ەتىستىكتىڭ شاقتارى تۋرالى تۇسىنىك (4 سىنىپ)
تاقىرىپ: ەتىستىكتىڭ شاقتارى تۋرالى تۇسىنىك.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءىس - ارەكەتتىڭ ورىندالاتىن، ورىندالۋعا تيىستىلىگى، ورىندالعانىنا قاراي ءۇش شاققا بولىنەتىندىگىن ۇعىندىرۋ؛
2. شاقتىق ماعىنا بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە دارا ەتىستىكپەن دە، كۇردەلى ەتىستىكپەن دە بەرىلەتىندىگىن ءتۇسىندىرۋ؛ بۇل ارقىلى ولاردىڭ وزىندىك بەلگىلەرىن مەڭگەرتۋ ماقساتىندا داعدىلاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛
3. ساباق بارىسىندا تۋعان ەلگە، جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سۇراق – جاۋاپ، توپ ارالىق.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقتا، كومپيۋتەر
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ەتىستىكتىڭ شاقتارىن وقۋشىلاردىڭ تەرەڭ ۇعىنۋى ولاردىڭ ەتىستىكتى جاقسى بىلۋىمەن تىعىز بايلانىستى. سول سەبەپتى ءىس - ارەكەتتىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىت كەڭىستىگىنىڭ ارالىعىندا بولاتىنىن ءبىلىپ الۋدىڭ ءمانى زور. سوندىقتان جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋگە مىناداي دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزگەن دۇرىس.
1. مەن بولاشاقتا ءمۇعالىم بولامىن. تاپسىرما: بۇل ءىس - ارەكەت قاي مەزگىلدە بولىپ جاتىر؟ (كەلەر شاق)
2. اقەركە كىتاپ وقىپ وتىر. تاپسىرما: بۇل ءىس - ارەكەت قاي مەزگىلدە بولىپ جاتىر؟ (وسى شاق)
3. استاناعا شەتەلدەن قوناقتار كەلىپتى. تاپسىرما: بۇل ءىس - ارەكەت قاي مەزگىلدە بولىپ جاتىر؟ (وتكەن شاق)
سويلەم ىشىنەن ەتىستىكتى تاپقىزۋ.
ءىس - ارەكەتتىڭ قاي مەزگىلدە بولعانىن انىقتاۋ. (ءبىرىنشى سويلەمدە ءىس - ارەكەت ءالى جۇزەگە اسقان جوق. بولاشاقتا بولاتىنى ايتىلادى. ەكىنشى سويلەمدە ءىس - ارەكەتتىڭ ناقتى ءقازىر بولىپ جاتقانى انىقتالادى. ال ءۇشىنشى سويلەمدە ءىس - ارەكەتتىڭ بولىپ كەتكەندىگى ايتىلىپ تۇر).
ءىس - ارەكەتتەردىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىت كەڭىستىگىنىڭ ارالىعىندا (بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە ورىندالاتىن) بولاتىندىعى ايتىلادى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
1) وقۋلىقتاعى 1 - جاتتىعۋ جازباشا ورىندالادى. ءىس - ارەكەتتىڭ بۇرىن بولىپ كەتكەنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەردى ءبىر بولەك، الداعى ۋاقىتتا بولاتىنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەردى ءبىر بولەك جانە ءقازىر بولىپ جاتقانىن بىلدىرەتىن سويلەمدەردى ءبىر بولەك كوشىرىپ جازادى.
ءىس - ارەكەتتىڭ بۇرىن بولىپ كەتكەنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەر:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا مەملەكەتتىك مارتەبەلى رامىزدەرى 1992 جىلى قابىلداندى. 2. تولە بي بالا كەزىنەن شەشەندىگىمەن ەلگە تانىلدى.
ءىس - ارەكەتتىڭ الداعى ۋاقىتتا بولاتىنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەر:
1. كەشكە تەلەديداردان اقپارات حابارىن تىڭدايمىن. 2. ءبىز استاناعا قولونەر بۇيىمدارىنىڭ كورمەسىنە بارامىز. 3. اتا - بابالاردىڭ وسيەتى ۇرپاقتان - ۇرپاققا مۇرا بولىپ قالادى.
ءىس - ارەكەتتىڭ ءقازىر بولىپ جاتقانىن بىلدىرەتىن سويلەمدەر:
1. مارات اقىن م. ماقاتايەۆتىڭ ولەڭدەر جيناعىن وقىپ وتىر. 2. ساحنادا «ايگۇل» بي ءانسامبلى ونەر كورسەتىپ جاتىر. 3. شەتەلدە تۇراتىن قازاقتار اتامەكەنىنە ورالىپ جاتىر.
2) ەتىستىكتەردى تاۋىپ، استىن سىزۋ.
3) ۇشكە ءبولىپ جازعان سويلەمدەر وقىتىلادى.
سويلەپ تۇرعان ساتكە بايلانىستى قيمىلدىڭ (ءىس - ارەكەتتىڭ) ءوتۋ مەزگىلىن ءبىلدىرۋ ەتىستىكتىڭ شاعى دەپ اتالاتىندىعى تۇسىندىرىلەدى.
ەتىستىكتىڭ ءۇش شاعى (وسى شاق، وتكەن شاق، كەلەر شاق) بولاتىنى ايتىلادى.
ەتىستىكتىڭ ءار شاعىنا مىسال كەلتىرەدى.
2 - 3 - 4 جاتتىعۋلار ورىندالادى
ءىىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ەتىستىكتىڭ شاعى دەگەنىمىز نە؟
ەتىستىكتىڭ نەشە شاعى بار؟
وسى شاق ءىس - ارەكەتتىڭ قاي مەزگىلدە ءوتىپ جاتقانىن بىلدىرەدى؟
وتكەن شاق پەن كەلەر شاق تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءىس - ارەكەتتىڭ ورىندالاتىن، ورىندالۋعا تيىستىلىگى، ورىندالعانىنا قاراي ءۇش شاققا بولىنەتىندىگىن ۇعىندىرۋ؛
2. شاقتىق ماعىنا بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە دارا ەتىستىكپەن دە، كۇردەلى ەتىستىكپەن دە بەرىلەتىندىگىن ءتۇسىندىرۋ؛ بۇل ارقىلى ولاردىڭ وزىندىك بەلگىلەرىن مەڭگەرتۋ ماقساتىندا داعدىلاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛
3. ساباق بارىسىندا تۋعان ەلگە، جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سۇراق – جاۋاپ، توپ ارالىق.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقتا، كومپيۋتەر
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ەتىستىكتىڭ شاقتارىن وقۋشىلاردىڭ تەرەڭ ۇعىنۋى ولاردىڭ ەتىستىكتى جاقسى بىلۋىمەن تىعىز بايلانىستى. سول سەبەپتى ءىس - ارەكەتتىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىت كەڭىستىگىنىڭ ارالىعىندا بولاتىنىن ءبىلىپ الۋدىڭ ءمانى زور. سوندىقتان جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋگە مىناداي دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزگەن دۇرىس.
1. مەن بولاشاقتا ءمۇعالىم بولامىن. تاپسىرما: بۇل ءىس - ارەكەت قاي مەزگىلدە بولىپ جاتىر؟ (كەلەر شاق)
2. اقەركە كىتاپ وقىپ وتىر. تاپسىرما: بۇل ءىس - ارەكەت قاي مەزگىلدە بولىپ جاتىر؟ (وسى شاق)
3. استاناعا شەتەلدەن قوناقتار كەلىپتى. تاپسىرما: بۇل ءىس - ارەكەت قاي مەزگىلدە بولىپ جاتىر؟ (وتكەن شاق)
سويلەم ىشىنەن ەتىستىكتى تاپقىزۋ.
ءىس - ارەكەتتىڭ قاي مەزگىلدە بولعانىن انىقتاۋ. (ءبىرىنشى سويلەمدە ءىس - ارەكەت ءالى جۇزەگە اسقان جوق. بولاشاقتا بولاتىنى ايتىلادى. ەكىنشى سويلەمدە ءىس - ارەكەتتىڭ ناقتى ءقازىر بولىپ جاتقانى انىقتالادى. ال ءۇشىنشى سويلەمدە ءىس - ارەكەتتىڭ بولىپ كەتكەندىگى ايتىلىپ تۇر).
ءىس - ارەكەتتەردىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىت كەڭىستىگىنىڭ ارالىعىندا (بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە ورىندالاتىن) بولاتىندىعى ايتىلادى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم.
1) وقۋلىقتاعى 1 - جاتتىعۋ جازباشا ورىندالادى. ءىس - ارەكەتتىڭ بۇرىن بولىپ كەتكەنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەردى ءبىر بولەك، الداعى ۋاقىتتا بولاتىنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەردى ءبىر بولەك جانە ءقازىر بولىپ جاتقانىن بىلدىرەتىن سويلەمدەردى ءبىر بولەك كوشىرىپ جازادى.
ءىس - ارەكەتتىڭ بۇرىن بولىپ كەتكەنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەر:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا مەملەكەتتىك مارتەبەلى رامىزدەرى 1992 جىلى قابىلداندى. 2. تولە بي بالا كەزىنەن شەشەندىگىمەن ەلگە تانىلدى.
ءىس - ارەكەتتىڭ الداعى ۋاقىتتا بولاتىنىن بىلدىرەتىن سويلەمدەر:
1. كەشكە تەلەديداردان اقپارات حابارىن تىڭدايمىن. 2. ءبىز استاناعا قولونەر بۇيىمدارىنىڭ كورمەسىنە بارامىز. 3. اتا - بابالاردىڭ وسيەتى ۇرپاقتان - ۇرپاققا مۇرا بولىپ قالادى.
ءىس - ارەكەتتىڭ ءقازىر بولىپ جاتقانىن بىلدىرەتىن سويلەمدەر:
1. مارات اقىن م. ماقاتايەۆتىڭ ولەڭدەر جيناعىن وقىپ وتىر. 2. ساحنادا «ايگۇل» بي ءانسامبلى ونەر كورسەتىپ جاتىر. 3. شەتەلدە تۇراتىن قازاقتار اتامەكەنىنە ورالىپ جاتىر.
2) ەتىستىكتەردى تاۋىپ، استىن سىزۋ.
3) ۇشكە ءبولىپ جازعان سويلەمدەر وقىتىلادى.
سويلەپ تۇرعان ساتكە بايلانىستى قيمىلدىڭ (ءىس - ارەكەتتىڭ) ءوتۋ مەزگىلىن ءبىلدىرۋ ەتىستىكتىڭ شاعى دەپ اتالاتىندىعى تۇسىندىرىلەدى.
ەتىستىكتىڭ ءۇش شاعى (وسى شاق، وتكەن شاق، كەلەر شاق) بولاتىنى ايتىلادى.
ەتىستىكتىڭ ءار شاعىنا مىسال كەلتىرەدى.
2 - 3 - 4 جاتتىعۋلار ورىندالادى
ءىىى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ەتىستىكتىڭ شاعى دەگەنىمىز نە؟
ەتىستىكتىڭ نەشە شاعى بار؟
وسى شاق ءىس - ارەكەتتىڭ قاي مەزگىلدە ءوتىپ جاتقانىن بىلدىرەدى؟
وتكەن شاق پەن كەلەر شاق تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
You Might Also Like
-
«بىلگىر گەوگراف» سايىسىنىڭ سۇراقتارى 10 - سىنىپ وقۋشىلارىنا
