ گەنوتيپىن تابىڭدار؛
ب) پەننەت تورىنا سالىپ، F2 ۇرپاعىنىڭ گەنوتيپىن انىقتاڭدار؛
ۆ) F2 - دەگى بەلگى اجىراۋىنىڭ اراقاتىناسىن تابىڭدار؛
گ) F1 مەن F2 - ءنىڭ قورىتىندىسى گ. مەندەلدىڭ قانداي زاڭدارىنا باعىنادى؟
(ءىى توپ)
107 - سۋرەتكە نازار اۋدار.
ا) بۇلار قانداي تۇقىمداردىڭ بۋداندارىنان الىنعان دەپ ويلايسىڭ؟
ءا) F1 - دە قانداي تۇقىمدار الىندى؟ دومينانتتىلىقتىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟
ب) اتا - اناسىنىڭ گەنوتيپىن جانە ودان تۇزىلگەن گامەتالاردىڭ گەندەرىن تابىڭدار؛
ۆ) F1 ۇرپاقتىڭ گەنوتيپىن جازىپ، تۇستەرىنىڭ قانداي قاتىناستا اجىرايتىنىن انىقتاڭدار.
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءمۇعالىم: جارايسىڭدار، بالالار، ءۇي تاپسىرماسىن ءارتۇرلى نۇسقادا تالقىلادىق، ەندى جاڭا ساباعىمىزدى باستايىق.
«ديگيبريدتى بۋدانداستىرۋ جانە بەلگىلەردىڭ تاۋەلسىز اجىراۋ زاڭدىلىعى»
مونوگيبريدتى بۋدانداستىرۋعا تاجىريبە جاساعاندا، مەندەل ءبىر جۇپ قاراما - قارسى بەلگىلەردىڭ بىرنەشە ۇرپاق بويى تۇقىم قۋالاۋ سيپاتىن زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسىندە ەكى زاڭدىلىقتى اشقان بولاتىن. اتاپ ايتقاندا، «ءبىرىنشى بۋدان ۇرپاقتىڭ بەلگىلەرىنىڭ بىركەلكى بولۋى» جانە «بەلگىلەردىڭ اجىراۋى» زاڭدارى. الايدا تابيعاتتا ەكى - ءۇش نەمەسە ودان كوپ بەلگىلەرى بويىنشا ايىرماشىلىقتارى بار وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردىڭ اراسىندا دا ءوزارا بۋدانداستىرۋلار جۇرەدى. «مۇنداي جاعدايدا بەلگىلەردىڭ تۇقىم قۋالاۋى قانداي زاڭدىلىقتارعا باعىنادى جانە قالاي جۇرەدى؟» دەگەن سۇراق تۋادى.
مىنە، وسى باعىتتا مەندەل ەكى جۇپ قاراما - قارسى بەلگىلەرى بار دارالاردى بۋدانداستىردى. مۇنداي بۋدانداستىرۋعا ول بۇرشاقتىڭ ەكى بەلگىسىندە ايىرماشىلىقتارى بار، ياعني تۇقىمدارى سارى، جاسىل ءتۇستى، قابىعى تەگىس، كەدىر - بۇدىر سورتتارىن الدى. بۋدانداستىرۋعا الىنعان دارالار گوموزيگوتالى بولعاندىقتان، ءبىرىنشى ۇرپاقتاعى بارلىق بۋدانداردىڭ تۇقىمدارى بىركەلكىلىك زاڭىنا سايكەس سارى ءتۇستى، تەگىس ءپىشىندى بولىپ شىقتى. دەمەك، اللەلدى گەندەردىڭ ءبىرىنشى جۇبىندا تۇقىمنىڭ سارى ءتۇسى مەن تەگىس ءپىشىنى دومينانتتى، ال جاسىل ءتۇسى مەن كەدىر - بۇدىر ءپىشىنى رەسەسيۆتى بولادى. الىنعان ءبىرىنشى ۇرپاقتى ءوزارا بۋدانداستىرعان كەزدە ەكىنشى ۇرپاقتى مونوگيبريدتىگە قاراعاندا، ءبىرشاما كۇردەلىرەك بولادى.
مەندەل ءوزىنىڭ العان 556 تۇقىمنىڭ 315 سارى تەگىس، 101 - سارى كەدىر - بۇدىر جانە 108 - جاسىل تەگىس، ال 32 - ءسى جاسىل كەدىر - بۇدىر بولعان. ولاي بولسا، ەكىنشى ۇرپاقتا ءار ءتۇرلى فەنوتيپ الىندى دەپ ەسەپتەسەك، ولاردىڭ ساندىق اراقاتىناسى شامامەن 9اۆ: 3اۆ: 3اۆ: 1اا - عا تەڭ نەمەسە 9: 3: 3: 1 قاتىناسىنا سايكەس كەلەدى.
پەننەت تورىن قۇرامىز. (كورسەتۋ)
پەننەت تورىنان كورىپ وتىرعانىمىزداي 416 سارى 140 جاسىل ءتۇستى تۇقىم، ال پىشىنىنە قاراي 423 تەگىس 133 كەدىر - بۇدىر تۇقىم بار ەكەنىن انىقتالعان.
16 ءتۇرلى ۇيلەسىمنىڭ 12 - ءسى سارى تۇقىمدى، 4 - ەۋى جاسىل تۇقىمدى، سونداي - اق ەكىنشى جۇپ بەلگى بويىنشا 12 - ءسى تەگىس ءپىشىندى، 4 - ەۋى كەدىر - بۇدىرلى تۇقىمدى كورسەتەدى. سوندىقتان اجىراۋ قاتىناسى 12: 4 نەمەسە 3: 1 - گە تەڭ بولعاندىقتان، بەلگىلەردىڭ كەز - كەلگەن جۇبى بويىنشا اجىراۋ وزگە جۇبىنا بايلانىسسىز جۇرەدى دەگەن قورىتىندى جاسادى. بۇل قۇبىلىستى بەلگىلەردىڭ تاۋەلسىز اجىراۋ زاڭى دەپ، وعان مىنانداي انىقتاما بەرىلەدى: ءبىر - بىرىنەن ايقىن ەكى (نەمەسە بىرنەشە) جۇپ بەلگى بويىنشا اجىراتىلاتىن گوموزيگوتالى دارالاردى بۋدانداستىرعان جاعدايدا ەكىنشى ۇرپاقتا بەلگىلەر جۇبىنىڭ تاۋەلسىز تۇقىم قۋالاۋى جانە ولاردىڭ اتا - انالارىنا ۇقسامايتىن جاڭا ۇيلەسىمدەر ءتۇزۋى بايقالادى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
اشيموۆا باكىت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ديگيبريدتتى بۋدانداستىرۋ
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى:
گەنەتيكا عىلىمى، تۇقىمقۋالاۋشىلىق پەن وزگەرگىشتىك زاڭدىلىقتارى تۋرالى بىلىمدەرىن جيناقتاي وتىرىپ، مەندەلدىڭ زاڭدىلىقتارىن ۇعىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى:
وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن، ءسوز بايلىعىن دامىتا وتىرىپ، ساباققا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
تاربيەلىك ماقساتى:
وقۋشىلاردى جەكەلەمە جانە توپپەن جۇمىس ىستەۋگە، ەڭبەك سۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ساباقتى ساباق ۇستىندە بەكىتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: پروبلەمالىق، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ ت. ب.
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءىۇ. ەسەپتەر شىعارۋ
ءۇ. قورىتىندىلاۋ
ءۇى. بەكىتۋ.
ءۇىى. باعالاپ، ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ. سىنىپتى تۇگەلدەپ، ساباققا دايارلىعىن تەكسەرۋ. پسيحولوگيالىق دايىندىق:
قايىرلى كۇن دوستىم،
قايىرلى كۇن بولسىن!
بۇگىنگى كۇنىمىز،
ساتتىلىككە تولسىن!
ءبىزدىڭ الار باعامىز،
كىلەڭ بەستىك بولسىن!
ءمۇعالىم: بالالار، ءبىز بۇگىنگى ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا ساباعىمىزدا جەكەلەمە، جۇپتىق جانە توپتىق جۇمىستار جۇرگىزەمىز.
ءى. ولاي بولسا جەكەلەمە جۇمىستارعا كەزەك بەرەيىك. قولدارىڭا ماگنيتتى تاقتانى الىڭدار، قويىلعان سۇراقتارعا سوعان جاۋاپ بەرەسىڭدەر دە جاۋابىن تەكسەرەسىڭدەر. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بولسا، سارى بۇرشاقتى، قاتە بولسا جاسىل بۇرشاقتى جينايمىز.
ولاي بولسا باستايمىز: ”ۇشقىر ويدان - ۇتىمدى جاۋاپ” كۇتەمىز.
1. گەنەتيكا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟ (وگارنيزمدەردىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعى مەن وزگەرگىشتىگىن زەرتتەيتىن عىلىم )
2. گەنەتيكا تەرمينىن عىلىمعا ەنگىزگەن عالىم؟ (اعىلشىن بيولوگوى
ۋ. بەتسون )
3. تۇقىم قۋالاۋشىلىق تۋرالى العاشقى تۇسىنىكتەر ەجەلگى قاي
عالىمداردىڭ ەڭبەگىندە كەزدەستى؟ (دەموكريت، گيپپوكرات، پلاتون، اريستوتەل )
4. تۇقىم قۋالاۋشىلىق دەگەنىمىز نە؟ (اتا - انالار بەلگىلەر
جيىنتىعىنىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا بەرىلۋ قاسيەتى)
5. وزگەرگىشتىك دەگەنىمىز نە؟ (ورگانيزمنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىق
قاسيەتىنىڭ سىرتقى ورتا فاكتورلارىنىڭ اسەرىنەن ۇنەمى وزگەرىپ وتىرۋى)
6. تۇقىم قۋالاۋشىلىقتىڭ ماتەريالدىق نەگىزى - دنق ەكەندىگىن دالەلدەگەن عالىم؟ (امەريكالىق گەنەتيك و. ەۆري)
7. گ. مەندەل ءوزىنىڭ تاجىريبەسىنە قاي وسىمدىكتى الدى؟ (اس بۇرشاعىن )
8. اتا - انالىق فورمالار قانداي ارىپپەن بەلگىلەنەدى؟ (ر - ارىپىمەن بەلگىلەنەدى. لاتىنشا “parents” - اتا - انا )
9. ەگەر، ءبىر عانا جۇپ بەلگىلەرىندە ايىرماشىلىعى بار اتا - انالىق فورمالار بۋدانداستىرىلسا ول قالاي اتالادى؟( مونوگيبريدتى بۋدانداستىرۋ )
10. گ. مەندەلدىڭ ەڭبەگىنىڭ اتى؟ ( وسىمدىك بۋداندارىمەن جۇرگىزىلگەن تاجىريبەلەر)
11. گ. مەندەلدىڭ ءبىرىنشى زاڭى قالاي اتالادى؟( ءبىرىنشى ۇرپاق بۋداندارىنىڭ بىركەلكىلىك زاڭى)
12. گ. مەندەلدىڭ ەكىنشى زاڭى قالاي اتالادى؟ ( بەلگىلەردىڭ اجىراۋ زاڭى)
13. تولىمسىز دومينانتتىلىق دەگەنىمىز نە؟ ( كەي جاعدايلاردا F1 ۇرپاقتا دومينانتتىلىقتىڭ بايقالماي ارالىق سيپاتتا بولۋى)
14. بەرىلگەن گەنوتپيتەردىڭ ىشىنەن گوموزيگوتالى دارالاردى كورسەت؟ اا، اا، ۆا، اا؛ ( اا، اا)
15. بۋدان ورگانيزمىنىڭ گامەتاسىندا اللەلدى (جۇپ) گەندەر ءبىر - بىرىمەن ارالاسىپ كەتپەي، تازا كۇيىندە ساقتالادى. بۇل ەرەجە قالاي اتالادى؟ (گامەتا تازالىعى)
ءىى. ءمۇعالىم: جاقسى، راحمەت بالالار! ەندى جۇپتىق جۇمىستارعا كەزەك بەرەيىك. ءقازىر الدارىڭىزعا قيما قاعازدار بەرىلەدى، سول قاعازدارعا ءتىل بىتىرۋلەرىڭ كەرەك. ( بۇرشاق پەن راۋشانگۇلدىڭ گەنوتيپى جانە فەنوتيپى بويىنشا بۋدانداستىرۋ)
ءىىى. توپتىق جۇمىس. (ءى توپ)
106 - سۋرەتكە نازار اۋدار. بەرىلگەن تاپسىرمانى ورىندا.
ا) جانۋارلاردىڭ گەنوتيپىن انىقتاڭدار؛
ءا) بەرىلگەن سۋرەتتەگى جانۋارلاردىڭ اتا - اناسىنىڭ گەنوتيپتەرى مەن F1 ۇرپاعىنىڭ گەنوتيپىن تابىڭدار؛
ب) پەننەت تورىنا سالىپ، F2 ۇرپاعىنىڭ گەنوتيپىن انىقتاڭدار؛
ۆ) F2 - دەگى بەلگى اجىراۋىنىڭ اراقاتىناسىن تابىڭدار؛
گ) F1 مەن F2 - ءنىڭ قورىتىندىسى گ. مەندەلدىڭ قانداي زاڭدارىنا باعىنادى؟
(ءىى توپ)
107 - سۋرەتكە نازار اۋدار.
ا) بۇلار قانداي تۇقىمداردىڭ بۋداندارىنان الىنعان دەپ ويلايسىڭ؟
ءا) F1 - دە قانداي تۇقىمدار الىندى؟ دومينانتتىلىقتىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟
ب) اتا - اناسىنىڭ گەنوتيپىن جانە ودان تۇزىلگەن گامەتالاردىڭ گەندەرىن تابىڭدار؛
ۆ) F1 ۇرپاقتىڭ گەنوتيپىن جازىپ، تۇستەرىنىڭ قانداي قاتىناستا اجىرايتىنىن انىقتاڭدار.
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءمۇعالىم: جارايسىڭدار، بالالار، ءۇي تاپسىرماسىن ءارتۇرلى نۇسقادا تالقىلادىق، ەندى جاڭا ساباعىمىزدى باستايىق.
«ديگيبريدتى بۋدانداستىرۋ جانە بەلگىلەردىڭ تاۋەلسىز اجىراۋ زاڭدىلىعى»
مونوگيبريدتى بۋدانداستىرۋعا تاجىريبە جاساعاندا، مەندەل ءبىر جۇپ قاراما - قارسى بەلگىلەردىڭ بىرنەشە ۇرپاق بويى تۇقىم قۋالاۋ سيپاتىن زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسىندە ەكى زاڭدىلىقتى اشقان بولاتىن. اتاپ ايتقاندا، «ءبىرىنشى بۋدان ۇرپاقتىڭ بەلگىلەرىنىڭ بىركەلكى بولۋى» جانە «بەلگىلەردىڭ اجىراۋى» زاڭدارى. الايدا تابيعاتتا ەكى - ءۇش نەمەسە ودان كوپ بەلگىلەرى بويىنشا ايىرماشىلىقتارى بار وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردىڭ اراسىندا دا ءوزارا بۋدانداستىرۋلار جۇرەدى. «مۇنداي جاعدايدا بەلگىلەردىڭ تۇقىم قۋالاۋى قانداي زاڭدىلىقتارعا باعىنادى جانە قالاي جۇرەدى؟» دەگەن سۇراق تۋادى.
مىنە، وسى باعىتتا مەندەل ەكى جۇپ قاراما - قارسى بەلگىلەرى بار دارالاردى بۋدانداستىردى. مۇنداي بۋدانداستىرۋعا ول بۇرشاقتىڭ ەكى بەلگىسىندە ايىرماشىلىقتارى بار، ياعني تۇقىمدارى سارى، جاسىل ءتۇستى، قابىعى تەگىس، كەدىر - بۇدىر سورتتارىن الدى. بۋدانداستىرۋعا الىنعان دارالار گوموزيگوتالى بولعاندىقتان، ءبىرىنشى ۇرپاقتاعى بارلىق بۋدانداردىڭ تۇقىمدارى بىركەلكىلىك زاڭىنا سايكەس سارى ءتۇستى، تەگىس ءپىشىندى بولىپ شىقتى. دەمەك، اللەلدى گەندەردىڭ ءبىرىنشى جۇبىندا تۇقىمنىڭ سارى ءتۇسى مەن تەگىس ءپىشىنى دومينانتتى، ال جاسىل ءتۇسى مەن كەدىر - بۇدىر ءپىشىنى رەسەسيۆتى بولادى. الىنعان ءبىرىنشى ۇرپاقتى ءوزارا بۋدانداستىرعان كەزدە ەكىنشى ۇرپاقتى مونوگيبريدتىگە قاراعاندا، ءبىرشاما كۇردەلىرەك بولادى.
مەندەل ءوزىنىڭ العان 556 تۇقىمنىڭ 315 سارى تەگىس، 101 - سارى كەدىر - بۇدىر جانە 108 - جاسىل تەگىس، ال 32 - ءسى جاسىل كەدىر - بۇدىر بولعان. ولاي بولسا، ەكىنشى ۇرپاقتا ءار ءتۇرلى فەنوتيپ الىندى دەپ ەسەپتەسەك، ولاردىڭ ساندىق اراقاتىناسى شامامەن 9اۆ: 3اۆ: 3اۆ: 1اا - عا تەڭ نەمەسە 9: 3: 3: 1 قاتىناسىنا سايكەس كەلەدى.
پەننەت تورىن قۇرامىز. (كورسەتۋ)
پەننەت تورىنان كورىپ وتىرعانىمىزداي 416 سارى 140 جاسىل ءتۇستى تۇقىم، ال پىشىنىنە قاراي 423 تەگىس 133 كەدىر - بۇدىر تۇقىم بار ەكەنىن انىقتالعان.
16 ءتۇرلى ۇيلەسىمنىڭ 12 - ءسى سارى تۇقىمدى، 4 - ەۋى جاسىل تۇقىمدى، سونداي - اق ەكىنشى جۇپ بەلگى بويىنشا 12 - ءسى تەگىس ءپىشىندى، 4 - ەۋى كەدىر - بۇدىرلى تۇقىمدى كورسەتەدى. سوندىقتان اجىراۋ قاتىناسى 12: 4 نەمەسە 3: 1 - گە تەڭ بولعاندىقتان، بەلگىلەردىڭ كەز - كەلگەن جۇبى بويىنشا اجىراۋ وزگە جۇبىنا بايلانىسسىز جۇرەدى دەگەن قورىتىندى جاسادى. بۇل قۇبىلىستى بەلگىلەردىڭ تاۋەلسىز اجىراۋ زاڭى دەپ، وعان مىنانداي انىقتاما بەرىلەدى: ءبىر - بىرىنەن ايقىن ەكى (نەمەسە بىرنەشە) جۇپ بەلگى بويىنشا اجىراتىلاتىن گوموزيگوتالى دارالاردى بۋدانداستىرعان جاعدايدا ەكىنشى ۇرپاقتا بەلگىلەر جۇبىنىڭ تاۋەلسىز تۇقىم قۋالاۋى جانە ولاردىڭ اتا - انالارىنا ۇقسامايتىن جاڭا ۇيلەسىمدەر ءتۇزۋى بايقالادى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
اتىراۋ وبلىسى، اتىراۋ قالاسى
