ج.ايماۋىتوۆتىڭ «ءانشى» اڭگىمەسىندەگى ءامىرحان بەينەسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ج. ايماۋىتوۆتىڭ «ءانشى» اڭگىمەسىندەگى ءامىرحان بەينەسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1) بىلىمدىلىك: ج. ايماۋىت ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، شىعارمانىڭ ءتىلى مەن مازمۇنىنا تالداۋ جاساتۋ، ءامىرقان بەينەسىن جان - جاقتى تالداۋ؛
2) دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ ويىن، قيالىن دامىتۋ، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە، ءوز كوزقاراسىن ادەبي، جۇيەلى تىلمەن جەتكىزە ءبىلۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛
3) تاربيەلىك: اڭگىمەنىڭ مازمۇنى ارقىلى وقۋشىلاردى ادالدىققا، شىنايىلىققا، ءاندى، ونەردى سۇيۋگە، تاربيەلەۋ، اسەمدىكتى سەزىنە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: پىسىقتاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى. اسسوسياسيا، تالداۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءىشىنارا ىزدەنۋ، اڭگىمە كەستەسىن قۇرۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاراتپا قاعازدار
تەحنيكالىق قۇرال - جابدىقتار: ينتەربەلسەندى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
1. ج. ايماۋىتوۆتىڭ «ءانشى» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن ءبىلۋ
2. «اقتاماق حيكاياسىن» ءوز قيالىمەن اياقتاپ جازۋ
جۇسىپبەك - سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى دارىن، جان - جاقتى تالانت يەسى. جۇسىپبەك – اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ، سىنشى، اۋدارماشى، پۋبليسيست.
«ءانشى» اڭگىمەسىندەگى ءامىرقان بەينەسى ارقىلى جازۋشى ءومىرى مەن ونەرى اڭىزعا اينالعان ءانشى امىرە قاشاۋبايەۆتىڭ ادەبي بەينەسىن بەرەدى، سول امىرەنىڭ ونەرىنىڭ ءبىر ءساتىن ءوز اڭگىمەسىنە وزەك ەتەدى. ياعني ءامىرقاننىڭ بەينەسىنە پروتوتيپ ەتىپ اتاقتى ءانشى امىرە قاشاۋبايەۆتىڭ ءومىرى الىنعان. پروتوتيپ – ادەبي شىعارمالارداعى بەلگىلى ءبىر كوركەم بەينەنىڭ نەگىزى ەتىپ الىنعان ادام.
امىرە قاشاۋبايەۆ فرانسيا سەكىلدى وركەنيەتتى ونەرىمىزدىڭ قۇدىرەتتىلىگىن مويىنداتتى. سول ءۇشىن دە قازاق حالقى امىرە سىندى ۇلى تۇلعاسىن ەشقاشان ۇمىتپايدى.
- امىرە قاشاۋبايەۆ - ءان اسقارى، قازاق ونەرىنىڭ جارىق جۇلدىزى، ۇلتتىق ماقتانىشىمىز. «بۇراتانا» سانالعان قازاق حالقىنىڭ باي ونەرى مەن جوعارى مادەنيەتىن بارشا حالىققا پاش ەتتى. فرانسيا سەكىلدى وركەنيەتتى ەلگە ونەرىمىزدىڭ قۇدىرەتتىلىگىن مويىنداتتى. سول ءۇشىن دە قازاق حالقى امىرە سىندى ۇلى تۇلعاسىن ەشقاشان ۇمىتپايدى.
شىعارماداعى كەيىپكەرلەر بەينەسى
1 باستى كەيىپكەر ءامىرحان
2 ليريكالىق كەيىپكەر جۇسىپبەك
3 ءامىرحاننىڭ سۇيىكتىسى اقتاماق
4 قىمىزشى قىز شاكەت
5 ناۋرىز تويدا تاتتىلەر ساتقان ايەل ءرازيا
6 سكريپكاعا ءان قوسۋشى بالا ءمارجىم
7 قۇس اتۋعا شىققان ءۇشىنشى ادام داۋلەتجان
8 ناۋرىز تويداعى ويىندى باسقارۋشى ءابىجان
ءامىرقان بەينەسىن اشۋعا مىنەزدەمەلىك جوسپار
ءامىرقاننىڭ مىنەزدەمەلىك سيپاتى اڭگىمەدەن الىنعان ۇزىندىلەر ارقىلى دالەلدەۋ
1. ءتۇر – ءتۇسى، سىرتقى بەينەسى “ءشاۋلى قارشىعاداي شاپ ەتەر، كيىكتىڭ اسىعىنداي تاپ ەتەر” جىگىت.
وزگە شىعارۋشىلاردان ءامىرقاننىڭ كيىمى دە، ءتۇرى دە، ءجۇرىس - تۇرىسى دا جات ەدى، قازاقتىڭ ەركىندىگىن ەسكە ءتۇسىرۋشى ەدى.
2. قاراپايىمدىلىعى ءامىرقان قول ۇستاسىپ، سىپايى امانداسىپ وتىردى. انەۋگى شاكەتتىكىندە كورگەن ءامىرقان ەمەس، بۇيىعى، موماقان جىگىت.
3. ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگى ۇشاتىن قۇستاي قىمتانىپ، قومدانىپ الدى. وتىرعاندار اۋزىن اشىپ اڭىردى. ءانشى جىبەردى. ءبىر - ءبىر اۋىزدان ءان سالدى. از دا بولسا بىرەگەي بولدى.
سۇمىرەيتە، قىلميتا سوقتى؛ جەلدەتە، قۇتىرتا سوقتى. لەبىزى قۇلاققا جاعىپ كەتتى، جۇرەكتى تەربەتتى، تامىردى جەلپىندىردى؛ بويىڭدى شىمىرلاتتى.
… كوڭىل ءبىر جادىراپ، شايداي اشىلدى.
توپ كورگەندە ءامىرقان ارۋاقتانىپ، كوتەرىلىپ كەتەدى ەكەن.
تاعى دا ەسكەكتەتە، جەلپىندىرە، جەلىكتىرە، ىشقىندىرا، قۇلشىندىرا سوعىپ، تىڭداۋشىنىڭ ايىزىن ابدەن قاندىردى.
4. ونەرگە سۇيىسپەنشىلىگى ءان سالسا، ول ءوزىن - ءوزى ۇمىتادى، ءاننىڭ اۋەنىنە توڭكەرىلەدى، ونىڭ داۋىسى كومەيىنەن شىقپايدى، جۇرەگىنەن شىعادى. ول ءاننىڭ ءار ناقىسىن ۇعادى، ءاندى عانا سۇيەدى. ول ءتاتتى ۇنگە، توپقا بولا جارالعان ادام. ءان سالسا، راقاتتانىپ، گۇل - گۇل جاينايدى. كوزى دە، اۋزى دا، دەنەسى دە، قولى دا بىرگە سالادى. ءامىرقان كىسى ەمەس، انگە اينالادى. ونىڭ ءان سالعانداعى تۇرىنە قاراپ وتىرساڭ، توياسىڭ.
5. ءان مەن انشىگە دەگەن كوزقاراسى
انشىلەردىڭ كوبى ءتۇر شىعارام دەپ، اۋرە بولادى. جاقسى ءاندى بۇزىپ جىبەرەدى. قيقىلداي ما، شيقىلداي ما، اۋپىلداي ما مازارات… ەسىل ءاندى بەي - بەرەكە قىلادى. بەت - اۋزىن تىرجيتىپ، زورلانىپ، كۇشەنىپ وتىرىپ سالعان سوڭ ءان بولا ما؟ ءاندى ەركىنە جىبەرىپ، قىسىلماي سالعان عوي قىزىعى. انشىلەردىڭ كوبى نە ماقتان ءۇشىن، نە مال تابۋ ءۇشىن ايتادى. زورلانىپ ايتقان ءان دۇرىس شىعا ما؟ ءان سالۋ كوڭىلدەن عوي… مەن ءوزىم كوڭىلدەنبەسەم، جاقسى ايتا المايمىن، ايتقىم كەلمەيدى.
6. ادامعا ۇيىرسەكتىگى ءامىرقان كىسىگە تەز ءۇيىر بولاتىن، جولداسقا جانىن قياتىن جىگىت. ناۋرىزدان كەيىن بىزبەن دوس بولىپ كەتتى. بەر جاققا شىقسا، بىزگە سوقپاي كەتپەيدى.
7. قوناقجايلىلىعى - مەنىڭ قۇجىرامدى دا ءبىر كورىڭدەر،- دەپ قايتا - قايتا شاقىرىپ، ۇيىنە قوناققا اپاردى.
قىمىز، ەت الىپ، تىراشتانىپ، شابىلىپ قالىپتى.
8. ماحابباتقا ادالدىعى سويتكەن اقتاماقپەن ءبىر - اق جۇماداي داۋرەن ءسۇردىم. وي، دۇنيە - اي!- دەپ، ءامىرقان اۋىر كۇرسىندى دە، دىبىسسىز قالدى. بەتىنە قاراسام، كوزىنىڭ جاسى پارلاپ تۇر ەكەن. جۇباتايىن دەپ:
• وي، ساعان نە بولدى؟!- دەدىم.
• انشەيىن… كوڭىلىم بۇزىلىپ…
• بالا بولدىڭ با؟ وتكەن ىسكە وكىنە مە ەكەن…
• اقتاماقتىڭ قىلىعى بەتەر ەدى…- دەپ سولقىلداپ كەلىپ جىلادى.
9. ازاماتتىق تۇلعاسى
(مارتتىگى)
ول “باردى بالامايدى، جوقتى سانامايدى”، ءوزىنىڭ بىردەمەسىن سۇراساڭ، بەرە سالادى، كىسىنىڭ نارسەسىن، كيىمىن ءوزى دە كيىپ جۇرە بەرەدى. ۇيات ەكەن - اۋ دەمەيدى. ول كىسى الداۋدى، ارىن ساتۋدى بىلمەيدى. كىم كورىنگەنگە سەنەدى. ءوزىن اركىم تالاي الداپ كەتسە دە، سەنۋىن قويمايدى.
وقۋلىقتى پايدالانا وتىرىپ، شىعارما تىلىمەن ءامىرحانعا سيپاتتاما بەرۋ.
1. ارسىن - گۇرسىن
2. باردى بالامايدى، مومىن
3. جوقتى سانامايدى
3. سىپايى، بۇيىعى
4. اننەن باسقاعا ولاق
5. ەركىن
6. سەنگىش
7. ادال دوس
8. ءاندى جۇرەگىمەن ورىندايدى.
تەست سۇراقتارى:
1. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ ولەڭدى كىمگە ەلىكتەپ شىعارا باستاعان؟
ا) احمەت ۆ) اباي س) ىبىراي د) ماعجان
2. جۇسىپبەكتىڭ پوەماسىن اتا
ا) “ءانشى” ۆ) “كۇنىكەيدىڭ جازىعى” س) “نۇر كۇيى” د) “اقبىلەك”
3. “جەتىشاتىر” قالاسىنىڭ ەكىنشى اتى
ا) سەمەي ۆ) پاۆلودار س) وسكەمەن د) قىزىلجار
4. “ءبىر شەرىك قىمىز” دەگەن قانشا؟
ا) ءبىر بوتەلكە ۆ) ءبىر شەلەك س) ءبىر كەسە د) ءبىر تەگەنە
5. شاكەتتىكىنە كىرىپ كەلگەن جىگىت قايدا وتىردى؟
ا) جەرگە ۆ) ورىندىققا س) كەرۋەتكە د) ساندىققا
6. – ءامىرقاندى ۇيدەن ۇستاي المايسىڭدار. ول – ءبىر ….
ا) كولەڭكە ۆ) ساعىم س) ەلەس د) تۇمان
7. ءامىرقاندى: “ەربەڭ قۇلاق، ەدىرەك، تالتيعان تاپەك اسىق” دەپ كىم سۋرەتتەر ەدى؟
ا) جۇسىپبەك ۆ) بەك س) نارمامبەت د) داۋلەتجان
8. ناۋرىز ساۋىعىن “باسقارۋشى” كىم؟
ا) ءابىجان ۆ) جالەل س) راحىمبەك د) جۇسىپبەك
9. ساحنادا ءان سالعاندا “اسەم - اسەم ناقىسى” قانداي بولدى؟
ا) سىبىزعىنىڭ ۇنىندەي ۆ) ايدىننىڭ سۇلۋ قۋىنداي
س) تاس بۇلاقتىڭ سۋىنداي د) ارقانىڭ قوڭىر جەلىندەي
10. ءانشى قۇجىراسىنداعى ەڭ اسىل بۇيىمى نە؟
ا) قىزىل قوڭىر دومبىرا ۆ) ۇلكەن اق سىرناي
س) ساز سىبىزعى د) ۇكىلى سارى دومبىرا
11. ايەلىن قالاي تانىستىرادى؟
ا) جامپوز ۆ) تۇلپار س) سۇلۋ د) باستىق
12. “قورلان” ءانىن شىعارۋشى كىم؟
ا) جاياۋ مۇسا ۆ) بالۋان شولاق س) ەستاي د) ءمادي
13. ۇشەۋى قاي جەرگە قۇس اتۋعا بارادى؟
ا) كەنجەكول ۆ) كەرۋەنكول س) قۇركول د) الاكول
14. ۇرىلار ءۇشىن ءان سالعاندا اراسىندا كىمنىڭ ءانى بولعان جوق؟
ا) ءيمانجۇسىپ ۆ) بالۋان شولاق س) يساق - ەرمەك د) جاياۋ مۇسا
15. اقتاماقپەن جاقىنداسۋىنا قانداي ويىن سەبەپ بولدى؟
ا) ورامال تاستاۋ ۆ) اقسۇيەك س) التىباقان د) ساقينا سالۋ
جاۋاپتارى:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
ۆ س ا ا د ۆ س ا ۆ د ا س ۆ د ا
1. اڭگىمەدەن قانداي اسەر الدىڭدار؟
2. تاربيەلىك ءمانى قانداي؟
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ – قازاقتىڭ ءان ونەرىن جوعارى باعالاي بىلەتىن تالعامپاز جان. ءامىرقان وبرازى ارقىلى ايگىلى ءانشى امىرەنىڭ جەكە دارا بيىك انشىلىك ونەرىن، ازاماتتىق تۇلعاسىن تاماشا بەينەلەگەن، شىنايى ونەرگە تابىندىرعان. ۇلى انشىگە ءبىر تاماشا ەسكەرتكىش ورناتىپ كەتكەندەي.
ءۇىى ۇيگە تاپسىرما:
1. ءان تۋرالى ايتىلعان اقىن - جازۋشىلاردىڭ دانالىق ويلارىن جازۋ.
2. تۇسىنىكتەمە كۇندەلىگىن تولتىرۋ ( ماتىننەن قاتتى اسەر ەتكەن تۇستاردى، ۇزىندىلەردى جازىپ، وعان پىكىر جازۋ)
ءۇىىى وقۋشىلار ءبىلىمىن باعالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1) بىلىمدىلىك: ج. ايماۋىت ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، شىعارمانىڭ ءتىلى مەن مازمۇنىنا تالداۋ جاساتۋ، ءامىرقان بەينەسىن جان - جاقتى تالداۋ؛
2) دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ ويىن، قيالىن دامىتۋ، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە، ءوز كوزقاراسىن ادەبي، جۇيەلى تىلمەن جەتكىزە ءبىلۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛
3) تاربيەلىك: اڭگىمەنىڭ مازمۇنى ارقىلى وقۋشىلاردى ادالدىققا، شىنايىلىققا، ءاندى، ونەردى سۇيۋگە، تاربيەلەۋ، اسەمدىكتى سەزىنە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: پىسىقتاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى. اسسوسياسيا، تالداۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءىشىنارا ىزدەنۋ، اڭگىمە كەستەسىن قۇرۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاراتپا قاعازدار
تەحنيكالىق قۇرال - جابدىقتار: ينتەربەلسەندى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
1. ج. ايماۋىتوۆتىڭ «ءانشى» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن ءبىلۋ
2. «اقتاماق حيكاياسىن» ءوز قيالىمەن اياقتاپ جازۋ
جۇسىپبەك - سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى دارىن، جان - جاقتى تالانت يەسى. جۇسىپبەك – اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ، سىنشى، اۋدارماشى، پۋبليسيست.
«ءانشى» اڭگىمەسىندەگى ءامىرقان بەينەسى ارقىلى جازۋشى ءومىرى مەن ونەرى اڭىزعا اينالعان ءانشى امىرە قاشاۋبايەۆتىڭ ادەبي بەينەسىن بەرەدى، سول امىرەنىڭ ونەرىنىڭ ءبىر ءساتىن ءوز اڭگىمەسىنە وزەك ەتەدى. ياعني ءامىرقاننىڭ بەينەسىنە پروتوتيپ ەتىپ اتاقتى ءانشى امىرە قاشاۋبايەۆتىڭ ءومىرى الىنعان. پروتوتيپ – ادەبي شىعارمالارداعى بەلگىلى ءبىر كوركەم بەينەنىڭ نەگىزى ەتىپ الىنعان ادام.
امىرە قاشاۋبايەۆ فرانسيا سەكىلدى وركەنيەتتى ونەرىمىزدىڭ قۇدىرەتتىلىگىن مويىنداتتى. سول ءۇشىن دە قازاق حالقى امىرە سىندى ۇلى تۇلعاسىن ەشقاشان ۇمىتپايدى.
- امىرە قاشاۋبايەۆ - ءان اسقارى، قازاق ونەرىنىڭ جارىق جۇلدىزى، ۇلتتىق ماقتانىشىمىز. «بۇراتانا» سانالعان قازاق حالقىنىڭ باي ونەرى مەن جوعارى مادەنيەتىن بارشا حالىققا پاش ەتتى. فرانسيا سەكىلدى وركەنيەتتى ەلگە ونەرىمىزدىڭ قۇدىرەتتىلىگىن مويىنداتتى. سول ءۇشىن دە قازاق حالقى امىرە سىندى ۇلى تۇلعاسىن ەشقاشان ۇمىتپايدى.
شىعارماداعى كەيىپكەرلەر بەينەسى
1 باستى كەيىپكەر ءامىرحان
2 ليريكالىق كەيىپكەر جۇسىپبەك
3 ءامىرحاننىڭ سۇيىكتىسى اقتاماق
4 قىمىزشى قىز شاكەت
5 ناۋرىز تويدا تاتتىلەر ساتقان ايەل ءرازيا
6 سكريپكاعا ءان قوسۋشى بالا ءمارجىم
7 قۇس اتۋعا شىققان ءۇشىنشى ادام داۋلەتجان
8 ناۋرىز تويداعى ويىندى باسقارۋشى ءابىجان
ءامىرقان بەينەسىن اشۋعا مىنەزدەمەلىك جوسپار
ءامىرقاننىڭ مىنەزدەمەلىك سيپاتى اڭگىمەدەن الىنعان ۇزىندىلەر ارقىلى دالەلدەۋ
1. ءتۇر – ءتۇسى، سىرتقى بەينەسى “ءشاۋلى قارشىعاداي شاپ ەتەر، كيىكتىڭ اسىعىنداي تاپ ەتەر” جىگىت.
وزگە شىعارۋشىلاردان ءامىرقاننىڭ كيىمى دە، ءتۇرى دە، ءجۇرىس - تۇرىسى دا جات ەدى، قازاقتىڭ ەركىندىگىن ەسكە ءتۇسىرۋشى ەدى.
2. قاراپايىمدىلىعى ءامىرقان قول ۇستاسىپ، سىپايى امانداسىپ وتىردى. انەۋگى شاكەتتىكىندە كورگەن ءامىرقان ەمەس، بۇيىعى، موماقان جىگىت.
3. ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگى ۇشاتىن قۇستاي قىمتانىپ، قومدانىپ الدى. وتىرعاندار اۋزىن اشىپ اڭىردى. ءانشى جىبەردى. ءبىر - ءبىر اۋىزدان ءان سالدى. از دا بولسا بىرەگەي بولدى.
سۇمىرەيتە، قىلميتا سوقتى؛ جەلدەتە، قۇتىرتا سوقتى. لەبىزى قۇلاققا جاعىپ كەتتى، جۇرەكتى تەربەتتى، تامىردى جەلپىندىردى؛ بويىڭدى شىمىرلاتتى.
… كوڭىل ءبىر جادىراپ، شايداي اشىلدى.
توپ كورگەندە ءامىرقان ارۋاقتانىپ، كوتەرىلىپ كەتەدى ەكەن.
تاعى دا ەسكەكتەتە، جەلپىندىرە، جەلىكتىرە، ىشقىندىرا، قۇلشىندىرا سوعىپ، تىڭداۋشىنىڭ ايىزىن ابدەن قاندىردى.
4. ونەرگە سۇيىسپەنشىلىگى ءان سالسا، ول ءوزىن - ءوزى ۇمىتادى، ءاننىڭ اۋەنىنە توڭكەرىلەدى، ونىڭ داۋىسى كومەيىنەن شىقپايدى، جۇرەگىنەن شىعادى. ول ءاننىڭ ءار ناقىسىن ۇعادى، ءاندى عانا سۇيەدى. ول ءتاتتى ۇنگە، توپقا بولا جارالعان ادام. ءان سالسا، راقاتتانىپ، گۇل - گۇل جاينايدى. كوزى دە، اۋزى دا، دەنەسى دە، قولى دا بىرگە سالادى. ءامىرقان كىسى ەمەس، انگە اينالادى. ونىڭ ءان سالعانداعى تۇرىنە قاراپ وتىرساڭ، توياسىڭ.
5. ءان مەن انشىگە دەگەن كوزقاراسى
انشىلەردىڭ كوبى ءتۇر شىعارام دەپ، اۋرە بولادى. جاقسى ءاندى بۇزىپ جىبەرەدى. قيقىلداي ما، شيقىلداي ما، اۋپىلداي ما مازارات… ەسىل ءاندى بەي - بەرەكە قىلادى. بەت - اۋزىن تىرجيتىپ، زورلانىپ، كۇشەنىپ وتىرىپ سالعان سوڭ ءان بولا ما؟ ءاندى ەركىنە جىبەرىپ، قىسىلماي سالعان عوي قىزىعى. انشىلەردىڭ كوبى نە ماقتان ءۇشىن، نە مال تابۋ ءۇشىن ايتادى. زورلانىپ ايتقان ءان دۇرىس شىعا ما؟ ءان سالۋ كوڭىلدەن عوي… مەن ءوزىم كوڭىلدەنبەسەم، جاقسى ايتا المايمىن، ايتقىم كەلمەيدى.
6. ادامعا ۇيىرسەكتىگى ءامىرقان كىسىگە تەز ءۇيىر بولاتىن، جولداسقا جانىن قياتىن جىگىت. ناۋرىزدان كەيىن بىزبەن دوس بولىپ كەتتى. بەر جاققا شىقسا، بىزگە سوقپاي كەتپەيدى.
7. قوناقجايلىلىعى - مەنىڭ قۇجىرامدى دا ءبىر كورىڭدەر،- دەپ قايتا - قايتا شاقىرىپ، ۇيىنە قوناققا اپاردى.
قىمىز، ەت الىپ، تىراشتانىپ، شابىلىپ قالىپتى.
8. ماحابباتقا ادالدىعى سويتكەن اقتاماقپەن ءبىر - اق جۇماداي داۋرەن ءسۇردىم. وي، دۇنيە - اي!- دەپ، ءامىرقان اۋىر كۇرسىندى دە، دىبىسسىز قالدى. بەتىنە قاراسام، كوزىنىڭ جاسى پارلاپ تۇر ەكەن. جۇباتايىن دەپ:
• وي، ساعان نە بولدى؟!- دەدىم.
• انشەيىن… كوڭىلىم بۇزىلىپ…
• بالا بولدىڭ با؟ وتكەن ىسكە وكىنە مە ەكەن…
• اقتاماقتىڭ قىلىعى بەتەر ەدى…- دەپ سولقىلداپ كەلىپ جىلادى.
9. ازاماتتىق تۇلعاسى
(مارتتىگى)
ول “باردى بالامايدى، جوقتى سانامايدى”، ءوزىنىڭ بىردەمەسىن سۇراساڭ، بەرە سالادى، كىسىنىڭ نارسەسىن، كيىمىن ءوزى دە كيىپ جۇرە بەرەدى. ۇيات ەكەن - اۋ دەمەيدى. ول كىسى الداۋدى، ارىن ساتۋدى بىلمەيدى. كىم كورىنگەنگە سەنەدى. ءوزىن اركىم تالاي الداپ كەتسە دە، سەنۋىن قويمايدى.
وقۋلىقتى پايدالانا وتىرىپ، شىعارما تىلىمەن ءامىرحانعا سيپاتتاما بەرۋ.
1. ارسىن - گۇرسىن
2. باردى بالامايدى، مومىن
3. جوقتى سانامايدى
3. سىپايى، بۇيىعى
4. اننەن باسقاعا ولاق
5. ەركىن
6. سەنگىش
7. ادال دوس
8. ءاندى جۇرەگىمەن ورىندايدى.
تەست سۇراقتارى:
1. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ ولەڭدى كىمگە ەلىكتەپ شىعارا باستاعان؟
ا) احمەت ۆ) اباي س) ىبىراي د) ماعجان
2. جۇسىپبەكتىڭ پوەماسىن اتا
ا) “ءانشى” ۆ) “كۇنىكەيدىڭ جازىعى” س) “نۇر كۇيى” د) “اقبىلەك”
3. “جەتىشاتىر” قالاسىنىڭ ەكىنشى اتى
ا) سەمەي ۆ) پاۆلودار س) وسكەمەن د) قىزىلجار
4. “ءبىر شەرىك قىمىز” دەگەن قانشا؟
ا) ءبىر بوتەلكە ۆ) ءبىر شەلەك س) ءبىر كەسە د) ءبىر تەگەنە
5. شاكەتتىكىنە كىرىپ كەلگەن جىگىت قايدا وتىردى؟
ا) جەرگە ۆ) ورىندىققا س) كەرۋەتكە د) ساندىققا
6. – ءامىرقاندى ۇيدەن ۇستاي المايسىڭدار. ول – ءبىر ….
ا) كولەڭكە ۆ) ساعىم س) ەلەس د) تۇمان
7. ءامىرقاندى: “ەربەڭ قۇلاق، ەدىرەك، تالتيعان تاپەك اسىق” دەپ كىم سۋرەتتەر ەدى؟
ا) جۇسىپبەك ۆ) بەك س) نارمامبەت د) داۋلەتجان
8. ناۋرىز ساۋىعىن “باسقارۋشى” كىم؟
ا) ءابىجان ۆ) جالەل س) راحىمبەك د) جۇسىپبەك
9. ساحنادا ءان سالعاندا “اسەم - اسەم ناقىسى” قانداي بولدى؟
ا) سىبىزعىنىڭ ۇنىندەي ۆ) ايدىننىڭ سۇلۋ قۋىنداي
س) تاس بۇلاقتىڭ سۋىنداي د) ارقانىڭ قوڭىر جەلىندەي
10. ءانشى قۇجىراسىنداعى ەڭ اسىل بۇيىمى نە؟
ا) قىزىل قوڭىر دومبىرا ۆ) ۇلكەن اق سىرناي
س) ساز سىبىزعى د) ۇكىلى سارى دومبىرا
11. ايەلىن قالاي تانىستىرادى؟
ا) جامپوز ۆ) تۇلپار س) سۇلۋ د) باستىق
12. “قورلان” ءانىن شىعارۋشى كىم؟
ا) جاياۋ مۇسا ۆ) بالۋان شولاق س) ەستاي د) ءمادي
13. ۇشەۋى قاي جەرگە قۇس اتۋعا بارادى؟
ا) كەنجەكول ۆ) كەرۋەنكول س) قۇركول د) الاكول
14. ۇرىلار ءۇشىن ءان سالعاندا اراسىندا كىمنىڭ ءانى بولعان جوق؟
ا) ءيمانجۇسىپ ۆ) بالۋان شولاق س) يساق - ەرمەك د) جاياۋ مۇسا
15. اقتاماقپەن جاقىنداسۋىنا قانداي ويىن سەبەپ بولدى؟
ا) ورامال تاستاۋ ۆ) اقسۇيەك س) التىباقان د) ساقينا سالۋ
جاۋاپتارى:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
ۆ س ا ا د ۆ س ا ۆ د ا س ۆ د ا
1. اڭگىمەدەن قانداي اسەر الدىڭدار؟
2. تاربيەلىك ءمانى قانداي؟
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ – قازاقتىڭ ءان ونەرىن جوعارى باعالاي بىلەتىن تالعامپاز جان. ءامىرقان وبرازى ارقىلى ايگىلى ءانشى امىرەنىڭ جەكە دارا بيىك انشىلىك ونەرىن، ازاماتتىق تۇلعاسىن تاماشا بەينەلەگەن، شىنايى ونەرگە تابىندىرعان. ۇلى انشىگە ءبىر تاماشا ەسكەرتكىش ورناتىپ كەتكەندەي.
ءۇىى ۇيگە تاپسىرما:
1. ءان تۋرالى ايتىلعان اقىن - جازۋشىلاردىڭ دانالىق ويلارىن جازۋ.
2. تۇسىنىكتەمە كۇندەلىگىن تولتىرۋ ( ماتىننەن قاتتى اسەر ەتكەن تۇستاردى، ۇزىندىلەردى جازىپ، وعان پىكىر جازۋ)
ءۇىىى وقۋشىلار ءبىلىمىن باعالاۋ
You Might Also Like
