InfoHub Logo

استانا قالاسى،
№64 مەكتەپ - ليسەيىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ارپابايەۆا بايان گابباسوۆنا

ادەبيەتتىك وقۋ
ساباقتىڭ اتاۋى ى. التىنسارين ونەر - ءبىلىم بار جۇرتتار
ماقساتى بىلىمدىلىك: ءبىلىم الۋشىلارعا ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تانىستىرا وتىرىپ، ولەڭدەرىنە توقتالىپ، ماعىناسىن اشىپ، نەگىزگى يدەياسىن ءتۇسىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: ءبىلىم الۋشىلاردى ءبىر - بىرىمەن اۋىزەكى تىلدە سويلەسۋگە، قازاق تىلىندە ساۋاتتى جازا بىلۋگە، تىلدىك قورلارىن دامىتۋعا، نەگىزگى ويدى تابۋعا داعدىلاندىرۋ؛
تاربيەلىك: ءبىلىم الۋشىلاردى ىبىراي ءالتىنساريننىڭ ولەڭدەرى، اڭگىمەلەرى ارقىلى ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: وزا وقىتۋ، ستو تەحنولوگياسىنىڭ ستراتەگياسىن، اكت ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ ارقىلى ءتۇسىندىرۋ

پسيحولوگيالىق احۋال
پسيحولوگيالىق دايىندىق
ءبىز بالدىرعان بالامىز،
قۇستاي قانات قاعامىز.
دۇنيەنى ارالاپ،
وقىپ ءبىلىم الامىز.

قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
ىبىراي ءالتىنساريننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن بايانداۋ.
ىبىراي التىنسارين 1841 جىلى 20 قازاندا قازىرگى قوستاناي وبلىسىنىڭ زاتوبول اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى التىنسارى ەرتە ءولىپ، اتاسى بالقوجانىڭ تاربيەسىندە بولعان. اتاسى ءوز زامانىنىڭ بەدەلدى ادامدارىنىڭ ءبىرى بولعان، وقۋ - ونەردىڭ ماڭىزىن جاقسى تۇسىنگەن بالقوجا بي 5 جاسار ىبىرايدى ورىنبوردا اشىلماق بولعان، بولاشاق ورىس - قازاق مەكتەبىنە جازدىرىپ قويدى. 1850 جىلى سول مەكتەپ اشىلعاندا تۇسكەن 30 قازاق بالاسىنىڭ ءبىرى - ىبىراي بولعان. ىبىراي ساباقتى ەرەكشە ىنتامەن وقيدى. ءسويتىپ، مەكتەپتى 1957 جىلى “وتە جاقسى” دەگەن باعامەن بىتىرەدى.

1859 جىلى ىبىراي التىنسارين ورىنبورداعى شەكارالىق كوميسسياعا ءتىلماش بولىپ اۋىسادى. ول كەزدە ول شەكارالىق كوميسسيانىڭ ءتوراعاسى، شىعىستى زەرتتەۋشى بەلگىلى عالىم، پروفەسسور ۆ. ۆ گريگوريەۆپەن جاقسى تانىسادى. اتاسى بالقوجانى جاقسى سىيلاتىن گريگوريەۆ ىبىرايعا اسا جاقسى ќاراپ، ءوزىنىڭ باي كىتاپحاناسىن پايدالانۋعا رۇقسات بەرگەن. وسى كىتاپحانادا ىبىراي گريگوريەۆتىڭ كومەگىمەن ورىس جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىنىڭ، ورىس جانە دۇنيە ءجۇزى اعارتۋشىلارىنىڭ ەڭبەكتەرىن ۇلى ادامداردىڭ ءومىرى جايلى كىتاپتاردى كوپ وقىعان. 1860 قازاقتار ءۇشىن 4 باستاۋىش مەكتەپ اشىلعان كەزدە، تورعاي مەكتەبىنە ءمۇعالىم بولۋعا سۇرانىپ رۇقسات الادى. ءبىراق مەكتەپ بىردەن اشىلا قويمايدى، سول سەبەپتەن ىبىراي ءبىراز بالالاردى ءوز ۇيىنە اكەلىپ، وقىتادى. تورعاي مەكتەبى 1864 جىلى عانا اشىلادى.
جاڭا ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى ويانىپ، ەرەكشە ىنتامەن كىرىسەدى.

ماعىنانى تانۋ وقۋلىقپەن جۇمىس
ونەر - ءبىلىم بار جۇرتتار

ونەر - ءبىلىم بار جۇرتتار
تاستان سالاي سالعىزدى؛
ايشىلىق الىس جەرلەردەن،
كوزىڭدى اشىپ - جۇمعانشا،
جىلدام حابار العىزدى.
اتى جوق قۇر اربانى
مىڭ شاقىرىم جەرلەرگە،
كۇن جارىمدا بارعىزدى.
ادامدى قۇستاي ۇشىردى؛
مال ىستەيتىن جۇمىستى
وت پەن سۋعا ءتۇسىردى؛
وتىنسىز تاماق ءپىسىردى،
سۋسىزدان سۋسىن ءىشىردى.
تەڭىزدە ءجۇزدى بالىقتاي،
دۇنيەنى كەزدى جالىقپاي،
بىلگەندەرگە وسىلار
ءبارى - داعى انىقتاي،
بىلمەگەندە تانىقتاي؛
ءبىز دە بەكەر جاتپالىق،
وسىلارعا تانىسپاي؛
ات ونەرى بىلىنبەس
بايگەگە ءتۇسىپ جارىسپاي؛
جەلكىلدەپ شىققان كوك شوپتەي
جاڭا ءوسپىرىم دوستارىم،
قاتارىڭ كەتتى - اۋ الىسقا - اي،
ۇمتىلىڭىز، قالىسپاي.
ءبىز نادان بوپ وسىردىك
يەكتەگى ساقالدى.
ونەر – جىگىت كوركى دەپ
ەسكەرمەدىك ماقالدى...
ءبىز بولماساق ءسىز بارسىز،
ءۇمىت ەتكەن دوستارىم،
سىزدەرگە بەردىم باتامدى.