جەتكىنشەكتەردىڭ تۇلعالىق قاسيەتتەرىنىڭ قالىپتاسۋى.
جەتكىنشەكتەردىڭ تۇلعالىق قاسيەتتەرىنىڭ قالىپتاسۋى.
ماقساتى: جەتكىنشەكتەردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە پسيحولوگيالىق پەداگوگيكالىق تالداۋ.
مىندەتى:
1. جەتكىنشەكتەردىڭ فيزيولوگيالىق جانە جاس ەرەكشەلىكتەرىنە ءمان بەرۋ ارقىلى قاراستىرۋ.
2. جەتكىنشەكتەردىڭ جەكە تۇلعالىق قارىم - قاتىناسىنىڭ وزىندىك باعالاۋىن انىقتاۋ.
3. جەكە باس قاسيەتتەرى مەن قابىلەتتەرى، تيپتىك تەمپەرامەنتتەرى جانە پسيحولوگياسىن تالداۋ.
جوسپار:
جەتكىنشەكتىك شاققا وتۋدەگى جاڭا قۇرىلىمدارى.
ەرەسەكتىك سەزىم – جەتكىنشەك جاسىنىڭ نەگىزگى پسيحولوگيالىق قۇرىلىمى رەتىندە تالداۋ.
بالاڭ جاستىق جانە بۇل كەزەڭنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى.
بالاڭ جاستاعى دەنە كۇشىنىڭ دامۋى.
جەكە باستىڭ قاسيەتتەرىن ۇعىنۋ مەن ءوزىن - ءوزى باعالاۋ.
ءجاسوسپىرىمنىڭ ءوزىن - ءوزى سىيلاۋى جانە ونىڭ فۋنكسيالارى.
كىرىسپە
جوبانىڭ وزەكتىلىگى:
جەتكىنشەكتىك شاققا وتۋدەگى جاڭا قۇرىلىمدارى. الەۋمەتتىك ەرەسەكتىكتىڭ دامۋى دەگەنىمىز بالانىڭ ەرەسەكتەر قوعامىندا ونىڭ تولىقتا تەڭ قۇقىلى مۇشەسى بولىپ ءومىر سۇرۋگە دايارلىعىنىڭ قالىپتاسۋى. بۇل پروسەسس وبەكتيۆتىك قانا ەمەس، سۋبەكتيۆتىك دايارلىقتىڭ دا دامۋىن كوزدەيدى، ول ءىس - ارەكەتكە ەرەسەكتەردىڭ مىنەز-قۇلقىنا دەگەن كوزقاراستارعا قويىلاتىن قوعامدىق تالاپتاردى مەڭگەرۋ ءۇشىن قاجەت، ويتكەنى الەۋمەتتىك ەرەسەكتىكتىڭ ءوزى وسى تالاپتاردى يگەرۋ پروسەسىندە داميدى. جەتكىنشەكتىك شاقتىڭ باسىندا بالالار سىرت ءپىشىنى جاعىنان دا، مىنەز - قۇلقى جاعىنان دا ەرەسەكتەرگە ۇقسامايدى: ولار ءالى دە كوپ ويناپ، كوپ جۇگىرەدى، الىسىپ - جۇلىسىپ، تەنتەكتىكتەر جاسايدى، ءوز دەگەندەرىن ىستەپ، بايىز تاپپايدى، قىزۋ دا شامدانعىش، ءار ءتۇرلى سالادا بەلسەندى، كوبىنەسە ۇشقالاق، ىنتا ءبىلدىرىپ، دەن قويۋى دا، بىرەۋدى جاقسى كورۋى، قارىم - قاتىناسى دا تۇراقسىز، باسقانىڭ ىقپالىنا وڭاي كونگىش بولادى. الايدا بالالىعى قاز - قالپىندا بولىپ كورىنەتىن سىرت كورىنىسى الدامشى بولادى دا ونىڭ سىرتىندا جاڭانىڭ قالىپتاسۋىنىڭ ماڭىزدى پروسەستەرى ءجۇرىپ جاتادى: جەتكىنشەكتەر كوپ جاعىنان ءالى بالا بولىپ ءجۇرىپ، ەلەۋسىز ەسەيەدى.
ەرەسەكتىڭ قالىپتاسۋ پروسەسى كوزگە بىردەن تۇسپەيدى. ونىڭ كورىنىستەرى مەن نىشاندارى ءار سيپاتتى جانە سان الۋان. ەرەسەكتىڭ العاشقى وركەندەرى ونىڭ دامۋى ءار سيپاتتى جانە سان الۋان. ەرەسەكتىڭ العاشقى وركەندەرى ونىڭ دامىعان فورمالارىنان وتە ايرىقشا بولىپ، كەيدە جەتكىنشەكتىڭ مىنەز - قۇلقىندا ەرەسەك ادامعا جاعىمسىز جاڭا ساتتەردە كورىنۋى مۇمكىن. جەتكىنشەك جاسقا اياق باسقان بالانىڭ جەكە باسىنىڭ قالىپتاسۋىنداعى تۇبەگەيلى وزگەرىستەر سانا - سەزىمنىڭ دامۋىنداعى ساپالىق وزگەرىستەرمەن انىقتالادى، وسىنىڭ ارقاسىندا بالا مەن ورتانىڭ اراسىنداعى بۇرىنعى قاتىناس بۇزىلادى.
جەتكىنشەكتىڭ جەكە باسىنداعى باستى جانە وزىنە جاڭا قۇرىلىم ونىڭ ءوزى تۋرالى ەندى بالا ەمەسپىن دەيتىن تۇسىنىكتىڭ پايدا بولۋى بولادى، ول ءوزىن ەرەسەكپىن دەپ سەزىنە باستايدى، ەرەسەك بولۋعا جانە وزىنە جۇرتتىڭ وسىلاي دەپ قاراۋىنا ۇمتىلادى.
ەرەسەكتىك سەزىم – جەتكىنشەك جاسىنىڭ نەگىزگى پسيحولوگيالىق قۇرىلىمى رەتىندە. ەرەسەكتىك سەزىم دەنە دامۋى مەن جىنىستىق تولىسۋداعى ىلگەرىلەۋشىلىكتەردى ۇعىنىپ، باعالاۋدىڭ ناتيجەسىندە شىعۋى مۇمكىن؛ بۇلاردى جەتكىنشەك انىق سەزىنەدى جانە ونى ءوز ۇعىمىندا دا وبەكتيۆتى تۇردە نەعۇرلىم ەرەسەك ەتىپ كورسەتەدى. قازىرگى بار اكسەلەراسيا بالادا وسى جاڭا ءوزىن - ءوزى ءتۇسىنۋ مەن ءوزىن - ءوزى باعالاۋدىڭ بۇرىنعى جىلدارعا قاراعاندا ەرتە پايدا بولۋىنا جاعداي جاسايدى. ەرەسەكتىك سەزىمدەرىنىڭ ەندىگى بەر قاينار كوزى – الەۋمەتتىك نەگىزدەر. مۇنىڭ ءوزى ەرەسەكتەرمەن قارىم - قاتىناستا بالا وبەكتيۆتىك تۇرعىدان بالالىق جاعدايدا بولماي، ەڭبەككە قاتىسىپ، ەلەۋلى مىندەتتەرى بولعانداي رەتتەردە تۋىنداۋى مۇمكىن. ەرەسەكتەردىڭ سەنىمى جانە جاستايىنان دەربەستىككە جەتۋ الەۋمەتتىك قانا ەمەس، سۋبەكتيۆتىك تۇرعىدان دا بالانى تەز ەسەيتەدى. بۇعان ۇقساس مىسالدار ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا كوپ كەزدەستى.
ەرەسەكتىك سەزىمنىڭ جىنىستىق تولىسۋدان كوپ بۇرىن پايدا بولۋىنىڭ مۇمكىندىگى بار جولدى ن. ا. نەكراسوۆ بارماقتاي مۇجىق بەينەسىندە بەرگەن. مۇنىڭ ءوزى بالا ەرەسەك دەپ سانايتىن ادام مەن ءوزى اراسىنداعى ءبىر نەمەسە بىرنەشە ولشەم بويىنشا بالانىڭ ءوزى ۇقساسپىز (ءبىلىم، ىسكەرلىك، كۇش، ەپتىلىك، باتىلدىق، ت. ب. ۇقساستىعى) دەپ تاپقان جاعدايدا دا تۋىنداۋى مۇمكىن؛ ۇقساستىق جايلار نەعۇرلىم كوپ بولسا، ءوزىن ەرەسەك سەزىنۋگە نەگىز دە سوعۇرلىم كوپ بولادى. ەرەسەكتىك سەزىم بالانى وزىنە تەڭ ۇقسايتىن نەعۇرلىم ەرەسەك جولداستارىمەن (بالانىڭ ۇعىمىندا) قارىم - قاتىناستا دا قالىپتاسادى. جەتكىنشەك ءوزىن اينالاسىنداعىلارمەن عانا ەمەس، مۇنىڭ الدىندا ءوزىنىڭ قانداي بولعانىمەن دە سالىستىرادى، ارينە، بەلگىلى ءبىر بەينەلەردى باعدارعا الىپ، وزىندەگى پروگرەستى ءبولىپ كورسەتەدى.
ەرەسەك سەزىمى سانا - سەزىمنىڭ وزىنە ءتان جاڭا قۇرىلىمى رەتىندە جەكە ادامنىڭ وزەكتى ەرەكشەلىگى، ونىڭ قۇرىلىمدىق ورتاسى بولادى، ويتكەنى ول جەتكىنشەكتىڭ وزىنە، جۇرتقا جانە دۇنيەگە دەگەن جاڭا ومىرلىك پوزيسياسىن بىلدىرەدى، ونىڭ الەۋمەتتىك بەلسەندىلىگىنىڭ وزىنە ءتان باعىتى مەن مازمۇنىن، جاڭاشا تالپىنىستارىنىڭ، تولعانىستارى مەن اففەكتيۆتى ىقپالداردىڭ جۇيەسىن انىقتايدى. جەتكىنشەكتىڭ وزىنە ءتان الەۋمەتتىك بەلسەندىلىگى ەرەسەكتەر دۇنيەسىندەگى جانە ولاردىڭ قارىم - قاتىناستارىنداعى بار نورمالاردى، قۇندىلىقتار مەن مىنەز - قۇلىق تاسىلدەرىن مەڭگەرۋ العىرلىعى بولىپ تابىلادى. مۇنىڭ ۇزاققا سوزىلاتىن سالدارى بولادى، ويتكەنى ەرەسەكتەر مەن بالالار ءار ءتۇرلى ەكى توپتى كورسەتەدى جانە ولاردىڭ مىندەتتەرى، قۇقىلارى، ارتىقشىلىقتارى مەن شەكتەۋلەرى تۇرلىشە بولادى. بالالارعا ارنالعان كوپتەگەن نورمالاردا، ەرەجەلەردە، تالاپتاردا، شەكتەۋلەردە، ءتىل الۋدىڭ ەرەكشە مورالىندا ولاردىڭ ەرەسەكتەر دۇنيەسىندەگى دەربەسسىزدىگى، تەڭ قۇلىقسىزدىعى مەن تاۋەلدى جاعدايى بەينەلەنگەن. بالا ءۇشىن دۇنيەدە قول جەتپەس، تىيىم سالىنعان جايلار كوپ. بالالىق شاعىندا بالا قوعامنىڭ بالالارعا قوياتىن تالاپتارىمەن نورمالارىن مەڭگەرەدى. بۇل نورمالار مەن تالاپتار ەرەسەكتەر توبىنا وتەر كەزدە ساپالىق تۇرعىدا وزگەرەدى. جەتكىنشەكتە ءوزى تۋرالى ەندى بالالىقتىڭ شەكاراسىنان وتكەن اداممىن دەگەن تۇسىنىكتىڭ پايدا بولۋى ونىڭ ءبىر نورمالار مەن قۇندىلىقتاردان باسقالارىنا بالالىق نورمالار مەن قۇندىلىقتاردان ەرەسەكتى نورمالار مەن قۇندىلىقتارعا قايتا باعدار الۋىن ايقىندايدى.
جەتكىنشەكتەردىڭ تۇلعالىق قاسيەتتەرىنىڭ قالىپتاسۋى. جۇكتەۋ
ماقساتى: جەتكىنشەكتەردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە پسيحولوگيالىق پەداگوگيكالىق تالداۋ.
مىندەتى:
1. جەتكىنشەكتەردىڭ فيزيولوگيالىق جانە جاس ەرەكشەلىكتەرىنە ءمان بەرۋ ارقىلى قاراستىرۋ.
2. جەتكىنشەكتەردىڭ جەكە تۇلعالىق قارىم - قاتىناسىنىڭ وزىندىك باعالاۋىن انىقتاۋ.
3. جەكە باس قاسيەتتەرى مەن قابىلەتتەرى، تيپتىك تەمپەرامەنتتەرى جانە پسيحولوگياسىن تالداۋ.
جوسپار:
جەتكىنشەكتىك شاققا وتۋدەگى جاڭا قۇرىلىمدارى.
ەرەسەكتىك سەزىم – جەتكىنشەك جاسىنىڭ نەگىزگى پسيحولوگيالىق قۇرىلىمى رەتىندە تالداۋ.
بالاڭ جاستىق جانە بۇل كەزەڭنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى.
بالاڭ جاستاعى دەنە كۇشىنىڭ دامۋى.
جەكە باستىڭ قاسيەتتەرىن ۇعىنۋ مەن ءوزىن - ءوزى باعالاۋ.
ءجاسوسپىرىمنىڭ ءوزىن - ءوزى سىيلاۋى جانە ونىڭ فۋنكسيالارى.
كىرىسپە
جوبانىڭ وزەكتىلىگى:
جەتكىنشەكتىك شاققا وتۋدەگى جاڭا قۇرىلىمدارى. الەۋمەتتىك ەرەسەكتىكتىڭ دامۋى دەگەنىمىز بالانىڭ ەرەسەكتەر قوعامىندا ونىڭ تولىقتا تەڭ قۇقىلى مۇشەسى بولىپ ءومىر سۇرۋگە دايارلىعىنىڭ قالىپتاسۋى. بۇل پروسەسس وبەكتيۆتىك قانا ەمەس، سۋبەكتيۆتىك دايارلىقتىڭ دا دامۋىن كوزدەيدى، ول ءىس - ارەكەتكە ەرەسەكتەردىڭ مىنەز-قۇلقىنا دەگەن كوزقاراستارعا قويىلاتىن قوعامدىق تالاپتاردى مەڭگەرۋ ءۇشىن قاجەت، ويتكەنى الەۋمەتتىك ەرەسەكتىكتىڭ ءوزى وسى تالاپتاردى يگەرۋ پروسەسىندە داميدى. جەتكىنشەكتىك شاقتىڭ باسىندا بالالار سىرت ءپىشىنى جاعىنان دا، مىنەز - قۇلقى جاعىنان دا ەرەسەكتەرگە ۇقسامايدى: ولار ءالى دە كوپ ويناپ، كوپ جۇگىرەدى، الىسىپ - جۇلىسىپ، تەنتەكتىكتەر جاسايدى، ءوز دەگەندەرىن ىستەپ، بايىز تاپپايدى، قىزۋ دا شامدانعىش، ءار ءتۇرلى سالادا بەلسەندى، كوبىنەسە ۇشقالاق، ىنتا ءبىلدىرىپ، دەن قويۋى دا، بىرەۋدى جاقسى كورۋى، قارىم - قاتىناسى دا تۇراقسىز، باسقانىڭ ىقپالىنا وڭاي كونگىش بولادى. الايدا بالالىعى قاز - قالپىندا بولىپ كورىنەتىن سىرت كورىنىسى الدامشى بولادى دا ونىڭ سىرتىندا جاڭانىڭ قالىپتاسۋىنىڭ ماڭىزدى پروسەستەرى ءجۇرىپ جاتادى: جەتكىنشەكتەر كوپ جاعىنان ءالى بالا بولىپ ءجۇرىپ، ەلەۋسىز ەسەيەدى.
ەرەسەكتىڭ قالىپتاسۋ پروسەسى كوزگە بىردەن تۇسپەيدى. ونىڭ كورىنىستەرى مەن نىشاندارى ءار سيپاتتى جانە سان الۋان. ەرەسەكتىڭ العاشقى وركەندەرى ونىڭ دامۋى ءار سيپاتتى جانە سان الۋان. ەرەسەكتىڭ العاشقى وركەندەرى ونىڭ دامىعان فورمالارىنان وتە ايرىقشا بولىپ، كەيدە جەتكىنشەكتىڭ مىنەز - قۇلقىندا ەرەسەك ادامعا جاعىمسىز جاڭا ساتتەردە كورىنۋى مۇمكىن. جەتكىنشەك جاسقا اياق باسقان بالانىڭ جەكە باسىنىڭ قالىپتاسۋىنداعى تۇبەگەيلى وزگەرىستەر سانا - سەزىمنىڭ دامۋىنداعى ساپالىق وزگەرىستەرمەن انىقتالادى، وسىنىڭ ارقاسىندا بالا مەن ورتانىڭ اراسىنداعى بۇرىنعى قاتىناس بۇزىلادى.
جەتكىنشەكتىڭ جەكە باسىنداعى باستى جانە وزىنە جاڭا قۇرىلىم ونىڭ ءوزى تۋرالى ەندى بالا ەمەسپىن دەيتىن تۇسىنىكتىڭ پايدا بولۋى بولادى، ول ءوزىن ەرەسەكپىن دەپ سەزىنە باستايدى، ەرەسەك بولۋعا جانە وزىنە جۇرتتىڭ وسىلاي دەپ قاراۋىنا ۇمتىلادى.
ەرەسەكتىك سەزىم – جەتكىنشەك جاسىنىڭ نەگىزگى پسيحولوگيالىق قۇرىلىمى رەتىندە. ەرەسەكتىك سەزىم دەنە دامۋى مەن جىنىستىق تولىسۋداعى ىلگەرىلەۋشىلىكتەردى ۇعىنىپ، باعالاۋدىڭ ناتيجەسىندە شىعۋى مۇمكىن؛ بۇلاردى جەتكىنشەك انىق سەزىنەدى جانە ونى ءوز ۇعىمىندا دا وبەكتيۆتى تۇردە نەعۇرلىم ەرەسەك ەتىپ كورسەتەدى. قازىرگى بار اكسەلەراسيا بالادا وسى جاڭا ءوزىن - ءوزى ءتۇسىنۋ مەن ءوزىن - ءوزى باعالاۋدىڭ بۇرىنعى جىلدارعا قاراعاندا ەرتە پايدا بولۋىنا جاعداي جاسايدى. ەرەسەكتىك سەزىمدەرىنىڭ ەندىگى بەر قاينار كوزى – الەۋمەتتىك نەگىزدەر. مۇنىڭ ءوزى ەرەسەكتەرمەن قارىم - قاتىناستا بالا وبەكتيۆتىك تۇرعىدان بالالىق جاعدايدا بولماي، ەڭبەككە قاتىسىپ، ەلەۋلى مىندەتتەرى بولعانداي رەتتەردە تۋىنداۋى مۇمكىن. ەرەسەكتەردىڭ سەنىمى جانە جاستايىنان دەربەستىككە جەتۋ الەۋمەتتىك قانا ەمەس، سۋبەكتيۆتىك تۇرعىدان دا بالانى تەز ەسەيتەدى. بۇعان ۇقساس مىسالدار ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا كوپ كەزدەستى.
ەرەسەكتىك سەزىمنىڭ جىنىستىق تولىسۋدان كوپ بۇرىن پايدا بولۋىنىڭ مۇمكىندىگى بار جولدى ن. ا. نەكراسوۆ بارماقتاي مۇجىق بەينەسىندە بەرگەن. مۇنىڭ ءوزى بالا ەرەسەك دەپ سانايتىن ادام مەن ءوزى اراسىنداعى ءبىر نەمەسە بىرنەشە ولشەم بويىنشا بالانىڭ ءوزى ۇقساسپىز (ءبىلىم، ىسكەرلىك، كۇش، ەپتىلىك، باتىلدىق، ت. ب. ۇقساستىعى) دەپ تاپقان جاعدايدا دا تۋىنداۋى مۇمكىن؛ ۇقساستىق جايلار نەعۇرلىم كوپ بولسا، ءوزىن ەرەسەك سەزىنۋگە نەگىز دە سوعۇرلىم كوپ بولادى. ەرەسەكتىك سەزىم بالانى وزىنە تەڭ ۇقسايتىن نەعۇرلىم ەرەسەك جولداستارىمەن (بالانىڭ ۇعىمىندا) قارىم - قاتىناستا دا قالىپتاسادى. جەتكىنشەك ءوزىن اينالاسىنداعىلارمەن عانا ەمەس، مۇنىڭ الدىندا ءوزىنىڭ قانداي بولعانىمەن دە سالىستىرادى، ارينە، بەلگىلى ءبىر بەينەلەردى باعدارعا الىپ، وزىندەگى پروگرەستى ءبولىپ كورسەتەدى.
ەرەسەك سەزىمى سانا - سەزىمنىڭ وزىنە ءتان جاڭا قۇرىلىمى رەتىندە جەكە ادامنىڭ وزەكتى ەرەكشەلىگى، ونىڭ قۇرىلىمدىق ورتاسى بولادى، ويتكەنى ول جەتكىنشەكتىڭ وزىنە، جۇرتقا جانە دۇنيەگە دەگەن جاڭا ومىرلىك پوزيسياسىن بىلدىرەدى، ونىڭ الەۋمەتتىك بەلسەندىلىگىنىڭ وزىنە ءتان باعىتى مەن مازمۇنىن، جاڭاشا تالپىنىستارىنىڭ، تولعانىستارى مەن اففەكتيۆتى ىقپالداردىڭ جۇيەسىن انىقتايدى. جەتكىنشەكتىڭ وزىنە ءتان الەۋمەتتىك بەلسەندىلىگى ەرەسەكتەر دۇنيەسىندەگى جانە ولاردىڭ قارىم - قاتىناستارىنداعى بار نورمالاردى، قۇندىلىقتار مەن مىنەز - قۇلىق تاسىلدەرىن مەڭگەرۋ العىرلىعى بولىپ تابىلادى. مۇنىڭ ۇزاققا سوزىلاتىن سالدارى بولادى، ويتكەنى ەرەسەكتەر مەن بالالار ءار ءتۇرلى ەكى توپتى كورسەتەدى جانە ولاردىڭ مىندەتتەرى، قۇقىلارى، ارتىقشىلىقتارى مەن شەكتەۋلەرى تۇرلىشە بولادى. بالالارعا ارنالعان كوپتەگەن نورمالاردا، ەرەجەلەردە، تالاپتاردا، شەكتەۋلەردە، ءتىل الۋدىڭ ەرەكشە مورالىندا ولاردىڭ ەرەسەكتەر دۇنيەسىندەگى دەربەسسىزدىگى، تەڭ قۇلىقسىزدىعى مەن تاۋەلدى جاعدايى بەينەلەنگەن. بالا ءۇشىن دۇنيەدە قول جەتپەس، تىيىم سالىنعان جايلار كوپ. بالالىق شاعىندا بالا قوعامنىڭ بالالارعا قوياتىن تالاپتارىمەن نورمالارىن مەڭگەرەدى. بۇل نورمالار مەن تالاپتار ەرەسەكتەر توبىنا وتەر كەزدە ساپالىق تۇرعىدا وزگەرەدى. جەتكىنشەكتە ءوزى تۋرالى ەندى بالالىقتىڭ شەكاراسىنان وتكەن اداممىن دەگەن تۇسىنىكتىڭ پايدا بولۋى ونىڭ ءبىر نورمالار مەن قۇندىلىقتاردان باسقالارىنا بالالىق نورمالار مەن قۇندىلىقتاردان ەرەسەكتى نورمالار مەن قۇندىلىقتارعا قايتا باعدار الۋىن ايقىندايدى.
جەتكىنشەكتەردىڭ تۇلعالىق قاسيەتتەرىنىڭ قالىپتاسۋى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
باستاۋىش سىنىپتا ماتەماتيكا پانىنە قوسىمشا جۇرگىزىلەتىن ارنايى كۋرس باعدارلاماسى
