ي. ن. مۋراشكوۆسكا ادىستەمەسى ارقىلى ءتىل دامىتۋ ساباعىنىڭ كونسپەكتى
پاۆلودار وبلىسى،
باياناۋىل اۋدانى، مايقايىڭ كەنتى،
№2 جالپى ورتا ءبىلىم مەكتەبى
مەكتەپالدى دايارلىق سىنىبىنىڭ تاربيەشىسى
گاليمجانوۆا روزا داۆلەتوۆنا
ي. ن. مۋراشكوۆسكا ادىستەمەسى ارقىلى ءتىل دامىتۋ ساباعىنىڭ كونسپەكتى
تاقىرىبى: «جاس ىزشىلەر»
ماقساتى: سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ.
مىندەتتەر:
بىلىمدىلىك: - سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋدى ۇيرەتۋ
دامىتۋشىلىق: - اڭگىمەنى جوسپارعا سايكەس قۇراستىرۋدى جاتتىقتىرۋ؛
- سيۋجەتتى ادەبي سوزدەرمەن تولىقتىرۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە جاتتىقتىرۋ؛
- شىعارماشىلىق قيالدارىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك:- بالالاردى تىڭداي بىلۋگە، تابيعاتقا سۇيىسپەنشىلىك تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىكتەر: «قىس» سۋرەتى، «ءبول دە قوي»، «ال دا قوس» سيقىرشىلاردىڭ سۋرەتتەرى، سحەما - كارتوچكالار، 3 ءتۇستى فيشكالار، ءۇنتاسپا
ۇلەستىرمەلى: ءار توپقا سحەمالار، اق قاعاز، قارىنداشتار، ءار بالاعا باقىلايتىن قۇبىر، باعالاۋ تەكشەلەر.
ءادىسى: كورنەكىلىك، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، كوركەم ءسوز، ي. ن. مۋراشسكوۆسكا ادىسىمەن جۇمىس وتكىزۋ، ديداكتيكالىق ويىندار، پراكتيكالىق جۇمىس.
سوزدىك جۇمىسى: ورمانشى، بۇعى، شەتەن اعاش، سۋىقتورعاي، بۇتا، ءىزشى.
الدىن-الا جۇرگىزىلگەن جۇمىستار:
ورمانشى، ءىزشى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، قىستا تابيعاتتاعى وزگەرىستەر تۋرالى اڭگىمەلەسۋ، تاقپاقتار وقۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
پسيحولوگيالىق ترەنينگ:
ارمىسىڭ، التىن كۇن!
ارمىسىڭ، اسىل جىر!
ارمىسىڭ، كوك اسپان!
ارمىسىڭ، جان دوسىم!
جىلۋىما جىلۋ قوس
مىنە، مەنىڭ قولىم بوس!
II. 1. كىرىسپە اڭگىمە:
- وتكەن ساباقتا ءبىز ۇلكەندەردىڭ ماماندىقتارىمەن تانىستىق، ال كازىر ولاردى ماعان اتاپ بەرىڭدەرشى؟ (ءمۇعالىم، قۇرىلىسشى، ەگىنشى، تىگىنشى، دۇكەنشى، ت. ب.)
- ورمانشى ماماندىعى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ ول نەمەن اينالىسادى؟
- دۇرىس، ول ورماندى قورعايدى، ورمانداعى جابايى اڭداردى، قۇستاردى، اعاشتاردى باقىلاپ، ولارعا كومەك كورسەتەدى. ورمانداعى وزگەرىستەردى بايقايدى.
2. ساباقتىڭ ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
- بۇگىن ءبىز ورمانعا ساياحاتقا بارامىز، ورمانشى بىزدەڭ كومەك سۇرادى. ورماندا نە بولىپ جاتقانىڭ، قانداي وزگەرىستەر بولعانىن ورمانشىعا ايتىپ بەرەمىز.
- بالالار، ورمانعا قالاي جەتۋىمىزگە بولادى؟ (اۆتوبۋسپەن، تىكۇشاقپەن، ت. ب.)
سيقىرلى ءسات: - ءبىز بالالار، ورمانعا سيقىرلى ۇشقىش – كىلەممەن بارامىز. ءبارىمىز كىلەم ۇستىنە وتىرىپ كوزىمىزدى جابايىق، ال كىلەم ءبىزدى ورمانعا جەتكىزەدى.
(بالالار كىلەم ۇستىنە وتىرعاندا ۇنتاسپامەني ءاڭ قويۋ، تاقتاعا سۋرەت ءىلۋ)
ال، بالالار، ءبىز كەلىپ قالدىق، كوزدەرىڭدى اشىڭدار.
سۇراقتار:
- بالالار، سۋرەتتە نە سالىنعان؟ قاي جىل مەزگىلى سالىنعان؟ قالاي بىلدىڭدەر؟ سۋرەتتى قالاي اتاۋعا بولادى؟ («قىسقى ورمان»، «ورماندا»)
3. – بالالار، ءبىز سۋرەتتى انىقتاپ قاراپ، نە سالىنعانىڭ ايتىپ بەرۋىمىز كەرەك. وسى ىستە بىزگە سيقىرشى «ءبول دە قوي» كومەك كورسەتەدى
(تاقتاعا سيقىرشىنىڭ سۋرەتى ىلىنەدى)
- سەندەردىڭ الدارىندا جاتقان باقىلايتىن قۇبىردى الىپ ءبىر زاتقا دالدەڭدەر، كورگەندەرىڭدى ماعان اتاندار، ال مەن سەندەردىڭ ولجالارىڭدى تاقتاعا سحەما تۇرىندە بەكىتەمىن. ساباق اياعىندا، مەن ەڭ كورىمپاز بالاعا ارنايى تاپسىرما بەرەمىن. قانەكي، ەگجەي-تەگجەيگە شابىت باستايىق.
(بالالار سۋرەتتەگى ءبىر-بىر زاتتان اتايدى، تاربيەشى اتاعان زاتتى سحەما تۇرىندە تاقتاعا ىلەدى)
4. سەرگىتۋ ءساتى:
تەربەلەدى اعاشتار،
الدىمنان جەل ەسەيدى،
كىپ-كىشكەنتاي اعاشتار،
بىپ-بيىك بوپ وسەدى.
5. ەندى، ەكىنشى سيقىرشى «ال دا قوس» بىزگە كومەككە كەلدى (تاقتاعا سيقىرشىنىڭ بەينەسى ىلىنەدى)
- «ال دا قوس» سيقىرشى بىزگە بىر-بىرىنە قاتىناسى، بايلانىسى بار زاتتاردى قوسۋعا كومەكتەسەدى. الدارىندا اتالعان زاتتاردىڭ سحەمالارى بار، سەندەر توپقا ءبولىنىپ، ولاردىڭ بىر-بىرىنە بايلانىسىن تابۋى قاجەت.
كىمگە «ال دا قوس» سيقىرشى كومەكتەستى، سول تاقتا الدىنا شىعىپ بايلانىسى بار زاتتاردى سىزىقپەن قوسىپ، سويلەم قۇراستىرىپ تۇسىنىك بەرەدى.(مىسالى: مەن قويان مەن تۇلكىنى سىزىق ارقىلى قوستىم، ويتكەنى تۇلكى قوياندى اڭدىپ ءجۇر)
6. – ءبىز سۋرەتتى بولشەكتەرگە ءبولىپ، ولاردىڭ بىر-بىرىنە قاتىناسىن تاۋىپ سويلەمدەر قۇراستىردىق. ەندى، وسى سۋرەت بويىنشا بىزگە اڭگىمە قۇراستىرۋ قاجەت.
قىسقى ورمان.
قىسقى ورمان عاجاپ. جەر مەن اعاشتار اق تونمەن جامىلعان. بۇتاقتان بۇتاققا قۇستار ۇشىپ ءجۇر. بۇتا اراسىندا، شەتەن اعاش جيدەگىندە سۋىقتورعايلار قىزارىپ وتىر. قار ۇستىندە اڭدار مەن قۇستار ىزىنەن ويۋ-ورنەكتەر سالىنعان. ورمان ىشىنەن جۇگىرىپ شىققان بۇعى، قوياندى اڭدىپ جۇرگەن تۇلكىنى شوشىتىپ جىبەردى.
(2 - 3 بالانى تىڭداۋ)
7. قورىتىندى: بۇگىن ءبىز جاس ىسشىلەر بولىپ ۇلكەن جۇمىس وتكىزدىك. كوپ باقىلادىق، كوپ زەرتتەدىك، كوپ بىلدىك، كوپكە ۇيرەندىك. ال، ەندى سەندەر ءوز-وزىڭدى 3 ءتۇستى فيشكالار ارقىلى باعالايسىڭدار. ول ءۇشىن قوراپشادان فيشكانى الاسىڭدار، ەگەر ساباقتا جاقسى جۇمىس ىستەدىم دەپ ويلاساڭدار قىزىل ءتۇستى فيشكانى الاسىڭدار، ورتاشا – جاسىل، از قاتىستىم دەپ ويلاساڭدار – كوك ءتۇستى فيشكا (ءوز-وزىن باعالاۋ).
8. ءۇي تاپسىرماسى:
ءار بالاعا كونۆەرت ىشىنە مازمۇندى سۋرەت سالىپ بەرۋ. ۇيدە اتا-انالارمەن بىرگە سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ، قاعاز پاراعىنا جازىپ سىنىپقا الىپ كەلۋ.
باياناۋىل اۋدانى، مايقايىڭ كەنتى،
№2 جالپى ورتا ءبىلىم مەكتەبى
مەكتەپالدى دايارلىق سىنىبىنىڭ تاربيەشىسى
گاليمجانوۆا روزا داۆلەتوۆنا
ي. ن. مۋراشكوۆسكا ادىستەمەسى ارقىلى ءتىل دامىتۋ ساباعىنىڭ كونسپەكتى
تاقىرىبى: «جاس ىزشىلەر»
ماقساتى: سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ.
مىندەتتەر:
بىلىمدىلىك: - سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋدى ۇيرەتۋ
دامىتۋشىلىق: - اڭگىمەنى جوسپارعا سايكەس قۇراستىرۋدى جاتتىقتىرۋ؛
- سيۋجەتتى ادەبي سوزدەرمەن تولىقتىرۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە جاتتىقتىرۋ؛
- شىعارماشىلىق قيالدارىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك:- بالالاردى تىڭداي بىلۋگە، تابيعاتقا سۇيىسپەنشىلىك تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىكتەر: «قىس» سۋرەتى، «ءبول دە قوي»، «ال دا قوس» سيقىرشىلاردىڭ سۋرەتتەرى، سحەما - كارتوچكالار، 3 ءتۇستى فيشكالار، ءۇنتاسپا
ۇلەستىرمەلى: ءار توپقا سحەمالار، اق قاعاز، قارىنداشتار، ءار بالاعا باقىلايتىن قۇبىر، باعالاۋ تەكشەلەر.
ءادىسى: كورنەكىلىك، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، كوركەم ءسوز، ي. ن. مۋراشسكوۆسكا ادىسىمەن جۇمىس وتكىزۋ، ديداكتيكالىق ويىندار، پراكتيكالىق جۇمىس.
سوزدىك جۇمىسى: ورمانشى، بۇعى، شەتەن اعاش، سۋىقتورعاي، بۇتا، ءىزشى.
الدىن-الا جۇرگىزىلگەن جۇمىستار:
ورمانشى، ءىزشى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، قىستا تابيعاتتاعى وزگەرىستەر تۋرالى اڭگىمەلەسۋ، تاقپاقتار وقۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
پسيحولوگيالىق ترەنينگ:
ارمىسىڭ، التىن كۇن!
ارمىسىڭ، اسىل جىر!
ارمىسىڭ، كوك اسپان!
ارمىسىڭ، جان دوسىم!
جىلۋىما جىلۋ قوس
مىنە، مەنىڭ قولىم بوس!
II. 1. كىرىسپە اڭگىمە:
- وتكەن ساباقتا ءبىز ۇلكەندەردىڭ ماماندىقتارىمەن تانىستىق، ال كازىر ولاردى ماعان اتاپ بەرىڭدەرشى؟ (ءمۇعالىم، قۇرىلىسشى، ەگىنشى، تىگىنشى، دۇكەنشى، ت. ب.)
- ورمانشى ماماندىعى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ ول نەمەن اينالىسادى؟
- دۇرىس، ول ورماندى قورعايدى، ورمانداعى جابايى اڭداردى، قۇستاردى، اعاشتاردى باقىلاپ، ولارعا كومەك كورسەتەدى. ورمانداعى وزگەرىستەردى بايقايدى.
2. ساباقتىڭ ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
- بۇگىن ءبىز ورمانعا ساياحاتقا بارامىز، ورمانشى بىزدەڭ كومەك سۇرادى. ورماندا نە بولىپ جاتقانىڭ، قانداي وزگەرىستەر بولعانىن ورمانشىعا ايتىپ بەرەمىز.
- بالالار، ورمانعا قالاي جەتۋىمىزگە بولادى؟ (اۆتوبۋسپەن، تىكۇشاقپەن، ت. ب.)
سيقىرلى ءسات: - ءبىز بالالار، ورمانعا سيقىرلى ۇشقىش – كىلەممەن بارامىز. ءبارىمىز كىلەم ۇستىنە وتىرىپ كوزىمىزدى جابايىق، ال كىلەم ءبىزدى ورمانعا جەتكىزەدى.
(بالالار كىلەم ۇستىنە وتىرعاندا ۇنتاسپامەني ءاڭ قويۋ، تاقتاعا سۋرەت ءىلۋ)
ال، بالالار، ءبىز كەلىپ قالدىق، كوزدەرىڭدى اشىڭدار.
سۇراقتار:
- بالالار، سۋرەتتە نە سالىنعان؟ قاي جىل مەزگىلى سالىنعان؟ قالاي بىلدىڭدەر؟ سۋرەتتى قالاي اتاۋعا بولادى؟ («قىسقى ورمان»، «ورماندا»)
3. – بالالار، ءبىز سۋرەتتى انىقتاپ قاراپ، نە سالىنعانىڭ ايتىپ بەرۋىمىز كەرەك. وسى ىستە بىزگە سيقىرشى «ءبول دە قوي» كومەك كورسەتەدى
(تاقتاعا سيقىرشىنىڭ سۋرەتى ىلىنەدى)
- سەندەردىڭ الدارىندا جاتقان باقىلايتىن قۇبىردى الىپ ءبىر زاتقا دالدەڭدەر، كورگەندەرىڭدى ماعان اتاندار، ال مەن سەندەردىڭ ولجالارىڭدى تاقتاعا سحەما تۇرىندە بەكىتەمىن. ساباق اياعىندا، مەن ەڭ كورىمپاز بالاعا ارنايى تاپسىرما بەرەمىن. قانەكي، ەگجەي-تەگجەيگە شابىت باستايىق.
(بالالار سۋرەتتەگى ءبىر-بىر زاتتان اتايدى، تاربيەشى اتاعان زاتتى سحەما تۇرىندە تاقتاعا ىلەدى)
4. سەرگىتۋ ءساتى:
تەربەلەدى اعاشتار،
الدىمنان جەل ەسەيدى،
كىپ-كىشكەنتاي اعاشتار،
بىپ-بيىك بوپ وسەدى.
5. ەندى، ەكىنشى سيقىرشى «ال دا قوس» بىزگە كومەككە كەلدى (تاقتاعا سيقىرشىنىڭ بەينەسى ىلىنەدى)
- «ال دا قوس» سيقىرشى بىزگە بىر-بىرىنە قاتىناسى، بايلانىسى بار زاتتاردى قوسۋعا كومەكتەسەدى. الدارىندا اتالعان زاتتاردىڭ سحەمالارى بار، سەندەر توپقا ءبولىنىپ، ولاردىڭ بىر-بىرىنە بايلانىسىن تابۋى قاجەت.
كىمگە «ال دا قوس» سيقىرشى كومەكتەستى، سول تاقتا الدىنا شىعىپ بايلانىسى بار زاتتاردى سىزىقپەن قوسىپ، سويلەم قۇراستىرىپ تۇسىنىك بەرەدى.(مىسالى: مەن قويان مەن تۇلكىنى سىزىق ارقىلى قوستىم، ويتكەنى تۇلكى قوياندى اڭدىپ ءجۇر)
6. – ءبىز سۋرەتتى بولشەكتەرگە ءبولىپ، ولاردىڭ بىر-بىرىنە قاتىناسىن تاۋىپ سويلەمدەر قۇراستىردىق. ەندى، وسى سۋرەت بويىنشا بىزگە اڭگىمە قۇراستىرۋ قاجەت.
قىسقى ورمان.
قىسقى ورمان عاجاپ. جەر مەن اعاشتار اق تونمەن جامىلعان. بۇتاقتان بۇتاققا قۇستار ۇشىپ ءجۇر. بۇتا اراسىندا، شەتەن اعاش جيدەگىندە سۋىقتورعايلار قىزارىپ وتىر. قار ۇستىندە اڭدار مەن قۇستار ىزىنەن ويۋ-ورنەكتەر سالىنعان. ورمان ىشىنەن جۇگىرىپ شىققان بۇعى، قوياندى اڭدىپ جۇرگەن تۇلكىنى شوشىتىپ جىبەردى.
(2 - 3 بالانى تىڭداۋ)
7. قورىتىندى: بۇگىن ءبىز جاس ىسشىلەر بولىپ ۇلكەن جۇمىس وتكىزدىك. كوپ باقىلادىق، كوپ زەرتتەدىك، كوپ بىلدىك، كوپكە ۇيرەندىك. ال، ەندى سەندەر ءوز-وزىڭدى 3 ءتۇستى فيشكالار ارقىلى باعالايسىڭدار. ول ءۇشىن قوراپشادان فيشكانى الاسىڭدار، ەگەر ساباقتا جاقسى جۇمىس ىستەدىم دەپ ويلاساڭدار قىزىل ءتۇستى فيشكانى الاسىڭدار، ورتاشا – جاسىل، از قاتىستىم دەپ ويلاساڭدار – كوك ءتۇستى فيشكا (ءوز-وزىن باعالاۋ).
8. ءۇي تاپسىرماسى:
ءار بالاعا كونۆەرت ىشىنە مازمۇندى سۋرەت سالىپ بەرۋ. ۇيدە اتا-انالارمەن بىرگە سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ، قاعاز پاراعىنا جازىپ سىنىپقا الىپ كەلۋ.
You Might Also Like
-
مۇساليموۆا گۇلنار راقىمقىزىقازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىاستانا قالاسىنداعى حالىقارالىق ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋ كوللەدجى
