ەسىمشەنىڭ تۇرلەنۋى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەسىمشەنىڭ تۇرلەنۋى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ەسىمشەنىڭ تاۋەلدەنۋ، جىكتەلۋ، كوپتەلۋ، سەپتەلۋ جولدارىن ءتۇسىندىرۋ؛ ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ويلارىن دامىتا ءتۇسۋ، سالىستىرا وتىرىپ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋعا توسەلدىرۋ. ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ.
3. تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، شاپشاڭدىققا تاربيەلەۋ. ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، پراكتيكالىق، سۇراق – جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، سەمانتيكالىق كارتا.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن، دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
( ادەبي كىتاپتان ەسىمدىكتىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىنە قاراي سويلەم جازۋ)
III. جاڭا ساباق.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. شاتتىق شەڭبەرىن قۇرۋ.
مۋزىكا وينالىپ تۇرادى، كاروپكاعا سالىنعان وتكەن تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتار بەرىلەدى.
قيمىل، ءىس - ارەكەتتى بىلدىرەتىن ءسوز تابى قالاي اتالادى؟ ( ەتىستىك)
- بۇل، سول، اناۋ قانداي ەسىمدىكتەر؟ (سىلتەۋ)
- ءسوز قاي سەپتىكتە تۇرسا، انىقتاۋىشتىڭ قىزمەتىن اتقارادى؟ (ىلىك سەپتىك)
- قالىپ قويعان ءۇندى داۋىسسىز دىبىس: ل، ن، ڭ، ر، ي، ۋ... ( م )
- سىن ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى دەگەن نە؟ ( شىراي فورماسىنا قاراي)
- زات ەسىم، سىن، ەسىم، سان ەسىمنىڭ ورنىنا جۇرەتىن ءسوز تابى قالاي اتالادى؟ ەسىمدىك
وقۋشىلار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. ءار جاۋاپتىڭ باستاپقى ارپىنەن جاڭا تاقىرىپتىڭ اتىن شىعارادى.
ەسىمشە
بارشا زاتتىڭ ءبىر وزىمدە قيمىلى
ءسوز تابىنىڭ كۇردەلىسى، قيىنى.
ساباقتى، سالت، ەسىمشە، كوسەمشە بوپ،
شاق، راي، ەتىستە بوپ جيىلدىڭ.
توپقا ءبولۋ: ۇلەستىرمەلى سۋرەتتەر ارقىلى توپقا ءبولۋ. سۋرەتتەن ماقال شىعارىپ، ەسىمشەنىڭ جۇرناعىن تابۋ.
5 مين ءتۇسىنۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. ەسىمشە قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالاتىن ەدى؟
سۋرەتتەردى پايدالانىپ ماقالداردى تولىقتىرىڭىز.
باستىڭ سۋرەتى كەس... بولسا دا، ءتىلدىڭ سۋرەتى كەس... جوق.
شوقپاردىڭ سۋرەتى ۇستاي بىلمە... وزىنە تيگىز...
ينەنىڭ سۋرەتى ۇستاي بىلمەگەن كوزىنە تيگىز...
كورمە... تۇيەنىڭ سۋرەتى دە كورمە...
بول... بالانىڭ سۋرەتى — پىسىق،
جاۋ... كۇننىڭ سۋرەتى — ىستىق.
رەفلەكسيا
نە بىلەم؟ نە ءبىلدىم؟ نە بىلگىم كەلەدى؟
ەسىمشە مىنا جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى:
1) - عان،- گەن،- قان،- كەن؛
مىسال: ال - عان، كور - گەن، ايت - قان، كەت - كەن
2) - ار،- ەر،- ر جانە ەتىستىكتىڭ بولىمسىز تۇلعاسىنان كەيىن – س؛
مىسال: بار - ار، كەل - ەر، وقى - ر، ايتپا - س، كورمە - س
3) - اتىن،- ەتىن،- يتىن،- ءيتىن؛
مىسال: ايت - اتىن، كەل - ەتىن، تىڭدا - يتىن، سويلە - ءيتىن
4) - ماق،- مەك،- ب ا ق،- بەك،- پاق،- پەك.
مىسال: بار - ماق، كەل - مەك، جاز - ب ا ق، بەز - بەك، شاش - پاق، توك - پەك
ەسىمشە سويلەمدە ەكى ءتۇرلى ماندە، ەكى ءتۇرلى قىزمەتتە جۇمسالاتىن ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى. ول بىردە جىكتەلىپ، ەتىستىك قىزمەتىن اتقارسا، ەندى بىردە ەسىمدەرشە تۇرلەنىپ، ياعني سەپتەلىپ، كوپتەلىپ، تاۋەلدەنىپ ەسىم قىزمەتىن اتقارادى. ەسىمشە، ياعني ەسىمدەر سياقتى دەپ اتالۋىنىڭ ءوزى وسى قاسيەتىنە بايلانىستى.
ماقالدى تولىقتىرىپ شىعارىپ، ەسىمشەنىڭ جۇرناقتارى مەن جاسالۋ جولىن ەسكە تۇسىرەدى.
10 مين قولدانۋ.
ماعىنانى تانۋ. ادەبيەت ساباعىندا وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا سويلەم بەرىلەدى، سول سويلەمنىڭ ىشىنەن ەسىمشەنى تابۋ جانە ونى تۇرلەندىرۋ.
1. ۇلت ادەبيەتىن شوقان، اباي، ىبىراي سياقتى الىپتاردىڭ ورنىقتىرعانى بەلگىلى.(تاۋەلدەنىپ تۇر)
2. ءجۇز ايتقانمەن، وزگەنىڭ ءبارى نادان،
جالىنالىق ابايعا، ءجۇر بارالىق! (سەپتەلىپ تۇر)
3. شيقانىمدى ەزگەندەي شىقتى جانىم،
ايتقاندا ەستىگەندەر ۇعىپ كەلىپ. (سەپتەلىپ، كوپتەلىپ تۇر)
4. «قويىڭ قىستان ابدەن تيتىقتادى، مالىڭنان ايرىلارسىڭ» دەدى.(جىكتەلىپ تۇر)
كىتاپپەن جۇمىس:
ءى توپ: 165 – جاتتىعۋ. اۋىزشا ورىنداۋ.
ءىى توپ: 166 – جاتتىعۋ. اۋىزشا ورىنداۋ.
167 – جاتتىعۋ. قارامەن جازىلعان ەسىمشەلەردى قۇرامىنا قاراي تالداۋ.
5 مين شىعارماشىلىق جۇمىس.
«تاۋەلسىزدىك – قاسيەت تۇنعان ۇلى ۇعىم» دەگەن تاقىرىپتا وي - تولعانىستارىن جازۋ نەمەسە ولەڭ شۋماقتارىن شىعارۋ.
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ. «جەدەل جاۋاپ» ايدارى
وقۋشىلارعا ەتىستىك وقىلادى سونى ەسىمشەگە اينالدىرۋى ءتيىس.
ەگىن ورىلدى - ورىلعان ەگىن
كوز كوردى - كورەر كوز
جۇمىس ىستەلدى - ىستەيتىن جۇمىس
اڭگىمە تىڭدالدى - تىڭدالعان اڭگىمە
ءان شىرقالدى - شىرقالعان ءان
قۇس ۇشتى - ۇشقان قۇس
تاۋ باسىلدى - باسار تاۋ
اس ءپىستى - پىسكەن اس رەفلەكسيا
نە بىلەم؟ نە ءبىلدىم؟ نە بىلگىم كەلەدى؟
2 مين باعالاۋ. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. 168 – 169 جاتتىعۋلار. ەرەجە جاتتاۋ.
وقۋشىلارعا ستيكەر بەرەدى. س. سەيفۋلليننىڭ «سىر ساندىق» ولەڭىندەگى ەسىمشەلەردى تەرىپ، تۇرلەنۋىن ءتۇسىندىرۋ.
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك»
وقۋشىلار ساباق بويىنشا ەكى جاقسى جاعىن، 1تىلەگىن نە ۇسىنىس - پىكىرىن جازىپ قالدىرادى.
اقتوبە وبلىسى، بايعانين اۋدانى،
قارابۇلاق ورتا مەتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ابدىگالييەۆا گۋلميرا ينگايلييەۆنا
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ەسىمشەنىڭ تاۋەلدەنۋ، جىكتەلۋ، كوپتەلۋ، سەپتەلۋ جولدارىن ءتۇسىندىرۋ؛ ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ويلارىن دامىتا ءتۇسۋ، سالىستىرا وتىرىپ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋعا توسەلدىرۋ. ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ.
3. تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، شاپشاڭدىققا تاربيەلەۋ. ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، پراكتيكالىق، سۇراق – جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، سەمانتيكالىق كارتا.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن، دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
( ادەبي كىتاپتان ەسىمدىكتىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىنە قاراي سويلەم جازۋ)
III. جاڭا ساباق.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. شاتتىق شەڭبەرىن قۇرۋ.
مۋزىكا وينالىپ تۇرادى، كاروپكاعا سالىنعان وتكەن تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتار بەرىلەدى.
قيمىل، ءىس - ارەكەتتى بىلدىرەتىن ءسوز تابى قالاي اتالادى؟ ( ەتىستىك)
- بۇل، سول، اناۋ قانداي ەسىمدىكتەر؟ (سىلتەۋ)
- ءسوز قاي سەپتىكتە تۇرسا، انىقتاۋىشتىڭ قىزمەتىن اتقارادى؟ (ىلىك سەپتىك)
- قالىپ قويعان ءۇندى داۋىسسىز دىبىس: ل، ن، ڭ، ر، ي، ۋ... ( م )
- سىن ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى دەگەن نە؟ ( شىراي فورماسىنا قاراي)
- زات ەسىم، سىن، ەسىم، سان ەسىمنىڭ ورنىنا جۇرەتىن ءسوز تابى قالاي اتالادى؟ ەسىمدىك
وقۋشىلار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. ءار جاۋاپتىڭ باستاپقى ارپىنەن جاڭا تاقىرىپتىڭ اتىن شىعارادى.
ەسىمشە
بارشا زاتتىڭ ءبىر وزىمدە قيمىلى
ءسوز تابىنىڭ كۇردەلىسى، قيىنى.
ساباقتى، سالت، ەسىمشە، كوسەمشە بوپ،
شاق، راي، ەتىستە بوپ جيىلدىڭ.
توپقا ءبولۋ: ۇلەستىرمەلى سۋرەتتەر ارقىلى توپقا ءبولۋ. سۋرەتتەن ماقال شىعارىپ، ەسىمشەنىڭ جۇرناعىن تابۋ.
5 مين ءتۇسىنۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. ەسىمشە قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالاتىن ەدى؟
سۋرەتتەردى پايدالانىپ ماقالداردى تولىقتىرىڭىز.
باستىڭ سۋرەتى كەس... بولسا دا، ءتىلدىڭ سۋرەتى كەس... جوق.
شوقپاردىڭ سۋرەتى ۇستاي بىلمە... وزىنە تيگىز...
ينەنىڭ سۋرەتى ۇستاي بىلمەگەن كوزىنە تيگىز...
كورمە... تۇيەنىڭ سۋرەتى دە كورمە...
بول... بالانىڭ سۋرەتى — پىسىق،
جاۋ... كۇننىڭ سۋرەتى — ىستىق.
رەفلەكسيا
نە بىلەم؟ نە ءبىلدىم؟ نە بىلگىم كەلەدى؟
ەسىمشە مىنا جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى:
1) - عان،- گەن،- قان،- كەن؛
مىسال: ال - عان، كور - گەن، ايت - قان، كەت - كەن
2) - ار،- ەر،- ر جانە ەتىستىكتىڭ بولىمسىز تۇلعاسىنان كەيىن – س؛
مىسال: بار - ار، كەل - ەر، وقى - ر، ايتپا - س، كورمە - س
3) - اتىن،- ەتىن،- يتىن،- ءيتىن؛
مىسال: ايت - اتىن، كەل - ەتىن، تىڭدا - يتىن، سويلە - ءيتىن
4) - ماق،- مەك،- ب ا ق،- بەك،- پاق،- پەك.
مىسال: بار - ماق، كەل - مەك، جاز - ب ا ق، بەز - بەك، شاش - پاق، توك - پەك
ەسىمشە سويلەمدە ەكى ءتۇرلى ماندە، ەكى ءتۇرلى قىزمەتتە جۇمسالاتىن ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى. ول بىردە جىكتەلىپ، ەتىستىك قىزمەتىن اتقارسا، ەندى بىردە ەسىمدەرشە تۇرلەنىپ، ياعني سەپتەلىپ، كوپتەلىپ، تاۋەلدەنىپ ەسىم قىزمەتىن اتقارادى. ەسىمشە، ياعني ەسىمدەر سياقتى دەپ اتالۋىنىڭ ءوزى وسى قاسيەتىنە بايلانىستى.
ماقالدى تولىقتىرىپ شىعارىپ، ەسىمشەنىڭ جۇرناقتارى مەن جاسالۋ جولىن ەسكە تۇسىرەدى.
10 مين قولدانۋ.
ماعىنانى تانۋ. ادەبيەت ساباعىندا وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا سويلەم بەرىلەدى، سول سويلەمنىڭ ىشىنەن ەسىمشەنى تابۋ جانە ونى تۇرلەندىرۋ.
1. ۇلت ادەبيەتىن شوقان، اباي، ىبىراي سياقتى الىپتاردىڭ ورنىقتىرعانى بەلگىلى.(تاۋەلدەنىپ تۇر)
2. ءجۇز ايتقانمەن، وزگەنىڭ ءبارى نادان،
جالىنالىق ابايعا، ءجۇر بارالىق! (سەپتەلىپ تۇر)
3. شيقانىمدى ەزگەندەي شىقتى جانىم،
ايتقاندا ەستىگەندەر ۇعىپ كەلىپ. (سەپتەلىپ، كوپتەلىپ تۇر)
4. «قويىڭ قىستان ابدەن تيتىقتادى، مالىڭنان ايرىلارسىڭ» دەدى.(جىكتەلىپ تۇر)
كىتاپپەن جۇمىس:
ءى توپ: 165 – جاتتىعۋ. اۋىزشا ورىنداۋ.
ءىى توپ: 166 – جاتتىعۋ. اۋىزشا ورىنداۋ.
167 – جاتتىعۋ. قارامەن جازىلعان ەسىمشەلەردى قۇرامىنا قاراي تالداۋ.
5 مين شىعارماشىلىق جۇمىس.
«تاۋەلسىزدىك – قاسيەت تۇنعان ۇلى ۇعىم» دەگەن تاقىرىپتا وي - تولعانىستارىن جازۋ نەمەسە ولەڭ شۋماقتارىن شىعارۋ.
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ. «جەدەل جاۋاپ» ايدارى
وقۋشىلارعا ەتىستىك وقىلادى سونى ەسىمشەگە اينالدىرۋى ءتيىس.
ەگىن ورىلدى - ورىلعان ەگىن
كوز كوردى - كورەر كوز
جۇمىس ىستەلدى - ىستەيتىن جۇمىس
اڭگىمە تىڭدالدى - تىڭدالعان اڭگىمە
ءان شىرقالدى - شىرقالعان ءان
قۇس ۇشتى - ۇشقان قۇس
تاۋ باسىلدى - باسار تاۋ
اس ءپىستى - پىسكەن اس رەفلەكسيا
نە بىلەم؟ نە ءبىلدىم؟ نە بىلگىم كەلەدى؟
2 مين باعالاۋ. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. 168 – 169 جاتتىعۋلار. ەرەجە جاتتاۋ.
وقۋشىلارعا ستيكەر بەرەدى. س. سەيفۋلليننىڭ «سىر ساندىق» ولەڭىندەگى ەسىمشەلەردى تەرىپ، تۇرلەنۋىن ءتۇسىندىرۋ.
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك»
وقۋشىلار ساباق بويىنشا ەكى جاقسى جاعىن، 1تىلەگىن نە ۇسىنىس - پىكىرىن جازىپ قالدىرادى.
اقتوبە وبلىسى، بايعانين اۋدانى،
قارابۇلاق ورتا مەتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ابدىگالييەۆا گۋلميرا ينگايلييەۆنا
You Might Also Like
