InfoHub Logo

پاۆلودار وبلىسى، باياناۋىل اۋدانى
مايقايىڭ كەنتى، №2 جالپى ورتا ءبىلىم مەكتەبى
مەكتەپالدى دايارلىق سىنىبىنىڭ تاربيەشىسى
گاليمجانوۆا روزا داۆلەتوۆنا

تاقىرىبى: “ەڭبەك – ءبارىن دە جەڭبەك” سايىسى
ماقساتى: بالالاردىڭ تىلدەرىن شاعىن حالىق اۋىز ادەبيەتى ارقىلى دامىتۋ
مىندەتى: بالالاردى ەركىن سويلەۋ ءبىلۋ مۇمكىندىگىن دامىتۋ. وزدەرىنە سۇراق بەرە وتىرىپ ءوي-ورىسىن دامىتۋ. بالالاردىڭ ادەبي سوزدىك قورىن مولايتۋ. ۇلكەندەردى سىيلاۋعا، ولاردىڭ ەڭبەكتەرىن قۇرمەتتەۋ ءبىلۋ ۇيرەتۋ. بالالاردى تاپقىرلىققا، تۋعان تىلىنە سۇيىسپەنشىلىك تاربيەلەۋ.
قۇرالدار: ەمبلەمالار، سۋرەتتەر، سحەما، ويىن اتريبۋتتارى، 2 جالاۋ، ءۇنتاسپا.

سايىستىڭ بارىسى:
كەل بالالار، وينايىق،
وينايىق تا، ويلايىق.
قانداي جۇمباق بولسا دا،
شەشپەي ونى قويمايىق!

ال، تىڭداڭدار، تىڭداڭدار،
اسىعىستىق قىلماڭدار.
اسىقپايىق دەگەنگە،
بوگەلىپ، كوپ تۇرماندار.

ويشىل بولسا قاي بالا،
تەز تابادى سول عانا!
كەل، ويلانىپ كورەيىك،
قىزىق جۇمباق اينالا!

- بۇگىن ءبىز “ەڭبەك – ءبارىن دە جەڭبەك” اتتى سايىسىن وتكىزەمىز. ءار بالا كىشكەنتاي بولسا دا، اتا-انالارىنا، وتباسى مۇشەلەرىنە، دوستارىنا كومەكتەسىپ، قولعابىس جاساۋلارى كەرەك. ادام جاس كەزىنەن ەڭبەكقور، ءتىلالعىش بولسا، ونداي بالالاردى ءبارى جاقسى كورەدى، سىيلايدى، ۇلكەندەردىڭ باتاسىنا يە بولىپ، العىسقا بولەنەدى. ەڭبەككە ادام جاس كەزىنەن ۇمتىلعانى ابزال.
“ەڭبەك ەر اتاندىرادى” دەگەن حالىق ماقالى بار. ەڭبەك –ادامنىڭ اتاق-داڭقىن شىعارادى. ەڭبەكتەگەن ادام جەڭىستى، قۋانىشتى بولادى. سوندىقتان، بۇگىنگى سايىسىمىزدىڭ تاپسىرمالارى ەڭبەككە بايلانىستى.
- الدىمەن بالالار، سەندەرگە ەكى توپقا ءبولىنۋ كەرەك. “جۇلدىزدار” جانە “تۇيمەداق” توبىنا. “جۇلدىزدار” توپ باسشىسى اسىلجان بولادى، ال “تۇيمەداق” توپ باسشىسى البينا بولادى.
- سەندەردىڭ ۇپايلارىڭدى ساناۋعا جانە قاي توپ جەڭەتىنىڭ بىزگە ءادىل قازىلار كەرەك، ولاردى ءبىز قوناقتار ىشىنەن سايلايمىز.
(بالالاردى ەكى توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ)

- قاي توپ ءبىرىنشى تاپسىرماعا جاۋاپ بەرەتىنىڭ ساناماق ارقىلى تاڭدايىق، ول ءۇشىن توپ باسشىلارى ورتاعا شىعىندار، ال جاراس ساناماق ارقىلى تابادى:
- قاعاز، قالام،
قولعا الام.
ەلگە بارام،
مالشى بولام.
سيىر باعام.
وتىن شابام،
ونى جارام.
الاۋ جاعام.
ون اتتا
وڭ جاققا.
- I- تاپسىرما: “جۇمباق شەشۋ”
- ءار توپقا مەن ماماندىقتار تۋرالى جۇمباق جاسىرامىن، ال سەندەر جاۋابىن تاۋىپ، ونىڭ ماعىناسىن اشىپ ايتاسىڭدار. جاۋاپتارىڭ دايىن بولسا جالاۋ كوتەرەسىڭدەر. ەگەر جاۋاپ دۇرىس بولماعان جاعدايدا باسقا توپتان ويىنشى جاۋاپ بەرۋگە بولادى.
ورنەكتەپ، ساندەپ،
تiگiستەرiن بۇگەتiن.
سولپىسىن جوندەپ،
كiم كويلەك تiگەدi؟
(تiگiنشi)
جالتىلداپ قالاعى،
سالاتىن كiم قالانى؟
(كiرپiش قالاۋشى)
ونىڭ تiككەن بۇيىمى،
اياعىڭدى قاپتايدى،
شىعا قالسا جۇلىمى،
ادەمiلەپ باپتايدى.
(ەتiكشi)
قالپاعى اق قاراساڭ،
ءدارiگەر ەمەس، بiراق ول.
ءدام ءمازiرiن قالاساڭ،
العا ۇسىنىپ تۇرادى ول.
(اسپاز)
دابىلعا تەز جەتەتىن،
جالىنعا سۇڭگىپ كەتەتىن.
قاقالسا دا ءتۇتiنگە،
تايسالمايتىن باتىل كiم،
جاسقانبايتىن باتىر كiم؟
(ءورت ءسوندiرۋشi)

وسكەن شاشتى جاراتپايتىن،
قايشىسى بار جالاقتايتىن.
(شاشتاراز)

II- تاپسىرما “جۇمباق قۇراستىرۋ”.
- ەندى سەندەر وزدەرىن سحەما ارقىلى جۇمباق قۇراستىرىپ، قارسىلاس توپقا ونى جاسىراسىڭدار. ول ءۇشىن سەندەرگە سۋرەتتەر تاراتامىن. قاي توپ ءبىرىنشى باستايتىنىڭ بىزگە كومەككە ساناماق كەرەك.
- بەكسلان مەن توپ باسشىلارى ورتاعا شىعادى:
- قويان قاشقىن،
- قايدا قاشتىڭ؟
- توعايعا قاشتىم.
- نەگە قاشتىڭ؟
- سەنەن ساستىم.
- نەگە ساستىڭ؟
- ءىزىمدى باستىڭ.
- ەندەشە قاشپا.
- مىلتىعىڭدى تاستا.
- وڭ اتتا
- ەكى توپقا كاستريۋل، بالعا، كىتاپ، قايشى سۋرەتتەرى تاراتىلادى.
سحەما: (ت.ا.تكاچەنكو ادىسىمەن قۇراستىرىلعان سىزباسى:
1-سىزبا- اعاشتان، تەمىردەن، پلاستماسسادان، شىنىدان جاسالعان زاتتاردىڭ سۋرەتتەرى.
2ء-شى سىزبا - ادام بەينەسىنىڭ سىزباسى.
3-سىزبا-قول)

- مىسال: ول زات تەمىردەن جاسالىنادى، اسپازشى قولدانادى، ونىڭ ىشىنە اس پىسىرەدى.

- III- تاپسىرما “وتىرىك ولەڭدەر”
- سەندەر وتىرىك ولەڭدەردى مۇقيات تىڭداپ، ونىڭ ىشىندە نە وتىرىك ەكەنىڭ تاۋىپ ايتىڭدار.
ونەربەك ساناماق ايتادى:
- بىرەۋ دەدىك.
ەكەۋ دەدىك.
ۇشەۋ دەدىك.
تورتەۋ دەدىك،
سان ىشىندە كىم ۇتتى؟
- جەتەۋ ۇتتى.
- وڭدى قايدا تاستادىڭ؟
وڭعا قاراي باس ادىم.
- زارينا، اسىلجان، تەمىرلان، گۇلناز.

1. اق تاۋىققا ءمىنىپ اپ،
ايعا جەتتىم زىمىراپ.
ەكپىنىنەن تاۋىقتىڭ،
كەتتى بۇلتتار ىدىراپ.

2. ءسۇتىن ساۋىپ تورعايدىڭ،
جەتىم تايدى ءوسىردىم،
اققۋ جەگىپ ارباعا،
بۇكىل ەلدى كوشىردىم.

3. ينەمەنەن جەر قازىپ،
سۋ شىعاردىم ءشول جەرگە،
ەلىكپەنەن سۋ تاسىپ،
بوگەت سالدىم كولدەرگە.

4. ءمىنىپ الىپ قۇرتقا،
ورمەلەدىم بۇلتقا،
الىپ كەلىپ ايدى،
كورسەتتىم جۇرتقا.

سەرگىتۋ ءساتى: “قاراجورعا” – بالالار اۋەندى ىرعاقتىق قيمىلدار جاسايدى.
- IV – تاپسىرما “ماقال-ماتەلدەر”، سەندەر قارسىلاس ايتقان ماقالدىڭ مىسالىن كەلتىرەسىڭدەر.

*ادام جەرگە ءنار بەرەدى،
جەر ادامعا نان بەرەدى.
*ەڭبەك ەتپەگەن ىشىپ-جەمەيدى.
*كىم ەڭبەك ەتسە – سونىڭ قارنى توق.
*ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.

- V – تاپسىرما “جاڭىلتپاشتار”، مەن سەندەرگە جاڭىلتپاش ايتامىن، ال سەندەر جىلدام جانە دۇرىس ايتۋ كەرەك.
- باۋىرجان ساناماق ايتادى:
- وگىز سەمىز.
جىلقى قوندى.
تۇيە قومدى.
سيىرىم ءسۇتتى.
ساۋلىعىم قۇتتى.

1. الا قارعا قارعا قوندى،
قارا قارعا قارعا قوندى
2. ءبىر قىز كەستە تىكتى،
كەستەسىن تۇستە تىكتى.
3. اق تاي اق پا؟
قارا تاي اق پا؟

- ويىن وتكىزىپ جىبەرەيىك حالىق ويىنى “سوقىر تەكە”
ويىن شارتى: بالالار شەڭبەر قۇرىپ تۇرادى، ورتادا كوزى تاڭىلعان “تەنتەك تەكەنى”شاقىرادى.بالالار ءبارى قوسىلا ولەڭدى ايتادى. ولەڭ ايتىلىپ بولىسىمەن، “سوقىر تەكە” بالالاردى ۇستاۋعا ۇمتىلادى.
- سوقىرتەكە” ب ا ق، ب ا ق،
ءبىز ايتامىز تاقپاق.
مىقتى بولساڭ، كانەكي،
ءبىرىمىزدى تاپ، تاپ.

- وسىمەن سايىسىمىز اياقتالدى، ءادىل قازىلار سەندەردىڭ ۇپايلارىڭدى ساناپ، قاي توپ جەڭگەنىن ايتادى.
- ءار مەرەكەلەردە ەڭ قىزىق، كوڭىلدى ايتىس جارىسى بولاتىن. ورتاعا ەكى اقىن شىعىپ ادامداردىڭ كوڭىل-كۇيىن كوتەرەتىن. بۇگىن ءبىز دە قىز بالا مەن ۇل بالانىڭ ايتىسىن تاماشالاڭدار.
(ەرنۇر مەن البينا ايتىسادى)

ۇل: قىزدار، قىزدار قۇرتىڭنان،
قۋىپ كەلدىم جۇرتىڭنان.
سول قۇرتىڭنان بەرمەسەڭ،
تەسىپ شىقسىن ۇرتىڭنان

قىز: بالا، بالا، قىرت بالا
اۋزىمداعى قۇرت عانا.
سىلەكەيلەپ بەرەيىن
سۋسىن بولسىن جۇت بالا.
ۇل: قاسقىر، قاسقىر قارا الا،
وتىرىككە قاراشا.
قوي بولماسا دالادا،
وسى قىزدى جارالا.
قىز: ماڭ توبەتىم بارادى،
قاسقىرلاردى الادى.
سودان كەيىن:قار، بالەم!
تاپ ءوزىڭدى قابادى.

- تاماشا بالالار. وزدەرىن ءبىلىمدى دە، اقىلدى دا، ونەرلى دە بالا ەكەنسىڭدەر. ءوز انا تىلدەرىندە سويلەپ، ءسوز ماعىناسىن تۇسىنە بىلەدى ەكەنسىڭدەر. وتە ريزا بولىپ، كوڭىلىم سەندەرگە تولىپ وتىر. ەندى اقىرعى ءسوزدى جيۋريگە بەرەيىك.
- بالالارعا العىس حات بەرىلەدى.