فوسفور جانە ونىڭ قوسىلىستارى
«№2قاشار ورتا مەكتەبى»كمم
حيميا ءپانى ءمۇعالىم: تاباريكوۆا تاربيا يسايەۆنا
حيميا 9 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: فوسفور جانە ونىڭ قوسىلىستارى
ساباق ماقساتى: ا). بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا فوسفور ەلەمەنتى، ونىڭ كەزدەسۋى، قاسيەتتەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ب). دامىتۋ: پانگە قىزىعۋشىلىقتارىن، ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ۆ). تاربيەلىك: ماماندىق تاڭداۋعا، تابيعات بايلىقتارىن قورعاۋعا ۇيرەتۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن بايىتۋ
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق
ساباق ءادىسى: ارالاس ءادىس: ماماندىقتار يەلەرىنىڭ ديالوگى ءادىسى، ويىن، جۇمباقتار شەشۋ، كورسەتپەلى ساباق ءادىسى
ساباق كورنەكىلىگى: مەندەلەيەۆ كەستەسى، فوسفور ويىنشىق، كاليي پەرمانگاناتى، فورمۋلالار، ينتەرتاقتا
ساباق بايلانىسى: بيولوگيا، مەديسينا، ادەبيەت، گەوگرافيا
ساباق بارىسى: 1 ۇيىمداستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىن ساباققا دايىنداۋ ساباق جوسپارىمەن تانىستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ: 1. ازوت نەشىنشى توپتا ورنالاسقان 2. ازوتتىڭ ەلەكتروندىق فورمۋلاسى 3. ازوتتىڭ وتتەكتى قوسىلىستارى 4. ازوتتىڭ سۋتەكتى قوسىلىستارى 5. قايسى قوسىلىس كوڭىلدەندىرۋشى گاز دەپ اتالادى
3. جاڭا تاقىرىپتى حابارلاۋ بۇل تاقىرىپتى ءوتۋ بويىنشا وقۋشىلاردان الدىن - الا دايىندالعان ءارتۇرلى ماماندىق يەلەرى حيميك، الحيميك، گەوحيميك، باستاۋشىلار ءوز بىلگەندەرى بويىنشا مالىمەت بەرەدى. وقۋشىلار ءتيىستى سۇراق بەرۋگە دايىن وتىرادى. بۇلار اراسىندا ءوزارا جارىس، سىناق تۇرىندە سۇحبات وتكىزىلەدى.
باستاۋشى: ءبىز بىرگە ىزدەنىپ، كەرەمەتتەر تاريحىن ۇيرەنىپ شىقتىق، ونىڭ اتى «حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ پەريودتىق سيستەماسى»ەكەن. وعان 1869 جىلى ۇلى حيميك د. ي. مەندەلەيەۆ نەگىز سالعان. پەريودتىق جۇيەدە 7 پەريود، 10 قاتار، 8 توپ بولىپ 109 ەلەمەنت ءتارتىپتى تۇردە جايلاسقان.
حيميك: بىلەسىزدەر مە، بۇگىنگى كەرەمەتتەر تاريحىنداعى ۇيرەنەتىن عاجايىپ ەلەمەنتىمىز - فوسفور. ول پەريودتىق جۇيەنىڭ 5 توبىنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتى بولىپ ازوت توپشاسىنا تيەسىلى ەكەن. وسى توپشاداعى 5 اعا - ءىنى ەلەمەنتتەردىڭ سىرتقى ەلەكترون قاباتتارىنداعى ەلەكتروندار سانى بىردەي بولادى. سول سەبەپتى ولاردىڭ توتىعۋ دارەجەسى+5، تومەنگى توتىعۋ دارەجەسى - 3 كە تەڭ.
گەوحيميك: وسى بەس ەلەمەنتتىڭ اتتارى دا وتە قىزىقتى ەكەن.
وقۋشىلار: قانداي ەكەن، بىزدەردە بىلەيىك.
گەوحيميك: ارينە، ازوت - لايىقسىز، فوسفور - ءيىستى، مىشياك - تانىمال ۋ، بەس مىڭ جاستى مەتالدار ءبورىسى، قانشا كوڭىلدەردى پارشالاعان - سۋرما مەن ۆيسمۋت.
وقۋشىلار: وتە قىزىقتى ەكەن.
الحيميك: تاپتىم، تاپتىم.
وقۋشىلار: نەنى، نەنى تاپتىڭ.
الحيميك: كوپ تاڭىرقاي بەرمەڭدەر، كەشە «قىزىقتى حيميا» كىتابىن وقىپ، ءبىر جۇمباقتىڭ جاۋابىن تابا الماعان ەدىم، سىزدەر ايتقان ەلەمەنتتەردىڭ ءبىرىنىڭ اتى قىزىقتى جۇمباق جاۋابىن تابۋعا جاردەم بەردى.
وقۋشىلار: ەسىتەيىكشى.
الحيميك: جارايدى، ايتسام ايتايىن
ءوزى ەكى قاباتتى، وندا 7 ەلەكترون، تولىق اياقتالۋى ءۇشىن 3 ەلەكترونعا زار.
5 ەلەكترون بەرىپ +5 كە جەتەدى، سۋتەكتى قوسىلىس قۇستاي ۇشىپ كەتەدى جوعارى وكسيدىن الۋ ءبىراز قيىنداۋ. ءبىراق ونىڭ قوسىلىسى تابيعاتتا كوپ ۇشىرار
ۇنەمى ءبىر وكسيدى كۇلدىرۋشى گاز بولار، يىسكەپ قالعان كىسىلەر تەك حا - حالاپ كوپ كۇلەر
حيميك: توقتا بۇل جاعىن ءبىز جالعاستىرامىز.
وقۋشىلار: ءيا، اقىرى ءبىز وتكەن ساباقتا «ازوت پەن ونىڭ قوسىلىستارىن ۇيرەنۋ» بويىنشا وسى جۇمباققا جاۋاپ تاپقان ەدىك. وسى جۇمباق ارقىلى ازوت جانە ونىڭ قاسيەتتەرىنە باعا بەرگەن ەدىك.
حيميك: قۇرمەتتى الحيميك، بىلمەسەڭىز ەندى بايقاعان شىعارسىز.
الحيميك: ەح، اتتەڭ وسىنداي قىزىقتى ساياحاتقا شىقپاعان ەكەنمىن دە،
حيميك: ەشتەڭە ەتپەيدى، بۇدان كەيىن ساباق قالدىرمايسىز.
الحيميك: كىنالاي بەرمەڭدەر، جاقسى دايىندالىپ كەلگەنمىن.
حيميك: ازوتتىڭ انالوگى ەس - پە - ءۇش، يوندانۋ كۇشىمەن راديۋسى ۇلكەندەۋ.
ونسىز اقۋىز بولمايدى، مي مەن سۇيەك تولمايدى.
ءوزى ءۇش ءتۇرلى فورمادا، اعى وتە ۋلى
ەرىنبەي ۇزاق ۋاقىت جايمەنەن قىزدىرساڭىز كوكشىل قىزىل زات پايدا بولار لەزدە.
ۇلكەن قىسىم استىندا قىزدىرۋدى جالعاستىرساق،
مايلى گرافيت سياقتى قاراسى پايدا بولار
تابيعاتتا ۇشىرايتىن ءبىر يزوتوپى بار، كادىمگى جاعدايدا دا حلوردا جانادى.
سۋدا ەرىمەيدى دەسەم بارلىعى ءبىلىپ الادى
الحيميك: وتە جاقسى جۇمباق ەكەن.
گەوحيميك: دۇرىس، بۇل فوسفوردىڭ قاسيەتتەرىن كورسەتەتىن جۇمباق ەكەن.
باستاۋشى: فوسفوردىڭ حيميالىق بەلگىسى ر، اتوم يادرو زاريادى +15 كە تەڭ بولىپ، اينالاسىندا 15 ەلەكترون ۇنەمى ارەكەتتە بولادى. ر پەريودتىق كەستەدە بەسىنشى توپتا، ءۇشىنشى پەنيودتا ورنالاسقان، ونىڭ رەتتىك ءنومىرى 15، ول قوسىلىستار تۇزگەندە 3 ەلەكترون قابىلداپ، 5 ەلەكترون بەرە الادى.
حيميك: ءسىز فوسفور تۋرالى جاقسى تۇسىنىك بەردىڭىز. ەندى ماعان كۇكىرت بەرىڭىز.(حيميك كۇكىرتتى جاندىرادى). كۇكىرت نە ءۇشىن جاندى، بىلەسىڭدەر مە،
الحيميك: ءوزىڭ ءتۇسىندىرىپ بەرشى.
حيميك. بەرتولە تۇزىن بىلەسىڭدەر مە،
گەوحيميك: ارينە، بىلەمىز، ءبىز ونىمەن «حلور» تاقىرىبىن وتكەندە تانىسقانبىز.
حيميك: قىزىل فوسفوردى ەسىتتىڭدەر، كادىمگى سىرىڭكەنىڭ جانۋى مىنا رەاكسياعا نەگىزدەلگەن.
6ر+5كسlO ₃=5KCl+3P ₂O ₅
فوسفوردىڭ بەرتولە تۇزىمەن قوسپاسى وتە تۇراقسىز، ول ءالسىز ۇيكەلىس جاساعاندا جانادى، ءسويتىپ ادامزات ءۇشىن قاجەتتىنىڭ ءبىرى وت جاعۋ ءۇشىن قولدانىلادى. العاش سىرىڭكە دايىنداۋعا اق فوسفور قولدانىلعان، ول ۋلى بولعاندىقتان جانە وڭاي تۇتاناتىن بولعانى ءۇشىن ءقاۋىپتى بولدى. سوندىقتان قازىرگى كەزدە سىرىڭكە دايىنداۋدا قىزىل فوسفور قولدانىلادى. (سىرىڭكە سۋرەتى كورسەتىلەدى) ونى مايدا شىنى جانە جەلىممەن ارالاستىرىپ، سىرىڭكە قورابىنىڭ بۇيىرىنە جاعادى. ال اق فوسفوردان سوعىس كەزىندە ورتەگىش بومبالارعا جانە تۇتىننەن شىمىلدىق جاساۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
باستاۋشى: كوبىنە وسى جاعدايدى ءتىرى ورگانيزمدەر قۇرامىنداعى فوسفور قوسىلىستارىن ۇيرەنگەننەن سوڭ بولشەكتەنۋ ناتيجەسى دەپ ەسەپتەلەدى.
وقۋشى: تاپ سونداي، فوسفور ءسوزىنىڭ ءوزى گرەكشەدەن الىنعان بولىپ، «جارىق بەرۋشى» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
حيميك: اق فوسفور وتە ۋلى زات، ول جايلى جانە ءبىر جۇمباق ايتامىن.
باستاۋشى: بۇگىن ءبىز فوسفور الەمىنە ساياحاتقا شىعىپ، ونىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىستىق. حيميك پەن الحيميككە سۇراقتارىڭ بارما. وقۋشىلار ءوز سۇراقتارىن بەرەدى.
وقىتۋشى: فوسفوردى العاش رەت گامبۋرگتىك الحيميك براند 1669 جىلى الدى. ونىڭ 3 ءتۇرى بار، اق، قىزىل، قارا. اق فوسفور جارىق بەرەدى، ونىڭ اتىدا سودان كەلىپ شىققان.
فوسفور اسىرەسە ادام ورگانيزمىندە ميدە، سۇيەكتە كوپ بولادى. ول سۇيەككە مىقتىلىق بەرەدى. اق فوسفور جارىق شىعاراتىن بولعاندىقتان «تۇندە مازاردان وت كورىندى» دەپ ايتۋشىلار دا كەزدەسەدى. بۇل وت فوسفوردىڭ جارىق شىعارۋى. كۇندەلىكتى تۇرمىستا ءۇي بۇيىمدارىندا ساعات، تەلەفونداردا فوسفور بار. بۇگىن حيميك، الحيميك، گەوحيميك جانە باستاۋشى بولعان وقۋشىلارىمىز وسى ساياحاتتا فوسفور تۋرالى جاقسى مالىمەت بەردى. ولارعا ساباققا جاقسى قاتىسقاندىعى ءۇشىن راحمەت ايتامىن، باعالايمىن.
ۇيگە تاپسىرما: فوسفور تاقىرىبىن وقىپ كەلۋ
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
حيميا ءپانى ءمۇعالىم: تاباريكوۆا تاربيا يسايەۆنا
حيميا 9 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: فوسفور جانە ونىڭ قوسىلىستارى
ساباق ماقساتى: ا). بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا فوسفور ەلەمەنتى، ونىڭ كەزدەسۋى، قاسيەتتەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ب). دامىتۋ: پانگە قىزىعۋشىلىقتارىن، ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ۆ). تاربيەلىك: ماماندىق تاڭداۋعا، تابيعات بايلىقتارىن قورعاۋعا ۇيرەتۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن بايىتۋ
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق
ساباق ءادىسى: ارالاس ءادىس: ماماندىقتار يەلەرىنىڭ ديالوگى ءادىسى، ويىن، جۇمباقتار شەشۋ، كورسەتپەلى ساباق ءادىسى
ساباق كورنەكىلىگى: مەندەلەيەۆ كەستەسى، فوسفور ويىنشىق، كاليي پەرمانگاناتى، فورمۋلالار، ينتەرتاقتا
ساباق بايلانىسى: بيولوگيا، مەديسينا، ادەبيەت، گەوگرافيا
ساباق بارىسى: 1 ۇيىمداستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىن ساباققا دايىنداۋ ساباق جوسپارىمەن تانىستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ: 1. ازوت نەشىنشى توپتا ورنالاسقان 2. ازوتتىڭ ەلەكتروندىق فورمۋلاسى 3. ازوتتىڭ وتتەكتى قوسىلىستارى 4. ازوتتىڭ سۋتەكتى قوسىلىستارى 5. قايسى قوسىلىس كوڭىلدەندىرۋشى گاز دەپ اتالادى
3. جاڭا تاقىرىپتى حابارلاۋ بۇل تاقىرىپتى ءوتۋ بويىنشا وقۋشىلاردان الدىن - الا دايىندالعان ءارتۇرلى ماماندىق يەلەرى حيميك، الحيميك، گەوحيميك، باستاۋشىلار ءوز بىلگەندەرى بويىنشا مالىمەت بەرەدى. وقۋشىلار ءتيىستى سۇراق بەرۋگە دايىن وتىرادى. بۇلار اراسىندا ءوزارا جارىس، سىناق تۇرىندە سۇحبات وتكىزىلەدى.
باستاۋشى: ءبىز بىرگە ىزدەنىپ، كەرەمەتتەر تاريحىن ۇيرەنىپ شىقتىق، ونىڭ اتى «حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ پەريودتىق سيستەماسى»ەكەن. وعان 1869 جىلى ۇلى حيميك د. ي. مەندەلەيەۆ نەگىز سالعان. پەريودتىق جۇيەدە 7 پەريود، 10 قاتار، 8 توپ بولىپ 109 ەلەمەنت ءتارتىپتى تۇردە جايلاسقان.
حيميك: بىلەسىزدەر مە، بۇگىنگى كەرەمەتتەر تاريحىنداعى ۇيرەنەتىن عاجايىپ ەلەمەنتىمىز - فوسفور. ول پەريودتىق جۇيەنىڭ 5 توبىنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتى بولىپ ازوت توپشاسىنا تيەسىلى ەكەن. وسى توپشاداعى 5 اعا - ءىنى ەلەمەنتتەردىڭ سىرتقى ەلەكترون قاباتتارىنداعى ەلەكتروندار سانى بىردەي بولادى. سول سەبەپتى ولاردىڭ توتىعۋ دارەجەسى+5، تومەنگى توتىعۋ دارەجەسى - 3 كە تەڭ.
گەوحيميك: وسى بەس ەلەمەنتتىڭ اتتارى دا وتە قىزىقتى ەكەن.
وقۋشىلار: قانداي ەكەن، بىزدەردە بىلەيىك.
گەوحيميك: ارينە، ازوت - لايىقسىز، فوسفور - ءيىستى، مىشياك - تانىمال ۋ، بەس مىڭ جاستى مەتالدار ءبورىسى، قانشا كوڭىلدەردى پارشالاعان - سۋرما مەن ۆيسمۋت.
وقۋشىلار: وتە قىزىقتى ەكەن.
الحيميك: تاپتىم، تاپتىم.
وقۋشىلار: نەنى، نەنى تاپتىڭ.
الحيميك: كوپ تاڭىرقاي بەرمەڭدەر، كەشە «قىزىقتى حيميا» كىتابىن وقىپ، ءبىر جۇمباقتىڭ جاۋابىن تابا الماعان ەدىم، سىزدەر ايتقان ەلەمەنتتەردىڭ ءبىرىنىڭ اتى قىزىقتى جۇمباق جاۋابىن تابۋعا جاردەم بەردى.
وقۋشىلار: ەسىتەيىكشى.
الحيميك: جارايدى، ايتسام ايتايىن
ءوزى ەكى قاباتتى، وندا 7 ەلەكترون، تولىق اياقتالۋى ءۇشىن 3 ەلەكترونعا زار.
5 ەلەكترون بەرىپ +5 كە جەتەدى، سۋتەكتى قوسىلىس قۇستاي ۇشىپ كەتەدى جوعارى وكسيدىن الۋ ءبىراز قيىنداۋ. ءبىراق ونىڭ قوسىلىسى تابيعاتتا كوپ ۇشىرار
ۇنەمى ءبىر وكسيدى كۇلدىرۋشى گاز بولار، يىسكەپ قالعان كىسىلەر تەك حا - حالاپ كوپ كۇلەر
حيميك: توقتا بۇل جاعىن ءبىز جالعاستىرامىز.
وقۋشىلار: ءيا، اقىرى ءبىز وتكەن ساباقتا «ازوت پەن ونىڭ قوسىلىستارىن ۇيرەنۋ» بويىنشا وسى جۇمباققا جاۋاپ تاپقان ەدىك. وسى جۇمباق ارقىلى ازوت جانە ونىڭ قاسيەتتەرىنە باعا بەرگەن ەدىك.
حيميك: قۇرمەتتى الحيميك، بىلمەسەڭىز ەندى بايقاعان شىعارسىز.
الحيميك: ەح، اتتەڭ وسىنداي قىزىقتى ساياحاتقا شىقپاعان ەكەنمىن دە،
حيميك: ەشتەڭە ەتپەيدى، بۇدان كەيىن ساباق قالدىرمايسىز.
الحيميك: كىنالاي بەرمەڭدەر، جاقسى دايىندالىپ كەلگەنمىن.
حيميك: ازوتتىڭ انالوگى ەس - پە - ءۇش، يوندانۋ كۇشىمەن راديۋسى ۇلكەندەۋ.
ونسىز اقۋىز بولمايدى، مي مەن سۇيەك تولمايدى.
ءوزى ءۇش ءتۇرلى فورمادا، اعى وتە ۋلى
ەرىنبەي ۇزاق ۋاقىت جايمەنەن قىزدىرساڭىز كوكشىل قىزىل زات پايدا بولار لەزدە.
ۇلكەن قىسىم استىندا قىزدىرۋدى جالعاستىرساق،
مايلى گرافيت سياقتى قاراسى پايدا بولار
تابيعاتتا ۇشىرايتىن ءبىر يزوتوپى بار، كادىمگى جاعدايدا دا حلوردا جانادى.
سۋدا ەرىمەيدى دەسەم بارلىعى ءبىلىپ الادى
الحيميك: وتە جاقسى جۇمباق ەكەن.
گەوحيميك: دۇرىس، بۇل فوسفوردىڭ قاسيەتتەرىن كورسەتەتىن جۇمباق ەكەن.
باستاۋشى: فوسفوردىڭ حيميالىق بەلگىسى ر، اتوم يادرو زاريادى +15 كە تەڭ بولىپ، اينالاسىندا 15 ەلەكترون ۇنەمى ارەكەتتە بولادى. ر پەريودتىق كەستەدە بەسىنشى توپتا، ءۇشىنشى پەنيودتا ورنالاسقان، ونىڭ رەتتىك ءنومىرى 15، ول قوسىلىستار تۇزگەندە 3 ەلەكترون قابىلداپ، 5 ەلەكترون بەرە الادى.
حيميك: ءسىز فوسفور تۋرالى جاقسى تۇسىنىك بەردىڭىز. ەندى ماعان كۇكىرت بەرىڭىز.(حيميك كۇكىرتتى جاندىرادى). كۇكىرت نە ءۇشىن جاندى، بىلەسىڭدەر مە،
الحيميك: ءوزىڭ ءتۇسىندىرىپ بەرشى.
حيميك. بەرتولە تۇزىن بىلەسىڭدەر مە،
گەوحيميك: ارينە، بىلەمىز، ءبىز ونىمەن «حلور» تاقىرىبىن وتكەندە تانىسقانبىز.
حيميك: قىزىل فوسفوردى ەسىتتىڭدەر، كادىمگى سىرىڭكەنىڭ جانۋى مىنا رەاكسياعا نەگىزدەلگەن.
6ر+5كسlO ₃=5KCl+3P ₂O ₅
فوسفوردىڭ بەرتولە تۇزىمەن قوسپاسى وتە تۇراقسىز، ول ءالسىز ۇيكەلىس جاساعاندا جانادى، ءسويتىپ ادامزات ءۇشىن قاجەتتىنىڭ ءبىرى وت جاعۋ ءۇشىن قولدانىلادى. العاش سىرىڭكە دايىنداۋعا اق فوسفور قولدانىلعان، ول ۋلى بولعاندىقتان جانە وڭاي تۇتاناتىن بولعانى ءۇشىن ءقاۋىپتى بولدى. سوندىقتان قازىرگى كەزدە سىرىڭكە دايىنداۋدا قىزىل فوسفور قولدانىلادى. (سىرىڭكە سۋرەتى كورسەتىلەدى) ونى مايدا شىنى جانە جەلىممەن ارالاستىرىپ، سىرىڭكە قورابىنىڭ بۇيىرىنە جاعادى. ال اق فوسفوردان سوعىس كەزىندە ورتەگىش بومبالارعا جانە تۇتىننەن شىمىلدىق جاساۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
باستاۋشى: كوبىنە وسى جاعدايدى ءتىرى ورگانيزمدەر قۇرامىنداعى فوسفور قوسىلىستارىن ۇيرەنگەننەن سوڭ بولشەكتەنۋ ناتيجەسى دەپ ەسەپتەلەدى.
وقۋشى: تاپ سونداي، فوسفور ءسوزىنىڭ ءوزى گرەكشەدەن الىنعان بولىپ، «جارىق بەرۋشى» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
حيميك: اق فوسفور وتە ۋلى زات، ول جايلى جانە ءبىر جۇمباق ايتامىن.
باستاۋشى: بۇگىن ءبىز فوسفور الەمىنە ساياحاتقا شىعىپ، ونىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىستىق. حيميك پەن الحيميككە سۇراقتارىڭ بارما. وقۋشىلار ءوز سۇراقتارىن بەرەدى.
وقىتۋشى: فوسفوردى العاش رەت گامبۋرگتىك الحيميك براند 1669 جىلى الدى. ونىڭ 3 ءتۇرى بار، اق، قىزىل، قارا. اق فوسفور جارىق بەرەدى، ونىڭ اتىدا سودان كەلىپ شىققان.
فوسفور اسىرەسە ادام ورگانيزمىندە ميدە، سۇيەكتە كوپ بولادى. ول سۇيەككە مىقتىلىق بەرەدى. اق فوسفور جارىق شىعاراتىن بولعاندىقتان «تۇندە مازاردان وت كورىندى» دەپ ايتۋشىلار دا كەزدەسەدى. بۇل وت فوسفوردىڭ جارىق شىعارۋى. كۇندەلىكتى تۇرمىستا ءۇي بۇيىمدارىندا ساعات، تەلەفونداردا فوسفور بار. بۇگىن حيميك، الحيميك، گەوحيميك جانە باستاۋشى بولعان وقۋشىلارىمىز وسى ساياحاتتا فوسفور تۋرالى جاقسى مالىمەت بەردى. ولارعا ساباققا جاقسى قاتىسقاندىعى ءۇشىن راحمەت ايتامىن، باعالايمىن.
ۇيگە تاپسىرما: فوسفور تاقىرىبىن وقىپ كەلۋ
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
