جاڭاشا وقىتۋ – جەتىستىك كوزى
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى،
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ اعىلشىن ءتىلى ءپان ءمۇعالىمى
سيسەنبايەۆا گۇلميرا ءابدىعاني قىزى
تاقىرىبى: جاڭاشا وقىتۋ – جەتىستىك كوزى
ءبىلىم بەرۋ - وقىتۋدىڭ تاربيە مەن دامىتۋدىڭ ۇزدىكسىز پروسەسى. بەلگىلى بالالار پسيحولوگى د. ب. ەلكونين دالەلدەگەندەي 3 - 10 جاس ارالىعىنداعى بالالار بىرىككەن مادەني – ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ورتاق ومىرمەن دامي وتىرىپ، ورتاق تاربيەلەنىپ، ورتاق وقىپ ۇيرەنىپ ءومىر ءسۇرۋى كەرەك. ياعني بۇدان شىعاتىن قورتىندى بۇل (ساباقتاستىقتىڭ) ياعني باستاۋىش ساتىدا مازالايتىن سۇراقتار پروبلەمالارى بىرەۋ عانا. ول بالانىڭ ءتىلىن وي - ءورىسىن، قيالى مەن شىعارماشىلىعىن جان - دامىتۋ بولىپ، جاڭا زامان تالابىنا ساي جاقتى دامىعان جەكە تۇلعا رەتىندە وقىتىپ تاربيەلەۋ. كورنەكتى پسيحولوگ ل. س. ۆىگوتسكييدىڭ نەگىزى بويىنشا «بالا دامۋىنىڭ ەڭ شارىقتاۋ شەگى - بۇل ءتىل مەن ويدىڭ شىعارماشىلىعى دەگەن ەكەن.
وقۋ - تاربيەسىندە مىنانداي وزەكتى ياعني (اكتۋالدى) جەرلەرىندە پروبلەمالار بار: 1) وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىنشە ويلانىپ، ارەكەت ەتۋلەرى جەتكىلىكسىز. ءبىر وقۋ مىندەتىن باسقا ءتۇرلى جولدارمەن وزگەرتىپ، شەشە ءبىلۋ قابىلەتتەرى، سونىمەن قاتار الىنعان ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قازىرگى ءومىر مەن عىلىم، تەحنيكا جاڭالىقتارىمەن بايلانىستىرىپ، سالىستىرىپ، زەرتتەپ ءوز بولجامدارىن جاساۋ قابىلەتتەرى ءالى دە تومەن دەڭگەيدە.
ال مۇنىڭ سەبەبى قايدا جاتىر جانە بۇل پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن، ءبىلىم ۇردىسىندە يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى وقىپ ۇيرەنىپ ءوز ءىس - ارەكەتىمدە ەنگىزۋ قاجەت دەپ ويلايمىن. ءبىلىم بەرۋدىڭ ءارتۇرلى نۇسقاداعى مازمۇنى، قۇرىلىمى، عىلىمعا جانە تاجىريبەگە نەگىزدەلگەن جاڭا يدەيالار، جاڭا تەحنولوگيالار بار.
سوندىقتان ءارتۇرلى وقىتۋ تەحنولوگيالارىن وقۋ مازمۇنى مەن وقۋشىلاردىڭ جاس جانە پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىنە وراي تاڭداپ، تاجىريبەدە سىناپ قاراۋدا ءمۇعالىم ءىس - ارەكەتىنىڭ ماڭىزى زور. قازىرگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى وقىتۋدىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن مەڭگەرۋ ءمۇعالىمنىڭ ينتەلەكتۋالدىق، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، رۋحاني ازاماتتىق جانە دە باسقا كوپتەگەن كەلبەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا يگى اسەرىن تيگىزەدى، ءوزىن - ءوزى دامىتىپ، وقۋ تاربيە ءۇردىسىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋىنا كومەكتەسەدى،- دەپ كورسەتەدى س. ۆ. سەليەۆكو.
بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ءارتۇرلى سيپاتتاعى جانە باعىتتاعى يننوۆاسيالار ەنگىزىلۋدە. ازدى - كوپتى مەملەكەتتىك جۇرگىزىلىپ، مازمۇنعا، ۇيىمداستىرۋعا وقىتۋ ادىستەرى مەن تەحنولوگيالارىنا جاڭالىقتار كىرۋدە. ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا ەنگەن جاڭالىقتارعا مىنا وزگەرىستەردى جاتقىزامىز:
- وقۋ تاربيە مەكەمەلەرىنىڭ جاڭاشىل باسقارىلۋى؛
- ءبىلىمنىڭ قوعامداعى ورنى جانە سول جۇيەنى قارجىلاندىرۋ دەڭگەيىن؛
- تاربيە جانە ءبىلىم جۇيەسى قۇرىلىمىن.
ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىن، ياعني وقۋ جوسپارلارىنداعى جانە باعدارلامالارداعى وزگەرىستەرىن:
- مەكتەپتىڭ ىشكى ۇيىمداستىرۋشىلىق ارەكەتتەرىن؛
- ءمۇعالىم مەن وقۋشى قارىم - قاتىناستارىنا، ۇستاز بەن شاكىرتتەر اراسىنداعى قارىم - قاتىناس؛
- وقىتۋ ادىستەمەلەرىندەگى وزگەرىسىن؛
- ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ قۇرال - جابدىقتارىنداعى جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋداعى وزگەرىستەر؛
- وقىتۋ مەكەمەلەرىنىڭ قۇرىلىسىنداعى وزگەرىستەردى جاتقىزامىز.
ءمۇعالىمنىڭ يننوۆاسيالىق ءىس - ارەكەتى – ءوز قىزمەتىنە جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ءقازىر تەحنولوگيالاردىڭ سان الۋان تۇرلەرى بار. ءبىلىم بەرۋ تەحنولوگياسى ۇسىنىلۋدا:
سونىڭ ءبىرى ءداستۇرلى پەداگوگيكالىق تەحنولوگيا.
ءداستۇرلى سىنىپ ساباقتىق تەحنولوگياسىنىڭ باسقا تەحنولوگيالاردان ايىرماشىلىقتارى بار:
- وقۋشىلاردىڭ تانىم قابىلەتتەرى جانە جاس مولشەرى شامامەن ءبىر دەڭگەيدى قۇرايدى؛
- سىنىپتاعى وقۋشىلار قۇرامىنىڭ ءار كەز تۇراقتى بولۋى؛
- سىنىپتاعى ساباق ورتاق جىلدىق جوسپارمەن وقۋ باعدارلامالارىنا، وقۋلىقتارعا نەگىزدەلگەن، قۇراستىرىلعان كەستەمەن جۇرگىزىلەدى.
وقۋشىلار مەكتەپكە جىلدىڭ ءبىر مەزگىلىندە، بەلگىلى ءبىر ساعاتتا بارادى:
- وقىتۋدىڭ نەگىزگى بىرلىگى - ساباق. ساباق ءبىر پانگە نەگىزدەلەدى؛
- ساباق بارىسىندا جوسپارلانعان تاقىرىپ كەڭىنەن تۇسىندىرىلەدى؛
- وقۋشىلار سول تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن يگەرۋ ماقساتىندا جۇمىس ىستەيدى؛
- وقىتۋدى ۇيىمداستىرۋ تەك ءمۇعالىمنىڭ باسشىلىعىمەن جۇرگىزىلەدى.
ءمۇعالىم ءوز ءپانى بويىنشا جالپى ءار وقۋشىنىڭ وقۋ ساپاسىن قورىتىندىلاپ، باعالايدى. ءداستۇرلى وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ءتيىمسىز جاقتارى: دايىن ءبىلىمدى حابارلايدى، وقۋشى ورىنداۋشى، ءمۇعالىم باسقارۋشى بولادى.
ۆ. ف. شاتالوۆتىڭ وقۋ ماتەريالدارىن تىرەك جانە سىزبا بەلگىلەرى ارقىلى تابىستى وقىتۋ.
ماتەريال ءىرى مولشەردە ەنگىزىلدى جانە بلوكتارعا بولىنگەن. وقۋ ماتەريالى تىرەك سحەما - كونسپەكتىلەر تۇرىندە بەرىلەدى. تىرەك بەلگىلەرى ارقىلى وقىتۋ تەحنولوگياسى تومەندەگىدەي ماقساتتى كوزدەيدى:
- ءبىلىم، بىلىك داعدىنى قالىپتاستىرادى؛
- بارلىق بالانى وقىتۋ؛
- وقىتۋدى جەدەلدەتۋ.
تىرەك بەلگىلەرى ارقىلى وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى:
- ۇنەمى قايتالاۋ، مىندەتتى كەزەڭدىك باقىلاۋ، جوعارى دەڭگەيدەگى قيىنشىلىق، بلوكپەن وقىتۋ، تىرەكتى قولدانۋ؛
- جەكە باعدارلى قارىم - قاتىناس، ىقپال؛
- ىزگىلەندىرۋ، ەرىكتى وقىتۋ؛
- ءار وقۋشىنىڭ جوباسىنىڭ جاريالىلىعى، تۇزەتۋگە، وسۋگە، تابىسقا جەتۋگە جاعداي جاساۋ؛
- وقىتۋ مەن تاربيەنىڭ بىرلىگى.
س. ن. لىسەنكوۆا «وزا وقىتۋ تەحنولوگياسى».
وزا وقىتۋ – بۇل قاراپايىم كادىمگى تاقىرىپتىق باعدارلاما تىزبەگىنە كومەكشى قۇرال. مۇندا جاڭا تاقىرىپ وقۋ باعدارلاماسىندا بەرىلگەن ۋاقىتىنان بۇرىن ءار ساباقتا قىسقاشا ءتۇسىندىرىلىپ وتىرادى. بۇل تولىقتىرۋ ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ جانە وقۋشىلاردى ۇنەمى جاتتىقتىرۋ ارقىلى جاڭا ماتەريالدى تەز يگەرۋگە جول اشادى.
تۇسىندىرە باسقارۋ - ءاربىر وقۋشىنى ىسكە جۇمىلدىراتىن ساباقتىڭ قوزعاۋشى كۇشى. ماسەلەن، جاقسى وقيتىن وقۋشى ءتۇسىندىرىپ تۇرادى، ال قالعاندارى وزدەرىنىڭ كۇش - جىگەرىن جۇمساپ، وعان ىلەسىپ وتىرۋعا تىرىسادى. ال ەگەر السىزدەۋ وقۋشى تۇسىندىرسە، ول دا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى، ويتكەنى ول بۇكىل سىنىپتى جەتەلەپ جولداستارىن سوڭىنان ەرتىپ وتىرۋى كەرەك. تۇسىندىرە باسقارۋ ءۇش ءتۇرلى ارەكەتتى ويلايمىن، ايتامىن، جازامىن قاتىستىرا وتىرىپ، وقۋ ەڭبەگىن ويلى ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى جانە سونىمەن بىرگە كەرى بايلانىستى قامتاماسىز ەتەدى.
ءمۇعالىمنىڭ وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دارەجەسىن قاداعالاپ، ارتتا قالۋشىلىقتى دەر كەزىندە بايقاۋىنا، ءبىلىم مەن بىلىكتى مەڭگەرۋدە ىلگەرى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
تىرەك ۇلگىلەرى، نەمەسە جاي عانا سۇيەنىشتەر دەگەنىمىز ساباقتى ءتۇسىندىرۋ ساتىندە وقۋشىلاردىڭ كوز الدىندا تۋىنداپ، كەستەلەر، كارتوچكالار، اشەكەيلىك پولوتنو، سىزبالار، سۋرەت تۇرىندە كورىنەتىن تۇجىرىمدار. ۇلگىلەرمەن جۇمىس ىستەۋدەگى ماڭىزدى شارت – ساباقتا ءىلىنىپ تۇرماي، ۇنەمى ءىس - ارەكەتكە قوسىلۋى ءتيىس. سوندا عانا ولار ءمۇعالىمنىڭ جاقسى وقىتۋىنا، وقۋشىلاردىڭ وڭاي وقۋىنا كومەكتەسەدى.
ن. پ. گۋزيك «سىنىپ ىشىلىك دەڭگەيلىك سارالاۋ»
بۇل تەحنولوگيانى اۆتور «دەڭگەيگە قاراپ سىنىپىشىلىك سارالاپ وقىتۋ» جانە دامىتۋشى ساباقتار سيكلى بار «قيىستىرىلعان وقىتۋ جۇيەسى» - دەپ اتاعان.
ءاربىر تاقىرىپ بويىنشا وتكىزىلەتىن ساباقتار بەس تيپتەن قۇرالادى:
- تاقىرىپتى جالپى تالداۋ ساباقتارى (دارىستەر)؛
- قيىستىرىلعان سەمينار ساباقتار (وقۋشىلاردىڭ وقۋ ۇردىسىندە وقۋ ماتەريالدارىن تەرەڭدەي تالداۋى)؛
- قورىتىندىلاۋ جانە ءبىلىمدى جۇيەلەۋ ساباقتارى (تاقىرىپتىق سىنىقتار)؛
- ماتەريالدى ءپانارالىق قورىتىندىلاۋ ساباقتارى؛
- تاقىرىپتى تاپسىرمالاردى قورعاۋ ساباقتارى، پراكتيكۋم ساباقتار.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى،
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ اعىلشىن ءتىلى ءپان ءمۇعالىمى
سيسەنبايەۆا گۇلميرا ءابدىعاني قىزى
تاقىرىبى: جاڭاشا وقىتۋ – جەتىستىك كوزى
ءبىلىم بەرۋ - وقىتۋدىڭ تاربيە مەن دامىتۋدىڭ ۇزدىكسىز پروسەسى. بەلگىلى بالالار پسيحولوگى د. ب. ەلكونين دالەلدەگەندەي 3 - 10 جاس ارالىعىنداعى بالالار بىرىككەن مادەني – ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ورتاق ومىرمەن دامي وتىرىپ، ورتاق تاربيەلەنىپ، ورتاق وقىپ ۇيرەنىپ ءومىر ءسۇرۋى كەرەك. ياعني بۇدان شىعاتىن قورتىندى بۇل (ساباقتاستىقتىڭ) ياعني باستاۋىش ساتىدا مازالايتىن سۇراقتار پروبلەمالارى بىرەۋ عانا. ول بالانىڭ ءتىلىن وي - ءورىسىن، قيالى مەن شىعارماشىلىعىن جان - دامىتۋ بولىپ، جاڭا زامان تالابىنا ساي جاقتى دامىعان جەكە تۇلعا رەتىندە وقىتىپ تاربيەلەۋ. كورنەكتى پسيحولوگ ل. س. ۆىگوتسكييدىڭ نەگىزى بويىنشا «بالا دامۋىنىڭ ەڭ شارىقتاۋ شەگى - بۇل ءتىل مەن ويدىڭ شىعارماشىلىعى دەگەن ەكەن.
وقۋ - تاربيەسىندە مىنانداي وزەكتى ياعني (اكتۋالدى) جەرلەرىندە پروبلەمالار بار: 1) وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىنشە ويلانىپ، ارەكەت ەتۋلەرى جەتكىلىكسىز. ءبىر وقۋ مىندەتىن باسقا ءتۇرلى جولدارمەن وزگەرتىپ، شەشە ءبىلۋ قابىلەتتەرى، سونىمەن قاتار الىنعان ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قازىرگى ءومىر مەن عىلىم، تەحنيكا جاڭالىقتارىمەن بايلانىستىرىپ، سالىستىرىپ، زەرتتەپ ءوز بولجامدارىن جاساۋ قابىلەتتەرى ءالى دە تومەن دەڭگەيدە.
ال مۇنىڭ سەبەبى قايدا جاتىر جانە بۇل پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن، ءبىلىم ۇردىسىندە يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى وقىپ ۇيرەنىپ ءوز ءىس - ارەكەتىمدە ەنگىزۋ قاجەت دەپ ويلايمىن. ءبىلىم بەرۋدىڭ ءارتۇرلى نۇسقاداعى مازمۇنى، قۇرىلىمى، عىلىمعا جانە تاجىريبەگە نەگىزدەلگەن جاڭا يدەيالار، جاڭا تەحنولوگيالار بار.
سوندىقتان ءارتۇرلى وقىتۋ تەحنولوگيالارىن وقۋ مازمۇنى مەن وقۋشىلاردىڭ جاس جانە پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەرىنە وراي تاڭداپ، تاجىريبەدە سىناپ قاراۋدا ءمۇعالىم ءىس - ارەكەتىنىڭ ماڭىزى زور. قازىرگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى وقىتۋدىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن مەڭگەرۋ ءمۇعالىمنىڭ ينتەلەكتۋالدىق، كاسىپتىك، ادامگەرشىلىك، رۋحاني ازاماتتىق جانە دە باسقا كوپتەگەن كەلبەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا يگى اسەرىن تيگىزەدى، ءوزىن - ءوزى دامىتىپ، وقۋ تاربيە ءۇردىسىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋىنا كومەكتەسەدى،- دەپ كورسەتەدى س. ۆ. سەليەۆكو.
بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ءارتۇرلى سيپاتتاعى جانە باعىتتاعى يننوۆاسيالار ەنگىزىلۋدە. ازدى - كوپتى مەملەكەتتىك جۇرگىزىلىپ، مازمۇنعا، ۇيىمداستىرۋعا وقىتۋ ادىستەرى مەن تەحنولوگيالارىنا جاڭالىقتار كىرۋدە. ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا ەنگەن جاڭالىقتارعا مىنا وزگەرىستەردى جاتقىزامىز:
- وقۋ تاربيە مەكەمەلەرىنىڭ جاڭاشىل باسقارىلۋى؛
- ءبىلىمنىڭ قوعامداعى ورنى جانە سول جۇيەنى قارجىلاندىرۋ دەڭگەيىن؛
- تاربيە جانە ءبىلىم جۇيەسى قۇرىلىمىن.
ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىن، ياعني وقۋ جوسپارلارىنداعى جانە باعدارلامالارداعى وزگەرىستەرىن:
- مەكتەپتىڭ ىشكى ۇيىمداستىرۋشىلىق ارەكەتتەرىن؛
- ءمۇعالىم مەن وقۋشى قارىم - قاتىناستارىنا، ۇستاز بەن شاكىرتتەر اراسىنداعى قارىم - قاتىناس؛
- وقىتۋ ادىستەمەلەرىندەگى وزگەرىسىن؛
- ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ قۇرال - جابدىقتارىنداعى جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋداعى وزگەرىستەر؛
- وقىتۋ مەكەمەلەرىنىڭ قۇرىلىسىنداعى وزگەرىستەردى جاتقىزامىز.
ءمۇعالىمنىڭ يننوۆاسيالىق ءىس - ارەكەتى – ءوز قىزمەتىنە جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ءقازىر تەحنولوگيالاردىڭ سان الۋان تۇرلەرى بار. ءبىلىم بەرۋ تەحنولوگياسى ۇسىنىلۋدا:
سونىڭ ءبىرى ءداستۇرلى پەداگوگيكالىق تەحنولوگيا.
ءداستۇرلى سىنىپ ساباقتىق تەحنولوگياسىنىڭ باسقا تەحنولوگيالاردان ايىرماشىلىقتارى بار:
- وقۋشىلاردىڭ تانىم قابىلەتتەرى جانە جاس مولشەرى شامامەن ءبىر دەڭگەيدى قۇرايدى؛
- سىنىپتاعى وقۋشىلار قۇرامىنىڭ ءار كەز تۇراقتى بولۋى؛
- سىنىپتاعى ساباق ورتاق جىلدىق جوسپارمەن وقۋ باعدارلامالارىنا، وقۋلىقتارعا نەگىزدەلگەن، قۇراستىرىلعان كەستەمەن جۇرگىزىلەدى.
وقۋشىلار مەكتەپكە جىلدىڭ ءبىر مەزگىلىندە، بەلگىلى ءبىر ساعاتتا بارادى:
- وقىتۋدىڭ نەگىزگى بىرلىگى - ساباق. ساباق ءبىر پانگە نەگىزدەلەدى؛
- ساباق بارىسىندا جوسپارلانعان تاقىرىپ كەڭىنەن تۇسىندىرىلەدى؛
- وقۋشىلار سول تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن يگەرۋ ماقساتىندا جۇمىس ىستەيدى؛
- وقىتۋدى ۇيىمداستىرۋ تەك ءمۇعالىمنىڭ باسشىلىعىمەن جۇرگىزىلەدى.
ءمۇعالىم ءوز ءپانى بويىنشا جالپى ءار وقۋشىنىڭ وقۋ ساپاسىن قورىتىندىلاپ، باعالايدى. ءداستۇرلى وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ءتيىمسىز جاقتارى: دايىن ءبىلىمدى حابارلايدى، وقۋشى ورىنداۋشى، ءمۇعالىم باسقارۋشى بولادى.
ۆ. ف. شاتالوۆتىڭ وقۋ ماتەريالدارىن تىرەك جانە سىزبا بەلگىلەرى ارقىلى تابىستى وقىتۋ.
ماتەريال ءىرى مولشەردە ەنگىزىلدى جانە بلوكتارعا بولىنگەن. وقۋ ماتەريالى تىرەك سحەما - كونسپەكتىلەر تۇرىندە بەرىلەدى. تىرەك بەلگىلەرى ارقىلى وقىتۋ تەحنولوگياسى تومەندەگىدەي ماقساتتى كوزدەيدى:
- ءبىلىم، بىلىك داعدىنى قالىپتاستىرادى؛
- بارلىق بالانى وقىتۋ؛
- وقىتۋدى جەدەلدەتۋ.
تىرەك بەلگىلەرى ارقىلى وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى:
- ۇنەمى قايتالاۋ، مىندەتتى كەزەڭدىك باقىلاۋ، جوعارى دەڭگەيدەگى قيىنشىلىق، بلوكپەن وقىتۋ، تىرەكتى قولدانۋ؛
- جەكە باعدارلى قارىم - قاتىناس، ىقپال؛
- ىزگىلەندىرۋ، ەرىكتى وقىتۋ؛
- ءار وقۋشىنىڭ جوباسىنىڭ جاريالىلىعى، تۇزەتۋگە، وسۋگە، تابىسقا جەتۋگە جاعداي جاساۋ؛
- وقىتۋ مەن تاربيەنىڭ بىرلىگى.
س. ن. لىسەنكوۆا «وزا وقىتۋ تەحنولوگياسى».
وزا وقىتۋ – بۇل قاراپايىم كادىمگى تاقىرىپتىق باعدارلاما تىزبەگىنە كومەكشى قۇرال. مۇندا جاڭا تاقىرىپ وقۋ باعدارلاماسىندا بەرىلگەن ۋاقىتىنان بۇرىن ءار ساباقتا قىسقاشا ءتۇسىندىرىلىپ وتىرادى. بۇل تولىقتىرۋ ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ جانە وقۋشىلاردى ۇنەمى جاتتىقتىرۋ ارقىلى جاڭا ماتەريالدى تەز يگەرۋگە جول اشادى.
تۇسىندىرە باسقارۋ - ءاربىر وقۋشىنى ىسكە جۇمىلدىراتىن ساباقتىڭ قوزعاۋشى كۇشى. ماسەلەن، جاقسى وقيتىن وقۋشى ءتۇسىندىرىپ تۇرادى، ال قالعاندارى وزدەرىنىڭ كۇش - جىگەرىن جۇمساپ، وعان ىلەسىپ وتىرۋعا تىرىسادى. ال ەگەر السىزدەۋ وقۋشى تۇسىندىرسە، ول دا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى، ويتكەنى ول بۇكىل سىنىپتى جەتەلەپ جولداستارىن سوڭىنان ەرتىپ وتىرۋى كەرەك. تۇسىندىرە باسقارۋ ءۇش ءتۇرلى ارەكەتتى ويلايمىن، ايتامىن، جازامىن قاتىستىرا وتىرىپ، وقۋ ەڭبەگىن ويلى ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى جانە سونىمەن بىرگە كەرى بايلانىستى قامتاماسىز ەتەدى.
ءمۇعالىمنىڭ وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دارەجەسىن قاداعالاپ، ارتتا قالۋشىلىقتى دەر كەزىندە بايقاۋىنا، ءبىلىم مەن بىلىكتى مەڭگەرۋدە ىلگەرى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
تىرەك ۇلگىلەرى، نەمەسە جاي عانا سۇيەنىشتەر دەگەنىمىز ساباقتى ءتۇسىندىرۋ ساتىندە وقۋشىلاردىڭ كوز الدىندا تۋىنداپ، كەستەلەر، كارتوچكالار، اشەكەيلىك پولوتنو، سىزبالار، سۋرەت تۇرىندە كورىنەتىن تۇجىرىمدار. ۇلگىلەرمەن جۇمىس ىستەۋدەگى ماڭىزدى شارت – ساباقتا ءىلىنىپ تۇرماي، ۇنەمى ءىس - ارەكەتكە قوسىلۋى ءتيىس. سوندا عانا ولار ءمۇعالىمنىڭ جاقسى وقىتۋىنا، وقۋشىلاردىڭ وڭاي وقۋىنا كومەكتەسەدى.
ن. پ. گۋزيك «سىنىپ ىشىلىك دەڭگەيلىك سارالاۋ»
بۇل تەحنولوگيانى اۆتور «دەڭگەيگە قاراپ سىنىپىشىلىك سارالاپ وقىتۋ» جانە دامىتۋشى ساباقتار سيكلى بار «قيىستىرىلعان وقىتۋ جۇيەسى» - دەپ اتاعان.
ءاربىر تاقىرىپ بويىنشا وتكىزىلەتىن ساباقتار بەس تيپتەن قۇرالادى:
- تاقىرىپتى جالپى تالداۋ ساباقتارى (دارىستەر)؛
- قيىستىرىلعان سەمينار ساباقتار (وقۋشىلاردىڭ وقۋ ۇردىسىندە وقۋ ماتەريالدارىن تەرەڭدەي تالداۋى)؛
- قورىتىندىلاۋ جانە ءبىلىمدى جۇيەلەۋ ساباقتارى (تاقىرىپتىق سىنىقتار)؛
- ماتەريالدى ءپانارالىق قورىتىندىلاۋ ساباقتارى؛
- تاقىرىپتى تاپسىرمالاردى قورعاۋ ساباقتارى، پراكتيكۋم ساباقتار.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
