كاربوناتتار جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرى
«№2قاشار ورتا مەكتەبى»كمم
حيميا ءپانى ءمۇعالىم: تاباريكوۆا تاربيا يسايەۆنا
حيميا 9 سىنىپ.
ساباق تاقىرىبى: كاربوناتتار جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرى.
ساباق ماقساتى:
ا). بىلىمدىلىك: كاربوناتتار جانە ونىڭ ەڭ ماڭىزدى قاسيەتتەرى جايلى تۇسىنىك بەرۋ
ب). دامىتۋ: وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ، سويلەۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن، پانگە قىزىعۋشىلىقتارىن، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە تالپىنىستارىن دامىتۋ
ۆ). تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ماماندىق تاڭداۋعا دايىنداۋ، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋلەرىن، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ
ساباق ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباق ءادىسى: ارالاس، كلاستەر ءادىسى، تەست جۇمىسى، توپتىق جۇمىس
ساباق كورنەكىلىكتەرى: وقۋلىق، ينتەرتاقتا، سلايد
ساباق بايلانىسى: بيولوگيا، ماتەماتيكا
ساباق بارىسى:
1 ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ. شاتتىق شەڭبەرىن جاساۋ، ساباققا پسيحولوگيالىق دايىندىق، توپقا ءبولۋ، جاۋاپ پاراقتارىن تارقاتۋ
2 ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
1. اۋىزشا سۇراقتار بەرۋ
1. كومىرتەكتىڭ قاسيەتتەرى
2. كومىرتەك (II) وكسيدىنىڭ الىنۋى، قاسيەتتەرى، قولدانىلۋى
3. كومىرتەك (IV) وكسيدىنىڭ الىنۋى، قاسيەتتەرى، قولدانىلۋى
2. «كلاستەر» ءادىسى بويىنشا 3 توپقا 3 ءتۇرلى تاپسىرما بەرىلەدى، ءار توپتان
1 وقۋشى شىعىپ قاسيەتتەرىن، الىنۋىن، قولدانىلۋىن جازادى.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىنۋ
وقۋشىلارعا وسى تاقىرىپتى جەكە وقىپ، ۇيرەنۋگە ۋاقىت بەرىلەدى، كەيىن
3 توپقا 3 سۇراق بەرىلەدى. ءاربىر توپ سول سۇراق بويىنشا دايىندالادى.
سۇراقتىڭ جاۋابى تاقتادا كورسەتىلەدى، ءار توپقا 2 مينۋت بەرىلەدى، توپ وقۋشىلارى سۇراقتى تولىقتىرا الادى.
1 - سۇراق. كومىر قىشقىلى، الىنۋى، قاسيەتتەرى ايتىلادى، ونىڭ فورمۋلاسى تاقتاعا جازىلادى، ونىڭ تۇراقسىز قوسىلىس ەكەندىگىنە مىسال كەلتىرەدى.
الىنۋى: ن ₂و+سو ₂ --- ن ₂سو ₃ بۇل كۇشسىز، ەكى نەگىزدى قىشقىل، ەكى ساتىدا ديسسوسياسيالانادى، ورتا تۇزدارى - كاربوناتتار جانە گيدروكاربوناتتار دەلىنەدى.
2 – سۇراق. كاربوناتتار، ولاردىڭ الىنۋى جانە قاسيەتتەرى قانداي؟
سىلتىلىك كاربوناتتار جانە گيدروكاربوناتتار ءسۇدا ەرىپ، گيدروليزعا ۇشىرايدى، باسقا كاربوناتتار سۋدا ەرىمەيدى. كۇشتى قىشقىلدار كاربوناتتار مەن گيدروكاربوناتتارعا اسەر ەتكەندە كاربونات انگيدريد نەمەسە سو2 ءبولىنىپ شىعادى. Na ₂ CO ₃+2HCl=2NaCl+H ₂O+CO ₂
ەڭ كوپ قولدانىلاتىنى ناتريي گيدروكاربوناتى نەمەسە اس سوداسى دەپ اتالادى.
3 – سۇراق. كاربوناتتاردىڭ قولدانىلۋى
CaCO ₃ → (اكتاس، ءمارمار، بور، ۇلۋتاس، مارجان)
Na ₂CO ₃ → (شىنى، قاعاز، ماتا، سابىن، بىلعارى، تۇرمىستا)
NaHCO ₃ → (مەديسينادا، وت ءوشىرۋ باللوندارىن قۋاتتاۋدا، نان ونىمدەرىن دايىنداۋدا، اس سوداسى)
4. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ. 1. زەرتحانالىق جۇمىسقا ۋاقىت بەرىلەدى.
2. سلايد تۇرىندە 5 تەست سۇراقتارى ەكراندا كورسەتىلەدى. وقۋشىلار ولاردى الدىن بەرىلگەن جاۋاپ پاراعىنا بەلگىلەيدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
حيميا ءپانى ءمۇعالىم: تاباريكوۆا تاربيا يسايەۆنا
حيميا 9 سىنىپ.
ساباق تاقىرىبى: كاربوناتتار جانە ولاردىڭ قاسيەتتەرى.
ساباق ماقساتى:
ا). بىلىمدىلىك: كاربوناتتار جانە ونىڭ ەڭ ماڭىزدى قاسيەتتەرى جايلى تۇسىنىك بەرۋ
ب). دامىتۋ: وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ، سويلەۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن، پانگە قىزىعۋشىلىقتارىن، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە تالپىنىستارىن دامىتۋ
ۆ). تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ماماندىق تاڭداۋعا دايىنداۋ، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋلەرىن، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ
ساباق ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباق ءادىسى: ارالاس، كلاستەر ءادىسى، تەست جۇمىسى، توپتىق جۇمىس
ساباق كورنەكىلىكتەرى: وقۋلىق، ينتەرتاقتا، سلايد
ساباق بايلانىسى: بيولوگيا، ماتەماتيكا
ساباق بارىسى:
1 ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ. شاتتىق شەڭبەرىن جاساۋ، ساباققا پسيحولوگيالىق دايىندىق، توپقا ءبولۋ، جاۋاپ پاراقتارىن تارقاتۋ
2 ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
1. اۋىزشا سۇراقتار بەرۋ
1. كومىرتەكتىڭ قاسيەتتەرى
2. كومىرتەك (II) وكسيدىنىڭ الىنۋى، قاسيەتتەرى، قولدانىلۋى
3. كومىرتەك (IV) وكسيدىنىڭ الىنۋى، قاسيەتتەرى، قولدانىلۋى
2. «كلاستەر» ءادىسى بويىنشا 3 توپقا 3 ءتۇرلى تاپسىرما بەرىلەدى، ءار توپتان
1 وقۋشى شىعىپ قاسيەتتەرىن، الىنۋىن، قولدانىلۋىن جازادى.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىنۋ
وقۋشىلارعا وسى تاقىرىپتى جەكە وقىپ، ۇيرەنۋگە ۋاقىت بەرىلەدى، كەيىن
3 توپقا 3 سۇراق بەرىلەدى. ءاربىر توپ سول سۇراق بويىنشا دايىندالادى.
سۇراقتىڭ جاۋابى تاقتادا كورسەتىلەدى، ءار توپقا 2 مينۋت بەرىلەدى، توپ وقۋشىلارى سۇراقتى تولىقتىرا الادى.
1 - سۇراق. كومىر قىشقىلى، الىنۋى، قاسيەتتەرى ايتىلادى، ونىڭ فورمۋلاسى تاقتاعا جازىلادى، ونىڭ تۇراقسىز قوسىلىس ەكەندىگىنە مىسال كەلتىرەدى.
الىنۋى: ن ₂و+سو ₂ --- ن ₂سو ₃ بۇل كۇشسىز، ەكى نەگىزدى قىشقىل، ەكى ساتىدا ديسسوسياسيالانادى، ورتا تۇزدارى - كاربوناتتار جانە گيدروكاربوناتتار دەلىنەدى.
2 – سۇراق. كاربوناتتار، ولاردىڭ الىنۋى جانە قاسيەتتەرى قانداي؟
سىلتىلىك كاربوناتتار جانە گيدروكاربوناتتار ءسۇدا ەرىپ، گيدروليزعا ۇشىرايدى، باسقا كاربوناتتار سۋدا ەرىمەيدى. كۇشتى قىشقىلدار كاربوناتتار مەن گيدروكاربوناتتارعا اسەر ەتكەندە كاربونات انگيدريد نەمەسە سو2 ءبولىنىپ شىعادى. Na ₂ CO ₃+2HCl=2NaCl+H ₂O+CO ₂
ەڭ كوپ قولدانىلاتىنى ناتريي گيدروكاربوناتى نەمەسە اس سوداسى دەپ اتالادى.
3 – سۇراق. كاربوناتتاردىڭ قولدانىلۋى
CaCO ₃ → (اكتاس، ءمارمار، بور، ۇلۋتاس، مارجان)
Na ₂CO ₃ → (شىنى، قاعاز، ماتا، سابىن، بىلعارى، تۇرمىستا)
NaHCO ₃ → (مەديسينادا، وت ءوشىرۋ باللوندارىن قۋاتتاۋدا، نان ونىمدەرىن دايىنداۋدا، اس سوداسى)
4. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ. 1. زەرتحانالىق جۇمىسقا ۋاقىت بەرىلەدى.
2. سلايد تۇرىندە 5 تەست سۇراقتارى ەكراندا كورسەتىلەدى. وقۋشىلار ولاردى الدىن بەرىلگەن جاۋاپ پاراعىنا بەلگىلەيدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
