InfoHub Logo

تىلەۋىمبەت ناۋرىزدىڭ ناۋرىزىنىڭ تاراۋى: شوبالاي، شوباي، اقاي، توكەي، ەرسىمبەك (ىرسىمبەك)، مامەك.

شوبالايدان: جاڭاباتىر، ءومىرتاي. ايدابولدا — تولەباي، كۇلىكتە — شوبالاي، ورمانشىدا — قاراباي، قارجاستا — مىرزاعۇل ءتورت بوساعا بولعان، جۇرت اۋزىنا ىلىنەرلىك، ەل ۇستارلىق كىسىلەر وسىلاردان شىققان.

ابىلاي حاننىڭ ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسى قازاققا ءدۇرى ءجۇرىپ تۇرعان كۇندە، قۇنعا كەسىم قىلدىرعاندا، تامام تالاس ءسوزدىڭ ۇستىنەن قاراتىپ، ءبىتىم ايتقىزىپ، بيلىك قىلدىراتۇعىن ءبيى كۇلىك شوبالاي بالاسى جاڭاباتىر بي ەكەن. جانە:

«اس بەرىلىپ، ات شاپتىرىلعان جەردە جاڭاباتىردىڭ بوساعاسىنا تۇيە باستاتقان «توعىز» بايلانسىن، جاڭاباتىر: «وسى اس جارايدى، كەلىستى اس-اق بولدى» دەسە، ات شاۋىپ، اس تارقاسىن. بولماسا، قايتادان اس بەرگىزەمىن دەسە، بيلىك جاڭاباتىردا بولسىن!» — دەپ ابىلاي حان جارلىق قىلعانەكەن. سوندا جاڭاباتىر ءوزىنىڭ بايبىشەسىنىڭ اسىندا:

— بايبىشەنىڭ بالالارى بوساعاما تۇيە باستاتقان «توعىز» بايلاماسا، ات شابار توبەنىڭ باسىنا بارمايمىن، — دەپ وتىرىپ العان سوڭ، بايبىشەنىڭ بالالارى ايتقانىن قىلىپ: «ءوزىنىڭ قاتىنىنىڭ اسىنا ولبەلەگەن (ولبالا-كەن) جاڭاباتىر» اتانعان. «جالامەن جاڭاباتىر ءۇش شابىلدى» دەلىنگەن جاڭاباتىر — وسى. بۇل كىسىنىڭ قۇنعا قىلعان كەسىمى: «قارا قۇن — ءجۇز جىلقى، ون ەكى «جاقسى». سۇيەك كۇنى ەلۋ جىلقى، التى «جاقسى». ونەر قۇنى توقسان قۇن بولادى، توعىز «جاقسى». جاقسى دەگەننىڭ باسى — «جەتىم، قالى كىلەم، قارا نار، مىلتىق، سوندايمەن توعىز بولادى. ۇرعاشىنىڭ قۇنى — ەركەكتىڭ ءبىر كوزىنىڭ قۇنى، ەلۋ جىلقى، التى جاقسى».

اتتىڭ قۇيرىعىن كەسكەن ۇرىعا ءبىر جىلعاشا بيلىك ايتپايدى ەكەن، بوساعا كۇزەتتىرەدى ەكەن. بوساعا كۇزەتتىرگەننىڭ ءمانىسى سول اتىنىڭ قۇيرىعى كەسىلگەن ۇيدەن ءبىر جىلعاشا كىسى ولسە، ات قۇيرىعىن كەسكەن ۇرىعا كىسى قۇنىن تارتتىرادى ەكەن.

— سەن جامان ىرىم قىلدىڭ. اتىن تۇلدادىڭ، مۇنىڭ ۇيىنەن كىسى ءولۋى سونان بولدى، — دەپ.

شىدەر ۇرلاعانعا شىدەر كايىس بولسا، ءۇش اتقا ءۇش بالاعىن سالىپ، ۇشەۋى ءۇزىپ كەتە الماسا، ۇرىعا ءۇش ات ايىپ سالادى ەكەن. جاۋ بەتىن قايىراتۇعىن جاۋدان ەلىن قورعاپ، امان ايىراتۇعىن باتىرلاردىڭ قۇنىن — «جەتى ەردىڭ قۇنى بولسىن» دەگەن ەكەن. «شەبەردىڭ قولى ورتاق، شەشەننىڭ ءتىلى ورتاق» دەگەن. شەشەندىكپەن ۇلتىنا ولجا ءتۇسىرىپ، بەرەتۇعىن شەشەندەردىڭ قۇنى — «ءۇش ەردىڭ قۇنى بولسىن» دەپ كەسىم قىلعان ەكەن.

سول زامانداردا جەتى ەردىڭ قۇنى — مالاي-جادىگەردەن شىققان ايتقوجابالاسى جاۋقاش، بيقاشتىڭ جاۋقاشىنا الىنعان ەكەن قالماقتان.

ءبىر باسىنا ءۇش قۇل، ۇرعاشىدا ۇلبيكەگە، ەركەكتە كوتەش اقىنعا الىنعان ەكەن.

بۇل جاڭاباتىر: «ارقاعا ءۇش شابىندىم، جالامەن ءۇش شابىلدىم!» دەگەن دەيدى.

---