جاپىراق
ماڭعىستاۋ وبلىسى، بەينەۋ اۋدانى
بەينەۋ گيمنازياسىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ورازالى اقمارال
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاپىراق
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. جاپىراقتىڭ وسىمدىك تىرشىلىگىندەگى ماڭىزى تۋرالى، ونىڭ اتقاراتىن قىزمەتى تۋرالى كەڭىرەك تۇسىنىك بەرۋ، جالپى وسىمدىكتىڭ ادام ومىرىندەگى پايداسى تۋرالى اڭگىمەلەۋ
2. دۇنيەتانىمىن، ءوي-ورىسىن كەڭەيتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
3. قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ۇيرەتۋ ارقىلى ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى: ساۋالدارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى تاقىرىپتى زەرتتەۋگە، تالداۋعا ماشىقتاندىرۋ، ءوز كوزقاراسىن، پىكىرىن بىلدىرۋگە بەيىمدەۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى مەن قۇرال-جابدىقتارى: وقۋلىق، ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس، زەرتتەۋ ساباعى
ساباقتىڭ ادىس-تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ، مانەرلەپ وقۋ، شىعارماشىلىق جۇمىستار
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى، قازاق ءتىلى، ماتەماتيكا، بەينەلەۋ
ساباقتىڭ بارىسى: 1.ۇيىمداستىرۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق
شىرىلدادى قوڭىراۋ
ءبىز ساباقتى باستايمىز.
پارتامىزعا وتىرىپ،
ءوزارا كوز تاستايمىز.
جاڭا ءبىلىم الۋعا
العا قادام جاسايمىز.
- العا قادام جاساۋ ءۇشىن ءبىز وتكەن تاپسىرمانى ەسكە تۇسىرەيىك.
2.ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ 2-3 وقۋشىدان سۇراۋ
ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ ويىن «قاي گۇلدى ۇناتاسىڭ؟»
- وسىمدىكتىڭ تىرشىلىگى ءۇشىن قانداي جاعدايلار قاجەت؟
- ساباق وسىمدىككە نە ءۇشىن قاجەت؟
- قانداي جەمىستىڭ ساباعى جۇمساق، يىلگىش بولىپ كەلەدى؟
4. جاڭا ساباق
- بالالار، بىزدەر بۇگىن الماتى قالاسىنداعى س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اگروشارۋاشىلىق ينستيتۋتىن بىتىرگەلى وتىرمىز. ياعني، بىزدەر بولاشاق «جاس عالىم» اتانعالى وتىرمىز. ءبىراق جاس عالىم اتانۋىمىز ءۇشىن الدىمىزداعى سىناقتاردان سۇرىنبەي ءوتۋىمىز قاجەت. بىزگە زەرتتەۋگە بەرىلگەن تاپسىرمانىڭ تاقىرىبىن ءبىلۋىمىز ءۇشىن تاقتاداعى بەرىلگەن جۇمباقتى شەشىپ كورەيىك.
جۇمباق تال باسىندا ءتىزىلىپ، ىزىنەن ونىڭ ءۇزىلىپ،
ون جاپىراق تۇر ەدى. ءتۇستى تاعى ەكەۋى.
جەل سوقتى دا ءۇزىلىپ، تۇر ءالى دە ءىلىنىپ،
ۇشىپ كەتتى بىرەۋى. جاپىراقتىڭ نەشەۋى؟ ( 7 جاپىراق)
-ەندى شىققان7 سانىن 1-گە دەيىن كەرى سانايمىز 7، 6، 5، 4، 3، 2، 1
سانداردىڭ ارتىندا جاسىرىنعان جاپىراقتىڭ سۋرەتى شىعادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاپىراق
ساباقتىڭ ماقساتى ايتىلادى: جاپىراقتىڭ وسىمدىك تىرشىلىگىندەگى ماڭىزى تۋرالى، ونىڭ اتقاراتىن قىزمەتى تۋرالى كەڭىرەك تۇسىنىك بەرۋ، جالپى وسىمدىكتىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.
ءماتىن بويىنشا تۇسىنىك بەرۋ، ماعىناسىن اشۋ.
جاپىراق – وسىمدىكتىڭ ماڭىزدى مۇشەسى. جاپىراققا سۋ، ەرىگەن تۇزدار ساباق ارقىلى تامىردان كەلەدى. جاپىراق ارقىلى وسىمدىك تىنىس الادى. وسىمدىك بويىنداعى ارتىق سۋ جاپىراق ارقىلى بۋلانادى. بۋلانعان جاپىراق وسىمدىكتى سالقىنداتىپ تۇرادى. جاپىراق شەبەر «اسپازشى» ەكەن.كۇن كوزىنىڭ جارىعى مەن جىلۋى ارقىلى جاپىراقتا اۋا مەن سۋدان قانت پەن كراحمال جاسالادى.
جاپىراق – وسىمدىكتىڭ ءسانى. جاپىراق ساعاقتان جانە كەڭەيگەن جەرى – تاقتادان تۇرادى. جاپىراقتىڭ پىشىندەرى ءار ءتۇرلى بولادى. اتاپ ايتساق، رومب ءتارىزدى، جۇمىرتقا، ساۋساق، قاۋىرسىن، دوڭگەلەك تارىزدىلەرى ت.ب. بولادى. جاپىراق ۇشىنان باستاپ وسەدى. جاپىراقتاعى جاسىل ءتۇستى «حلوروفيلل» دەپ اتايدى.كۇزدە كۇن سالقىندايدى، توپىراق توڭازيدى. سونىڭ اسەرىنەن وسىمدىك تامىرىنا قاجەتتى قورەك از بولادى.جاپىراقتىڭ اۋا رايىنىڭ وزگەرىسىنەن جاسىل ءتۇسى وزگەرىپ، سارى- قوڭىر تۇستەرگە اينالادى.
5. وقۋلىقپەن جۇمىس
ءماتىندى ىشتەي، تىزبەكتەي وقۋ.
6. داپتەرمەن جۇمىس كۇننىڭ جادىن جازۋ جاپىراق
بۋلاندىرادى
تىنىس
الادى
شەبەر «اسپازشى»
جاپىراق
وسىمدىكتىڭ
ءسانى تىڭايتقىش
7. پراكتيكالىق جۇمىس
1. كۇزدە جاپىراقتىڭ ءبارى جەرگە تۇسە مە؟
جاپىراقتىڭ تىرشىلىك ەتۋ ۇزاقتىعى بىرنەشە ايدان 15 جىلعا دەيىن سوزىلادى. شىرشا اعاشىنىڭ جاپىراقتارى 5 جىل، ال قاراعايدىڭ جاپىراقتارى 2-3 جىلعا دەيىن تىرشىلىك ەتەدى.
2. كۇزدە جاپىراقتار نەلىكتەن سارعايادى؟
كۇزدە كۇن سالقىندايدى. سوسىن توپىراق توڭازيدى. وسىمدىك سۋدى از سىڭىرەدى.جاپىراققا قاجەتتى كۇننىڭ جىلۋى ازايادى.
3. جەرگە تۇسكەن جاپىراقتىڭ قانداي پايداسى بار؟
جەرگە تۇسكەن جاپىراق قىستا وسىمدىك تامىرىن سۋىقتان ساقتايدى. تۇسكەن جاپىراقتاردى جيناپ، جەرگە كومىپ توپىراققا ارالاستىرادى. سوندا توپىراق قۇنارلى بولادى.
4. جاپىراقتىڭ قۇرىلىسى تۋرالى ايتىپ بەر.
جاپىراقتىڭ ساعاعى بولادى. ول ساباققا جالعانىپ تۇرادى. جاپىراقتىڭ كەڭەيگەن جەرى – الاقانى نەمەسە تاقتاسى دەپ اتالادى.
8. شىعارماشىلىق جۇمىس
1-قاتار: وسىمدىك تۋرالى ماقال – ماتەل، ناقىل سوزدەر ايتۋ
2- قاتار: كۇز مەزگىلى، جاپىراق تۋرالى ولەڭ جولدارىن ايتۋ
3- قاتار: جاپىراقتىڭ سۋرەتىن سالۋ
9. سەرگىتۋ ءساتى «جاپىراق» (قيمىلمەن كورسەتەدى)
تاق- تاق – تاق،
ءبىز ايتامىز تاقپاق.
راق – راق – راق،
كۇزدە تۇسەر جاپىراق.
قول –قول –قول،
كۇزدە ەگىن مول.
توق – توق – توق،
شىبىن – شىركەي جوق.
10. زەرتتەۋ جۇمىسى: قۋراعان جانە جاسىل جاپىراقتارعا تاجىريبە جاساۋ
قاجەتتى قۇرالدار: قايشى، جاپىراق، سۋلىق قاعاز.
ويىن «تەز ويلا، ءسوز ويلا!» شارتى: جاپىراق سوزىنەن جاڭا ءسوز شىعارۋ
11.قورىتىندىلاۋ
- بۇگىن ءبىز نەمەن جاقىنىراق تانىستىق؟
- جاپىراقتىڭ قىزمەتى، پايداسى قانداي؟جاپىراقتىڭ قۇرىلىسىن اتاپ بەر.
12.وي قوزعاۋ ستراتەگياسى « مەنىڭ ۇلەسىم »
مەن وسىمدىكتەردى قورعاۋ ءۇشىن...........
- اعاشتاردىڭ دىڭدەرىن اكتەيمىن.
- تىڭايتقىشتار بەرەمىن.
- ۋاقىتىندا سۋارىپ، كۇتىپ باپتايمىن. ت.ب.
- بالالار، اعاش كوركى – جاپىراق ەكەن. اعاشقا ادەمىلىك بەرەتىن – جاپىراق.
- ق ر – نىڭ «قورشاعان ورتانى قورعاۋ زاڭى » بار. سول زاڭنىڭ 38 – ءشى بابىندا «تابيعاتتى قورعاۋ، ونى تازا ۇستاۋ – ءار ادامنىڭ مىندەتى» دەلىنگەن. اۋىلدى كوركەيتۋ باعىتىندا « جاسىل ەل» باعدارلاماسى ءبىزدىڭ اۋدانىمىزدا دا جۇزەگە اسىپ جاتىر.
- بالالار كەلەشەكتى كوركەيتەتىن سەندەرسىڭدەر! اينالامىزدى كوگالداندىرۋعا قاتىسايىق. تابيعاتتى قورعاڭدار! وسىمدىكتەردى كوبىرەك وسىرىڭدەر!
- قانە، قانداي ۋادە بەرەسىڭدەر؟
- تابيعاتىم تاماشا،
كوز تويمايدى قاراسا.
تابيعاتتى قورعايمىز،
جامان بالا بولمايمىز!
باعالاۋ. ديپلوممەن ماداقتاۋ
ۇيگە تاپسىرما: ءماتىندى وقۋ، مازمۇنداۋ.
بەينەۋ گيمنازياسىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
ورازالى اقمارال
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاپىراق
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. جاپىراقتىڭ وسىمدىك تىرشىلىگىندەگى ماڭىزى تۋرالى، ونىڭ اتقاراتىن قىزمەتى تۋرالى كەڭىرەك تۇسىنىك بەرۋ، جالپى وسىمدىكتىڭ ادام ومىرىندەگى پايداسى تۋرالى اڭگىمەلەۋ
2. دۇنيەتانىمىن، ءوي-ورىسىن كەڭەيتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
3. قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ۇيرەتۋ ارقىلى ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى: ساۋالدارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى تاقىرىپتى زەرتتەۋگە، تالداۋعا ماشىقتاندىرۋ، ءوز كوزقاراسىن، پىكىرىن بىلدىرۋگە بەيىمدەۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى مەن قۇرال-جابدىقتارى: وقۋلىق، ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس، زەرتتەۋ ساباعى
ساباقتىڭ ادىس-تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق-جاۋاپ، مانەرلەپ وقۋ، شىعارماشىلىق جۇمىستار
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى، قازاق ءتىلى، ماتەماتيكا، بەينەلەۋ
ساباقتىڭ بارىسى: 1.ۇيىمداستىرۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق
شىرىلدادى قوڭىراۋ
ءبىز ساباقتى باستايمىز.
پارتامىزعا وتىرىپ،
ءوزارا كوز تاستايمىز.
جاڭا ءبىلىم الۋعا
العا قادام جاسايمىز.
- العا قادام جاساۋ ءۇشىن ءبىز وتكەن تاپسىرمانى ەسكە تۇسىرەيىك.
2.ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ 2-3 وقۋشىدان سۇراۋ
ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ ويىن «قاي گۇلدى ۇناتاسىڭ؟»
- وسىمدىكتىڭ تىرشىلىگى ءۇشىن قانداي جاعدايلار قاجەت؟
- ساباق وسىمدىككە نە ءۇشىن قاجەت؟
- قانداي جەمىستىڭ ساباعى جۇمساق، يىلگىش بولىپ كەلەدى؟
4. جاڭا ساباق
- بالالار، بىزدەر بۇگىن الماتى قالاسىنداعى س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اگروشارۋاشىلىق ينستيتۋتىن بىتىرگەلى وتىرمىز. ياعني، بىزدەر بولاشاق «جاس عالىم» اتانعالى وتىرمىز. ءبىراق جاس عالىم اتانۋىمىز ءۇشىن الدىمىزداعى سىناقتاردان سۇرىنبەي ءوتۋىمىز قاجەت. بىزگە زەرتتەۋگە بەرىلگەن تاپسىرمانىڭ تاقىرىبىن ءبىلۋىمىز ءۇشىن تاقتاداعى بەرىلگەن جۇمباقتى شەشىپ كورەيىك.
جۇمباق تال باسىندا ءتىزىلىپ، ىزىنەن ونىڭ ءۇزىلىپ،
ون جاپىراق تۇر ەدى. ءتۇستى تاعى ەكەۋى.
جەل سوقتى دا ءۇزىلىپ، تۇر ءالى دە ءىلىنىپ،
ۇشىپ كەتتى بىرەۋى. جاپىراقتىڭ نەشەۋى؟ ( 7 جاپىراق)
-ەندى شىققان7 سانىن 1-گە دەيىن كەرى سانايمىز 7، 6، 5، 4، 3، 2، 1
سانداردىڭ ارتىندا جاسىرىنعان جاپىراقتىڭ سۋرەتى شىعادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاپىراق
ساباقتىڭ ماقساتى ايتىلادى: جاپىراقتىڭ وسىمدىك تىرشىلىگىندەگى ماڭىزى تۋرالى، ونىڭ اتقاراتىن قىزمەتى تۋرالى كەڭىرەك تۇسىنىك بەرۋ، جالپى وسىمدىكتىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.
ءماتىن بويىنشا تۇسىنىك بەرۋ، ماعىناسىن اشۋ.
جاپىراق – وسىمدىكتىڭ ماڭىزدى مۇشەسى. جاپىراققا سۋ، ەرىگەن تۇزدار ساباق ارقىلى تامىردان كەلەدى. جاپىراق ارقىلى وسىمدىك تىنىس الادى. وسىمدىك بويىنداعى ارتىق سۋ جاپىراق ارقىلى بۋلانادى. بۋلانعان جاپىراق وسىمدىكتى سالقىنداتىپ تۇرادى. جاپىراق شەبەر «اسپازشى» ەكەن.كۇن كوزىنىڭ جارىعى مەن جىلۋى ارقىلى جاپىراقتا اۋا مەن سۋدان قانت پەن كراحمال جاسالادى.
جاپىراق – وسىمدىكتىڭ ءسانى. جاپىراق ساعاقتان جانە كەڭەيگەن جەرى – تاقتادان تۇرادى. جاپىراقتىڭ پىشىندەرى ءار ءتۇرلى بولادى. اتاپ ايتساق، رومب ءتارىزدى، جۇمىرتقا، ساۋساق، قاۋىرسىن، دوڭگەلەك تارىزدىلەرى ت.ب. بولادى. جاپىراق ۇشىنان باستاپ وسەدى. جاپىراقتاعى جاسىل ءتۇستى «حلوروفيلل» دەپ اتايدى.كۇزدە كۇن سالقىندايدى، توپىراق توڭازيدى. سونىڭ اسەرىنەن وسىمدىك تامىرىنا قاجەتتى قورەك از بولادى.جاپىراقتىڭ اۋا رايىنىڭ وزگەرىسىنەن جاسىل ءتۇسى وزگەرىپ، سارى- قوڭىر تۇستەرگە اينالادى.
5. وقۋلىقپەن جۇمىس
ءماتىندى ىشتەي، تىزبەكتەي وقۋ.
6. داپتەرمەن جۇمىس كۇننىڭ جادىن جازۋ جاپىراق
بۋلاندىرادى
تىنىس
الادى
شەبەر «اسپازشى»
جاپىراق
وسىمدىكتىڭ
ءسانى تىڭايتقىش
7. پراكتيكالىق جۇمىس
1. كۇزدە جاپىراقتىڭ ءبارى جەرگە تۇسە مە؟
جاپىراقتىڭ تىرشىلىك ەتۋ ۇزاقتىعى بىرنەشە ايدان 15 جىلعا دەيىن سوزىلادى. شىرشا اعاشىنىڭ جاپىراقتارى 5 جىل، ال قاراعايدىڭ جاپىراقتارى 2-3 جىلعا دەيىن تىرشىلىك ەتەدى.
2. كۇزدە جاپىراقتار نەلىكتەن سارعايادى؟
كۇزدە كۇن سالقىندايدى. سوسىن توپىراق توڭازيدى. وسىمدىك سۋدى از سىڭىرەدى.جاپىراققا قاجەتتى كۇننىڭ جىلۋى ازايادى.
3. جەرگە تۇسكەن جاپىراقتىڭ قانداي پايداسى بار؟
جەرگە تۇسكەن جاپىراق قىستا وسىمدىك تامىرىن سۋىقتان ساقتايدى. تۇسكەن جاپىراقتاردى جيناپ، جەرگە كومىپ توپىراققا ارالاستىرادى. سوندا توپىراق قۇنارلى بولادى.
4. جاپىراقتىڭ قۇرىلىسى تۋرالى ايتىپ بەر.
جاپىراقتىڭ ساعاعى بولادى. ول ساباققا جالعانىپ تۇرادى. جاپىراقتىڭ كەڭەيگەن جەرى – الاقانى نەمەسە تاقتاسى دەپ اتالادى.
8. شىعارماشىلىق جۇمىس
1-قاتار: وسىمدىك تۋرالى ماقال – ماتەل، ناقىل سوزدەر ايتۋ
2- قاتار: كۇز مەزگىلى، جاپىراق تۋرالى ولەڭ جولدارىن ايتۋ
3- قاتار: جاپىراقتىڭ سۋرەتىن سالۋ
9. سەرگىتۋ ءساتى «جاپىراق» (قيمىلمەن كورسەتەدى)
تاق- تاق – تاق،
ءبىز ايتامىز تاقپاق.
راق – راق – راق،
كۇزدە تۇسەر جاپىراق.
قول –قول –قول،
كۇزدە ەگىن مول.
توق – توق – توق،
شىبىن – شىركەي جوق.
10. زەرتتەۋ جۇمىسى: قۋراعان جانە جاسىل جاپىراقتارعا تاجىريبە جاساۋ
قاجەتتى قۇرالدار: قايشى، جاپىراق، سۋلىق قاعاز.
ويىن «تەز ويلا، ءسوز ويلا!» شارتى: جاپىراق سوزىنەن جاڭا ءسوز شىعارۋ
11.قورىتىندىلاۋ
- بۇگىن ءبىز نەمەن جاقىنىراق تانىستىق؟
- جاپىراقتىڭ قىزمەتى، پايداسى قانداي؟جاپىراقتىڭ قۇرىلىسىن اتاپ بەر.
12.وي قوزعاۋ ستراتەگياسى « مەنىڭ ۇلەسىم »
مەن وسىمدىكتەردى قورعاۋ ءۇشىن...........
- اعاشتاردىڭ دىڭدەرىن اكتەيمىن.
- تىڭايتقىشتار بەرەمىن.
- ۋاقىتىندا سۋارىپ، كۇتىپ باپتايمىن. ت.ب.
- بالالار، اعاش كوركى – جاپىراق ەكەن. اعاشقا ادەمىلىك بەرەتىن – جاپىراق.
- ق ر – نىڭ «قورشاعان ورتانى قورعاۋ زاڭى » بار. سول زاڭنىڭ 38 – ءشى بابىندا «تابيعاتتى قورعاۋ، ونى تازا ۇستاۋ – ءار ادامنىڭ مىندەتى» دەلىنگەن. اۋىلدى كوركەيتۋ باعىتىندا « جاسىل ەل» باعدارلاماسى ءبىزدىڭ اۋدانىمىزدا دا جۇزەگە اسىپ جاتىر.
- بالالار كەلەشەكتى كوركەيتەتىن سەندەرسىڭدەر! اينالامىزدى كوگالداندىرۋعا قاتىسايىق. تابيعاتتى قورعاڭدار! وسىمدىكتەردى كوبىرەك وسىرىڭدەر!
- قانە، قانداي ۋادە بەرەسىڭدەر؟
- تابيعاتىم تاماشا،
كوز تويمايدى قاراسا.
تابيعاتتى قورعايمىز،
جامان بالا بولمايمىز!
باعالاۋ. ديپلوممەن ماداقتاۋ
ۇيگە تاپسىرما: ءماتىندى وقۋ، مازمۇنداۋ.
You Might Also Like
-
ازييەۆ كۋدريات ناريمانوۆيچ
-
ءححى – عاسىر بىلىمدىلەر عاسىرى بولعاندىقتان بۇگىنگى تاڭدا زامانىمىزعا ساي زەردەلى، وي - ءورىسى جوعارى، جان – جاقتى دامىعان ۇرپاق قالىپتاستىرۋ مەملەكەتىمىزدىڭ العا قويعان اسا ماڭىزدى مىندەتى بولىپ تۇر...
