InfoHub Logo

بيىل قىس ەرتە ءتۇسىپ، قالادا جەكە جۇمىس بەرۋشىلەردە، كىمدەرگە بۇيىراتىنى بەلگىسىز كوپقاباتتى سانسىز ۇيلەردىڭ كىرپىشىن قالاپ، وتباسىن اسىراپ جۇرگەن مۇقىش جۇمىسسىز قالدى. اۋىلداعى بەس بالاسىنا الاتىن جاردەماقى، ايەلىنىڭ ايتۋىنشا، ءبىر قاپ ۇن مەن ءبىر باللون گاز الۋعا جانە جارىقتىڭ اقشاسىن تولەۋگە ەپتەپ-سەپتەپ جەتەدى ەكەن. بۇعان دا شۇكىر. بۇگىن تاڭعى اس كەزىندە ايەلى ءبىر اڭگىمەنىڭ شەتىن شىعاردى.

— انا تۇكەش بار عوي، سونىڭ ايەلى «كوپ بالالى» دەگەننەن وزگە تاعى دا ءتورت بالاسىنا جاردەماقى الادى ەكەن.

— ءيا، سونىمەن؟

— مەن دە قۇجاتتاردى جيناپ، سول جاردەماقىنى جاساتىپ كورسەم قالاي بولادى؟ ەڭ بولماسا كۇن جىلىنىپ، سەنىڭ جۇمىسىڭ قايتا باستالعانشا ءبىر سەبەپ بولار؟ — دەدى كۇيەۋىنە سۇراۋلى جۇزبەن قاراپ.

— ءاي، ول ءۇشىن مال باسىن ەسەپتەيدى دەپ ەدى… بىزگە شىعا قويار ما ەكەن؟ — دەپ مۇقىش سەنىمسىزدەۋ جۇزبەن ايەلىنە قارادى.

— تۇكەشتەردىڭ بەس سيىر، جيىرما شاقتى قوي-ەشكىسى بار عوي. سوندا دا الادى. ولارعا قاراعاندا بىزدە مال باسى از عوي.

سونىمەن نە كەرەك، وسى اڭگىمەنىڭ جەتەگىمەن مۇقىشتىڭ ايەلى ۇيدەگى قۇجاتتارىن الىپ، كەڭسە جاققا تارتىپ كەتتى. كەڭسەگە كەلگەن سوڭ، اناعان جولىق، مىناعان جولىق دەۋمەن اقىرى، ءبىر جاس جىگىتتىڭ الدىنا كەلىپ، جۇمىسىن ايتتى.

— قاراعىم، مەن بۇرىن الىپ كورمەگەن ەدىم. ءبىراق كورشى ايەلدەردەن ەستۋىمشە، بالالارعا قوسىمشا جاردەماقى بەرىلەدى ەكەن. كۇيەۋىم ۋاقىتشا جۇمىسسىز قالدى. ەندى كۇن جىلىنعانشا، مۇمكىن بولسا، سول كومەكتى السام با دەپ ەدىم، — دەپ جاس قىزداي ۇيالىپ، تەرلەپ كەتتى. بىرەۋدەن قارىز سۇراپ تۇرعانداي قىسىلدى، ءتىپتى. جاس جىگىت الدىنداعى تەتىكتەرىن تارسىلداتا باسىپ وتىرعان كومپيۋتەردەن كوزىن الماستان،

— ارينە، اپاي، ونداي جاردەماقى بار، — دەپ اسىعىس جاۋاپ بەردى.

— وندا، جاقسى بولدى. قانداي قۇجاتتار جيناۋىم كەرەك؟ — دەپ ماسەلەنىڭ وڭاي شەشىلگەنىنە قۋانعان ايەل سومكەسىنەن قۇجاتتارىن شىعارا باستادى. سول كەزدە عانا جاس جىگىت ايەلگە جاڭا كورگەندەي اڭتارىلا قاراپ:

— اپاي، تۇرا تۇرىڭىز. اۋەلى كىرىستى ەسەپتەپ الۋ كەرەك.

— ە، ونىسى بار ما ەدى؟ — دەپ مۇقىشتىڭ ايەلى قاعازدارىن قايتادان جىلى ورنىنا سالىپ قويدى.

— كۇيەۋىم جۇمىسسىز دەدىڭىز، ءيا؟

— ەندى ۋاقىتشا عانا عوي، — دەپ بايقۇس ايەل «جۇمىسسىز» دەگەن سوزگە جەرگە كىرەردەي ۇيالىپ كەتتى. بۇرىن ەشكىمگە «جۇمىسسىزبىز» دەپ كومەك سۇراپ كەلمەگەن ەكەن. ءوزى دە، مۇقىش تا.

— وندا كۇيەۋىڭىزگە پالەنباي مىڭ كىرىس جازامىز، — دەپ جىگىت الدىنداعى اق پاراققا ەكى ورىندى سانعا ءۇش ءنولدى تىركەپ جازىپ قويدى. مۇقىشتىڭ ايەلى شوشىپ كەتتى.

— ويباي-اۋ، مەن ونى جۇمىسسىز قالدى دەپ تۇرمىن عوي. پالەنباي مىڭ كىرىس جازعانىڭ نە؟

— اپاي، اقشا تاپپايتىن ەركەك جوق. كەم دەگەندە وسىنداي كىرىس جازۋىمىز كەرەك. جارايدى، ارى قاراي، بالالارىڭىز نەشەدە؟

— ۇلكەنى جەتىنشى سىنىپتى، كىشىسى دايارلىق سىنىبىندا.

— وندا سىزگە پالەنباي مىڭ كىرىس، — دەپ ءبىر ورىندى سانعا تاعى دا ءۇش ءنولدى تىركەي سالدى.

مۇنى كورگەن ايەل ءتىپتى شوشىپ كەتتى.

— قاراعىم-اۋ، مۇنىڭ نە؟ مەن مۇنداي كىرىس كىرگىزسەم، سەندەرگە كەلەمىن بە؟

— اپاي، كەشىرىڭىز، سولاي جازۋىم كەرەك. كورشىنىڭ بالاسىن تۇسكە دەيىن قاراپ بەرىپ، اقشا الامىن نەمەسە ناسكي توقىپ ساتامىن دەيسىز بە، ايتەۋىر، بىرنارسە ىستەۋىڭىز كەرەك.

— اۋىلدا كورشىنىڭ بالاسىن ءبىر اي قاراپ بەرسە دە، اقشا العان قاي قازاقتى كورىپ ەدىڭ؟ — دەپ اشۋلانىپ قالدى مۇقىشتىڭ ايەلى. ىستەمەگەن ءىسىن قالاي ىستەدىم دەپ جازسىن؟

— اپاي، ءتۇسىنىڭىزشى، سولاي جازۋىم كەرەك. ال ەندى ۇيدە مالدارىڭىز، ءۇي قۇستارى، باقشا بار ما؟ سونى ايتىڭىزشى؟ — دەپ جاس جىگىت تاعى دا قاعازىنا ءۇڭىلىپ، جازۋعا ىڭعايلاندى.

— ءبىر سيىر، بەس قوي. قۇستان ەكى تاۋىق، ءبىر قوراز. ەسىك الدىندا شاعىن باقشامىز بار، — دەپ مۇقىشتىڭ ايەلى مالىنىڭ سانىنا جەتە الماعانداي كىبىرتىكتەي جاۋاپ قاتتى.

— ءبىر سيىرعا پالەنباي مىڭ، بەس قويدىڭ ءارقايسىسىنا پالەنباي جۇزدەن، باقشادان تۇسكەن ونىمگە پالەنباي مىڭ، تاۋىقتىڭ جۇمىرتقاسىنا پالەنباي مىڭ، — دەپ، سۋىرمادان سۋىرىپ العان ءبىر بۋما قاعازىنا قاراپ سارتىلداتىپ ەكى ورىندى، ءبىر ورىندى ساندارعا نولدەردى تىركەپ جاتىر. قولى ابدەن كىرىس ەسەپتەپ ماشىقتانعانى كورىنىپ تۇر. مۇقىشتىڭ ايەلى ساسايىن دەدى. ءتىپتى ۇيالا باستادى. وسىنشا كىرىس كىرىپ تۇرىپ، مۇندا كەلگەنىن ەستىسە، كورشىلەرى قاناعاتتارىڭ قايدا دەپ بەتىنە باساتىن بولدى-اۋ! سوندا دا كوكەيىندەگى سۇراقتى قويىپ قالدى.

— سوندا مىنا كىرىستى مال مەن باقشا قالاي كىرگىزىپ جاتىر. سونى تۇسىنبەي تۇرمىن، قاراعىم.

— تۇسىنبەيتىن نەسى بار؟ سيىر دەگەن ءسۇتتى جانۋار عوي. ءسۇتىن ساۋىپ، كۇنىنە ەكى ءليترىن وزدەرىڭىز ىشسەڭىزدەر، سەگىز ءليترىن ساتىڭىزدار. ال قويدى، اي سايىن ءجۇنىن قىرقىپ ساتىڭىزدار. ال ءوزىن اي سايىن بازارعا شىعارىپ نەمەسە سويىپ، ەتىنەن قارجى جاساڭىزدار. ال تاۋىق دەگەن ناعىز جۇمىرتقا فابريكاسى عوي. ءبىر ايدا ەكى تاۋىق 60 جۇمىرتقا تۋادى. سونى ساتىپ ءشاي پۇلىڭىزدى شىعاراسىز. باقشادان العان بەس قاپ كارتوپتى دا بازارعا شىعارىپ ساتساڭىز، اجەپتاۋىر پۇل بولادى.

جاس جىگىت باستىرمالاتىپ، ساتۋ-ساتۋ دەپ كەتىپ ەدى، مۇقىشتىڭ ايەلى قاتتى ساستى. ۇيالعانىنان قالاي بولمەدەن اتىپ شىعىپ، كورشى ايەلدەردىڭ ءبىرى كورىپ قويماسىن دەپ، ۇيىنە قالاي جەتكەنىن اڭعارماي قالدى. ىشتەي ءوز-وزىن جازعىرىپ كەلەدى: «قۇدايىم-اۋ قايدان كەلدىم؟ وسىنشا قاراجاتىمىز بار ەكەن. سوعان شۇكىر ەتۋىمىز كەرەك ەدى عوي. ۇيات-اي!» ۇيىنە كەلە سالا مۇقىشقا كەڭسەدەگى بارلىق جايدى جايىپ سالدى. بەكەر باردىم، نەگە مەنى توقتاتپادىڭ دەپ، كۇيەۋىن جازعىردى. ايەلىنىڭ اڭگىمەسىن ەستىگەن مۇقىش مىرس ەتىپ ءبىر كۇلدى.

— ءاي، اڭقاۋىم-اي! سەنى ابدەن قاتىرىپتى عوي! ءوزىڭ ويلاشى، سيىرىڭنان قانشا ءسۇت الاسىڭ؟ نە، جىل ون ەكى اي ءسۇت ساۋلاپ توقتامايتىن با ەدى؟ ءبىر قويدى اي سايىن بازارعا اپارىپ ساتىپ، بايىعان قاي قازاقتى كوردىڭ؟ سوندا نە، ءبارىن ساتىپ، ەكى قولىمىزدى مۇرنىمىزعا تىعىپ وتىرايىق پا؟ بۇلار ەندى كۇن جىلىنسا، ۇيگە كىرگەن شىبىن مەن قويماداعى تىشقانعا دا كىرىس جازار. ۇيدە ءاقتوس دەگەن ءيتىمىز بار دەپ ايتپادىڭ با؟ كىرىسىمىز كوبەيە تۇسەر ەدى، — دەپ مۇقىش قولىن ءبىر سىلتەدى.

— اۋىزدى جاراتقان قۇداي، ءناپاقاسىز قالدىرماس. ەرتەڭ قالا جاققا بارىپ، جۇمىس قاراستىرىپ كورەمىن تاعى دا. كيىمدەرىمدى دايىنداپ قويشى، — دەپ مۇقىش كىمگە كۇلەرىن بىلمەي، ورنىنان تۇرىپ تىسقا شىعىپ كەتتى. ال ايەلى بولسا، تۇك تۇسىنبەي، كوزىن جىپىلىقتاتا بەردى.

---