InfoHub Logo

كىلتتىك سوزدەر: «جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ»، «ءداستۇرلى ءبىلىم بەرۋ»، «ءۇش تۇعىرلى ءتىل ساياساتى»، «تاربيە»، «ءبىلىم بەرۋ»، «ەلباسى»، «رۋحاني جاڭعىرۋ»

اننوتاسيا: ماقالادا قازىرگى تاڭداعى قازاقستانداعى جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا وقۋشىلاردىڭ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋدىڭ تەوريالىق نەگىزى قاراستىرىلعان. سونىمەن قاتار، جاڭارتىلعان ءبىلىم باعدارلاماسى قالاي وقىتالادى. ماقالا تاقىرىبى بويىنشا كوپتەگەن پەداگوگيكالىق ادەبيەتتەر زەرتتەلىپ، ءار ءتۇرلى عالىمداردىڭ ەڭبەكتەرى پايدالانىلدى. جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا وقۋشىلار ءوز داعدىلارىن قالاي قالىپتاستىرادى. ەلباسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا ءبىز جاڭعىرۋ جولىندا بابالاردان ميراس بولىپ، قانىمىزعا سىنگەن، بۇگىندە تامىرىمىزدا بۇلكىلدەپ جاتقان ىزگى قاسيەتتەردى قايتا تۇلەتۋىمىز كەرەك» دەپ ايتىلعان. سوعان بايلانىستى ۇلتتىق تاربيە – رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ نەگىزىن قالىپتاسۋى كەرەك.

تاۋەلسىز ەلدىڭ نەگىزگى تىرەگى  - ءبىلىمدى ۇرپاق. قازىرگى تاڭدا ءبىلىمدىنىڭ العا ءتۇسىپ، بايگەدەن وزىپ كەلەتىن زامانى ەندى تۋدى.    قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا «ءبىزدىڭ تاربيە جۇمىستارىنىڭ نەگىزگى ماقساتى: رۋحاني دۇنيەسى باي، دەنساۋلىعى مىقتى، ازاماتتىلىعى گۋمانيزممەن ۇشتاسقان، يننوۆاسيالىق، الەۋمەتتىك -مادەني وزگەرىستەرگە قابىلەتتى XXI عاسىرعا لايىقتى، تۇلعانىڭ پاتريوتتىق سانا-سەزىمىن قالىپتاستىرۋ مەن دامىتۋعا جاعدايلار جاساۋ.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ەلىمىز ەكى پروسەستى – ساياسي رەفورما مەن ەكونوميكالىق جاڭعىرۋدى قاتار جۇرگىزىپ، بەلگىلى ءبىر ناتيجەگە جەتتى، قازىرگى ۋاقىتتا جاڭا تاريحي كەزەڭگە – رۋحاني جاڭعىرۋ كەزەڭىنە اياق باستى. رۋحاني جاڭعىرۋ بىزدەن ۇلتتىق سانامىزدى قالىپتاپ، باسەكەگە قابىلەتتى بولىپ، كەز-كەلگەن ماسەلەگە پراگماتيستىك تۇرعىدان كەلۋدى، جالپى العاندا ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدى ساقتاي وتىرىپ دامۋىمىزدى تالاپ ەتەدى. رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ ەڭ باستى شارتى – «ءبىلىمدى، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ بولۋعا ۇمتىلۋ» ويتكەنى، ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا اتاپ كورسەتكەندەي، «تابىستى بولۋدىڭ ەڭ ىرگەلى باستى فاكتورى ءبىلىم ەكەنىن ءارقايسىسىمىز تەرەڭ ءتۇسىنۋىمىز كەرەك… سەبەبى، قۇندىلىقتار جۇيەسىندە ءبىلىمدى بارىنەن بيىك قوياتىن ۇلت قانا تابىسقا جەتەدى». بۇل جەردە اڭگىمە ەلىمىزدىڭ بولاشاعى تۋرالى. ونىڭ ەرتەڭى – جاس ۇرپاقتىڭ قولىندا. بۇگىنگى جاس ۇرپاق، بولاشاق مامان قازاقستان رەسپۋبليكاسى «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 8-بابىندا كورسەتىلگەن مىندەتتەر بويىنشا: «ۇلتتىق جانە جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى يگەرىپ، عىلىم مەن پراكتيكا جەتىستىكتەرىنە نەگىزدەلگەن ءبىلىم الۋلارى كەرەك». ەندەشە، ءبىزدىڭ ۇستازدارىمىز وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ەنگىزىپ، ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرىپ، حالىقارالىق عالامدىق كوممۋنيكاسيالىق جەلىلەرگە شىعۋ ارقىلى وقىتۋدى ساۋاتتى، ساپالى جۇزەگە اسىرىپ، مامانداردىڭ كاسىبي قۇزىرەتتىلىگىن قالىپتاستىرعاندا عانا قوعامىمىزدىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسا الادى. بۇل ىستەردىڭ بارلىعىن جۇزەگە اسىراتىن ەلىمىزدىڭ ۇستازدار قاۋىمى. ەندەشە، بۇگىنگى ۇستازدار قاۋىمىنا قويىلاتىن تالاپ تا جوعارى بولماق. ولار جان-جاقتى، الەمدەگى جاڭالىقتاردان ماعلۇماتى بار، ۇنەمى شىعارماشىلىق ىزدەنىستەگى، كاسىبي بىلىكتىلىگىن شىڭدايتىن جەكە كوزقاراسى بار، سونى قورعاي بىلەتىن جىگەرلى تۇلعا، زەرتتەۋشىلىك قابىلەتى بار، ءبىلىمدى دە بىلىكتى، كوپ وقيتىن، كوپ توقيتىن، ءبىلىمىن كۇندەلىكتى ىسىنە شەبەر قولدانا بىلەتىن، ءوزىنىڭ وقۋشىسىن ءوز بەتىنشە ءبىلىم الۋعا باۋليتىن كاسىبي مامان يەسى بولۋى كەرەك. بۇل ءومىر تالابى. ۇستازدا ۇيىمداستىرۋشىلىق، قۇرىلىمدىلىق، بەيىمدىلىك، ساراپتامالىق قابىلەتتەردىڭ دە بولۋى شارت.

جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى – وقۋشى تۇلعاسىنىڭ ۇيلەسىمدى قولايلى ءبىلىم بەرۋ ورتاسىن قۇرا وتىرىپ سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، تاجىريبە جاساۋ، اكت – نى قولدانۋ، كوممۋنيكاتيۆتى قارىمقاتىناسقا ءتۇسۋ، جەكە، جۇپپەن، توپتا جۇمىس جاساي ءبىلۋ، فۋنكسيونالدى ساۋاتتىلىقتى، شىعارماشىلىقتى قولدانا ءبىلۋدى جانە ونى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قاجەتتى ءتيىمدى وقىتۋ ادىس-تاسىلدەردى كۋرس بارىسىندا ۇعىندىق. جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ ەرەكشەلىگى ءسپيرالدى قاعيداتپەن بەرىلۋى. سپيرالدىلىك قاعيداتى بويىنشا قۇرىلعان وقۋ باعدارلاماسى دجەروم برۋنەردىڭ «ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسى» (1960) اتتى ەڭبەگىندە قاراستىرىلعان تانىمدىق تەورياعا نەگىزدەلەدى. وعان وقۋ ماقساتتارىن زەردەلەي وتىرىپ تاپسىرمالاردى، ساباقتاردى قۇراستىرۋ بارىسىندا كوز جەتكىزدىك. باعالاۋ جۇيەسى دە تۇبەگەيلى وزگەرىسكە ۇشىراپ، كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسىنە وتەدى. كريتەريالدى باعالاۋ كەزىندە وقۋشىلاردىڭ ۇلگەرىمى الدىن الا بەلگىلەنگەن كريتەرييلەردىڭ ناقتى جيىنتىعىمەن ولشەنەدى. وقۋشىلاردىڭ ءپان بويىنشا ۇلگەرىمى ەكى تاسىلمەن باعالانادى: قالىپتاستىرۋشى باعالاۋ جانە جيىنتىق باعالاۋ. بالانىڭ جان-جاقتى ىزدەنۋىنە ىنتالاندىرادى. بۇل باعالاۋ جۇيەسىنىڭ ارتىقشىلىعى، بالانىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتىپ، عىلىممەن اينالاسۋعا ىقىلاسىن تۋعىزادى. كەڭەستىك زاماننان قالعان بەس بالدىق باعالاۋ جۇيەسى جويىلدى. قالىپتاستىرۋشى باعالاۋ كۇندەلىكتى وقىتۋ مەن وقۋ ءۇردىسىنىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ تابىلادى جانە توقسان بويى جۇيەلى تۇردە وتكىزىلەدى. قالىپتاستىرۋشى باعالاۋ ۇزدىكسىز جۇرگىزىلە وتىرىپ، وقۋشىلار مەن ءمۇعالىم اراسىنداعى كەرى بايلانىستى قامتاماسىز ەتەدى جانە بالل نەمەسە باعا قويماستان وقۋ ءۇردىسىن تۇزەتىپ وتىرۋعا مۇمكىندك بەرەدى. جيىنتىق باعالاۋ وقۋ باعدارلاماسىنىڭ بولىمدەرىن (ورتاق تاقىرىپتارىن جانە بەلگىلى ءبىر) وقۋ كەزەڭىن (توقسان، وقۋ جىلى، ورتا ءبىلىم دەڭگەيى) اياقتاعان وقۋشىنىڭ ۇلگەرىم تۋرالى اقپارات الۋ ماقساتىندا بالل جانە باعا قويۋ ارقىلى وتكىزىلەدى. قالىپتاستىرۋشى باعالاۋ جانە جيىنتىق باعالاۋ بارلىق پاندەر بويىنشا قولدانىلادى. كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسى فيليپپين، سينگاپۋر، جاپونيا، فرانسيا، فينليانديا سىندى دامىعان ەلدەردە پايدالانىلادى. كىرىكتىرىلگەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىندا قازاق ءتىلى ءپانىنىڭ بەرىلۋ جايى دا وزگەشە. باعدارلاما وقۋشىنىڭ ءتورت تىلدىك داعدىسىن: تىڭدالىم، ايتىلىم، وقىلىم، جازىلىمدى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان. بۇل ءتورت داعدى وقۋ جوسپارىندا «شيىرشىق ادىسىمەن» ورنالاستىرىلعان جانە بىر-بىرىمەن تىعىز بايلانىستى. ايتالىق، قاراپايىمنان كۇردەلىگە قاراي شيىرشىق بويىمەن دامىپ، ورلەي تۇسكەنى جاي اۋىزەكى تىلدە عانا ويىن جەتكىزۋدەن، كۇردەلى ماتىندەر قۇرا ءبىلۋ داعدىلارى شىڭدالىپ، تىلدىك قۇزىرەتتىلىكتەرى شىڭدالا تۇسەدى. بۇكىل الەمدە ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىنىڭ كەلەشەك ۇرپاققا قانداي ءبىلىم بەرەتىنى تۋرالى ماسەلە قايتا قارالۋدا. وسى ماسەلە اياسىندا «بالالار ءححى عاسىردا تابىستى بولۋ ءۇشىن نەنى وقىتۋ كەرەك؟» جانە «وقىتۋدىڭ ءتيىمدى ادىستەرى قانداي؟» دەگەن سياقتى نەگىزگى ساۋالدار تۋىندايدى. بۇل ساۋالدار وقۋ باعدارلاماسىمەن جانە وقۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدا پايدالانىلاتىن پەداگوگيكالىق ادىستەمەلەرمەن تىعىز بايلانىستى. قارقىندى جاھاندانۋ، سونداي-اق، ۇلتتىق ەكونوميكاعا دا ىقپال ەتۋدە جانە قازىرگى ۋاقىتتا ەكونوميكالىق دامۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان حالىقارالىق باسەكەلەستىك ارتتى. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاڭارتۋعا ارنالعان بۇل ەكونوميكالىق دالەلدەرگە قوسا، قازىرگى جيىرما ءبىرىنشى عاسىردا باسقا دا نەگىزدەر بار: بايلانىسقا بەيىمدىلىكتى ارتتىرۋ، الەۋمەتتىك وزگەرىستەر، اۋا رايىنىڭ وزگەرۋىمەن بايلانىستى ماسەلەلەر، بۇكىل الەمدەگى حالىقتىڭ قارقىندى ءوسۋى، زاماناۋي الەممەن ءوزارا تابىستى بايلانىسۋ ءۇشىن قاجەتتى جانە كەلەشەك كۇننىڭ الەمىمەن ءوزارا بايلانىسۋ ءۇشىن قاجەتتى داعدىلاردى قازىرگى تاڭداعى مەكتەپ جاسوسپىرىمدەرى تالاپ ەتەتىن شەكتەۋلى رەسۋرستارعا دەگەن سۇرانىستىڭ ءوسۋى. سوندىقتان ولارعا زاماناۋي باعدارلامالار مەن وقىتۋ ادىستەمەلەرىن، بىلىكتى ماماندار ۇسىنۋ ماڭىزدى. ورتا ءبىلىم جۇيەسىندە جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىندەگى وقىتۋ دەڭگەيىنەجەتكىزۋ كەرەك. مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەرى قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىن بىلۋگە ءتيىس. ولاردى وقىتۋ ناتيجەسى وقۋشىلاردىڭ سىندارلى ويلاۋ، وزىندىك ىزدەنىس پەن اقپاراتتى تەرەڭ تالداۋ ماشىعىن يگەرۋ بولۋعا ءتيىس» دەپ اتاپ كورسەتكەنىندەي، قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە جاپپاي ءبىلىم بەرۋ مازمۇنى جاڭارتىلۋدا. جاڭارتىلعان باعدارلاما بويىنشا الەمدىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى باسەكەگە قابىلەتتىلىككە قاراي ءبىلىم الۋشىنى باۋلۋ، قوعامنان ءوز ورنىن تابا بىلەتىندەي ساپالى مامان بولۋىنا باعىتتالىنعان. ال وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە ءبىلىم الۋشىلار كۇتىلەتىن ناتيجەگە كوز جەتكىزبەي، ءتۇرلى اسەر ەتۋشى فاكتورلار ىقپالىمەن ماماندىق تاڭداپ، اقىر سوڭىندا سول وقىعان ماماندىقتارى بويىنشا جۇمىسقا تارتىلا الماي وتىرعانى بارىمىزگە بەلگىلى. ورتا ءبىلىم مازمۇنىن جاڭارتۋ اياسىندا ازىرلەنگەن وقۋ باعدارلامالارى وقۋشىلاردىڭ ءبىر سىنىپتان ەكىنشى سىنىپقا ءوتۋى كەزىندە ءبىلىمى مەن داعدىلارى قايتالانىپ تەكسەرىلىپ وتىراتىن سپيرالدىلىك قاعيداتى بويىنشا قۇرىلعان وقۋ باعدارلاماسى مودەلىنە نەگىزدەلگەن. وقۋ ۇدەرىسىنىڭ العا ىلگەرىلەۋى ايقان كورىنۋى ءۇشىن، وقۋ ماقساتتارى ءوزارا توعىسقان بولىكتەر مەن باعىتتارعا بىرىكتىرىلگەن. ايتالىق، قاراپايىمنان كۇردەلىگە قاراي شيىرشىق بويىمەن ورلەي تۇسكەنى جاي ەسسە جازۋدان اڭگىمە ءتىپتى پوۆەست جازا الاتىنداي داعدىعا يە بولىپ، تىلدىك قۇزىرەتتىلىكتەرى شىڭدالا تۇسەدى. مۇعالىمدەردىڭ پايدالاناتىن وقىتۋ ءادىسى وقۋشىلاردى وقىتۋدىڭ ەڭ جوعارى ستاندارتتارىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ماڭىزدى. وسى ورايدا جاڭا باعدارلامانى مەڭگەرۋ بارىسىندا ەرەكشە ەستە قالعان مىنا ادىس-تاسىلدەر ساباقتىڭ ءتيىمدى وتۋىنە، وقۋشى بويىندا قاجەتتى 4 داعدىنى (تىڭدالىم، ايتىلىم، جازىلىم، وقىلىم) قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەتىنى ءسوزسىز: «قابىرعاداعى رول»، «ىستىق ورىندىق»، «پىكىرلەر سىزىعى»، «سانالىلىق اللەياسى»، «5 سۇراق، 5 جاۋاپ»، «5 قادام»، «دراما ءادىسى»، «ماڭىزدىلىق ايماعى»، گرافيكالىق ورگانايزەرلەر – «دارا دياگرامما»، «قوس دياگرامما»، «وقيعا تاۋى»، «حيكايا كارتاسى»، «ستوپ كادر» ت.ب
مۇعالىمدەر پايدالاناتىن ءادىس وقۋدىڭ تيىمدىلىگىنە ەلەۋلى اسەرىن تيگىزەدى. كريتەريالدى باعالاۋ ەكىگە بولىنەدى: قالىپتاستىرۋشى جانە جيىنتىق.          

قالىپتاستىرۋشى باعالاۋ وقۋ ۇدەرىسىنىڭ اجىراماس ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى، توقسان بارىسىندا ءمۇعالىم تاراپىنان جۇيەلى وتكىزىلىپ وتىرادى. كۇندەلىكتى تاجىريبەدە ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ىلگەرلەۋىن، مەڭگەرۋ دەڭگەيىن  ولشەۋ ءۇشىن قالىپتاستىرۋشى باعالاۋدىڭ ءتۇرلى ادىستەرىن قولدانۋعا بولادى: «ەكى جۇلدىز، ءبىر ۇسىنىس»، «باعدارشام»، «ءبىر مينۋتتىق ەسسە»، ۆيكتورينالار، سۇراقتار ت،ب.  جيىنتىق باعالاۋ بەلگىلى ءبىر كەزەڭدە وقۋ باعدارلاماسى مازمۇنىن مەڭگەرۋ دەڭگەيىن انىقتاۋعا، تىركەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ ەرەكشەلىگى – ءسپيرالدى قاعيداتپەن بەرىلۋى. ءسپيرالدى قاعيدات بويىنشا قۇرىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى دجەروم برۋنەردىڭ «ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسى» اتتى ەڭبەگىن دە قاراستىرىلعان. برۋنەردىڭ جۇمىسىنا نەگىزدەلگەن ءسپيرالدى ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ ەرەكشە سيپاتتارى: وقۋشى مەكتەپتە وقىعان كەزدە تاقىرىپتى نەمەسە ءپاندى بىرنەشە رەت قايتالاپ وقيدى؛ ءاربىر قايتالاپ وقىعان سايىن ونىڭ كۇردەلىلىگى ارتا تۇسەدى؛ جاڭا ءبىلىم الدىڭعى بىلىممەن تىعىز بايلانىستى جانە بۇعان دەي ءىن الىنعان اقپارات تۇرعىسىنان قاراستىرىلادى. ءار ءپاننىڭ ءوزىنىڭ جەكە سويلەۋ ءستيلى بار، ونى ناقتى ءپاننىڭ «اكادەميالىق ءتىلى» دەپ اتاۋعا بولادى. تىلدىك ماقساتتار اكادەميالىق ءتىلدى ۇيرەنۋ ءۇشىن ماڭىزدى قۇرال بولىپ تابىلادى. وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنەن قانداي ناتيجە كۇت ىلەتىنىن ءتۇسىنۋى تىلدىك ماقساتتاردىڭ انىق قۇرىلۋىنا بايلانىستى. سونداي-اق، تىلدىك ماقساتتار مۇعالىمدەر مەن وقۋشىلاردىڭ وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرىپ، قولداۋىنا كومەكتەسەدى. ءپان مۇعالىمدەرى وقۋشىلاردىڭ ءپان مازمۇنىن مەڭگەرىپ، اكادەميالىق ءتىلدى دامىتۋىنا قولدا ۋ كورسەتەدى. وقۋشى جەتىستىگىن ناقتى باعالاۋ – ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. «ءمۇعالىم كوپ ءادىستى بىلۋگە تىرىسۋى كەرەك. ونى وزىنە سۇيەنىش، قولعابىس نارسە ەسەبىندە قولدانۋى كەرەك»،-دەپ احمەت بايتۇرسىنوۆ ايتقانداي، قازىرگى زامان تالابىنا ساي ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسى سول قوعام مۇددەسىنە ساي بولۋى كەرەك. ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى عانا جوعارى جەتىستىكتەرگە جەتەدى.

قورىتىندىلاي كەلە، جوعارىدا كەلتىرىلگەن تۇجىرىم قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا وزگەرىس قاجەت ەكەنىن انىق كورسەتەدى. تەحنولوگيا، كوممۋنيكاسيا مەن عى لىم سالالارداعى مۇنداي ەلەۋلى وزگەرىستەر الەمدىك ەكونوميكاعا ايتارلىقتاي ىقپال ەتە وتىرىپ، 21 عاسىردا تابىستى بولۋ ءۇشىن ءاربىر ازاماتقا قاجەتتى ءبىلىم مەن داعدىلاردى العا تارتادى. ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ مازمۇنى، پەداگوگيكالىق تاسىلدەر جانە باعالاۋ ءتاسىلد ەرى ءبىر ماقساتقا جۇمىلدىرىلۋى ءتيىس. بۇل جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا مەنىڭ كوكەيگە تۇيگەنىم: الدىمىزعا ءبىر ماقسات قويا وتىرىپ، سول ماقساتقا جەتۋ جولىندا شاكىرتتەردىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ارەكەتتەندىرە ءبىلۋ شەبەرلىگىنە جەتسەك، ەگەمەن ەلدىڭ ۇل -قىزدارى ءبىلىمدى دە بىلىكتى بولىپ شىقپاق. سونىڭ ارقاسىندا ءبىز باسەكەگە قابىلەتتى، ىرگەسى مىقتى ەل بولامىز. قازىرگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ماقساتى - باسەكەگە قابىلەتتى مامان دايىنداۋ. مەكتەپ – ۇيرەتەتىن ورتا، ونىڭ جۇرەگى - ءمۇعالىم. ىزدەنىمپاز ءمۇعالىمنىڭ شىعارماشىلىعىنداعى ەرەكشە تۇس - ونىڭ ساباقتى تۇرلەندىرىپ، تۇلعانىڭ جۇرەگىنە جول تابا ءبىلۋى. ۇستاز اتانا ءبىلۋ، ونى ءقادىر تۇتۋ، قاستەرلەۋ، ارىنداي تازا ۇستاۋ - ءار ءمۇعالىمنىڭ بورىشى. ول ءوز كاسىبىن، ءوز ءپانىن ، بارلىق شاكىرتىن ، مەكتەبىن شەكسىز سۇيەتىن ادام. ۇستازدىقتىڭ ۇلى جولىندا ءوزىمنىڭ بار كۇش جىگەرىمدى سالىپ، ەلىمە پايدامدى تيگىزىپ جاتسام، بۇل عالامدا ودان ارتىق باقىت جوق دەپ ويلايمىن.

قولدانىلعان ادەبيەتتەر

1. http://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/press_conferences/memleket-basshysynyn-bolashakka-bagdar-ruhani-zhangyru-atty-makalasy «رۋحاني جاڭعىرۋ» ەلباسىنىڭ حالىققا جولداۋى
2. يشانعالييەۆا ا.م. قۇزىرەتتىلىك — ءبىلىم مەن مۇمكىندىكتىڭ بىرىگۋى // شەتەل ءتىلىن وقىتۋ ادىستەمەسى. — — № 2. — 34-ب.
3. بابايەۆ س.، قازييەۆا ك. پەداگوگيكالىق يننوۆاسيالار مەن پەداگوگيكالىق وزات تەحنولوگيالار — تالاپشاڭ ءمۇعالىم ەنشىسى // باستاۋىش مەكتەپ. — 2011. — № 4. — 25-ب.
4. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ «الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ — قازاقستان دامۋىنىڭ باستى باعىتى» اتتى حالىققا جولداۋى // ەگەمەن قازاقستان.، 2012. — № 41–42 (27114). — 28 قاڭت.
5. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭى // قازاقستان ءمۇعالىمى. — 1999. — 23 شىلدە. — 2–5-ب.
6. پولات ە.س. ينتەرنەت نا ۋروكاح ينوستراننوگو يازىكا // ينوستراننىە يازىكي ۆ شكولە. — 2001. — № 3.
7. گوسۋدارستۆەننايا پروگرامما رازۆيتيا وبرازوۆانيا ۆ رەسپۋبليكە كازاحستان نا 2011-2020 گودى / www.edu.gov.kz/ru/zakonodatelstvo
8. وب وسوبەننوستياح پرەپوداۆانيا وسنوۆ ناۋك ۆ وبششەوبرازوۆاتەلنىح ورگانيزاسياح (ۆ توم چيسلە، رەاليزۋيۋششيح ينكليۋزيۆنوە وبرازوۆانيە) رەسپۋبليكي كازاحستان ۆ 2014-2015 ۋچەبنوم گودۋ. ينسترۋكتيۆنو-مەتوديچەسكوە پيسمو. – استانا: ناو يم. ي. التىنسارينا، 2014. – 181 س.
http://www.edu.gov.kz/sites/default/files/mon_rk_imp_2014-2015_gg._rus_.doc
9. پريگوجين ا.ي. نوۆوۆۆەدەنيا: ستيمۋلى ي پرەپياتستۆيا (سوسيالنىە پروبلەمى يننوۆاتيكي). – م.: پوليتيزدات، – 271 س.
10. مەدۆەديەۆ ۆ.پ. يننوۆاسيي كاك سرەدستۆو وبەسپەچەنيا كونكۋرەنتوسپوسوبنوستي ورگانيزاسيي. – م.: ماگيستر، – 159 س.
11. يسسلەدوۆاتەلسكيە ۋنيۆەرسيتەتى سشا: مەحانيزم ينتەگراسيي ناۋكي ي وبرازوۆانيا / پود رەد. پروف. ۆ.ب. سۋپيانا. – م.: ماگيستر، 2009. – 399 س.
12. كەرۆەنوۆا م.م.، ابەنوۆا ك.م. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى ءبىلىم بەرۋ تەحنولوگياقاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتiنiڭ حابارشىسى
13. مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق ءۇشىنشى (نەگىزگى) دەڭگەي. 2012ج
14. ق ر ورتا ءبىلىم مازمۇنىن جاڭارتۋ ەڭبەرىندە قازاق تىلىندە وقىتاتىن مەكتەپتەردەگى باستاۋىش سىنىپ پاندەرى بويىنشا پەداگوگيكا كادرلارىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى.2016ج
15. ن.ءا.نازاربايەۆ “الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ – قازاقستان دامۋىنىڭ باستى باعىتى” اتتى جولداۋى، 2012.
16. ق ر تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى، استانا، 2011.
17. ق ر ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى، استانا، 2010. https://alashainasy.kz/ustazdar_ustahanasy/janartyilgan-bagdarlama--blm-berudeg-jana-mazmun-103589/

ەرلان رۋسلان ۇلى بايماعامبەتوۆ مۋتالييەۆا دارەجە راشيدوۆنا

---