«جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگى. جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگىنە نە قاجەت؟»
تاقىرىپ: «جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگى. جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگىنە نە قاجەت؟»
ماقساتى:
1.وقۋشىلاردى جانۋارلاردىڭ توپتارىمەن تانىستىرۋ، ولار جايلى قىسقاشا ماعلۇمات بەرۋ، ولاردىڭ تىرشىلىك ەتۋىنە قاجەتتى جاعدايلاردى ءبىلۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ تانىمىن كەڭەيتۋ، ماتەريالدى تەز قابىلداۋىنا جول اشۋ، ءوز پىكىرىن ايتۋعا توسەلدىرۋ؛
3.قورشاعان ورتانى، جانۋارلاردى قورعاۋعا، ايالاۋعا تاربيەلەۋ. سوزدىك قورلارىن بايىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ فورماسى: جاپپاي، توپپەن، جۇپپەن، جەكە
ءادىس-امالدار: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق-جاۋاپ، ىزدەندىرۋ، جۇيەلەۋ.
كورنەكىلىك: «جانۋارلار تىرشىلىگى. جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگىنە نە قاجەت؟» سلايد
ءى. موتيۆاسيالىق كەزەڭ
1. سۇراق-جاۋاپ
─ وسىمدىكتىڭ ءتىرى ورگانيزم ەكەنىن دالەلدە.
─ وسىمدىكتىڭ مۇشەلەرى جانە ونىڭ قىزمەتى جايىندا ايت.
─ كۇزدە جاپىراق نەگە سارعايادى؟
─ شىرىندى جانە قۇرعاق جەمىستەرگە مىسال كەلتىر.
─ وسىمدىككە نە كەرەك؟
─ وسىمدىكتەردىڭ كوبەيۋ تۇرلەرى قانداي؟ (تۇقىم، تۇينەك، پيازشىق)
2.جۇمباقتار شەشۋ
1)مۇحيتتاعى الىپ،
فونتاندا بالىق. (كيت)
2)ءوزىنىڭ ءۇيى – قاقپانى،
شىبىنداردى اڭدىپ جاتقانى. (ورمەكشى)
3)ءۇستى-باسى جولاق،
قۇيرىعى شولاق. (زەبرا)
4)ورماندا جوعارى
جەرلەرگە قونادى.
تۇمسىعىن بالعا ەتىپ
اعاشتى سوعادى. (توقىلداق)
ءىى. وپەراسيالىق كەزەڭ
1.سلايد شوۋ «جانۋارلار تىرشىلىگى. جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگىنە نە قاجەت؟»
1.1.جانۋارلاردىڭ توپتارى:
• سۇتقورەكتىلەر
• قۇستار
• جورعالاۋشىلار
• قوسمەكەندىلەر
• بالىقتار
• بۋناقدەنەلىلەر
1.2. جانۋارلار تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار:
• اۋا
• قورەك
• جىلۋ
• جارىق
• سۋ
1.3. سۇتقورەكتىلەر (1 سۇتقورەكتىنىڭ سۋرەتىن سالۋ)
• سۇتقورەكتىلەر ─ جانۋارلاردىڭ ازداعان توبى.ولار قۇرلىقتا دا، سۋدا دا ءومىر سۇرە بەرەدى. ولاردىڭ ميى باسقا جانۋارلارمەن سالىستىرعاندا ۇلكەن بولادى. قۇرلىق پەن تەڭىزدىڭ ەڭ ۇلكەن سۇتقورەكتىلەرى ─ كيت پەن ءپىل.
چەمپيون سۇتقورەكتىلەر
رەكورد
يەگەرى
• ەڭ ءىرى كەمىرگىش • سۋ شوشقاسى
• ەڭ ءىرى ايۋ • پوليار ايۋى (500كگ)
• ەڭ ۇيقىشىل سۇتقورەكتى • ۇيقىشىل تىشقان
• اعاشتا تىرشىلىك ەتەتىن ەڭ اۋىر سۇتقورەكتى
• • ورانگۋتانگ (90 كگ-عا دەيىن)
1.4. قۇستار(1 قۇستىڭ سۋرەتىن سالۋ)
• قۇستار ─ ومىرتقالى جانۋارلار.ولاردىڭ قاۋىرسىندارى جىلۋدى ساقتاۋعا جانە ۇشۋعا كومەكتەسەدى.ولار ارتقى ەكى اياقتارىمەن جۇرەدى، ال الدىڭعى اياق-قولدارى قاناتقا اينالعان. قۇستاردىڭ بارلىعى جۇمىرتقا سالادى.
ۇزاق ءومىر سۇرەتىن قۇستار:
سىبىرلىك اق تىرنا، كاكادۋ جانە قاز رەكورد جاساپ، 80 جىل ءومىر سۇرگەن
• قۇس جۇمىرتقالارى
• تۇيەقۇس ەڭ ۇلكەن جۇمىرتقا سالادى.ونىڭ جۇمىرتقاسىنىڭ ۇزىندىعى – 20 سم، ودان 24 وملەت دايىنداۋعا بولادى.
• ەڭ كىشكەنتاي جۇمىرتقا كوليبري سالادى. ونىڭ ۇزىندىعى 1 سم.
• قۇستىڭ ميى ما، الدە اقىلى ما؟
• قارعالار مەن كوگەرشىندەر قاراپايىم سانداردى قوسا الادى.
• توتىقۇستار جانە قارالا تورعايلار ادامنىڭ ءسوزىن ۇقساتا الادى، ال كەيبىر توتىقۇستار زاتتاردى اتاپ، ساناي الادى.
1.5. باۋىرمەن جورعالاۋشىلار مەن قوسمەكەندىلەر (1 باۋىرمەن جورعالاۋشى مەن قوسمەكەندىنىڭ سۋرەتىن سالۋ)
• كوپتەگەن قوسمەكەندىلەر ─ سۋ جانۋارلارى بولىپ تابىلادى.
• ال جورعالاۋشىلاردى قۇرعاق شولەيتتەردەن دە، باتپاقتى جەرلەردەن دە ورمانداردا دا تابۋعا بولادى.
عاجايىپ فاكتىلەر
• ءىرى قولتىراۋىننىڭ سالماعى 450 كگ تارتادى جانە 100 جاستان استام ءومىر سۇرەدى.
• ەڭ ۇزىن باۋىرمەن جورعالاۋشىلار ─ جىلاندار.1912 جىلى تابىلعان ءولى پيتونى ولشەگەندە 10 ءم-دى قۇراعان.
• ەڭ اۋىر جىلان ─ اناكوندا، سالماعى 200 كگ.
1.6. بالىقتار (1 بالىقتىڭ سۋرەتىن سالۋ)
بالىقتار ─ سۋداعى تىرشىلىككە بەيىمدەلگەن جانۋارلار. ولاردىڭ 22000-نان استام ءتۇرى بار دەپ ەسەپتەلەدى.
• ەڭ ۇلكەن بالىق ─ كيت اكۋلاسى. ول 18 مەترگە جەتەدى.الايدا سالماعى 15 تونناعا دەيىن جەتەتىن كيت اكۋلاسى تەك ۇساق ورگانيزمدەرمەن عانا قورەكتەنەدى.
1.7.بۋناقدەنەلىلەر (1 بۋناقدەنەلىنىڭ سۋرەتىن سالۋ)
بۋناقدەنەلىلەر كەز كەلگەن جەردە ءومىر سۇرەدى جانە قورەك تالعامايدى.ولاردىڭ باسىندا كوزدەرى، اۋزى، ەكى مۇرتشاسى ورنالاسادى. بۋناقدەنەلىلەردىڭ كوبىسىنىڭ قاناتتارى بار.
بۋناقدەنەلىلەر تۋرالى سيفرلار
قوڭىزدار 400000
كوبەلەكتەر 165000
قۇمىرسقالار 140000
شىبىندار 120000
2.سەرگىتۋ ءساتى
3.ءماتىندى وقۋ (تىزبەكتەي)
4.تاپسىرما
تومەندەگى جانۋارلاردىڭ قايسىسى ازىقتىڭ قاي تۇرىمەن قورەكتەنەدى؟
1.ءتيىن ا.اعاش، بۇتا جاپىراقتارى
2.قانقىز ءا.بيداي، جۇگەرى داندەرى
3.قۇر ب.وسىمدىك بىتەسى
4.جۇلدىزقۇرت ۆ.قاراعايدىڭ، شىرشانىڭ ءبۇرى
5.يت گ.قاراعاي مەن شىرشانىڭ قىلقان جاپىراعى
6.تاۋىق د.ەت
4.قىزىل كىتاپ تۋرالى قىسقاشا تۇسىنىك بەرۋ جانە وندا كەزدەسەتىن كەيبىر جانۋارلاردى كورسەتۋ
ءىىى.رەفلەكسيا
─ ساباقتان وزىڭە قانداي قۇندى ماتەريال الدىڭ؟
─ نە تۇسىنبەدىڭ؟
─ نە بىلگىڭ كەلەدى؟
IV. باعالاۋ
V. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ
1.ءماتىندى وقۋ، مازمۇنى
2.جانۋارلار جايىندا جۇمباقتار ىزدەستىرىپ، كىتاپشا جاساۋ.
ماقساتى:
1.وقۋشىلاردى جانۋارلاردىڭ توپتارىمەن تانىستىرۋ، ولار جايلى قىسقاشا ماعلۇمات بەرۋ، ولاردىڭ تىرشىلىك ەتۋىنە قاجەتتى جاعدايلاردى ءبىلۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ تانىمىن كەڭەيتۋ، ماتەريالدى تەز قابىلداۋىنا جول اشۋ، ءوز پىكىرىن ايتۋعا توسەلدىرۋ؛
3.قورشاعان ورتانى، جانۋارلاردى قورعاۋعا، ايالاۋعا تاربيەلەۋ. سوزدىك قورلارىن بايىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ فورماسى: جاپپاي، توپپەن، جۇپپەن، جەكە
ءادىس-امالدار: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق-جاۋاپ، ىزدەندىرۋ، جۇيەلەۋ.
كورنەكىلىك: «جانۋارلار تىرشىلىگى. جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگىنە نە قاجەت؟» سلايد
ءى. موتيۆاسيالىق كەزەڭ
1. سۇراق-جاۋاپ
─ وسىمدىكتىڭ ءتىرى ورگانيزم ەكەنىن دالەلدە.
─ وسىمدىكتىڭ مۇشەلەرى جانە ونىڭ قىزمەتى جايىندا ايت.
─ كۇزدە جاپىراق نەگە سارعايادى؟
─ شىرىندى جانە قۇرعاق جەمىستەرگە مىسال كەلتىر.
─ وسىمدىككە نە كەرەك؟
─ وسىمدىكتەردىڭ كوبەيۋ تۇرلەرى قانداي؟ (تۇقىم، تۇينەك، پيازشىق)
2.جۇمباقتار شەشۋ
1)مۇحيتتاعى الىپ،
فونتاندا بالىق. (كيت)
2)ءوزىنىڭ ءۇيى – قاقپانى،
شىبىنداردى اڭدىپ جاتقانى. (ورمەكشى)
3)ءۇستى-باسى جولاق،
قۇيرىعى شولاق. (زەبرا)
4)ورماندا جوعارى
جەرلەرگە قونادى.
تۇمسىعىن بالعا ەتىپ
اعاشتى سوعادى. (توقىلداق)
ءىى. وپەراسيالىق كەزەڭ
1.سلايد شوۋ «جانۋارلار تىرشىلىگى. جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگىنە نە قاجەت؟»
1.1.جانۋارلاردىڭ توپتارى:
• سۇتقورەكتىلەر
• قۇستار
• جورعالاۋشىلار
• قوسمەكەندىلەر
• بالىقتار
• بۋناقدەنەلىلەر
1.2. جانۋارلار تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار:
• اۋا
• قورەك
• جىلۋ
• جارىق
• سۋ
1.3. سۇتقورەكتىلەر (1 سۇتقورەكتىنىڭ سۋرەتىن سالۋ)
• سۇتقورەكتىلەر ─ جانۋارلاردىڭ ازداعان توبى.ولار قۇرلىقتا دا، سۋدا دا ءومىر سۇرە بەرەدى. ولاردىڭ ميى باسقا جانۋارلارمەن سالىستىرعاندا ۇلكەن بولادى. قۇرلىق پەن تەڭىزدىڭ ەڭ ۇلكەن سۇتقورەكتىلەرى ─ كيت پەن ءپىل.
چەمپيون سۇتقورەكتىلەر
رەكورد
يەگەرى
• ەڭ ءىرى كەمىرگىش • سۋ شوشقاسى
• ەڭ ءىرى ايۋ • پوليار ايۋى (500كگ)
• ەڭ ۇيقىشىل سۇتقورەكتى • ۇيقىشىل تىشقان
• اعاشتا تىرشىلىك ەتەتىن ەڭ اۋىر سۇتقورەكتى
• • ورانگۋتانگ (90 كگ-عا دەيىن)
1.4. قۇستار(1 قۇستىڭ سۋرەتىن سالۋ)
• قۇستار ─ ومىرتقالى جانۋارلار.ولاردىڭ قاۋىرسىندارى جىلۋدى ساقتاۋعا جانە ۇشۋعا كومەكتەسەدى.ولار ارتقى ەكى اياقتارىمەن جۇرەدى، ال الدىڭعى اياق-قولدارى قاناتقا اينالعان. قۇستاردىڭ بارلىعى جۇمىرتقا سالادى.
ۇزاق ءومىر سۇرەتىن قۇستار:
سىبىرلىك اق تىرنا، كاكادۋ جانە قاز رەكورد جاساپ، 80 جىل ءومىر سۇرگەن
• قۇس جۇمىرتقالارى
• تۇيەقۇس ەڭ ۇلكەن جۇمىرتقا سالادى.ونىڭ جۇمىرتقاسىنىڭ ۇزىندىعى – 20 سم، ودان 24 وملەت دايىنداۋعا بولادى.
• ەڭ كىشكەنتاي جۇمىرتقا كوليبري سالادى. ونىڭ ۇزىندىعى 1 سم.
• قۇستىڭ ميى ما، الدە اقىلى ما؟
• قارعالار مەن كوگەرشىندەر قاراپايىم سانداردى قوسا الادى.
• توتىقۇستار جانە قارالا تورعايلار ادامنىڭ ءسوزىن ۇقساتا الادى، ال كەيبىر توتىقۇستار زاتتاردى اتاپ، ساناي الادى.
1.5. باۋىرمەن جورعالاۋشىلار مەن قوسمەكەندىلەر (1 باۋىرمەن جورعالاۋشى مەن قوسمەكەندىنىڭ سۋرەتىن سالۋ)
• كوپتەگەن قوسمەكەندىلەر ─ سۋ جانۋارلارى بولىپ تابىلادى.
• ال جورعالاۋشىلاردى قۇرعاق شولەيتتەردەن دە، باتپاقتى جەرلەردەن دە ورمانداردا دا تابۋعا بولادى.
عاجايىپ فاكتىلەر
• ءىرى قولتىراۋىننىڭ سالماعى 450 كگ تارتادى جانە 100 جاستان استام ءومىر سۇرەدى.
• ەڭ ۇزىن باۋىرمەن جورعالاۋشىلار ─ جىلاندار.1912 جىلى تابىلعان ءولى پيتونى ولشەگەندە 10 ءم-دى قۇراعان.
• ەڭ اۋىر جىلان ─ اناكوندا، سالماعى 200 كگ.
1.6. بالىقتار (1 بالىقتىڭ سۋرەتىن سالۋ)
بالىقتار ─ سۋداعى تىرشىلىككە بەيىمدەلگەن جانۋارلار. ولاردىڭ 22000-نان استام ءتۇرى بار دەپ ەسەپتەلەدى.
• ەڭ ۇلكەن بالىق ─ كيت اكۋلاسى. ول 18 مەترگە جەتەدى.الايدا سالماعى 15 تونناعا دەيىن جەتەتىن كيت اكۋلاسى تەك ۇساق ورگانيزمدەرمەن عانا قورەكتەنەدى.
1.7.بۋناقدەنەلىلەر (1 بۋناقدەنەلىنىڭ سۋرەتىن سالۋ)
بۋناقدەنەلىلەر كەز كەلگەن جەردە ءومىر سۇرەدى جانە قورەك تالعامايدى.ولاردىڭ باسىندا كوزدەرى، اۋزى، ەكى مۇرتشاسى ورنالاسادى. بۋناقدەنەلىلەردىڭ كوبىسىنىڭ قاناتتارى بار.
بۋناقدەنەلىلەر تۋرالى سيفرلار
قوڭىزدار 400000
كوبەلەكتەر 165000
قۇمىرسقالار 140000
شىبىندار 120000
2.سەرگىتۋ ءساتى
3.ءماتىندى وقۋ (تىزبەكتەي)
4.تاپسىرما
تومەندەگى جانۋارلاردىڭ قايسىسى ازىقتىڭ قاي تۇرىمەن قورەكتەنەدى؟
1.ءتيىن ا.اعاش، بۇتا جاپىراقتارى
2.قانقىز ءا.بيداي، جۇگەرى داندەرى
3.قۇر ب.وسىمدىك بىتەسى
4.جۇلدىزقۇرت ۆ.قاراعايدىڭ، شىرشانىڭ ءبۇرى
5.يت گ.قاراعاي مەن شىرشانىڭ قىلقان جاپىراعى
6.تاۋىق د.ەت
4.قىزىل كىتاپ تۋرالى قىسقاشا تۇسىنىك بەرۋ جانە وندا كەزدەسەتىن كەيبىر جانۋارلاردى كورسەتۋ
ءىىى.رەفلەكسيا
─ ساباقتان وزىڭە قانداي قۇندى ماتەريال الدىڭ؟
─ نە تۇسىنبەدىڭ؟
─ نە بىلگىڭ كەلەدى؟
IV. باعالاۋ
V. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ
1.ءماتىندى وقۋ، مازمۇنى
2.جانۋارلار جايىندا جۇمباقتار ىزدەستىرىپ، كىتاپشا جاساۋ.
You Might Also Like
