جەمقورلىقتى قالاي جەڭۋگە بولادى؟
«جەمقورلىقتى قالاي جەڭۋگە بولادى؟» ەسسە
ادامزاتقا ەرتەدەن تانىس سىبايلاس جەمقورلىق - زامانمەن بىرگە ءوسىپ - وركەندەپ، نەبىر تەگەۋرىندى قارسىلىقتارعا توتەپ بەرىپ، قايدا مول قاراجات، پايدا بولسا، سول جەرگە تامىر جايىپ، بۇگىنگە دەيىن جويىلماي وتىرعان ءقاۋىپتى كەسەلدىڭ ءبىرى. باسقا دامۋشى ەلدەر سياقتى، ءبىزدىڭ جاس مەملەكەتىمىزدى دە جەگى قۇرتتاي بۇل كەسەل اينالىپ وتكەن جوق. بۇرىنعى وتكەن اتا - بابالارىمىز دا ءدوپ باسىپ «تۋرا بيدە تۋعان جوق، تۋعاندى بيدە يمان جوق» دەگەن. ولاردىڭ ادىلدىك پەن تۋراشىلدىقتى تۋ ەتكەندىگىن عاسىر قايراتكەرلەرى تولە بي، قازىبەك بي، ايتەكە بي جانە تاعى دا باسقا ءبىرتۋار بيلەر مەن شەشەندەردىڭ ءومىرى دالەل بولاتىندىعىن ءبىز تاريحتان جاقسى بىلەمىز.
«جەمقورلىققا قارسى كۇرەس جان - جاقتى، ۇزدىكسىز، اشىق ءارى ادىلەتتى تۇردە جۇرگىزىلۋى ءتيىس. ءبىز سوندا عانا العا قويعان بيىك ماقساتتارعا قول جەتكىزە الامىز» دەپ ەدى. ەلباسىمىز. سوندىقتان قوعامدى جەگىدەي جەپ جاتقان ءقاۋىپتى ىندەتپەن كوپ بولىپ كۇرەسۋىمىز قاجەت. سىبايلاس جەمقورلىقپەن پارمەندى كۇرەسۋ ءۇشىن حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتسىزدىعىن جوياتىن، قۇقىقتى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىنىڭ دەڭگەيى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ كەرەكتىگىنىڭ ماڭىزى زور. حالىق وزدەرىنىڭ قۇقىقتارىن، وزدەرىنە قارسى قانداي دا ءبىر قۇقىققا قايشى ءىس - ارەكەت جاسالعان جاعدايدا قانداي ءىس - قيمىل قولدانۋ كەرەكتىگىنىڭ ناقتى جولدارىن تولىق بىلۋلەرى قاجەت. كونستيتۋسيالىق ءتارتىپتى قورعاۋ، سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس اياسىندا ءتيىمدى، ءبىرىڭعاي جالپى مەملەكەتتىك ساياسات جۇرگىزۋ قاجەت دەپ ويلايمىن. سونىمەن قاتار ءار ادام تەك ءوز باسىنىڭ پايداسىن عانا ويلاماماي، تۋعان ەلىنىڭ گۇلدەنۋىن، وركەندەۋىن ويلايتىن بولسا، ءوز وتانىنىڭ ناعىز پاتريوتى بولسا، جەمقورلىق جويىلار ەدى. ءبىزدىڭ قوعامدا سىبايلاس جەمقورلىققا ورىن جوق. قوعامنىڭ بارلىق كۇش - جىگەرىن بىرىكتىرىپ، وسى دەرتتىڭ ودان ءارى ۋشىقپاۋى ءۇشىن ونى توقتاتۋدىڭ بارلىق امالدارىن قولدانۋ ارقىلى عانا بۇل قۇبىلىسقا ءتيىمدى تۇردە قارسى تۇرۋعا بولادى. سوندىقتان سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋ بارلىق قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ ازاماتتىق بورىشى دەپ ءبىلۋ كەرەك. ءبىزدىڭ ەل - تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلداعان ءبىرىنشى جانە بىردەن - ءبىر مەملەكەت.
مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وسى باعىتتاعى جۇمىستارىنىڭ نىساندىلىعى مەن تيىمدىلىگى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ماسەلەلەرى ەلباسىنىڭ جەكە باقىلاۋىندا تۇرعاندىعىنا نەگىزدەلگەن. سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى، ونىڭ پايدا بولۋى، ونىمەن كۇرەس جۇرگىزۋدىڭ قىلمىستىق - قۇقىقتىق قۇرالدارى قىزۋ پىكىر تالاستارىن تۋعىزۋ ۇستىندە.
سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارى سياقتى قوعامعا ءقاۋىپتى ءىس - ارەكەتتەر مەملەكەتىمىزدىڭ باسقارۋ جۇيەسىندەگى سايكەستى بۋىنداردى تۇنشىقتىرىپ، ولاردىڭ قالىپتى، زاڭدى قىزمەت جاساۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى. ال، ءىس جۇزىندە ءبىرقالىپتى دۇرىس قىزمەت اتقاراتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەتى عانا قوعامنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا، ونىڭ مۇشەلەرىنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قامتاماسىز ەتۋگە قابىلەتتى. وسىعان وراي مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىن قورعاۋ، وعان قىلمىستىق قول سۇعۋدى بولدىرماۋ ەڭ ماڭىزدى ماسەلە بولىپ تابىلادى. ويتكەنى مەملەكەتتىك اپپارات قوعامدى باسقارۋ جۇيەسىنىڭ قاجەتتىلىگى، باسقارۋ جۇيەسىندەگى ءار ءتۇرلى پروسەستەردىڭ رەتتەۋشىسى بولىپ تابىلادى.
جالپى سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋ جەكە ادامداردىڭ نەمەسە جەكەلەگەن توپتىڭ عانا ەمەس مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ، تۇتاستاي قوعامنىڭ باستى مىندەتى مەن بورىشى. وسىنى شىنايى ورىنداۋ ءۇشىن ءاربىر لاۋازىم يەسى ءوزىنىڭ جان - دۇنيەسىن ۇدايى تازا، ادال ۇستاۋى ءتيىس. سوندا عانا ولار قاراپايىم حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاپ، قوعامنىڭ تەجەۋسىز دامۋىنا ۇلەس قوسقان بولار ەدى.
قازىرگى ءبىزدىڭ جيىرما ءبىرىنشى عاسىرىمىزدا سىبايلاس جەمقورلىق وتە كوپ كەزدەسەدى. پارا بەرۋ، جەكە باس قامى ءۇشىن ءوزىنىڭ قيىن اقۋالىن شەشۋ، قازىرگى زاماننىڭ ىندەتى دەپ ايتۋعا بولادى. ءوز قىزمەتىن اسا جوعارى پايدالانىپ وتىرعان اعا، اپالارىمىز دا از ەمەس. نەگە؟ دەگەن سۇراق تۋىندايدى. قازىرگى زامان تالابى ما؟ الدە اقشانىڭ سونشا قۇنسىزدىعى ما؟ الدە ادامزاتتىڭ سونشا قۇنىعىپ كەتۋى مە؟ مەنىڭ ويىم وسى قاراپايىم حالىق ءوزىمىز سول جولدى وڭاي كورەمىز، سول سەبەپتى ءبىزدىڭ ەلدە جانە باسقا دا ەلدەردە سولاي قالىپتاسىپ كەتكەن. كەلەر ۇرپاعىمىز وسىنداي جولدا ءومىر سۇرسە، ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز نە بولماق؟ جالپى قاي سالادا بولسا دا مەديسينادا، بىلىمدە، زاڭ قورعاۋشى ورگانداردا بولسىن بۇل ىندەت قالىپتاسىپ كەتكەن.
ەلىمىزدە قانشاما قىزمەتتە وتىرعان كىسىلەر وسى جولدى تاڭداپ ۇستالعانى دا از ەمەس. ءبىراق بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى تەك وزىمىزدە. ەڭ ءبىرىنشى ءبىز ءوزىمىزدى تاربيەلەۋىمىز كەرەك، سوندا عانا بولاشاققا تىك قارايتىن، كەلەر ۇرپاعىمىزعا ۇلگى، ونەگە بەرە الاتىن ەل بولا الامىز. ەلدەگى بۇل اۋىر ىندەتتى جويۋ ءۇشىن كۇرەستى وزىمىزدەن، اينالامىزدان باستاپ، ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە، جەمقورلىقتى جويۋ ءۇشىن ايانباي كۇرەسۋ - ءاربىر قازاقستاندىق ازاماتتىڭ ازاماتتىق تا، ادامزاتتىق تا پارىزى.
قاراعاندى وبلىسى، ساتبايەۆ قالاسى
«نۇربوبەك» بوبەكجايى كمقك تاربيەشىسى
الدابەرگەنوۆا سالتانات جۋمابەكوۆنا
ادامزاتقا ەرتەدەن تانىس سىبايلاس جەمقورلىق - زامانمەن بىرگە ءوسىپ - وركەندەپ، نەبىر تەگەۋرىندى قارسىلىقتارعا توتەپ بەرىپ، قايدا مول قاراجات، پايدا بولسا، سول جەرگە تامىر جايىپ، بۇگىنگە دەيىن جويىلماي وتىرعان ءقاۋىپتى كەسەلدىڭ ءبىرى. باسقا دامۋشى ەلدەر سياقتى، ءبىزدىڭ جاس مەملەكەتىمىزدى دە جەگى قۇرتتاي بۇل كەسەل اينالىپ وتكەن جوق. بۇرىنعى وتكەن اتا - بابالارىمىز دا ءدوپ باسىپ «تۋرا بيدە تۋعان جوق، تۋعاندى بيدە يمان جوق» دەگەن. ولاردىڭ ادىلدىك پەن تۋراشىلدىقتى تۋ ەتكەندىگىن عاسىر قايراتكەرلەرى تولە بي، قازىبەك بي، ايتەكە بي جانە تاعى دا باسقا ءبىرتۋار بيلەر مەن شەشەندەردىڭ ءومىرى دالەل بولاتىندىعىن ءبىز تاريحتان جاقسى بىلەمىز.
«جەمقورلىققا قارسى كۇرەس جان - جاقتى، ۇزدىكسىز، اشىق ءارى ادىلەتتى تۇردە جۇرگىزىلۋى ءتيىس. ءبىز سوندا عانا العا قويعان بيىك ماقساتتارعا قول جەتكىزە الامىز» دەپ ەدى. ەلباسىمىز. سوندىقتان قوعامدى جەگىدەي جەپ جاتقان ءقاۋىپتى ىندەتپەن كوپ بولىپ كۇرەسۋىمىز قاجەت. سىبايلاس جەمقورلىقپەن پارمەندى كۇرەسۋ ءۇشىن حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتسىزدىعىن جوياتىن، قۇقىقتى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىنىڭ دەڭگەيى مەن ساپاسىن ارتتىرۋ كەرەكتىگىنىڭ ماڭىزى زور. حالىق وزدەرىنىڭ قۇقىقتارىن، وزدەرىنە قارسى قانداي دا ءبىر قۇقىققا قايشى ءىس - ارەكەت جاسالعان جاعدايدا قانداي ءىس - قيمىل قولدانۋ كەرەكتىگىنىڭ ناقتى جولدارىن تولىق بىلۋلەرى قاجەت. كونستيتۋسيالىق ءتارتىپتى قورعاۋ، سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس اياسىندا ءتيىمدى، ءبىرىڭعاي جالپى مەملەكەتتىك ساياسات جۇرگىزۋ قاجەت دەپ ويلايمىن. سونىمەن قاتار ءار ادام تەك ءوز باسىنىڭ پايداسىن عانا ويلاماماي، تۋعان ەلىنىڭ گۇلدەنۋىن، وركەندەۋىن ويلايتىن بولسا، ءوز وتانىنىڭ ناعىز پاتريوتى بولسا، جەمقورلىق جويىلار ەدى. ءبىزدىڭ قوعامدا سىبايلاس جەمقورلىققا ورىن جوق. قوعامنىڭ بارلىق كۇش - جىگەرىن بىرىكتىرىپ، وسى دەرتتىڭ ودان ءارى ۋشىقپاۋى ءۇشىن ونى توقتاتۋدىڭ بارلىق امالدارىن قولدانۋ ارقىلى عانا بۇل قۇبىلىسقا ءتيىمدى تۇردە قارسى تۇرۋعا بولادى. سوندىقتان سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋ بارلىق قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ ازاماتتىق بورىشى دەپ ءبىلۋ كەرەك. ءبىزدىڭ ەل - تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلداعان ءبىرىنشى جانە بىردەن - ءبىر مەملەكەت.
مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وسى باعىتتاعى جۇمىستارىنىڭ نىساندىلىعى مەن تيىمدىلىگى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ماسەلەلەرى ەلباسىنىڭ جەكە باقىلاۋىندا تۇرعاندىعىنا نەگىزدەلگەن. سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى، ونىڭ پايدا بولۋى، ونىمەن كۇرەس جۇرگىزۋدىڭ قىلمىستىق - قۇقىقتىق قۇرالدارى قىزۋ پىكىر تالاستارىن تۋعىزۋ ۇستىندە.
سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارى سياقتى قوعامعا ءقاۋىپتى ءىس - ارەكەتتەر مەملەكەتىمىزدىڭ باسقارۋ جۇيەسىندەگى سايكەستى بۋىنداردى تۇنشىقتىرىپ، ولاردىڭ قالىپتى، زاڭدى قىزمەت جاساۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى. ال، ءىس جۇزىندە ءبىرقالىپتى دۇرىس قىزمەت اتقاراتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەتى عانا قوعامنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا، ونىڭ مۇشەلەرىنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قامتاماسىز ەتۋگە قابىلەتتى. وسىعان وراي مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىن قورعاۋ، وعان قىلمىستىق قول سۇعۋدى بولدىرماۋ ەڭ ماڭىزدى ماسەلە بولىپ تابىلادى. ويتكەنى مەملەكەتتىك اپپارات قوعامدى باسقارۋ جۇيەسىنىڭ قاجەتتىلىگى، باسقارۋ جۇيەسىندەگى ءار ءتۇرلى پروسەستەردىڭ رەتتەۋشىسى بولىپ تابىلادى.
جالپى سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋ جەكە ادامداردىڭ نەمەسە جەكەلەگەن توپتىڭ عانا ەمەس مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ، تۇتاستاي قوعامنىڭ باستى مىندەتى مەن بورىشى. وسىنى شىنايى ورىنداۋ ءۇشىن ءاربىر لاۋازىم يەسى ءوزىنىڭ جان - دۇنيەسىن ۇدايى تازا، ادال ۇستاۋى ءتيىس. سوندا عانا ولار قاراپايىم حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاپ، قوعامنىڭ تەجەۋسىز دامۋىنا ۇلەس قوسقان بولار ەدى.
قازىرگى ءبىزدىڭ جيىرما ءبىرىنشى عاسىرىمىزدا سىبايلاس جەمقورلىق وتە كوپ كەزدەسەدى. پارا بەرۋ، جەكە باس قامى ءۇشىن ءوزىنىڭ قيىن اقۋالىن شەشۋ، قازىرگى زاماننىڭ ىندەتى دەپ ايتۋعا بولادى. ءوز قىزمەتىن اسا جوعارى پايدالانىپ وتىرعان اعا، اپالارىمىز دا از ەمەس. نەگە؟ دەگەن سۇراق تۋىندايدى. قازىرگى زامان تالابى ما؟ الدە اقشانىڭ سونشا قۇنسىزدىعى ما؟ الدە ادامزاتتىڭ سونشا قۇنىعىپ كەتۋى مە؟ مەنىڭ ويىم وسى قاراپايىم حالىق ءوزىمىز سول جولدى وڭاي كورەمىز، سول سەبەپتى ءبىزدىڭ ەلدە جانە باسقا دا ەلدەردە سولاي قالىپتاسىپ كەتكەن. كەلەر ۇرپاعىمىز وسىنداي جولدا ءومىر سۇرسە، ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز نە بولماق؟ جالپى قاي سالادا بولسا دا مەديسينادا، بىلىمدە، زاڭ قورعاۋشى ورگانداردا بولسىن بۇل ىندەت قالىپتاسىپ كەتكەن.
ەلىمىزدە قانشاما قىزمەتتە وتىرعان كىسىلەر وسى جولدى تاڭداپ ۇستالعانى دا از ەمەس. ءبىراق بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى تەك وزىمىزدە. ەڭ ءبىرىنشى ءبىز ءوزىمىزدى تاربيەلەۋىمىز كەرەك، سوندا عانا بولاشاققا تىك قارايتىن، كەلەر ۇرپاعىمىزعا ۇلگى، ونەگە بەرە الاتىن ەل بولا الامىز. ەلدەگى بۇل اۋىر ىندەتتى جويۋ ءۇشىن كۇرەستى وزىمىزدەن، اينالامىزدان باستاپ، ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە، جەمقورلىقتى جويۋ ءۇشىن ايانباي كۇرەسۋ - ءاربىر قازاقستاندىق ازاماتتىڭ ازاماتتىق تا، ادامزاتتىق تا پارىزى.
قاراعاندى وبلىسى، ساتبايەۆ قالاسى
«نۇربوبەك» بوبەكجايى كمقك تاربيەشىسى
الدابەرگەنوۆا سالتانات جۋمابەكوۆنا
You Might Also Like
-
سىنىپ 2 ءپان ماتەماتيكابولىمى:كوبەيتۋ جانە ءبولۋ. ەسەپتەرتاقىرىبى: 5 سانىن كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسىن قۇراستىرۋوقۋ باعدارلاماسىنا سايكەس وقىتۋ ماقساتتارى2. 1. 2. 2 - كوبەيتۋ جانە ءبولۋ - ءوزارا كەرى ام...
