ەلىمنىڭ ەركىندىگى - تاۋەلسىزدىك
سىنىبى: 9-11
تاقىرىبى: «ەلىمنىڭ ەركىندىگى - تاۋەلسىزدىك»
ماقساتى:
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەرەڭدەتە ءتۇسۋ، لوگيكالىق ويلاۋدى، تاپقىرلىقتى دامىتۋ، قابىلەتتى جانە دارىندى بالالاردى قولداي ءبىلۋ جانە ۇيىمشىلدىققا، جەڭىمپاز، وزىق بولۋعا تاربيەلەۋ.
ۇيىمداستىرۋ
1. سايىستىڭ ماقساتىن ايتۋ
2. سايىستىڭ شارتىن ۇعىندىرۋ
3. قاتىسۋشىلارمەن تانىستىرۋ
4. ساراپشى ماماندارمەن تانىستىرۋ
5. جەڭىمپازدى انىقتاۋ
سايىستىڭ كەزەڭدەرى
1. بايگە (سۇراق-جاۋاپ)
2. عاجايىپ ۇياشىقتار
3. تىل-ونەر (ماقال-ماتەل)
4. كوكپار (3باعىتتا سۇراقتارعا جاۋاپ)
5. جورعا
6. ءدىلمار
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار!
بۇگىنگى 9-11 سىنىپتار اراسىندا وتكەلى وتىرعان «ەلىمنىڭ ەركىندىگى - تاۋەلسىز» زياتكەرلىك سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر.
بىرنەشە ءجۇز جىلداي الەمدىك كارتادا قازاقستان دەگەن مەملەكەت بارى مەن جوعى بىلىنبەدى. سەبەبى ءبىز ول كەزدە رەسەي يمپەرياسىنىڭ، ودان كەيىن كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىندا بولدىق.1991 جىلدىڭ 16-جەلتوقساندا ءوزىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، ەگەمەندى ەل بولدىق.
كەڭ بايتاق كوز جەتپەيتىن جەرىم مەنىڭ،
تاۋلى ورمان، جاسىل جايلاۋ، كولىم مەنىڭ
بۇگىنگى ءار الەمگە داڭقىن جەتتى،
تاۋەلسىز قازاقستان – ەلىم مەنىڭ.
تاۋەلسىزدىك تۋىن بيىككە سامعاتىپ، ءوز الدىمىزعا دەربەس مەملەكەت بولىپ، الەمگە تانىلعانىمىزعا 20 جىل تولدى. ەندەشە ءبارىڭىزدى وسى تاماشا ءتول مەرەكەلەرىڭىز تاعى دا قۇتتى بولسىن
سايىستىڭ شارتى
سايىس 6 كەزەڭنەن تۇرادى، ءار 2 كەزەڭنەن كەيىن ۇپايى از 2 وقۋشى ويىننان شىعادى. سونىمەن دايىن بولساق سايىسكەرلەرىمىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن!
سايىسىمىزعا ءار سىنىپتان 1 وقۋشىدان قاتىسۋدا، بارلىعى 6 وقۋشى. ەندەشە قاتىسقالى وتىرعان سايىسكەرلەرىمىزبەن تانىس بولايىق.... .
ءى. بايگە كەزەڭى: (12 سۇراق قويامىن، ءار سۇراققا 10 ۇپاي)
1. «قازاق حرەستوماتياسىن» كىم جازدى؟ (ى. التىنسارين)
2. «مەنىڭ اتىم قوجا « حيكاياسىن كىم جازدى؟ (بەردىبەك سوقپاقبايەۆ)
3. ورىس تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟ (6)
4. مولەكۋلا دەگەن نە؟ (زاتتىڭ قاسيەتتەرىن سيپاتتايتىن ەڭ كىشى بولشەك)
5. دۇنيەجۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن ارال (گرەنلانديا)
6. قيىلىسپايتىن ەكى ءتۇزۋ (پاراللەل)
7. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتى كىم؟ (ن.نازاربايەۆ)
8. جەردىڭ سۋ قابىعى نە دەپ اتالادى؟ (گيدروسفەرا)
9. رەسپۋبليكا كۇنى قاي كۇن؟ (25قازان)
10. بولجالدى، اۋىسپالى، ماقساتتى قاي شاقتىڭ تۇرلەرى (كەلەر شاق)
11. ميكروسكوپتى ويلاپ تاپقان كىم؟ (روبەرت رۋك)
12. ماتىندىك اقپاراتتى ەنگىزۋ قۇرىلعىسى (پەرنەتاقتا)
ەلباسىنىڭ وزەك جاردى ءسوزى:
«ءبىز بۇگىنگى بەيبىت تىرلىگىمىز ءۇشىن قازاقستان دەپ اتالاتىن رەسپۋبليكانىڭ جەر بەتىندە بارلىعى ءۇشىن تاريحتىڭ ءار تۇسىندا وسى ەلدى، وسى جەردى قورعاعان قايسار جانداردىڭ ءارۋاعىنىڭ الدىندا قاشاندا قارىزدارمىز» - دەگەن ءسوزىن ءاردايىم جادىمىزدا تۇرۋىنا تىلەكتەسپىن.
ءىى. «عاجايىپ ۇياشىق» دەپ اتالادى. مۇندا تاريح، ماتەماتيكا، ءتىل سالاسى، گەوگرافيا پاندەرىنەن سۇراق قويادى.
قازاقستان تاريحى:
1. مەزوليت ءداۋىرىمىزدىڭ زامانىمىزدان بۇرىنعى قاي جىلدار؟ (12-5مىڭجىلدىقتا)
2. كونە تۇرىك جازۋى قانشا ارىپتەن تۇرادى؟ (35)
3. قوجا احمەت ياساۋي ەڭبەگى (دانالىق كىتابى)
4. اق وردانىڭ استاناسى (سىعاناق)
ءتىل سالاسى بويىنشا
1. تۇرلاۋسىز مۇشەلەردى اتا؟ (انىقتاۋىش، تولىقتاۋىش، پىسىقتاۋىش)
2. «سينتاكسيس» گرەك تىلىندە قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟ (قۇراۋ، بىرىكتىرۋ)
3. چتو تاكوە انتونيمى؟ (انتونيمى – ەتو سلوۆا پروتيۆوپولوجنىمي زناچەنيامي)
4. اعىلشىن تىلىندە قانشا بۋىن بار؟ (4)
ماتەماتيكا
1. الىمى بولىمىنەن ۇلكەن بولشەك (بۇرىس بولشەك)
2. جۇزدەن ءبىر بولىك (پايىز)
3. كەز كەلگەن ساننىڭ ءبىر دارەجەسى (وزىنە تەڭ)
4. اعاش ۇستىندە 30 تورعاي وتىر ەدى، اڭشى ونىڭ 2ء-ۋىن اتىپ ءتۇسىردى. تورعايلاردىڭ قانشاسى قالدى؟ (2ء-ۋى قالدى، قالعانى ۇشىپ كەتتى)
گەوگرافيا
1. اتموسفەرانىڭ جەر بەتىنە تاياۋ ورنالاسقان ەڭ تومەنگى قاباتى (تروپوسفەرا)
2. بارومەتر دەگەنىمىز نە؟ (اتموسفەرالىق قىسىمدى ولشەيتىن قۇرال)
3. قازاقستانداعى ەڭ بيىك نۇكتە جانە ونىڭ بيىكتىگى قانشا؟ (ءحانتاڭىرى، 6995م)
4. دۇنيەجۇزىندە نەشە ماتەريك، نەشە مۇحيت بار؟ ( 6: ەۋرازيا، افريكا، سولتۇستىك امەريكا، وڭتۇستىك امەريكا، اۆستراليا، انتاركتيدا؛4: تىنىق، ءۇندى، اتلانت، مۇزدى )
(ۇپايى از 2 وقۋشى ويىننان شىعادى)
ءار حالىقتىڭ تاريحتا قالۋى انا تىلىنە بايلانىستى. ەگەمەندى قازاقستان ەلىندە انا تىلىمىزگە مەملەكەتتىك مارتەبە بەرىلدى. «ءتىل تۋرالى» زاڭ قابىلداندى.
ءىىى. تىل-ونەر
مۇندا ماقال ايتىلادى، ءبىر ءسوزى ايتىلماي قالادى. سول ءسوزدى تاۋىپ، 3 تىلدە ايتادى.
(ءار تاپقان سوزگە 10 ۇپاي)
1. ... قىلىشتان وتكىر (ءتىل – يازىك – language)
2. ... الدى – قىزىل ءتىل (ونەر – يسكۋسستۆا – art)
3. ... ءومىر شىراعى (ءبىلىم – زنانيە – knowledge)
4. ەردىڭ سىنشىسى - ... (ەل – نارود – people)
5. دوسى كوپتى ... المايدى (جاۋ – ۆراگ – enemy)
6. تالدىڭ كوركى - ... (جاپىراق – ليست – leaves)
7. ... – زور بايلىق (دەنساۋلىق – زدوروۆيا – health)
8. ... بالا قورعانى (اكە – وتەس – fath
قازاقستان كونستيتۋسياسى 44-بابىنىڭ 1-تارماعىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قازاقستان حالقىنا ەلدەگى جاعداي مەن رەسپۋبليكانىڭ ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى تۋرالى جىل سايىن جولداۋ ارنايدى» دەلىنگەن
IV. كوكپار
بۇل كەزەڭدە 3 باعىتتا سۇراقتار قويىلادى.
ۇلى تۇلعالار
1. «باي بالاسى مەن جارلى بالاسى» اۆتورى كىم؟
ا) ى. التىنسارين ب) ا.قۇنانباي ۇلى ۆ) م.اۋەزوۆ
2. «موسكۆا ءۇشىن شايقاس» رومانىنىڭ اۆتورى
ا) ج.جابايەۆ ب) ب.مومىش ۇلى ۆ) م.ماعاۋين
3. ۇلى اقىن-جىرشى، الماتى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءجۇز جاساپ، «شىعىستىڭ گومەرى» اتانعان
ا) جامبىل ب) شاكارىم ۆ) احمەت
4. بەس ارىس كىمدەر؟
ا) باۋىرجان، احمەت، اباي، مۇحتار، قانىش
ب) ماعجان، ءمىرجاقىپ، اباي، ىبىراي، شاكارىم
ۆ) شاكارىم، احمەت، ماعجان، ءمىرجاقىپ، جۇسىپبەك
جىلدار شەجىرەسى
1. قاشان تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «اتا زاڭى»قابىلداندى.
ا)1996 جىلى 25 قازان ب) 1995جىلى 28قاڭتار ۆ) 1995 جىلى 28 قاڭتار
2. قاي جىلدار «اۋىل جىلى» بولىپ جاريالاندى.
ا) 2001-2004 ب)2002-2005 ۆ) 2002-2006
3. قاي جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى وبسە- گە ءتوراعالىق ەتتى
ا) 2011جىلى ب) 2009 ۆ) 2010
4. قاشان ق ر تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ عارىشقا سامعادى
ا) 1993 جىلى قاراشا ب) 1992جىلى جەلتوقساندا ۆ)1992 جىلى قازان
رامىزدەر
1. قر-نىڭ مەملەكەتتىك تۋىنىڭ اۆتورى
ا) ش.نيازبەكوۆ ب) ج.ناجىمەدەنوۆ ۆ) ج.مالىبەكوۆ
2. جاڭا ستاندارت ق ر ست 989-2008 مەملەكەتتىك ەلتاڭبانىڭ ءتۇرلى ءتۇستى ورىندالۋىندا نەشە تۇسكە بويالعان
ا) 1 ب) 2 ۆ)3
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ءانۇرانىنىڭ ءانى كىمدىكى؟
ا) ن.نازاربايەۆ ب) ج.ناجىمەدەنوۆ ۆ) ش.قالداياقوۆ
4. قر-نىڭ رامىزدەرى تۋرالى كونستيتۋسيا زاڭىنىڭ نەشىنشى بابىندا؟
ا)8 ب)9 ۆ)5
(ۇپايى از 2 وقۋشى ويىننان شىعادى)
16-جەلتوقساندا قازاقستاننىڭ جوعارعى كەڭەسى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدى قابىلدادى.
V. جورعا
(ءار وقۋشىعا 16سۇراق قويىلادى، 1 مينۋت ىشىندە جاۋاپ بەرۋ كەرەك.)
1. قۇرامىندا ءارپى بار ەسەپ قالاي اتالادى؟ (تەڭدەۋ)
2. سۇيىقتىق ولشەم بىرلىگى (ل)
3. ەزىلگەن قۇرتتىڭ مايدا تۇيىرشىگى (مالتا)
4. «باسى تاسقا ءتيدى» ءسوزىنىڭ ماعىناسى (وكىندى)
5. 1 مەن 27 ساندارىنىڭ اراسىندا نەشە جۇپ سان بار؟ (13)
6. «قارلىعاش اۋليە» اتانعان بي (تولە بي)
7. 2008 جىلى قىتايدىڭ پەكين قالاسىندا وتكەن وليمپيادادا قازاقستان نەشە جۇلدەلى ورىن الىپ كەلدى؟ (13)
8. ەڭ قىسقا اي (اقپان)
9. ەل ورداسى استانانىڭ تۋعان كۇنى (1998ج، 10ماۋسىم)
10. سۋدىڭ جەر بەتىنە شىققان ءتۇرى قالاي اتالادى؟ (بۇلاق)
11. 3 تۇيەقۇس ۇشىپ كەلە جاتتى، اڭشى ولاردىڭ ءبىرىن اتىپ الدى. ولاردىڭ قانشاسى قالدى؟ (تۇيەقۇس ۇشپايدى)
12. دۇنيەدەگى ءبىرىنشى بايلىق - (دەنساۋلىق)
13. رامازان ايىندا قاسيەتتى ءتۇن قالاي اتالادى؟ (ءقادىر ءتۇنى)
14. اۋانىڭ سالماعىن ولشەيتىن اسپاپ (بارومەتر)
15. تۇرلاۋلى مۇشە (باستاۋىش پەن بايانداۋىش)
16. ماقالدى جالعاستىر: ۇستازدان - ... وزار (شاكىرت)
2 – وقۋشىعا
1. ۇزىندىق ولشەم ءبىرلى (م)
2. «ءۇرىپ اۋزىنا سالعانداي» ءسوزىنىڭ ماعىناسى (ادەمى)
3. اكەمنىڭ 7 ۇلى بار، ونىڭ ءاربىر ۇلىنىڭ قارىنداسى بار. سوندا اكەمنىڭ نەشە بالاسى بار؟ (8)
4. دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن كول قالاي اتالادى؟ (بايكال)
5. ۇرمەلى اسپاپ (سىبىزعى)
6. ماقالدى جالعاستىر: كوپ قورقىتادى - .... . (تەرەڭ باتىرادى)
7. مۇسىلمانداردىڭ ءدىني مەيرامى قالاي اتالادى؟ (ايت)
8. قازاقستاننىڭ ءتول تەڭگەسى شىققان كۇن (1993ج، 15قاراش)
9. 5ء-شى ورنالاسقان نوتا (سول)
10. ى.التىنسارين تۇڭعىش قازاق مەكتەبىن قاي جىلى اشتى؟ (1894ج)
11. جىگىتتىڭ ءۇش جۇرتىن اتا (ءوز، ناعاشى، قايىن)
12. جەلتوقسان وقيعاسى بولعان جىل (1986)
13. الەمدەگى ەڭ ايگىلى سپورت ءتۇرى (فۋتبول)
14. «كوكسەرەك» شىعارماسىنىڭ اۆتورى (م.اۋەزوۆ)
15. قازاقستان دۇنيە جۇزىنەن قاي كەندى وندىرۋدەن 3ء-شى ورىن الادى؟ (مىس)
16. اينەك نەدەن جاسالادى (قۇم)
1991 جىل، 1-جەلتوقساندا رەسپۋبليكادا بۇكىلحالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى بولىپ ءوتتى. قازاق كسر-نىڭ پرەزيدەنتى بولىپ ن.نازاربايەۆ سايلاندى.
VI. ءدىلمار
بۇل كەزەڭدە 2 وقۋشىعا تاقىرىپ بەرىلەدى. ول بەرىلگەن تاقىرىپقا ءوز ويلارىن ايتادى، 2مينۋت دايىندالادى
« ەگەر مەن پرەزيدەنت بولسام....»
ەركىندىك پەن ازاتتىققا قول جەتكىزگەن تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇلى ىستەرىنىڭ ءبىرى – ەۋرازيانىڭ جۇرەگىندە ەلىمىزدىڭ بايتاعى استانامىز سالىنىپ، اقوردامىزدىڭ تىگىلۋى. اتىراۋ مەن التاي اراسىندا جاتقان قازاق ەلىنىڭ جۇرەگى.
تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنىڭ 20 جىلدىعى قارساڭىندا استانادا بوي كوتەرەتىن تاماشا ساۋلەت تۋىندىسىنىڭ ءبىرى «يزۋمرۋد كۆارتالى» اكىمشىلىك بولماق. ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى قالالاردا تەڭدەسى جوق ەڭ بيىك عيماراتتاردان تۇراتىن بۇل كەشەن قازاقستان جانە سولتۇستىك امەريكا ارحيتەكتورلارىنىڭ بىرلەسكەن قولتاڭباسى بولىپ تابىلادى.
ويىنشىلاردىڭ ۇپايى ەسەپتەلىپ، جەڭىمپاز انىقتالادى.
تاقىرىبى: «ەلىمنىڭ ەركىندىگى - تاۋەلسىزدىك»
ماقساتى:
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەرەڭدەتە ءتۇسۋ، لوگيكالىق ويلاۋدى، تاپقىرلىقتى دامىتۋ، قابىلەتتى جانە دارىندى بالالاردى قولداي ءبىلۋ جانە ۇيىمشىلدىققا، جەڭىمپاز، وزىق بولۋعا تاربيەلەۋ.
ۇيىمداستىرۋ
1. سايىستىڭ ماقساتىن ايتۋ
2. سايىستىڭ شارتىن ۇعىندىرۋ
3. قاتىسۋشىلارمەن تانىستىرۋ
4. ساراپشى ماماندارمەن تانىستىرۋ
5. جەڭىمپازدى انىقتاۋ
سايىستىڭ كەزەڭدەرى
1. بايگە (سۇراق-جاۋاپ)
2. عاجايىپ ۇياشىقتار
3. تىل-ونەر (ماقال-ماتەل)
4. كوكپار (3باعىتتا سۇراقتارعا جاۋاپ)
5. جورعا
6. ءدىلمار
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار!
بۇگىنگى 9-11 سىنىپتار اراسىندا وتكەلى وتىرعان «ەلىمنىڭ ەركىندىگى - تاۋەلسىز» زياتكەرلىك سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر.
بىرنەشە ءجۇز جىلداي الەمدىك كارتادا قازاقستان دەگەن مەملەكەت بارى مەن جوعى بىلىنبەدى. سەبەبى ءبىز ول كەزدە رەسەي يمپەرياسىنىڭ، ودان كەيىن كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىندا بولدىق.1991 جىلدىڭ 16-جەلتوقساندا ءوزىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، ەگەمەندى ەل بولدىق.
كەڭ بايتاق كوز جەتپەيتىن جەرىم مەنىڭ،
تاۋلى ورمان، جاسىل جايلاۋ، كولىم مەنىڭ
بۇگىنگى ءار الەمگە داڭقىن جەتتى،
تاۋەلسىز قازاقستان – ەلىم مەنىڭ.
تاۋەلسىزدىك تۋىن بيىككە سامعاتىپ، ءوز الدىمىزعا دەربەس مەملەكەت بولىپ، الەمگە تانىلعانىمىزعا 20 جىل تولدى. ەندەشە ءبارىڭىزدى وسى تاماشا ءتول مەرەكەلەرىڭىز تاعى دا قۇتتى بولسىن
سايىستىڭ شارتى
سايىس 6 كەزەڭنەن تۇرادى، ءار 2 كەزەڭنەن كەيىن ۇپايى از 2 وقۋشى ويىننان شىعادى. سونىمەن دايىن بولساق سايىسكەرلەرىمىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن!
سايىسىمىزعا ءار سىنىپتان 1 وقۋشىدان قاتىسۋدا، بارلىعى 6 وقۋشى. ەندەشە قاتىسقالى وتىرعان سايىسكەرلەرىمىزبەن تانىس بولايىق.... .
ءى. بايگە كەزەڭى: (12 سۇراق قويامىن، ءار سۇراققا 10 ۇپاي)
1. «قازاق حرەستوماتياسىن» كىم جازدى؟ (ى. التىنسارين)
2. «مەنىڭ اتىم قوجا « حيكاياسىن كىم جازدى؟ (بەردىبەك سوقپاقبايەۆ)
3. ورىس تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟ (6)
4. مولەكۋلا دەگەن نە؟ (زاتتىڭ قاسيەتتەرىن سيپاتتايتىن ەڭ كىشى بولشەك)
5. دۇنيەجۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن ارال (گرەنلانديا)
6. قيىلىسپايتىن ەكى ءتۇزۋ (پاراللەل)
7. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتى كىم؟ (ن.نازاربايەۆ)
8. جەردىڭ سۋ قابىعى نە دەپ اتالادى؟ (گيدروسفەرا)
9. رەسپۋبليكا كۇنى قاي كۇن؟ (25قازان)
10. بولجالدى، اۋىسپالى، ماقساتتى قاي شاقتىڭ تۇرلەرى (كەلەر شاق)
11. ميكروسكوپتى ويلاپ تاپقان كىم؟ (روبەرت رۋك)
12. ماتىندىك اقپاراتتى ەنگىزۋ قۇرىلعىسى (پەرنەتاقتا)
ەلباسىنىڭ وزەك جاردى ءسوزى:
«ءبىز بۇگىنگى بەيبىت تىرلىگىمىز ءۇشىن قازاقستان دەپ اتالاتىن رەسپۋبليكانىڭ جەر بەتىندە بارلىعى ءۇشىن تاريحتىڭ ءار تۇسىندا وسى ەلدى، وسى جەردى قورعاعان قايسار جانداردىڭ ءارۋاعىنىڭ الدىندا قاشاندا قارىزدارمىز» - دەگەن ءسوزىن ءاردايىم جادىمىزدا تۇرۋىنا تىلەكتەسپىن.
ءىى. «عاجايىپ ۇياشىق» دەپ اتالادى. مۇندا تاريح، ماتەماتيكا، ءتىل سالاسى، گەوگرافيا پاندەرىنەن سۇراق قويادى.
قازاقستان تاريحى:
1. مەزوليت ءداۋىرىمىزدىڭ زامانىمىزدان بۇرىنعى قاي جىلدار؟ (12-5مىڭجىلدىقتا)
2. كونە تۇرىك جازۋى قانشا ارىپتەن تۇرادى؟ (35)
3. قوجا احمەت ياساۋي ەڭبەگى (دانالىق كىتابى)
4. اق وردانىڭ استاناسى (سىعاناق)
ءتىل سالاسى بويىنشا
1. تۇرلاۋسىز مۇشەلەردى اتا؟ (انىقتاۋىش، تولىقتاۋىش، پىسىقتاۋىش)
2. «سينتاكسيس» گرەك تىلىندە قانداي ماعىنانى بىلدىرەدى؟ (قۇراۋ، بىرىكتىرۋ)
3. چتو تاكوە انتونيمى؟ (انتونيمى – ەتو سلوۆا پروتيۆوپولوجنىمي زناچەنيامي)
4. اعىلشىن تىلىندە قانشا بۋىن بار؟ (4)
ماتەماتيكا
1. الىمى بولىمىنەن ۇلكەن بولشەك (بۇرىس بولشەك)
2. جۇزدەن ءبىر بولىك (پايىز)
3. كەز كەلگەن ساننىڭ ءبىر دارەجەسى (وزىنە تەڭ)
4. اعاش ۇستىندە 30 تورعاي وتىر ەدى، اڭشى ونىڭ 2ء-ۋىن اتىپ ءتۇسىردى. تورعايلاردىڭ قانشاسى قالدى؟ (2ء-ۋى قالدى، قالعانى ۇشىپ كەتتى)
گەوگرافيا
1. اتموسفەرانىڭ جەر بەتىنە تاياۋ ورنالاسقان ەڭ تومەنگى قاباتى (تروپوسفەرا)
2. بارومەتر دەگەنىمىز نە؟ (اتموسفەرالىق قىسىمدى ولشەيتىن قۇرال)
3. قازاقستانداعى ەڭ بيىك نۇكتە جانە ونىڭ بيىكتىگى قانشا؟ (ءحانتاڭىرى، 6995م)
4. دۇنيەجۇزىندە نەشە ماتەريك، نەشە مۇحيت بار؟ ( 6: ەۋرازيا، افريكا، سولتۇستىك امەريكا، وڭتۇستىك امەريكا، اۆستراليا، انتاركتيدا؛4: تىنىق، ءۇندى، اتلانت، مۇزدى )
(ۇپايى از 2 وقۋشى ويىننان شىعادى)
ءار حالىقتىڭ تاريحتا قالۋى انا تىلىنە بايلانىستى. ەگەمەندى قازاقستان ەلىندە انا تىلىمىزگە مەملەكەتتىك مارتەبە بەرىلدى. «ءتىل تۋرالى» زاڭ قابىلداندى.
ءىىى. تىل-ونەر
مۇندا ماقال ايتىلادى، ءبىر ءسوزى ايتىلماي قالادى. سول ءسوزدى تاۋىپ، 3 تىلدە ايتادى.
(ءار تاپقان سوزگە 10 ۇپاي)
1. ... قىلىشتان وتكىر (ءتىل – يازىك – language)
2. ... الدى – قىزىل ءتىل (ونەر – يسكۋسستۆا – art)
3. ... ءومىر شىراعى (ءبىلىم – زنانيە – knowledge)
4. ەردىڭ سىنشىسى - ... (ەل – نارود – people)
5. دوسى كوپتى ... المايدى (جاۋ – ۆراگ – enemy)
6. تالدىڭ كوركى - ... (جاپىراق – ليست – leaves)
7. ... – زور بايلىق (دەنساۋلىق – زدوروۆيا – health)
8. ... بالا قورعانى (اكە – وتەس – fath
قازاقستان كونستيتۋسياسى 44-بابىنىڭ 1-تارماعىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قازاقستان حالقىنا ەلدەگى جاعداي مەن رەسپۋبليكانىڭ ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى تۋرالى جىل سايىن جولداۋ ارنايدى» دەلىنگەن
IV. كوكپار
بۇل كەزەڭدە 3 باعىتتا سۇراقتار قويىلادى.
ۇلى تۇلعالار
1. «باي بالاسى مەن جارلى بالاسى» اۆتورى كىم؟
ا) ى. التىنسارين ب) ا.قۇنانباي ۇلى ۆ) م.اۋەزوۆ
2. «موسكۆا ءۇشىن شايقاس» رومانىنىڭ اۆتورى
ا) ج.جابايەۆ ب) ب.مومىش ۇلى ۆ) م.ماعاۋين
3. ۇلى اقىن-جىرشى، الماتى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءجۇز جاساپ، «شىعىستىڭ گومەرى» اتانعان
ا) جامبىل ب) شاكارىم ۆ) احمەت
4. بەس ارىس كىمدەر؟
ا) باۋىرجان، احمەت، اباي، مۇحتار، قانىش
ب) ماعجان، ءمىرجاقىپ، اباي، ىبىراي، شاكارىم
ۆ) شاكارىم، احمەت، ماعجان، ءمىرجاقىپ، جۇسىپبەك
جىلدار شەجىرەسى
1. قاشان تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «اتا زاڭى»قابىلداندى.
ا)1996 جىلى 25 قازان ب) 1995جىلى 28قاڭتار ۆ) 1995 جىلى 28 قاڭتار
2. قاي جىلدار «اۋىل جىلى» بولىپ جاريالاندى.
ا) 2001-2004 ب)2002-2005 ۆ) 2002-2006
3. قاي جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى وبسە- گە ءتوراعالىق ەتتى
ا) 2011جىلى ب) 2009 ۆ) 2010
4. قاشان ق ر تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ عارىشقا سامعادى
ا) 1993 جىلى قاراشا ب) 1992جىلى جەلتوقساندا ۆ)1992 جىلى قازان
رامىزدەر
1. قر-نىڭ مەملەكەتتىك تۋىنىڭ اۆتورى
ا) ش.نيازبەكوۆ ب) ج.ناجىمەدەنوۆ ۆ) ج.مالىبەكوۆ
2. جاڭا ستاندارت ق ر ست 989-2008 مەملەكەتتىك ەلتاڭبانىڭ ءتۇرلى ءتۇستى ورىندالۋىندا نەشە تۇسكە بويالعان
ا) 1 ب) 2 ۆ)3
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ءانۇرانىنىڭ ءانى كىمدىكى؟
ا) ن.نازاربايەۆ ب) ج.ناجىمەدەنوۆ ۆ) ش.قالداياقوۆ
4. قر-نىڭ رامىزدەرى تۋرالى كونستيتۋسيا زاڭىنىڭ نەشىنشى بابىندا؟
ا)8 ب)9 ۆ)5
(ۇپايى از 2 وقۋشى ويىننان شىعادى)
16-جەلتوقساندا قازاقستاننىڭ جوعارعى كەڭەسى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدى قابىلدادى.
V. جورعا
(ءار وقۋشىعا 16سۇراق قويىلادى، 1 مينۋت ىشىندە جاۋاپ بەرۋ كەرەك.)
1. قۇرامىندا ءارپى بار ەسەپ قالاي اتالادى؟ (تەڭدەۋ)
2. سۇيىقتىق ولشەم بىرلىگى (ل)
3. ەزىلگەن قۇرتتىڭ مايدا تۇيىرشىگى (مالتا)
4. «باسى تاسقا ءتيدى» ءسوزىنىڭ ماعىناسى (وكىندى)
5. 1 مەن 27 ساندارىنىڭ اراسىندا نەشە جۇپ سان بار؟ (13)
6. «قارلىعاش اۋليە» اتانعان بي (تولە بي)
7. 2008 جىلى قىتايدىڭ پەكين قالاسىندا وتكەن وليمپيادادا قازاقستان نەشە جۇلدەلى ورىن الىپ كەلدى؟ (13)
8. ەڭ قىسقا اي (اقپان)
9. ەل ورداسى استانانىڭ تۋعان كۇنى (1998ج، 10ماۋسىم)
10. سۋدىڭ جەر بەتىنە شىققان ءتۇرى قالاي اتالادى؟ (بۇلاق)
11. 3 تۇيەقۇس ۇشىپ كەلە جاتتى، اڭشى ولاردىڭ ءبىرىن اتىپ الدى. ولاردىڭ قانشاسى قالدى؟ (تۇيەقۇس ۇشپايدى)
12. دۇنيەدەگى ءبىرىنشى بايلىق - (دەنساۋلىق)
13. رامازان ايىندا قاسيەتتى ءتۇن قالاي اتالادى؟ (ءقادىر ءتۇنى)
14. اۋانىڭ سالماعىن ولشەيتىن اسپاپ (بارومەتر)
15. تۇرلاۋلى مۇشە (باستاۋىش پەن بايانداۋىش)
16. ماقالدى جالعاستىر: ۇستازدان - ... وزار (شاكىرت)
2 – وقۋشىعا
1. ۇزىندىق ولشەم ءبىرلى (م)
2. «ءۇرىپ اۋزىنا سالعانداي» ءسوزىنىڭ ماعىناسى (ادەمى)
3. اكەمنىڭ 7 ۇلى بار، ونىڭ ءاربىر ۇلىنىڭ قارىنداسى بار. سوندا اكەمنىڭ نەشە بالاسى بار؟ (8)
4. دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن كول قالاي اتالادى؟ (بايكال)
5. ۇرمەلى اسپاپ (سىبىزعى)
6. ماقالدى جالعاستىر: كوپ قورقىتادى - .... . (تەرەڭ باتىرادى)
7. مۇسىلمانداردىڭ ءدىني مەيرامى قالاي اتالادى؟ (ايت)
8. قازاقستاننىڭ ءتول تەڭگەسى شىققان كۇن (1993ج، 15قاراش)
9. 5ء-شى ورنالاسقان نوتا (سول)
10. ى.التىنسارين تۇڭعىش قازاق مەكتەبىن قاي جىلى اشتى؟ (1894ج)
11. جىگىتتىڭ ءۇش جۇرتىن اتا (ءوز، ناعاشى، قايىن)
12. جەلتوقسان وقيعاسى بولعان جىل (1986)
13. الەمدەگى ەڭ ايگىلى سپورت ءتۇرى (فۋتبول)
14. «كوكسەرەك» شىعارماسىنىڭ اۆتورى (م.اۋەزوۆ)
15. قازاقستان دۇنيە جۇزىنەن قاي كەندى وندىرۋدەن 3ء-شى ورىن الادى؟ (مىس)
16. اينەك نەدەن جاسالادى (قۇم)
1991 جىل، 1-جەلتوقساندا رەسپۋبليكادا بۇكىلحالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى بولىپ ءوتتى. قازاق كسر-نىڭ پرەزيدەنتى بولىپ ن.نازاربايەۆ سايلاندى.
VI. ءدىلمار
بۇل كەزەڭدە 2 وقۋشىعا تاقىرىپ بەرىلەدى. ول بەرىلگەن تاقىرىپقا ءوز ويلارىن ايتادى، 2مينۋت دايىندالادى
« ەگەر مەن پرەزيدەنت بولسام....»
ەركىندىك پەن ازاتتىققا قول جەتكىزگەن تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇلى ىستەرىنىڭ ءبىرى – ەۋرازيانىڭ جۇرەگىندە ەلىمىزدىڭ بايتاعى استانامىز سالىنىپ، اقوردامىزدىڭ تىگىلۋى. اتىراۋ مەن التاي اراسىندا جاتقان قازاق ەلىنىڭ جۇرەگى.
تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنىڭ 20 جىلدىعى قارساڭىندا استانادا بوي كوتەرەتىن تاماشا ساۋلەت تۋىندىسىنىڭ ءبىرى «يزۋمرۋد كۆارتالى» اكىمشىلىك بولماق. ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى قالالاردا تەڭدەسى جوق ەڭ بيىك عيماراتتاردان تۇراتىن بۇل كەشەن قازاقستان جانە سولتۇستىك امەريكا ارحيتەكتورلارىنىڭ بىرلەسكەن قولتاڭباسى بولىپ تابىلادى.
ويىنشىلاردىڭ ۇپايى ەسەپتەلىپ، جەڭىمپاز انىقتالادى.
You Might Also Like
-
مەكتەپ وقۋشىلارىن ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋدەگى وتباسىنىڭ ىقپالى
