عارىش دەگەنىمىز نە؟
دۇنيەتانۋ 4 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: عارىش دەگەنىمىز نە؟
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردىڭ وقۋ قابلەتتەرىن، ءبىلىم، بىلىك تانىم ەرەكشەلىگىن ارتتىرۋ، وقۋشىنىڭ ءوز جەتىستىكتەرىن وزدەرىنە تالداتا وتىرىپ، وقۋشىلارعا عارىش جانە جەردىڭ عارىشتاعى ورنى جايلى ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلارعا اسپان دەنەلەرى تۋرالى قاراپايىم تۇسىنىكتەردى ءتۇسىندىرۋ، قوسىمشا دەرەكتەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باعىت بەرۋ.
تاربيەلىلىگى: ىزدەمپازدىققا، تابيعاتتى قورعاۋعا، ايالاۋ تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ۇعىم بەرۋ.
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى، ادەبيەتتىك وقۋ،
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، عارىشكەرلەردىڭ سۋرەتتەرى، ويىندار،
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ.
1. كەزەكشى جاۋابى.
2. ساباققا دايارلاۋ: كەل، بالالار كەلىڭدەر،
ساباعىمىزدى كورىڭدەر.
كانە قاراپ شىعىڭدار،
ءبىلىم باردا، وقۋ بار.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
تاۋلى جەر وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن قورعاۋ.(سلايد)
- تاۋ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن قورعاۋدىڭ قانداي جولدارى بار؟
- وسىمدىكتەرىن قورعاماسا ادامزاتقا قانداي كەرى اسەرى بولار ەدى؟
- جانۋارلارىن نەگە قورعاپ قالۋ ءۇشىن قورىقتار قۇرىلعان؟
وتكەن ساباقتى بەكىتۋ: « قىزىقتى جەتىلىك» ويىنى
ءىىى. جاڭا ساباق: 1. كىرىسپە
جۇمباق:
قاراڭعىدا جىمىڭدايدى جانادى،
جارىق تۇسسە، بىردەن ءسونىپ قالادى. (جۇلىز)
- ولاي بولسا، بۇگىنگى ساباعىمىزدا عارىش تۋرالى بىلەتىن بولامىز.
- ول ءۇشىن «عارىش دەگەنىمىز نە؟» تاقىرىبىن وقيىق.
ماتىنمەن جۇمىس: ءماتىندى توپقا ءبولىپ وقىپ ءتۇسىندىرىپ بەرۋ.
- بۇلتسىز اشىق تۇندە اسپاننان جاپىرىلعان جۇلدىزداردى كورەسىڭ. ەندى كەيبىرى سولعىن جارىق نۇكتەگە ۇقسايدى. ەندى ءبىرى بىردە كۇشەيىپ، بىردە السىرەگەن وتتى ەلەستەتەدى شىنىندا دا، ولاردىڭ ءار قايسىسى كۇنگە ۇقساس جانىپ تۇرعان، وراسان گاز شارلار. ەڭ ىرىلەرى كۇننەن ونداعان ەسە، ءتىپتى جۇزدەگەن ەسە ۇلكەن. مولشەرى جەرمەن قارايلاس شاعىندارى دا بار.
جاي كوزبەن قاراعاندا اسپان الەمىندە 3 مىڭعا تارتا جۇلدىز كورىنەدى. ال قازىرگى زامانداعى ەڭ جاڭا قۇرالدارمەن ەسەپكە العاندارىنىڭ سانى بىرنەشە ميلليون. عالىمداردىڭ بولجاۋىنشا، جۇلدىزداردىڭ جالپى سان ميللياردتان اسىپ كەتەدى.
جەرگە ەڭ جاقىن جۇلدىز – كۇن. ونىڭ توڭىرەگىندە ءىرى اسپان دەنەلەرى پلانەتالار اينالىپ جۇرەدى. گرەكشە پلانەتا – اداسۋشى جۇلدىز دەگەن ءسوز.
پلانەتالار — وزىنەن جارىق شىعارمايتىن سالقىن دەنەلەر. ءبىراق تۇندە جىلتىراپ كورىنەدى. ول كۇن ساۋلەسىنە شاعىلىسۋىنان سولاي كورىنەدى. پلانەتالاردىڭ اينالاسىندا سەرىكتەرى اينالىپ جۇرەدى. جەر سەرىگى - اي. كۇن جانە كۇندى اينالىپ جۇرەتىن پلانەتالار مەن ولاردىڭ سەرىكتەرى كۇن جۇيەسىن قۇرايدى. كۇن جۇيەسى – الەم كەڭىستىگىنىڭ نەمەسە عارىشتىڭ ءبىر كىشكەنە شاعىن ءمۇيىسى عانا. ول گالاكتيكا دەپ اتالاتىن جۇلدىزدار جۇيەسىنە كىرەدى. الەمدە ونداي گالاكتيكالار ميلليونداپ سانالادى..
جەردى قورشاعان بۇكىل دۇنيە – الەم نەمەسە عارىش دەپ اتالادى.
ادام ەرتە كەزدەن – اق عارىشتى زەرتتەۋگە تىرىسقان. عارىشقا جول 1957 جىلى 4 - قازاندا اشىلدى. جەردىڭ جاساندى سەرىگى ۇشىرىلدى. 1961جىلى 12 ساۋىردە ادام بالاسى ءبىرىنشى رەت عارىش كەمەسىمەن جەر شارىن اينالا ۇشتى. ول — يۋ. ا. گاگارين.
وقۋلىق بويىنشا قوسىمشا ماتەريالمەن تانىستىرۋ. ( سلايد بويىنشا ءتۇسىندىرۋ)
سەرگىتۋ ءساتى.
داپتەرمەن جۇمىس: كۇن جۇيەسىن، عارىشتىڭ انىقتاماسىن جازىپ الۋ
قورىتىندىلاۋ: (ويىن «كىم تاپقىر»)
توپتىق جۇمىس:
ءى توپ شولپان:
- جۇلدىز دەگەن نە؟ پلانەتانىڭ جۇلدىزدان قانداي ايىرماسى بار؟
ءىى توپ مارس:
- كۇن جۇيەسىنىڭ قۇرامىنا قانداي اسپان دەنەلەرى كىرەدى؟
ءىىى توپ نەپتۋن:
- عارىشتان الىنعان اقپاراتتاردىڭ شارۋاشىلىق ءۇشىن قانداي ماڭىزى بار؟
ءۇي تاپسىرماسى: وقىپ تۇسىنىگىن ايتۋ.
باعالاۋ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى،
جاڭاوزەن قالاسى، №18 ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى يلياسوۆا ا.ي.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: عارىش دەگەنىمىز نە؟
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردىڭ وقۋ قابلەتتەرىن، ءبىلىم، بىلىك تانىم ەرەكشەلىگىن ارتتىرۋ، وقۋشىنىڭ ءوز جەتىستىكتەرىن وزدەرىنە تالداتا وتىرىپ، وقۋشىلارعا عارىش جانە جەردىڭ عارىشتاعى ورنى جايلى ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلارعا اسپان دەنەلەرى تۋرالى قاراپايىم تۇسىنىكتەردى ءتۇسىندىرۋ، قوسىمشا دەرەكتەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باعىت بەرۋ.
تاربيەلىلىگى: ىزدەمپازدىققا، تابيعاتتى قورعاۋعا، ايالاۋ تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ۇعىم بەرۋ.
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى، ادەبيەتتىك وقۋ،
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، عارىشكەرلەردىڭ سۋرەتتەرى، ويىندار،
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ.
1. كەزەكشى جاۋابى.
2. ساباققا دايارلاۋ: كەل، بالالار كەلىڭدەر،
ساباعىمىزدى كورىڭدەر.
كانە قاراپ شىعىڭدار،
ءبىلىم باردا، وقۋ بار.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
تاۋلى جەر وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن قورعاۋ.(سلايد)
- تاۋ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن قورعاۋدىڭ قانداي جولدارى بار؟
- وسىمدىكتەرىن قورعاماسا ادامزاتقا قانداي كەرى اسەرى بولار ەدى؟
- جانۋارلارىن نەگە قورعاپ قالۋ ءۇشىن قورىقتار قۇرىلعان؟
وتكەن ساباقتى بەكىتۋ: « قىزىقتى جەتىلىك» ويىنى
ءىىى. جاڭا ساباق: 1. كىرىسپە
جۇمباق:
قاراڭعىدا جىمىڭدايدى جانادى،
جارىق تۇسسە، بىردەن ءسونىپ قالادى. (جۇلىز)
- ولاي بولسا، بۇگىنگى ساباعىمىزدا عارىش تۋرالى بىلەتىن بولامىز.
- ول ءۇشىن «عارىش دەگەنىمىز نە؟» تاقىرىبىن وقيىق.
ماتىنمەن جۇمىس: ءماتىندى توپقا ءبولىپ وقىپ ءتۇسىندىرىپ بەرۋ.
- بۇلتسىز اشىق تۇندە اسپاننان جاپىرىلعان جۇلدىزداردى كورەسىڭ. ەندى كەيبىرى سولعىن جارىق نۇكتەگە ۇقسايدى. ەندى ءبىرى بىردە كۇشەيىپ، بىردە السىرەگەن وتتى ەلەستەتەدى شىنىندا دا، ولاردىڭ ءار قايسىسى كۇنگە ۇقساس جانىپ تۇرعان، وراسان گاز شارلار. ەڭ ىرىلەرى كۇننەن ونداعان ەسە، ءتىپتى جۇزدەگەن ەسە ۇلكەن. مولشەرى جەرمەن قارايلاس شاعىندارى دا بار.
جاي كوزبەن قاراعاندا اسپان الەمىندە 3 مىڭعا تارتا جۇلدىز كورىنەدى. ال قازىرگى زامانداعى ەڭ جاڭا قۇرالدارمەن ەسەپكە العاندارىنىڭ سانى بىرنەشە ميلليون. عالىمداردىڭ بولجاۋىنشا، جۇلدىزداردىڭ جالپى سان ميللياردتان اسىپ كەتەدى.
جەرگە ەڭ جاقىن جۇلدىز – كۇن. ونىڭ توڭىرەگىندە ءىرى اسپان دەنەلەرى پلانەتالار اينالىپ جۇرەدى. گرەكشە پلانەتا – اداسۋشى جۇلدىز دەگەن ءسوز.
پلانەتالار — وزىنەن جارىق شىعارمايتىن سالقىن دەنەلەر. ءبىراق تۇندە جىلتىراپ كورىنەدى. ول كۇن ساۋلەسىنە شاعىلىسۋىنان سولاي كورىنەدى. پلانەتالاردىڭ اينالاسىندا سەرىكتەرى اينالىپ جۇرەدى. جەر سەرىگى - اي. كۇن جانە كۇندى اينالىپ جۇرەتىن پلانەتالار مەن ولاردىڭ سەرىكتەرى كۇن جۇيەسىن قۇرايدى. كۇن جۇيەسى – الەم كەڭىستىگىنىڭ نەمەسە عارىشتىڭ ءبىر كىشكەنە شاعىن ءمۇيىسى عانا. ول گالاكتيكا دەپ اتالاتىن جۇلدىزدار جۇيەسىنە كىرەدى. الەمدە ونداي گالاكتيكالار ميلليونداپ سانالادى..
جەردى قورشاعان بۇكىل دۇنيە – الەم نەمەسە عارىش دەپ اتالادى.
ادام ەرتە كەزدەن – اق عارىشتى زەرتتەۋگە تىرىسقان. عارىشقا جول 1957 جىلى 4 - قازاندا اشىلدى. جەردىڭ جاساندى سەرىگى ۇشىرىلدى. 1961جىلى 12 ساۋىردە ادام بالاسى ءبىرىنشى رەت عارىش كەمەسىمەن جەر شارىن اينالا ۇشتى. ول — يۋ. ا. گاگارين.
وقۋلىق بويىنشا قوسىمشا ماتەريالمەن تانىستىرۋ. ( سلايد بويىنشا ءتۇسىندىرۋ)
سەرگىتۋ ءساتى.
داپتەرمەن جۇمىس: كۇن جۇيەسىن، عارىشتىڭ انىقتاماسىن جازىپ الۋ
قورىتىندىلاۋ: (ويىن «كىم تاپقىر»)
توپتىق جۇمىس:
ءى توپ شولپان:
- جۇلدىز دەگەن نە؟ پلانەتانىڭ جۇلدىزدان قانداي ايىرماسى بار؟
ءىى توپ مارس:
- كۇن جۇيەسىنىڭ قۇرامىنا قانداي اسپان دەنەلەرى كىرەدى؟
ءىىى توپ نەپتۋن:
- عارىشتان الىنعان اقپاراتتاردىڭ شارۋاشىلىق ءۇشىن قانداي ماڭىزى بار؟
ءۇي تاپسىرماسى: وقىپ تۇسىنىگىن ايتۋ.
باعالاۋ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى،
جاڭاوزەن قالاسى، №18 ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى يلياسوۆا ا.ي.
You Might Also Like
