فانتاستيكالىق اڭگىمە
بۇل اڭگىمە ون بەس جاسار حاميت جايلى. حاميت اناسىنىڭ قولىندا وسكەن ءجاسوسپىرىم جىگىت. كارى اناسى جۇمىس جاساۋعا قاۋقارى جوق بولعاندىقتان، حاميت اناسىنا قولىنان كەلگەنشە كومەكتەسۋگە تىرىساتىن. ءحاميتتىڭ سىرت كەلبەتى پالەندەي سىمباتتى ەمەس، ۇلكەن كوكشىل كوزدى، بۇيرا شاشتى، ۇزىن بويلى. ونىڭ مىنەزىنە كەلسەك كوپ سويلەمەيدى، سابىرلى، ارمانشىل بولدى. حاميت اناسىمەن ۇلكەن ۇيدە تۇراتىن. ەكەۋى ءوز كۇندەرىن ءوزى كورىپ ءجۇردى. ءبىراق حاميت ىلعي ەرەكشە نارسەنى قالايتىن. ول ءوزى ەرجەتىپ قالسا دا تاڭعاجايىپ ەرتەگىلەرگە سەنىپ، ءالى كۇنگە دەيىن «ەرتەگىلەر الەمىنە بارسام» دەگەن ورىندالماس ارمانمەن ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتتى.
ءبىر كۇنى حاميت ەرەكشە ءتۇس كورەدى. تۇسىندە بۇل الەمدى ەمەس، وزگە تاڭعاجايىپ الەمدى كورەدى. ول جاقتا ءبارى تىنىش، ءبارى تاتۋ ءتاتتى. تۇسىندە ادامعا ۇقساس الاسا بويلى، قىسقا قولدى، ەكى باستى بەيمالىم جانۋاردى كورەدى. ونى جانۋار دەۋگە كەلمەس، دەگەنمەن جارتىلاي ادام، جارتىلاي جانۋارعا ۇقساس. بۇل بەيمالىم تىرشىلىك يەسى جاسىل ءتۇستى، كوڭىلدى، دەگەنمەن كورگەن جانعا قورقىنىشتى. ونى حاميت تۇسىندە كورىپ قاتتى قورقادى. ول تۇسىندە:
- سالەم، حاميت، - دەگەندە ءحاميتتىڭ زارەسى قالماي، بۇل مەنىڭ ەسىمىمدى قايدان بىلەدى دەگەن سۇراق مازا بەرمەيدى. بۇل بەيمالىم تىرشىلىك يەسىنىڭ داۋسى دا ەرەكشە. ول جاقىن جەردە تۇرسا دا، داۋسى الىستان ەستىلگەندەي، ءبىراق قۇلاققا جاعىمدى.
- ەي، ادام بالاسى مەنەن قورىقپا. مەنىڭ ەسىمىم - فاۆلۋن. مەن ەرتەگىلەر ەلىنەن كەلدىم. ءبىزدىڭ الەم سەنى تاڭدادى، تەك سەنى. سەندەي بالا سەنىڭ الەمىڭدە جالعىز. ويتكەنى سەن ءبىزدىڭ الەم جايلى ءبارىن بىلەسىڭ،-دەپ فاۆلۋن ەسىمدى تىرشىلىك يەسى كۇلىمسىرەي، ءحاميتتىڭ قولىنا كۇلگىن، سىرتىندا تۇسىنىكسىز سۋرەت سالىنعان ءبىر جاپىراق قاعازدى ۇستاتتى...
- بالام تۇر ەندى، ءتۇس بولدى، - دەپ اناسى ءدال وسى كەزدە تەرەزەنىڭ جابۋىن اشىپ، ءتاتتى ءتۇس قۇشاعىندا جاتقان ءحاميتتى وياتىپ، جەردە جاتقان كيىمدەردى اسىعىس جيناپ بولمەدەن شىعىپ كەتتى.
-ەھ،- دەپ حاميت سول ساتتە اناسىنا قاپالانعانداي بولدى. سەبەبى حاميت بۇنداي تاڭعاجايىپ ەرتەگى الەمىن تۇسىندە العاش كورۋى ەدى. جاس جىگىت بۇل ءوڭىم بولسا ەكەن دەپ تاڭعاجايىپ نارسەنى كۇتىپ وتىردى. ءبىراق ول بۇعان سەنىمسىزدەۋ بولاتىن. حاميت كوپ ويعا شومىپ وتىرىپ، «اناما كومەك بولسىن» دەگەن نيەتپەن توسەگىن جيناستىرا باستادى.توسەگىن جيناستىرىپ جاتقاندا جاستىعىنىن استىنان الگىندەگى فاۆلۋن تابىستاپ كەتكەن ءبىر جاپىراق قاعازدى تاۋىپ الدى.
-الاقاي!-دەپحاميت ەرىكسىز جان داۋسىمەن قۋانا ايعايلاپ جىبەردى. ول ءوز كوزىنە ءوزى سەنە الماي، بەيمالىم تىرشىلىك يەسى تابىستاپ كەتكەن قاعازدىڭ سىرتىن جاقسىلاپ قاراپ شىعىپ شۇقشيا ءۇڭىلدى. «ءيا، ءيا بۇل سول قاعاز عوي» -دەپ ءحاميتتىڭ ءجۇزى نۇرلانىپ، ۇلكەن كوكشىل كوزدەرى جايناپ كەتتى. باسىندا بۇل قاعازدى اشۋعا جۇرەكسىندى ءارى «بۇنىڭ ىشىندە نە بار؟»- دەپ قىزىعا ءتۇستى. حاميت قاتتى قىزىعىپ كەتىپ، ءبىر ورام قاعازدا نە جازىلعانىن كورگىسى كەلدى. ءسويتىپ جاس بالا قولىنداعى قاعازدىڭ ءىشىن اشتى.
- نە بۇل؟ بۇل قاي تىلدە جازىلعان؟ - دەپ حاميت ىشىنەن كۇبىرلەي سويلەدى. جاس جىگىتتىڭ ءوڭى بۇزىلىپ، بۇل ەرەكشە ارىپتەرمەن جازىلعان حاتتى وقي المايتىندىعىن ءتۇسىندى. دەگەنمەن بۇل ەرەكشە ارىپتەر بالاعا ءوزىنىڭ قازاقشا ارىپتەرىنە ۇقساعانداي بولدى.
وسىلاي جاس بالا وزگە الەمنەن كەلگەن حاتتى وقي الماي بىرنەشە كۇنىن وتكىزدى. ول بۇل حاتتى وزىنەن باسقا ەشكىمنىڭ كورمەگەنىن قالادى. سوندىقتان حاميت مۇنى اناسىنا دا كورسەتكىسى كەلمەدى.
ءبىر كۇنى حاميت اناسىمەن بىرگە وتىرادى. اناسى ول كەزدە كىشكەنە سومكەسىنەن ايناسىن شىعارىپ، قىسقا قويۋ ءتۇستى شاشتارىن رەتكە كەلتىرىپ جاتقان بولاتىن. ال ۇلى حاميت بولسا الگىندەگى وزگە الەمنەن كەلگەن قاعازدى اناسىنا كورسەتپەي بارىنشا كولەگەيلەپ، قايتا وقۋعا تىرىسىپ جاتقان. ءبىراق بۇدان تۇك شىقپادى. سول ساتتە ءحاميتتىڭ كوزى اناسىنىڭ قولىنداعى كىشكەنتاي ايناعا ءتۇستى. ءحاميتتىڭ ءجۇزى بال-بۇل جايناپ، تاعى ەرەكشە كۇي كەشتى. ونىڭ ويىنا «بۇلاردى اينا ارقىلى وقىپ كورەيىن» دەگەن وي كەلدى. سول ويمەن ول قولىنا اينا الىپ، ۇيدەن سىرتقا قاراي اسىعا جۇگىرىپ كەتتى. تىسقا شىعىپ قولىنداعى اينانى قاعازعا قاراما-قارسى قويىپ، ايناعا قاراپ ەدى، مىنە قىزىق ءوز انا تىلىندە جازىلعان سوزدەر شىقتى. بۇل ساتتە حاميت راسىمەن دە قاتتى تاڭعالدى. سول فاۆلۋن بەرىپ كەتكەن قاعازدا بىلاي جازىلعان ەدى: «مىنا سوزدەردى ءۇش رەت قايتالاپ وقى «تhe world of fairy tales» بۇل سوزدەر سەنى ارمانىڭا جەتەلەيدى.»
بۇنى وقىعان جاس بالا ەرىكسىز كۇلىپ جىبەردى. سەبەبى حاميت اعىلشىن ءتىلىن جاقسى بىلەتىن. ال بۇل ءسوزدىڭ اۋدارماسى بار بولعانى «ەرتەگى الەمى» دەگەن ءسوز بولاتىن. «بۇنىڭ نە قيىندىعى بار؟» - دەپ جاس حاميت بۇل سوزدەردى ويلانباستان ءۇش مارتە قايتالاپ وقيدى.
بۇل سوزدەردى وقىعانى مۇڭ ەكەن، جان-جاعىنداعى بارلىق زاتتار كوزدەن عايىپ بولىپ، جوعالىپ كەتتى. اينالاسىندا تەك جالعىز ال قىزىل ءتۇستى ماڭدايىندا الگىندەي «تhe world of fairy tales» دەگەن ءسوز جازىلعان ەسىك قانا قالدى. جاس بالاعا بۇل تۇسىنىكسىز بولىپ، ەسىكتىڭ ارعى بەتىنە بارىپ كورمەكشى بولدى. ءسويتىپ حاميت ەسىكتى جايلاپ اشىپ، ەسىكتىڭ ارعى جاعىنا ەنىپ كەتتى. ەسىكتىڭ ارعى جاعى كەرەمەت، تاڭعاجايىپ الەم!
- مىنە، عاجاپ! – دەپ حاميت قاتتى قۋانىپ اينالاسىنا تاڭىرقاي قارادى.
راسىمەن دە ول جاق سونداي تاماشا! بۇنداي الەمدى ادامدار اراسىنان العاش كورىپ تۇرعان ءبىزدىڭ باستى كەيىپكەرىمىز وزگەشە. اينالاسىندا بەيمالىم تىرشىلىك يەلەرى الدەبىر جۇمىسقا جۇمىلا كىرىسكەن. اينالانىڭ باسىم كوپشىلىگى ال قىزىل ءتۇستى. ءبارى سونداي كوڭىلدى. بۇل جاقتا ءتىپتى اسپان دا ال قىزىل تۇسكە بويالعان. ال بۇلتتار كۇلگىن ءتۇستى جانە ولار ءان ايتادى ەكەن. بۇل ەرتەگى الەمىندە مۇڭايىپ وتىرعان ەشكىم جوق. جان-جاقتان سىڭعىرلاعان كۇلكى مەن تاڭعاجايىپ، قۇلاققا جاعىمدى اننەن باسقا داۋىس ەستىلمەيدى. بۇل جاقتاعى تىرشىلىك يەلەرى بىر-بىرىنە ۇقسامايدى. ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ ءوز عاجايىپ قاسيەتتەرى بار. ءبىر قىزىعى بۇل الەمدە ارنارسەنى جەۋگە بولادى، ءبارى ءتاتتى كامپيتتەر. جول ءتاتتى شوكولودتان جاسالعان، جول بويىنداعى تاستار ال قىزىل ءتۇستى كامپيتتەر، ال گۇلدەر ءتاتتى ماقتا سەكىلدى. سونىمەن حاميت بۇل جاقتىڭ كەرەمەتتەرىن كورىپ، ءبارىن ۇمىتىپ، ەرەكشە كوڭىلدەنە باستادى. كەنەت:
- سالەم!-دەپ قۋانا جۇگىرىپ، ءحاميتتىڭ جانىنا تۇسىندەگى فاۆلۋن كەلدى. حاميت
تە قۋانا:
- سالەم، فاۆلۋن،-دەپ تۇسىنە قالاي كىرگەنى جانە نەگە ونى عانا تاڭداعانىن
بۇگە-شۇگەسىنە دەيىن سۇراپ الدى. حاميت بۇل جاقتا كورمەگەن بەيمالىم تىرشىلىك يەلەرىمەن دوس بولىپ الدى. كوپ ويناپ، كوڭىلدەنگەن حاميتكە «ەگەر مەن بولماسام، انامنىڭ جاي نە بولماق؟» دەگەن وي كەلىپ، كوڭىل-كۇيى بۇزىلادى.
-ۋايىمداما، حاميت، بۇل جاقتا ءبارى سەنىڭ الەمىڭنەن وزگەشە. ايتقىم كەلگەنى، سەنىڭ الەمىڭدەگى 1 سەكۋند ءبىزدىڭ الەمدەگى 1 ساعاتقا تەڭ. ياعني، سەن بۇل جاقتا نەبارى 2 ساعاتىڭدى وتكىزدىڭ، دەمەك سەن ءوز الەمىڭدە 2 سەكۋند بولمادىڭ.
حاميت بۇل سوزدەرگە قاتتى قۋاندى. جانە بۇل جاققا ءجيى كەلىپ تۇرۋدى شەشەدى. ول كوڭىلى تۇسكەندە ىلعي وسىندا كەلىپ تۇرۋدى ۇيعارادى. ول ءسويتىپ اناسىنا دا كومەكتەسىپ، ەرتەگىدەگى دوستارىمەن دە كوڭىل كوتەرىپ كەلەدى.
باعاناعى ايتىپ وتكەندەي فاۆلۋننىڭ ءوز قاسيەتى بار جانە ول تەك ءبىر ادامعا ماڭگىلىك ءومىر سىيلاۋ. ول ءوز قاسيەتىن جاقىن دوسى حاميتكە بەرەدى. ءسويتىپ ول ەرتەگى ەلىنە حاميتتەن باسقا ەشكىم دە بارا المايدى. جانە حاميت ماڭگى جاسايدى.
سونىمەن قازىرگە دەيىن سول ەرتەگى الەمى بار كورىنەدى. سول ەرتەگى ەلىنىڭ حانزاداسى حاميت ەكەن. جانە دە حاميت قازىرگە دەيىن ەرتەگىگە سەنەتىن بالالاردىڭ بار قالاۋىن ورىندايدى ەكەن.
№39 «قىزىلوزەك» ورتا مەكتەبىنىڭ 8ا سىنىپ وقۋشىسى ەربولاتوۆا نازەركە، قىزىلوردا قالاسى، قاراوزەك اۋىلى. جەتەكشىسى: وماروۆا جاننا
№39 «قىزىلوزەك» ورتا مەكتەبىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى.
You Might Also Like
-
«مەيىرىم» دەگەندە مەنىڭ ويىما ادامداردىڭ بىر-بىرىنە دەگەن جاقسى قارىم- قاتىناسى، جىلى قاراعان جۇزدەرى، ادەمى، مەيىرىمگە تولا ايتقان سوزدەرى، ءبىر –بىرىنە دەگەن جانى اشۋى، كوم...
-
وسى كەزدە وزدەرىنىڭ جوعالعان ءبىر بولەك اتتارىنىڭ ىزدەرى بوكەيگە قاراي كەتكەنى ءۇشىن، باياعى شىققان قىزىلقۇرتتىڭ ۇرىلارى العان بولۋى كەرەك دەپ، ەلدىڭ قازاق اسكەرلەرىنىڭ جىبەرگەن قارۋلى وتريادى قىزىلقۇر...
