ەتىك
قوسالقى بولشەكتەر الۋ ءۇشىن قالاعا كەلگەن... سەرگەي دۋحانين سونداعى دۇكەننەن ايەلدەردىڭ ەتىگىن كوردى. سولاق ەكەن، ەسى-تۇسى قالمادى: ايەلىنە سونداي ءبىر ەتىك ساتىپ الماق بولدى. ءبىر رەت تە بولسا وعان كەلىستىرىپ سىيلىق جاساۋىم كەرەك قوي دەپ ويلادى. اسىرەسە، مىناۋ كەلىستى سىيلىق بولار ەدى... مۇنداي ەتىكتى ول تۇسىندە دە كيىپ كورگەن جوق.
سەرگەي ەتىككە قىزىعا قاراعان بويى سورەنىڭ اينەگىن ساۋساقتارىمەن شەرتە تۇرىپ:
— مىنا ءبىر تۇتىكشەلەر قانشا تۇرادى؟ — دەپ سۇرادى.
— قانداي تۇتىك؟ — ساتۋشى ايەل تۇسىنبەدى.
— مىناۋ... ەتىكتەردى ايتامىن.
— تۇتىكشە دەگەنى نەمەنەسى... الپىس بەس سوم. سەرگەي: "وي-حوي!.." دەپ جىبەرە جازداپ بارىپ:
— ءيا... تۇزدىعى تىم كۇشتى ەكەن، — دەدى.
ساتۋشى وعان الا كوزىمەن قارادى. بۇل ساتۋشى دەگەنىڭىز قىزىق جاندار ەمەس پە: ءبىر كيلوگرامم كادىمگى تارى ساتسا، بەينەبىر ۇمىت بوپ كەتكەن قارىزىن قايتارىپ تۇرعانداي كەيىپ تانىتادى.
ءيا، قويشى، سول ساتۋشىسى بار بولعىردى، وزىمەن كەتسىن. سەرگەيدىڭ قالتاسىندا الپىس بەس سوم، ءتىپتى جەتپىس بەس سوم دا اقشا بار. ءبىراق... ول تىسقا شىقتى دا شىلىم تارتا تۇرىپ ويعا قالدى. ەگەر ادالىنا كەلەر بولساق، بۇل دەريەۆنيانىڭ باتپاعىنا كيەر ەتىك ەمەس. ايەل ونى، ارينە، كۇتىپ كيەدى. ءبىر جەرگە بارا قالعاندا. ايىندا ءبىر رەت كيىپ شىعار. وندا دا باتپاققا — سالماي قۇرعاقتا كيەدى. ال مۇنىڭ ءوزى قانداي قۋانىش. ەتىكتەردى شاماداننان سۋىرىپ الىپ "كي مىنانى" دەيدى ەكەن — سونىڭ ءوزى دە زور عانيبەت ەمەس پە.
سەرگەي دۇكەننىڭ جانىنداعى دۇكەنگە كەلدى، سىرا ىشپەك بولىپ كەزەككە تۇردى.
بۇل ەتىكتەردى كورگەندە ايەلىنىڭ كوزى وتتاي جايناپ كەتەتىنىن ەسكە الىپ تۇر. زايىبى كەيدە، جاس بالاداي، ەسى-تۇسى قالماي قۋاناتىن-دى. بىلايىنشا، جاقسى ادام. بىزبەن بىرگە ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن ءتوزىم كەرەك، ءتوزىم دەپ ويلادى سەرگەي. ءبىر عانا ىشكىلىكتىڭ ءوزى نە تۇرادى. بالا-شاعا بار، ال شارۋاشىلىق شە. جوق، ايەل دەگەندەر ءتوزىمدى جاندار، بارىنە دە شىداي بەرەدى. ءبىز ءويتىپ-بۇيتىپ جان شاقىرامىز: ءىشىپ الساق، ءسال دە بولسا بوي جازامىز، ال ايەلدەردە تاڭنىڭ اتىسى، كۇننىڭ باتىسى تىنىم جوق.
ىشكىشتەر ءالسىن-الى "قايتالاپ" كەزەك باياۋ جىلجىپ كەلەدى. سەرگەي وي ۇستىندە. ءمۇساپىرسيتىن نەسى بار، ايەلى جالاڭ اياق تا جۇرگەن جوق. دەريەۆنياداعىلار نە كيسە، سونى كيىپ ءجۇر... راس، مىناۋ ەتىكتە ءمىن جوق، جاقسى، ءبىراق تىم قىمبات. الىپ بارساڭ، الدىمەن ونىڭ ءوزى كەييدى. مۇنداي قىمبات ەتىك ماعان نە كەرەك! ودان دا بالالارعا پالتو سياقتى بىردەڭەلەر الماسسىڭ با قىس بولسا جاقىنداپ قالدى دەيدى.
ءبىر زاماتتا سەرگەي ەكى ساپتىاياق سىرا الدى دا، وڭاشاعا شىعىپ جايمەن سوراپتاپ تارتا باستادى. تاعى دا ويعا كەتتى.
مىنە، وسىلايشا كۇن كورۋدەمىز جاس بولسا قىرىق بەسكە قارادى، سوندا دا ەشتەڭە ەتپەس، ءبىر كەزدەردە جاقسى تۇرمىسقا ءبىزدىڭ دە قولىمىز جەتەر دەۋمەن ءالى كەلەمىز. ۋاقىت دەگەن زىمىراپ ءوتىپ جاتىر. ءوستىپ ءجۇرىپ الگى ءوزىڭ بارىپ جاتاتىن شۇڭقىرعا قالاي كەلىپ تۇسكەنىڭدى دە بىلمەي قالاسىڭ، ال بۇكىل ءومىرىڭ الدەنەنى كۇتۋمەن وتەدى. ونداي كۇتۋدىڭ سايتانعا بولماسا ادامعا نە كەرەگى بار، ودان دا قولدان كەلگەن قۋانىشتى ءوزىڭ-اق جاساماسسىڭ با؟ مىنەكي، اقشا بار، كورسە كوزىڭ تويماستاي ەتىك تۇر ساتىپ ال دا ادامعا قۋانىش سىيلا! كىم بىلەدى، مۇنداي مۇمكىندىك ەكى اينالىپ كەلمەس تە. قىزدارىمىز بولسا بويجەتكەن جوق نە بەرسەڭ سونى كيىپ توزدىرۋعا ريزا. ال مىناۋ دەگەنىڭىز ومىردە ءبىر-اق رەت كەزدەسەر نارسە عوي...سەرگەي دۇكەنگە تارتتى.
— انە بىرەۋدى بەرىپ جىبەرشى، كورەيىن، — دەدى ول ساتۋشىعا.
— قايسى بىرەۋدى؟
— ەتىكتى.
— ونىڭ نەسىن كورەسىڭ؟ نەشىنشى قالىپتى ەتىك كەرەك ەدى؟
— مەن كوزبەن شامالايمىن. قالىپ-سالىبىڭدى بىلمەيمىن.
— ساتىپ الماق بولادى، ال نەشىنشى قالىپ كەرەك ەكەنىن بىلمەيدى. اياققا كيىپ ولشەۋ كەرەك ەمەس پە، بۇل شاركەي ەمەس قوي.
— ءبىلىپ تۇرمىن شاركەي ەمەس ەكەنىن. ونىسى باعاسىنان دا كورىنىپ تۇر، حە-حە...
— وندا قارايتىن ەشتەڭە دە جوق.
— ساتىپ العىم كەلىپ تۇرسا شە؟
— قايداعى ساتىپ العان، نەشىنشى قالىپتى ەتىك كەرەك ەكەنىن دە بىلمەيسىڭ؟
— ءسىزدىڭ ونداعى شارۋاڭىز قانشا؟ مەنىڭ كورگىم كەلەدى.
— كورەتىن دانەڭەسى دە جوق، كەلگەن-كەتكەننىڭ ءبارى بىردەي كورە بەرمەك پە...
— توقتاي تۇرىڭىز، اياۋلىم. — سەرگەي اشۋلاندى. — مەن سىزگە ءبىر جەرىڭىزدى شەشىپ كورسەت دەپ تۇرعانىم جوق، ونىڭا مەنىڭ قاراعىم دا كەلمەيدى، سورەدە جاتقان ەتىكتى كورسەت دەپ تۇرمىن.
— ءسىز بۇل ارادا كورگەنسىزدىك جاساماڭىز! ءىشىپ الادى دا... باستايدى، ءاري ايدايدى، تۇگى...
— نەنى باستايدى؟ كىم باستايدى؟ ءسىز ماعان ىشكىزىپ پە ەدىڭىز؟ نەگە ولاي دەيسىز؟
ساتۋشى سىڭار ەتىكتى ونىڭ الدىنا لاقتىرىپ تاستاي بەردى. سەرگەي ونى قولىنا الىپ، ارلى-بەرلى اۋدارىپ، قونىشىن سىقىرلاتا بۇراپ، جالتىراعان ۇلتانىن ساۋساعىمەن شەرتىپ-شەرتىپ كوردى. ابايلاپ قونىشىنا قولىن دا جۇگىرتتى...
"مىنانىڭ ىشىندە اياق دەگەندەر ۇيىقتاپ قالادى عوي" دەپ قۋاندى.
— بولەك-سالاعى جوق الپىس بەس قوي؟
ساتۋشى ۇندەمەستەن، الۋشىنى وقتى كوزىمەن اتا قارادى.
"قۇدايا توبا. — سەرگەي قايران قالدى. — مىناۋ ءوزى ماعان يتتەي وشىگىپ الدى-اۋ. جازىعىم نە سونداعى؟"
— الامىن، — دەپ سالدى ول، — ساتۋشىنىڭ ءجۇزى تەزىرەك جىلىسىن دەدى مە، ايتەۋىر كىدىرگەن جوق — ەندى قالاي، ونىڭ كوڭىلىن تەككە اۋدارىپ پا بۇل، ەتىكتى دە العالى تۇر. — سىزگە تولەيىن بە، الدە كاسسيرگە مە؟
ساتۋشى ودان كوز الماستان تۇرىپ جايمەن:
— كاسساعا، — دەدى.
— تەسىگى جوق الپىس بەس پە، الدە تيىن-سيىنى دا بار ما؟
ساتۋشى ودان كوز الار ەمەس، سەرگەي كوڭىل قويىپ بايقاي كەلە، ونىڭ كوزىنەن ىشىپ-جەپ قويارداي اشۋ وتىن كورگەندەي بولدى. سەرگەي شوشيىن دەدى... ەتىكتى ءۇن-تۇنسىز ورنىنا قويدى دا، كاسساعا بەت الدى. "مۇنىسى نەسى؟.. دەنى ساۋ ما ءوزىنىڭ مۇنشا نەگە اشۋلانادى؟ بۇيتە بەرسە كۇنىنە جەتپەي قاتىپ-سەمىپ قالادى دا".
ارتىق-كەمى جوق الپىس بەس سوم ەكەن. تيىنى جوق. سەرگەي اقشا تولەگەن قاعازىن ساتۋشىعا اكەپ بەردى. كوزىنە كوز توقتاتىپ قاراۋعا باتىلى بارماي، ونىڭ قۋشيعان كەۋدەسىنەن جوعارى ورلەتە ءبىر قاراپ قويدى. "اۋرۋ بولسا كەرەك تەگى". — سەرگەي ونى اياپ كەتتى.
ساتۋشى قاعازدى قابىلدامادى. سەرگەي ونىڭ بەتىنە تىكتەپ قاراعان ەدى، ەندى ونىڭ كوزىنەن اشۋدىڭ دا، الدەبىر تۇنشىعىپ جادىراعاندىقتىڭ دا نىشانىن بايقادى.
— ەتىكتى بەرىڭىزشى.
— باقىلاۋ ۇستەلىنە بارىڭىز، — دەدى ساتۋشى جايىمەن.
— ونىڭىز قاي جاقتا؟ — دەپ سۇرادى سەرگەي دە جاي عانا، قاتپا ساتۋشىنى ءوزىنىڭ دە ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورە باستاعانىن سەزە تۇرا.
ساتۋشى ۇندەمەدى. ءبىر قاراپ قويدى.
— باقىلاۋىڭىز قاي جەردە ەدى؟ — سەرگەي وعان تۋرا قاراپ جىميا كۇلدى. — ايتىڭىزشى؟ قاراماي-اق قويشى ماعان، جان ساۋلەم، قاراماشى ايەلىم بار. مەنى كورگەن جاننىڭ بىردەن عاشىق بولا كەتەتىنىن سەزەمىن، ءبىراق... امال نەشىك؟ شىدا، باسقا شارا جوق. ايتپاقشى، الگى باقىلاۋىڭ قايدا دەگەن ەدىڭ؟
ساتۋشى اۋزىن اڭقايتىپ اشتى دا قالدى... مۇنداي پالەنى ول كۇتكەن دە جوق ەدى...
سەرگەي باقىلاۋ ۇستەلىن ىزدەپ كەتتى.
"و، توبا! — دەپ وزىنە-وزى تاڭىرقادى. — بۇل قايدان كەلە قالدى ماعان! بۇلايشا دا قاتىندى قاتىرىپ جىبەرۋگە بولادى ەكەن عوي. ارينە، تەكتەن تەككە دە كەيىمەيسىڭ. كورمەيسىڭ بە مەنى جەپ قويارداي بوپ تۇرعانىن".
باقىلاۋشىدان ەتىكتى العان سوڭ، سەرگەي اۋىلعا قايتپاق بولىپ اۆتوبازاداعى ءوزىنىڭ جولداستارىنا كەلدى. (ولار ءبىر مەحانيك، ەكى شوپىر ءوز ماشينالارىمەن كەلگەن-دى.)
سەرگەي كۇزەت بولمەسىنە كەلىپ كىرگەن بەتتە-اق ونداعىلار مىناۋىڭ نە دەپ قولىمداعى قوراپقا جابىساتىن بولار دەپ ويلاعان ەدى. ءبىراق سەرگەيگە ەشكىم ءتىپتى كوڭىل دە بولگەن جوق. قاشانعى ادەتتەرىنشە ءوزارا داۋلاسىپ جاتتى. سونداعىسى كوشەدە كەلە جاتقان ءبىر جاس پوپتى كورگەن ەكەن، سول پوپتىڭ قانشا ەڭبەكاقى الاتىنىن انىقتاماقشى. بەتى شۇپ-شۇبار، موليگەن بادىراق كوز، جۇدەۋ ءوڭدى ۆيتكا كيبياكوۆ ەلدەن ەرەك وزەۋرەپ بولمايدى. ول ابدەن قىزىل كەڭىردەك بوپ، ونىمەن دە تۇرماي باسقالاردىڭ دە جەر-جەبىرىنە جەتۋگە كىرىسىپ العان شاعىندا كوزدەرى تاپ ۆيتكانىڭ وزىنە ءۇمىتسىز مۇڭايا قاراپ تۇرعانداي-اق بۇرىنعى موليگەن قالپىنان جازباپتى.
— سەن بىلەسىڭ بە، ونىڭ دەربەس "ۆولگاسى" بار! — دەپ كەڭىردەكتەيدى راشپيل (ۆيتكانى راشپيل دەپ تە اتايتىن). — ولاردىڭ وقىپ جۇرگەن كەزدەگى الاتىن سيپاتتاماسىنىڭ ءوزى — ءجۇز ەلۋ سوم. ۇقتىڭ با؟ شاكىرتاقىسى.
— ولاردا دەربەس " ۆولگا " بارى راس، ءبىراق ول جاستارى ءۇشىن ەمەس. سەن ءوزىڭ نە ايتىپ وتىرسىڭ؟ دەربەس "ۆولگا" ءالى... اپوستولدارعا عانا بەرىلەدى. اپوستولدارعا دا ەمەس، الگى بىرەۋلەرىنە... كىم دەۋشى ەدى ونىسىن؟
— ۇقتىڭ با؟ اپوستولداردىڭ دەربەس "ۆولگاسى" بار دەيدى. و، مەڭىرەۋ شىركىن. اپوستولشىلىن مۇنىڭ!
— شاكىرتاقىسى ءجۇز ەلۋ ەكەن! ال سوندا ەڭبەكاقىسى قانشا بولماق؟
— نەمەنە، سوندا ول ىشپەي-جەمەي كوزگە تۇرتكى بولماق پا؟ تاپقان ەكەنسىڭ! بەس ءجۇز سوم الاتىن شىعار؟
— ونىڭ ءدىنشىل بولۋى شارت.
سەرگەيدىڭ ايتىسقا كىرىسكىسى كەلمەدى، شىنىندا ايتىسۋىنا دا بولاتىن ەدى: بەس ءجۇز سوم جاس پوپ ءۇشىن كوپ. ءبىراق سول ءۇشىن ءقازىر ايتىسىپ جاتۋ كەرەك پە... جوق، سەرگەيدىڭ بۇلارعا ەتىكتى كورسەتىپ قالعانى ءجون. ول ەتىكتى قورابىنان الىپ قاراي باستادى. ەندى پوپ جايىنا قالادى.
ءبارىنىڭ دە ءۇنى وشەدى. جوق، وشپەدى. ەتىكتى كوردى دە قويا سالدى. وتىرعانداردىڭ اراسىنان تەك بىرەۋى عانا — بەرە تۇرشى دەپ قولىن سوزدى. سەرگەي ەتىكتى بەردى. شوپىر (بەيتانىس) ەتىكتى قولىنا الىپ، حرومىن سىقىرلاتىپ، ۇلتانىن تەمىردەي تىرناعىمەن تىرسىلداتا شەرتىپ كوردى. ەتىكتىڭ اپپاق قارداي جۇپ-جۇمساق قونىشىنىڭ ىشىنە كۇيەلەش قولىن دا سۇقتى... سەرگەي ەتىكتى ونىڭ قولىنان الىپ:
— پورشىنىڭدى قايدا سۇعىپ جاتىرسىڭ؟ — دەدى. شوپىر كۇلدى.
— كىمگە الدىڭ مۇنى؟
— ايەلىمە.
سول-اق ەكەن، ءبارى دە تىم-تىرىس بولا قالدى.
— كىمگە دەيسىڭ؟ — راشپيل قايىرا سۇرادى.
— كلاۆكاعا.
— بەرە تۇرشى؟
ەتىك ەندى قولدان-قولعا وتە باستادى: ءبارى دە سول باياعى قونىشىن بۇراپ، ۇلتانىن شەرتىپ جاتىر... قونىشقا قول سۇعۋعا باتىلدارى بارا قويعان جوق. تەك قونىشتى قۋسىرمالاپ، ونىڭ ۇلپىلدەگەن اپپاق ىشىنە سىعالاپ قانا قارايدى. بىرەۋى ونى ۇرلەپ تە قالدى. سەرگەي بۇرىن-سوڭدى باستان وتكىزىپ كورمەگەن توسىن ماقتانىش قۇشاعىندا.
— باعاسى قانشا ەكەن؟
— الپىس بەس.
سەرگەيگە ءبارى بىردەن تاڭىرقاي قارادى. سەرگەي قىسىلىڭقىراپ قالدى.
— دەنىڭ ساۋ ەمەس شىعار سەنىڭ؟
سەرگەي راشپيلدەگى ەتىكتى ءوز قولىنا الدى.
— پالە! — راشپيل دۇرسە قويا بەردى. — سەرەگا... سىلتەگەن ەكەنسىڭ! مۇنداي ەتىكتى وعان نەسىنە العانسىڭ!
— كيەدى.
سەرگەيدىڭ بايسالدىلىق پەن سابىر ساقتاپ سىر بەرگىسى كەلمەگەن ەدى، ءبىراق ءىشى قالتىراپ قويا بەردى. "موتوروللەردىڭ جارتى باعاسى عوي. جارتى باعاسى" دەگەن دۇلەي وي تاپ بولا كەتتى وعان. الپىس بەس سوم موتوروللەردىڭ جارتى باعاسى ەمەس ەكەنىن بىلە تۇرسا دا، ءبارىبىر ول "موتوروللەردىڭ جارتى باعاسى" دەگەن ويدان ارىلا الماي قويدى.
— ايەلىڭ وسىنداي ەتىك ساتىپ بەر دەپ تاپسىرعان با ەدى؟
— تاپسىردى نە، تاپسىرمادى نە؟ ساتتىم دا الدىم.
— مۇنى كيىپ ول قايدا بارماق؟ — ءبارى دە سەرگەيدى ورتاعا الىپ قاعىتا باستادى. — دەريەۆنيادا تىزەدەن باتپاق، بۇل الپىس بەس سومعا ەتىك الادى.
— بۇل قىستا كيەتىن ەتىك.
— ال سوندا مۇنىمەن قىستا قايدا بارماق؟
— ونىڭ بەر جاعىندا، بۇل قالاداعىلاردىڭ اياعىنا شاقتالىپ تىگىلگەن. كلاۆانىڭ اياعىنا ءومىر-باقي سىيار ما. ونىڭ كيەتىن اياق كيىمىنىڭ قالىبى نەشىنشى ەدى؟ بۇعان ونىڭ مۇرىنى عانا سياتىن بولار.
— نەشىنشى كيەتىن ەدى؟
— كەتىڭدەرشى ءارمان!..سەرگەي شامدانىپ قالدى. — سەندەر نەمەنەگە كۇيىنە قالدىڭدار؟
ءبارى دۋ كۇلدى.
— وبال ەمەس پە، سەرەجا-اۋ! سەن ول الپىس بەس سومدى دالادان تاۋىپ العان جوقسىڭ عوي.
— تاپقان مەن، كەرەگىمە جۇمسادىم. سەندەر نەمەنەگە قارا تەر بولدىڭدار بوستان-بوسقا.
— ايەلىڭ ساعان رەزەڭكە ەتىك اپەر دەگەن بولار؟
رەزەڭكە دەگەندى ەسىتكەندە... سەرگەي ودان بەتەر اشۋلاندى.
— ودان دا سول الگى پوپتى اينالدىرا بەرسەڭدەرشى قانشا اقشا الادى ەكەن؟
— سەنەن كوپ الادى.
— وتىرىپ الىپ... الدەبىر سايقالشا باسقانىڭ قالتاسىنداعى اقشاسىن سانايسىڭدار. — سەرگەي ورنىنان تۇردى. — باسقا ەشتەڭە تاپپاعانداي؟
— سونشاما نەگە كۇيىپ-پىستىڭ؟ كەششەلىك جاساعان ەكەنسىڭ، ءبىز سونىڭدى ايتتىق. وعان نەسىنە اشۋلاناسىڭ.
— مەن اشۋلانبايمىن. سەن نەگە سونشا مەن ءۇشىن قام جەي قالدىڭ؟! كورسەمشى ونداي قامقورشىنى! تىم بولماسا بۇدان قارىز السام ەكەن-اۋ، ايتپەسە نەمەنە...
— قامقورشى بولاتىن سەبەبىم، مەن اقىماقتاردىڭ ىسىنە نەمقۇرايلى قاراي المايمىن. ولارعا جانىم اشيدى.
— اشيدى — قۇمىرسقانىڭ شاققانىنداي. اشيدى دەيدى عوي!
وسىلايشا ارلى-بەرلى سىلكىلەستەن سوڭ ءبارى دە اۋىلعا جول تارتتى.
جول-جونەكەي سەرگەيدىڭ مازاسىن ەندى مەحانيك (ەكەۋى ءبىر كەلە جاتقان-دى) الدى.
— ايەلىڭ اقشانى نە اكەل دەپ بەرگەن ەدى؟ — دەپ سۇرادى مەحانيك. بۇعان جانى اشىپ، ەشقانداي كىلتيپانسىز سۇرادى. باسقا بىردەڭە اكەل دەگەن بولار؟
سەرگەي مەحانيكتى سىيلايتىن ەدى، سول سەبەپتى ۇرىسقا بارمادى.
— ەشتەڭە دە اكەل دەگەن جوق. ەندى دوعارالىقشى وسى اڭگىمەنى.
بۇلار سەلوعا كەشكە تامان كەلىپ جەتتى.
سەرگەي ەشكىممەن قوش ايتىسپادى. توپقا قوسىلماي سىتىلىپ شىقتى دا، ۇيىنە قاراي جالعىز كەتتى.
قىزدارى مەن كلاۆديا كەشكى تاماقتارىن ءىشىپ جاتقاندى.
— نەگە مۇنشا كەشىكتىڭ؟ — دەپ سۇرادى كلاۆديا. — مەن سوندا قونىپ قالاتىن شىعار دەپ ويلاعان ەدىم.
— جۇكتى الىپ، ودان اۆتوبازاعا تاسىپ... بۇدان سوڭ اۋداندارعا ءبولىپ بىتكەنشە سول بولدى ەمەس پە.
— پاپا، ەشقانداي بازارلىق اكەلمەدىڭ بە؟ — دەپ سۇرادى تۇڭعىش قىزى گرۋشا.
— نە اكەلەتىن ەدىم؟ — قايتىپ كەلە جاتقان بەتتە سەرگەي مىناداي توقتامعا كەلگەندى: وسىدان كلاۆديا ۇرىس شىعارىپ، قىمبات ەكەن، ودان دا بۇل ەتىكتىڭ ورنىنا باسقا بىردەڭەلەر... دەي قالسا... "اپارامىن دا قۇدىققا لاقتىرامىن".
— اكەلدىم، — دەدى ول
ۇستەل باسىندا وتىرعان ۇشەۋى وعان جالت قاراي قالىستى. "اكەلدىم" دەگەن ءسوز ايتىلعان سوڭ-اق ول وزىنە ءتورت سومعا ورامال، شىت نەمەسە ەت تارتاتىن ماشينا ساتىپ الماعانى بەلگىلى بولدى. ءبارى دە سەرگەيگە قاراپ قالعان. كۇتىپ وتىر.
— اناۋ شاماداننىڭ ىشىندە، سەرگەي ورىندىققا وتىرىپ، قالتاسىنان پاپيروس الىپ جاتتى. ول قاتتى قىسىلعان ەدى، ونى ساۋساقتارىنىڭ دىرىلدەگەنىنەن ءوزى دە سەزدى.
كلاۆديا شامادانداعى قوراپتى الىپ، ونداعى ەتىكتى كوردى... ەلەكتر ساۋلەسىمەن ول بۇرىنعىسىنان دا بەتەر جالتىراي قالعان. قوراپ ىشىندە بەينە ءبىر كۇلىپ تۇرعانداي. قىزدارى ۇستەل باسىنان ۇشىپ-ۇشىپ تۇرەگەلدى... اۋزىن اشىپ، كوزىن جۇمىپ تاڭ-تاماشا قالعان.
— ءدال ماعان ارناپ تىككەندەي ەكەن! و، قۇدىرەت! كىمگە دەپ العان ەدىڭ!
— ساعان، كىمگە بولاتىن ەدى.
— ايتتىم عوي ماعان دەپ! — كلاۆديا وتىرا كەتكەندە توسەك سىقىر-سىقىر ەتە قالدى... قالانىڭ ەتىگى اۋىل ايەلىنىڭ تالقى اياعىنا كيىلە كەتتى. ءبىراق اياق ءارى قاراي جۇرمەي تۇرىپ الدى.
سەرگەي قاتتى قينالدى. سىيمادى. قونىشى تار بوپ شىقتى.
— نەشىنشى ەدى؟
— وتىز سەگىزىنشى...
جوق، سىيار ەمەس. سەرگەي ورنىنان تۇرىپ، سىعىستىرىپ تا كوردى. بولمادى.
— قالىبى مەنىكى...
— سىيماي تۇرعان مىناۋ اراسى. قونىشى.
— بۇل نەتكەن سوعىندى اياق ەدى!
— توقتا! اياعىڭا جۇقا شۇلىق كيشى.
— قايداعى شۇلىق! كورمەيسىڭ بە؟..
— ءيا...
— قاپ-پ!.. بۇل نەتكەن اياعى تۇسكىر دەسەڭشى! — قۋانىش سەرپىنى سۋ سەپكەندەي باسىلدى.
— اتتەگەن-اي! مىنا قارعىس اتقان اياقتى قايتسەم ەكەن! باعاسى قانشا ەدى ءوزىنىڭ؟
— الپىس بەس! — سەرگەي پاپيروس تارتتى. كلاۆديا ەتىك باعاسىن ەسىتپەي قالعان سياقتى بوپ كورىندى سەرگەيگە. — الپىس بەس سوم دەگەن دە جەتەرلىك باعا.
كلاۆديا ەتىكتى ولاي-بىلاي كورىپ، ونىڭ جىپ-جىلتىر قونىشىن ءالسىن-الى سيپاي بەردى. كىرپىكتەرىن جاس شىلاي باستاعان... ول ەتىكتىڭ باعاسىن ەسىتكەن دە ەدى.
— اياعى تۇسكىر قىرقىلىپ تا قالساشى، — دەپ كەيىدى ول. — ءبىر رەت ءساتى تۇسە قالعان ەدى، ونىڭ ءوزى دە... امال نەشىك.
سەرگەيدىڭ جۇرەگىندە كۇتپەگەن تاۋقىمەت تاعى توعىستى... ايانىشتى. ەستەن ءسال شىعا باستاعانداي بولعان ماحاببات. ول ايەلىنىڭ ەتىكتى سيپالاپ وتىرعان قولىن ۇستادى. قىستى. كلاۆديا ونىڭ بەتىنە قارادى. كوزگە كوز كەزدەستى. كلاۆديا ۇيالعانداي بوپ ەزۋ تارتتى دا، ەرتەرەكتەگى ءوزىنىڭ جاس كەزىندەگىدەي-اق باسىن سىلكي تاستادى. — مۇنى ول ەرەكشە سەرپىنمەن، قاراپايىمدىلىقپەن، ءبىراق جاراسىمدى نازبەن جاسايتىن.
— كانە، گرۋشا، سەنىڭ باعىڭ بار ەكەن. — شەشەسى ەتىكتى قىزىنا ۇسىندى. — كەل، ولشەپ كورە عوي.
قىزى ساسىپ قالدى.
— بول! — دەدى سەرگەي. بۇل دا باسىن ءبىر سىلكىپ قويدى. — ونىنشى كلاستى جاقسى بىتىرسەڭ سەن كي.
كلاۆديا كۇلدى.
سەرگەي ءارقاشان ۇيىقتار الدىندا اس ءۇيدىڭ بوساعاسىندا تۇراتىن الاسا ورىندىققا وتىرىپ الىپ، سوڭعى شىلىمىن تارتاتىن. بۇگىن دە سول اراعا وتىرا قالدى... شىلىم تارتا وتىرىپ ويعا كەتتى، بۇگىنگى ەتىك وقيعاسىن تاعى دا باستان وتكىزىپ، ونىڭ ويدا-جوقتا تاپ بولعان، ءمانى زور شەشىمىن ەسكە الدى. كوڭىلى جاي تاپقانداي. ەگەر وسى ءبىر اياۋلى كۇيدىڭ، وسى ءبىر سيرەك كەزدەسەتىن مەيمان ءساتتىڭ شىرقىن الدەنە بۇزا قالسا، قانداي وكىنىشتى.
كلاۆديا تورگى ۇيگە توسەك سالدى.
— كەل، جات... — دەدى كلاۆديا.
سەرگەي قاساقانا ءۇن بەرمەدى، تاعى نە دەر ەكەن دەپ كۇتتى.
— سەرگۋن! — كلاۆا ەركەلەي شاقىردى.
سەرگەي ورنىنان تۇرىپ، شىلىمىن ءسوندىردى دە تورگى بولمەگە كەلدى. وز-وزىنەن جىميا كۇلىپ، باسىن شايقادى... ءبىراق ول "كلاۆا ەتىك ساتىپ اكەلگەن سوڭ جايدارى بولا قالعان ەكەن" دەپ ويلاعان جوق. اڭگىمە ەتىكتە ەمەس، ارينە، باسقادا...
وقاسى جوق. ءبارى دە ورنىندا.
You Might Also Like
-
نيكولاي گريگوريەۆيچ كۋزوۆنيكوۆ دەيتىن بىرەۋ جۇرت قاتارلى تىرشىلىك ەتىپ، جاپ-جاقسى ءومىر ءسۇردى. وتىزىنشى جىلداردىڭ باسىندا حالىققا قوزعاۋ سالعان ۇلى كۇش سەرپىنى مۇنى دا دەريەۆنيادان جۇلىپ الدى دا كەتتى...
-
ءبىز ءححى عاسىردىڭ جاھاندىق كارتاسىندا ەشكىمگە ۇقسامايتىن، دەربەس ورنى بار ۇلت بولامىز دەسەك، الەم ءبىزدى مادەني جەتىستىكتەرىمىزبەن تانۋى كەرەك.
