جاستىق شاقتاعى - سىرلاسىم، قارتايعاندا - مۇڭداسىم
باستاۋ كوزىن كۇنى كەشەگى «لەنينشىل جاستان» الاتىن قايمانا قازاقتىڭ جاسىنداي جارقىلداعان «جاس الاشى» – 95-تە... كوڭىلدى قۋانىشقا بولەگەن وسى ءبىر ساتتە وتكەنىڭدى وي كوزىمەن شولىپ، وسى مەن قالامگەر رەتىندە «جاس الاشقا» قاتىسىم بار ما، بار بولسا قانشالىق؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەيسىڭ. اللاعا شۇكىر، سوناۋ 1984-89 جىلدار ارالىعىندا «لەنينشىل جاس» گازەتىندە «ادەپتەن وزبايىق»، «تويدان سوڭ»، «ساحنادا»، «اق كوگەرشىن»، «قالاق قولعا كەش الىندى»، «جول مۇراتى جەتۋ عانا ما؟» «بارىمىزدى باعالاي بىلەمىز بە؟» اتتى ماقالالارىم جارىق كوردى. مەن جاريالانعان دۇنيەلەرىمىڭ ىشىندەگى ەڭ باستىلارىن عانا ايتىپ وتىرمىن. ال ءوزىمنىڭ «نيەۆادا –سەمەي» قوزعالىسىن قىزۋ قۋاتتاعانىمدى، سول تاقىرىپتا ءبىرتالاي ماتەريالدار جيناعانىمدى، سونىڭ ءبىرى «جاۋىردى جابا توقىمايىق» اتتى ماقالامنىڭ «لەنينشىل جاس» گازەتىنىڭ ءبىرىنشى بەتىندە باسىلعانىن، ازدى-كوپتى ومىرىمدە تىندىرعان ماڭىزدى شارۋالارىمنىڭ ءبىرى دەپ بىلەمىن.
ءبىر اتاپ ايتار جايت، گازەتتىڭ سول جىلدارداعى رەداكتورلارى س.بەردىقۇلوۆ، ۋ. قاليجانوۆتار، شەراعاڭ سالعان سارا جولدى ساتىمەن جالعاستىردى. ونى رەداكسيا ۇجىمىنىڭ اۆتورلارى مەن جۇمىس ىستەۋ تاسىلىنەن ايقىن اڭعارۋعا بولاتىن. بىردە مەنىڭ «بايان كوركىن، جاسىبايدى ويلاساق» اتتى ماقالام «كوزقاراس» ايدارىمەن جارىق كوردى. ايدار: «ءمان بەرسەك، ەل داۋلەتىن ەسەلەۋگە، مادەنيەتىن كوتەرۋگە سەپتىگى بولار، ءبىراق ءسىزدىڭ، ونىڭ، بارلىعىمىزدىڭ تاسامىزدا قالىپ ەلەۋسىز كورىنگەن پروبلەمالار از با؟ كەلىڭىز، جاڭا رۋبريكاعا اتسالىسىپ، وي بولىسەيىك، ماسەلە كوتەرەيىك» – دەگەن رەداكسيالىق سىلتەمەمەن بەرىلۋى – اۆتورعا كورسەتىلگەن قولداۋ ەكەنى كۇمانسىز.
1989 جىلى سول «كوزقاراس» ايدارىمەن «سۋعا كەتكەن ەسىل ەڭبەك» اتتى ماقالام جاريالاندى. مۇندا كوكتەمگى سۋ تاسقىنى سالدارىنان باياناۋىل اۋدانىنداعى «بىرلىك»، «جاڭاجول» اۋىلدارى مەن «لەكەر» مال بورداقىلاۋ پۋنكتىن سۋ باسىپ، ساتپايەۆ اتىنداعى كەڭشاردىڭ تۇسىندا جولدىڭ ءبىرشاما بولىگىن تاسقىن شايىپ كەتكەنى جايلى دابىل قاعىپ، ماسەلە كوتەرۋمەن قاتار، ءوز ۇسىنىسىمدى دا جازعان ەدىم.
ەستەرىڭىزدە شىعار، وتكەن جىلى «بىرلىك» اۋىلى ماڭىنداعى جولدىڭ ءبىراز بولىگىن تاعى دا سۋ شايىپ، «تەڭدىك» ەلدى مەكەنىنىڭ تۇسىنداعى كوپىردى بۇزىپ كەتتى. ءقازىر باياناۋىل اۋدانىنىڭ اكىمدىگى: «بارىنە ساقاداي سايمىز»، – دەپ جاتىر. نە دەسە دە مەيلى، تەك ايتەۋىر ەلدى سۋ باسپاسا بولدى دا.
جاس كەزىمدە سىرلاسىم، قارتايعاندا مۇڭداسىم بولعان كەشەگى، «لەنينشىل جاس» – بۇگىنگى «جاس الاش». جاسىم 70-كە تولعاندا «باياناۋىل ءبايازيتوۆىن اسپەتتەدى» دەپ قۋانىشىما ورتاقتاستى. بازبىرەۋلەرگە كەيىگەن ءبىر ساتىمدە «قايىرىمسىز قوعام، قارت قالامگەر» دەگەن اتپەن جۋرناليست س.بايبوسىننىڭ ماقالاسىن جاريالاپ، كوڭىلىمدى دەمەدى. انا ءبىر كەزدە «سۇزەگەن ءسوز» ايدارىندا «ءبىر ساياساتتانۋشىعا» «بالاپان پارتيالار» اتتى شىمشىمالارىمدى جارق ەتكىزىپ جاريالاي قويدى. سويتكەن «جاس الاشىمىز» مىنە، قاريانىڭ جاسى 95-كە تولىپ وتىر.
بۇل تەك گازەتتىڭ عانا مەرەيتويى ەمەس، جالپى الاش جۇرتىنىڭ قۋانىشى دەپ تۇسىنەم.
ءبىر وكىنىشتىسى، ءبىزدىڭ كەرىتارتپا زاڭ مەرەيتوي قارساڭىندا الاش جۇرتى ءۇشىن ابىلايدىڭ اق تۋىنداي بولعان «جاس الاشتى» جاسان زەكەي ۇلى دەگەن بىرەۋگە جىعىپ بەرىپ وتىر. ادامنان ار، قوعامنان ۇيات كەتتى دەگەن وسى. ءبىراق، اققا قارا جۇقپاس دەگەن ءسوز بار. ءتۇبى ادىلدىك جەڭەتىنىنە سەنەمىز! سەبەبى «جاس الاشتىڭ» ارتىندا قارا ورمانداي قالىڭ ەل تۇر.
ەندى «جاس الاشقا» ايتار تىلەگىم: جىل قۇرعاتپاي وڭدەلىپ، جوندەلىپ جاتاتىن شيكىلى-پىسىلى زاڭداردى نازارىڭا الىپ، الاتىن ايلىعىن اقتاپ جەۋگە شاماسى جوق دەپۋتاتتاردى ءتاۋباسىنا كەلتىرىپ، پاراقۇمار پالەكەتتەر مەن جەمقورلاردىڭ جەگەنىن جەلكەسىنەن شىعارۋدى ودان ءارى جالعاستىرا بەر. تىرەگىڭ – تۋعان ءتىل، جۇرەگىڭ الاش دەپ سوقسىن!
You Might Also Like
-
– باياناۋىل سوۆحوزىندا ساۋلىقتاردى قولدان ۇرىقتاندىرۋ ويداعىداي ۇيىمداستىرىلعان ەكەن. سەن سوندا بارىپ، ىسپەن تانىسىپ، رەپورتاج جازىپ كەل، – دەدى باستىعىم.
