InfoHub Logo

الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، داۋلەت اۋىلى
«مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى شاعىن ورتالىعى بار
№ 11 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەبى» مەملەكەتتىك كوممۋنالدىق مەكەمەسى
10 «ا» سىنىپ وقۋشىسى: كارل قالدىقىز

ءپانى:  قازاقستان تاريحى

ماقساتىم: ەجەلگى قازاقستان تۋرالى انتيكالىق اۆتورلاردىڭ مالىمەتتەرى تۋرالى ماعلۇمات جيناۋ جانە دوسىمنىڭ كومەگىن پايدالانا وتىرىپ سۇحبات جۇرگىزۋ، وزىندىك كوزقاراس قالىپتاستىرۋ؛

ءوزىڭدى ەجەلگى قازاقستان تۋرالى دەرەك جيناۋشى تاريحشىمىن دەپ ەلەستەت.

دوسىڭا  مىنانداي سۇراقتار قويۋ ارقىلى اقپارات جينا:

1. كونە گرەك اۆتورلارى كىمدەر، گرەك دەرەكتەمەلەرىندە قانداي تايپالار اتاۋى كەزدەسەدى؟

-  گەرودوت گاليكارنەسكيي، ستروبون، پتومەلەي كلاۆي. گەرودوتتىڭ ب.ز.د V ع ورتاسىندا جازعان «تاريح» اتتى توعىز تومدىق ەڭبەگىندە سكيفتەر، ماسساگەتتەر، سارماتتار، ارگيپەيلەر، اريماسپىرلار، يسسەدوندار، اروستار،كاراتتار،ابييلەر ت.ب.

2. انارحاسيس كىم، ونىڭ شىققان تەگى تۋرالى نە بىلەسىڭ؟ 

- سكيف داناسى، عۇلاما انارحاسيس تۋرالى العاشقى دەرەكتى گەرودوت بەرگەن: «ارياپيفانىڭ سەنىمدى كىسىسى، تىڭشىسى تيمنەن ەستۋىم بويىنشا، انارحاسيس اكە جاعىنان سكيف پاتشاسى ءيدانتيرستىڭ اعاسى بولىپ كەلەدى. سپارگاپيفتەن ليك، ليكتەن گنۋر،ودان انارحاسيس تۋعان».

3. ەۋرازيا كوشپەلىلەرى كىمدەر، ولار تۋرالى قانداي دەرەكتەر بىلەسىڭ؟

- عۇن تايپاسى، ولاردى جاۋىنگەر حالىق رەتىندە امميان مارسەللين IV ع حابارلادى،عۇنداردىڭ بيلەۋشىسى اتتيلا تۋرالى ريم تاريحشىسى يوردان VI ع جازعان، عۇنداردىڭ شاش قويۋ ءسان ۇلگىسىنىڭ،شالبار،ەتىك سياقتى كيىم ۇلگىلەرىنىڭ ەۋروپاعا اكەلگەندىگىن سۋرەتتەپ ۆيزانتيالىق تاريحشى پروكوپيي كەسارسكييسكيي VI ع جازعان.

4. ەجەلگى قازاقستان تاريحىن نە ءۇشىن وقىپ ءجۇرسىڭ؟

- وتكەندى بىلمەي، بولاشاققا جول جوق. انتيك اۆتورلارىنىڭ مۇرالارى ەڭ ەسكى دەرەككوزدەر، قارا تەڭىز جاعالاۋى، ورتا ازيا جانە قازاقستان جەرىندەگى سكيفتەردىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى، ساياسي تاريحى، ادەت-عۇرپى، تۇرمىسىن سۋرەتتەي كەلە  جەرىمىزدىڭ قويناۋى باي، اتا-بابامىزدىڭ ەلىن جەرىن قورعاعان ەرجۇرەك باتىر ەكەنىن ءبىلدىم.مەن دە وتانىمدى قورعاپ قىزمەت ەتەمىن.                                   

5. ەجەلگى قازاقستان تاريحى تۋرالى كوبىرەك بىلگىڭ كەلە مە؟

- يا، مەنىڭ ەلىمنىڭ تاريحى تەرەڭدە، وتكەن تاريحتى ماقتانىشپەن ايتۋعا بولادى.

ءبىزىڭ سۇحبات ۇنادى ما باعالاپ وتىرامىز، ستيكەرگە پىكىر ءبىلدىرىڭىز

 

       تىلەك                ۇسىنىس

 

ەجەلگى تايپالاردى تاپ!

جاز: _________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

                                                                                                                                 

سينكۆەين

تاريح 

وقيعانى جەتكىزەدى كەزەڭمەن 

عاسىرلاردى، جىلداردى، ۇشتاستىرا بۇگىنمەن 

سانالى دا، سان قىرلى ازاماتقىپ جەتكىزەر

زەرتتەۋ

ساق

ەرجۇرەك تايپا، اسكەري ونەر مەڭگەرگەن 

كوشپەلى حالىق، ەجەلگى تايپا، ات مىنگەن 

توميريستەي ەل قورعاعان باتىر انا تاريحتا

جاۋجۇرەك تايپا      

قورىتىندى:  كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا كەرەكتى سوزدەرد تاۋىپ جاز

.................................. بيلەۋشىسى، اتاقتى .......................................      ................................ تومەندەگى جالىندى سوزدەرى .................     ........................     دانىشپانى ................................ ارنالادى: «..............................................، مەن سەندەر ءۇشىن ادىلەتتى ................. جاسادىم، ونى وزدەرىڭ ءۇشىن دە، مەملەكەت ءۇشىن دە وتە پايدالى دەپ ەسەپتەيمىن. ال مىنا ...................................... ازامات...، ..................... بولا تۇرا، ........................... باي،...................... ول مەنىڭ .................. اشتى، .......................... بايىتتى، كوپتەگەن پىكىرلەرىمدى باسقاشا بايىپتاۋعا كومەكتەستى، كوپتەگەن ..................................... بەرىپ،..................................... مەن پايدالى ىسكە ........................................ . سوندىقتاندا بۇل ازاماتتى ............... ............. دە، ..................................... ءۇشىن دە قۇتتى دەپ ساناپ.ونىڭ ..............................  ........................  قۇيىپ، ەڭ ءبىر قۇرمەتتى جەرگە .................................... ....................................... ........................ قاتار قويىڭدار!».

---