جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى جانە ونىڭ سەبەپتەرى
دۇنيەتانۋ 4 سىنىپ
تاقىرىبى: «جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى جانە ونىڭ سەبەپتەرى»
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: جەردىڭ ءوز بىلىگىنىڭ اينالۋى ارقىلى كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىساتىنى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
دامىتۋشىلىق: باقىلاۋ، بايقامپازدىق سويلەۋ ءتىلىن، سوزدىك قورىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: ءوز بەتتەرىنشە تاپسىرما ورىنداۋعا، تياناقتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
وتكىزۋ ءادىسى: كورسەتۋ، سۇراق - جاۋاپ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباق كورنەكىلىگى: تاقىرىپ مازمۇنىنا ساي سۋرەتتەر، گلوبۋس، ۇيلەستىرمە قاعازدار، سىزبا، ەرمەكساز، ءجىپ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. امانداسۋ، تانىسۋ
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى، وقۋشىلار. بۇگىنگى ساباقتا كىم جوق؟
2. پسيحولوگيالىق دايىندىق: - بالالار ساباعىمىزدى باستاماس بۇرىن كوڭىلىمىزدى كوتەرەيىك، بويىمىزدى سەرگىتىپ الايىق. ول ءۇشىن مەنىمەن بىرگە قايتالايمىز. دۇنيەتانۋ جەر شارى،
دۇنيەتانۋ ەل شارى.
اينالانى باعدارلاپ
تابيعاتتى زەرتتەيىك.
جەر بايلىعىن باعالاپ
قاشاندا ەڭبەك ەتەيىك
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
- بالالار، ءبىز وتكەن ساباقتا قانداي تاقىرىپ وتتىك؟ (گلوبۋس – جەردىڭ ءدال ۇلگىسى)
وتكەن ساباق پەن جاڭا ساباقتى بايلانىستىرۋ
- نە بىلەسىڭ؟ (جەر تۋرالى)
- نە ءبىلدىڭ؟ (گلوبۋس)
- نە بىلگىڭ كەلەدى؟ (كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى، جەر بىلىگى )
III جاڭا ساباق
- ءيا، دۇرىس ايتاسىڭدار ءبىز بۇگىن سەندەرمەن وسى «جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋ جانە ونىڭ سەبەپتەرى» جايلى وتەتىن بولامىز.
- مەنىڭ قولىمدا نە تۇر؟ (گلوبۋس)
- گلوبۋس ياعني ول جەر. جەر شار ءتارىزدى دەنە، سىرتىن اتموسفەرا قاپتاپ تۇرادى، كۇندى اينالىپ جۇرەدى، سەرىگى – اي، 6 ماتەريكتەن تۇرادى، 4 مۇحيتتان تۇرادى. بۇل گلوبۋس نە ىستەيدى؟ (اينالادى)
- جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋىنىڭ ناتيجەسىندە جەر شارىنىڭ بەتىندەگى كەز كەلگەن نۇكتە بىردەن كۇن ءتۇسىپ جارقىراپ، ەندى ءبىرازدان كەيىن كولەڭكەگە كەتىپ وتىرادى. ەكىنشى سوزبەن ايتقاندا، كۇن مەن ءتۇن اۋىسادى.
وي تولعاۋ: ءبىر جاعى قاراڭعى، ءبىر جاعى جارىق. كۇن تۇسكەن جاعى كۇندىز، قاراڭعى جاعى ءتۇن بولادى.
- نە بايقادىڭدار؟
- ەندى نە وزگەرىس بولدى؟
وي تولعاۋ: كۇن مەن ءتۇن اۋىستى. جەر ءوز بىلىگىنەن باتىستان شىعىسقا قاراي 24 ساعاتتا ءبىر رەت اينالىپ شىعادى. جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالىپ شىعۋىنا كەتكەن ۋاقىت تاۋلىك دەپ اتالادى. تاۋلىك ءبىر كۇن مەن ءبىر تۇننەن تۇرادى.
- بالالار تاقتادا قانداي سۋرەت تۇر، كۇن ءتارتىبىنىڭ ياعني ءبىزدىڭ ءبىر كۇنىمىزدى قالاي وتكىزەتىنىمىز كورسەتىلگەن. وسى كۇن تارتىبىندەگى تالاپتاردى جاقسى ورىنداساڭدار كۇندەرىڭ جاقسى ءارى پايدالى وتەدى.
قوسىمشا ماتەريالدارمەن تانىستىرۋ:
1) جەر قالاي پايدا بولعان؟
جەر گاز بەن توزاڭنان تۇرعان. بۇل شار سۋىپ قاتتى قابىرشاق پايدا بولعان.
2) جەر عارىشتان قانداي بولىپ كورىنەدى؟
جاسىل جانە قوڭىر داقتارى بار اشىق كوگىلدىر ءتۇستى شار.
3) جەر ىشىندە نە بار؟
يادرو بار، وتە ىستىق، وتە قاتتى، وعان بۇرعىلاۋمەن جەتۋ مۇمكىن ەمەس. +4000°س ودان سوڭ مانتيا بولدى. ول ىستىقتاۋ جىنىستارىنان جانە جارتىلاي بالقىعان تاۋ جىنىستارىنان تۇرادى. جەر قىرتىسى بولدى.
4) جەردىڭ ماگنيتتىك ءورىسى
جەردىڭ ماگنيتتىك پلانەتانىڭ ىشىندەگى قوزعالىسپەن وندىرىلگەن ونىڭ ەلەكتر توكتارىنان پايدا بولادى. ماگنيتتىك ءورىسى كوزگە كورىنبەيدى.
5) جەردىڭ اشىلۋى
جەردى العاش ەراتوستەن دەگەن گرەك ماتەماتيگى اشتى.
جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى جانە ونىڭ سەبەپتەرى. جۇكتەۋ
تاقىرىبى: «جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى جانە ونىڭ سەبەپتەرى»
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: جەردىڭ ءوز بىلىگىنىڭ اينالۋى ارقىلى كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىساتىنى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
دامىتۋشىلىق: باقىلاۋ، بايقامپازدىق سويلەۋ ءتىلىن، سوزدىك قورىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: ءوز بەتتەرىنشە تاپسىرما ورىنداۋعا، تياناقتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
وتكىزۋ ءادىسى: كورسەتۋ، سۇراق - جاۋاپ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباق كورنەكىلىگى: تاقىرىپ مازمۇنىنا ساي سۋرەتتەر، گلوبۋس، ۇيلەستىرمە قاعازدار، سىزبا، ەرمەكساز، ءجىپ.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. امانداسۋ، تانىسۋ
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى، وقۋشىلار. بۇگىنگى ساباقتا كىم جوق؟
2. پسيحولوگيالىق دايىندىق: - بالالار ساباعىمىزدى باستاماس بۇرىن كوڭىلىمىزدى كوتەرەيىك، بويىمىزدى سەرگىتىپ الايىق. ول ءۇشىن مەنىمەن بىرگە قايتالايمىز. دۇنيەتانۋ جەر شارى،
دۇنيەتانۋ ەل شارى.
اينالانى باعدارلاپ
تابيعاتتى زەرتتەيىك.
جەر بايلىعىن باعالاپ
قاشاندا ەڭبەك ەتەيىك
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
- بالالار، ءبىز وتكەن ساباقتا قانداي تاقىرىپ وتتىك؟ (گلوبۋس – جەردىڭ ءدال ۇلگىسى)
وتكەن ساباق پەن جاڭا ساباقتى بايلانىستىرۋ
- نە بىلەسىڭ؟ (جەر تۋرالى)
- نە ءبىلدىڭ؟ (گلوبۋس)
- نە بىلگىڭ كەلەدى؟ (كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى، جەر بىلىگى )
III جاڭا ساباق
- ءيا، دۇرىس ايتاسىڭدار ءبىز بۇگىن سەندەرمەن وسى «جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋ جانە ونىڭ سەبەپتەرى» جايلى وتەتىن بولامىز.
- مەنىڭ قولىمدا نە تۇر؟ (گلوبۋس)
- گلوبۋس ياعني ول جەر. جەر شار ءتارىزدى دەنە، سىرتىن اتموسفەرا قاپتاپ تۇرادى، كۇندى اينالىپ جۇرەدى، سەرىگى – اي، 6 ماتەريكتەن تۇرادى، 4 مۇحيتتان تۇرادى. بۇل گلوبۋس نە ىستەيدى؟ (اينالادى)
- جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋىنىڭ ناتيجەسىندە جەر شارىنىڭ بەتىندەگى كەز كەلگەن نۇكتە بىردەن كۇن ءتۇسىپ جارقىراپ، ەندى ءبىرازدان كەيىن كولەڭكەگە كەتىپ وتىرادى. ەكىنشى سوزبەن ايتقاندا، كۇن مەن ءتۇن اۋىسادى.
وي تولعاۋ: ءبىر جاعى قاراڭعى، ءبىر جاعى جارىق. كۇن تۇسكەن جاعى كۇندىز، قاراڭعى جاعى ءتۇن بولادى.
- نە بايقادىڭدار؟
- ەندى نە وزگەرىس بولدى؟
وي تولعاۋ: كۇن مەن ءتۇن اۋىستى. جەر ءوز بىلىگىنەن باتىستان شىعىسقا قاراي 24 ساعاتتا ءبىر رەت اينالىپ شىعادى. جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالىپ شىعۋىنا كەتكەن ۋاقىت تاۋلىك دەپ اتالادى. تاۋلىك ءبىر كۇن مەن ءبىر تۇننەن تۇرادى.
- بالالار تاقتادا قانداي سۋرەت تۇر، كۇن ءتارتىبىنىڭ ياعني ءبىزدىڭ ءبىر كۇنىمىزدى قالاي وتكىزەتىنىمىز كورسەتىلگەن. وسى كۇن تارتىبىندەگى تالاپتاردى جاقسى ورىنداساڭدار كۇندەرىڭ جاقسى ءارى پايدالى وتەدى.
قوسىمشا ماتەريالدارمەن تانىستىرۋ:
1) جەر قالاي پايدا بولعان؟
جەر گاز بەن توزاڭنان تۇرعان. بۇل شار سۋىپ قاتتى قابىرشاق پايدا بولعان.
2) جەر عارىشتان قانداي بولىپ كورىنەدى؟
جاسىل جانە قوڭىر داقتارى بار اشىق كوگىلدىر ءتۇستى شار.
3) جەر ىشىندە نە بار؟
يادرو بار، وتە ىستىق، وتە قاتتى، وعان بۇرعىلاۋمەن جەتۋ مۇمكىن ەمەس. +4000°س ودان سوڭ مانتيا بولدى. ول ىستىقتاۋ جىنىستارىنان جانە جارتىلاي بالقىعان تاۋ جىنىستارىنان تۇرادى. جەر قىرتىسى بولدى.
4) جەردىڭ ماگنيتتىك ءورىسى
جەردىڭ ماگنيتتىك پلانەتانىڭ ىشىندەگى قوزعالىسپەن وندىرىلگەن ونىڭ ەلەكتر توكتارىنان پايدا بولادى. ماگنيتتىك ءورىسى كوزگە كورىنبەيدى.
5) جەردىڭ اشىلۋى
جەردى العاش ەراتوستەن دەگەن گرەك ماتەماتيگى اشتى.
جەردىڭ ءوز بىلىگىنەن اينالۋى. كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىسۋى جانە ونىڭ سەبەپتەرى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
