جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ تۇرلەنۋى
ءمۇعالىمى: ناربەك قىزى ايگەرىم
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ تۇرلەنۋى
سىلتەمە: 7 – سىنىپ وقۋلىعى تۇرسىنوۆا گ. ت.، قاسىمبەك ا. ا.،
جالپى ماقساتى: ەسىمدىكتەر تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ تۇرلەنۋىن ۇيرەتۋ، سويلەمدەگى قىزمەتى مەن ماعىناسىنا قاراي تۇرلەنۋىن بىلۋگە ماشىقتاندىرۋ؛
وقىتۋ ناتيجەسى: ەسىمدىكتەردىڭ تۇرلەنۋ جولدارىن، جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ سەپتەۋىندەگى جانە جىكتەۋىندەگى ەرەكشەلىكتەرىن مەڭگەرۋ.
نەگىزگى يدەيالار: ەسىمدىكتەردىڭ تۇرلەنۋىن، جىكتەۋ ەسىمدىگىن مەڭگەرتىپ، تالداۋ، انىقتاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. ەسىڭە ءتۇسىر (قايتالاۋ)
جاڭا ساباققا قاتىسى بولعاندىقتان ەسىم سوزدەردى «جۇلدىزدى ءسات» ويىنى بويىنشا قايتالاۋ.
ءىىى. سىناپ كور (ەسىم سوزدەرمەن جۇمىس)
«بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى
«تىلدىك ترەناجەر» ارقىلى سىن ەسىم، زات ەسىم، سان ەسىمدەرگە تالداۋ.
IV. انىقتا (جاڭا ساباققا تۇسىنىك الۋ)
V. «ىسكە اسىر» (جاتتىعۋ جۇمىسى)
Vءى. «ويلان تاپ»
فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ اكە تۋرالى «پەرزەنت ءسوزى» ولەڭىنەن ەسىمدىكتەردى تەرىپ جازۋ، تۇلعاسىنا تالداۋ.
Vءىى. ناتيجە. «كيىز ءۇي» قۇراستىرۋ
VIII. ءۇي تاپسىرماسى
XIX. ءوزىڭدى باعالا
ءى. ۇيىمداستىرۋ
سىنىپتاعى وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ. ساباققا سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ دايارلىعىن تەكسەرۋ. پاراقشالار ارقىلى ءۇش توپقا ءبولۋ. ءوزىن – ءوزى باعالاۋ پاراقشاسىن تاراتىپ، باعالاۋ كريتەرييلەرىمەن تانىستىرۋ.
باعالاۋ كريتەرييلەرى
1. «ەسىڭە ءتۇسىر» كەزەڭى – 10 ۇپاي
2.«انىقتا» كەزەڭى – 10 ۇپاي
3 «سىناپ كور» كەزەڭى – 10 ۇپاي
4. «ىسكە اسىر» كەزەڭى – 10 ۇپاي
5. «ويلان تاپ» كەزەڭى – 5 ۇپاي
6. «ناتيجە» كەزەڭى – 5 ۇپاي
باعالاۋ شكالاسى
«5» — 40 – 35 ۇپاي
«4» — 34 – 30 ۇپاي
«3» — 29 – 25 ۇپاي
«2» — 24 – 0 ۇپاي
ءىى. ەسىڭە ءتۇسىر (قايتالاۋ)
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ ءۇشىن 86 – جاتتىعۋ مەن جاڭا ساباققا قاتىسى بولعاندىقتان ەسىم سوزدەردى «جۇلدىزدى ءسات» ويىنى بويىنشا قايتالاۋ.
1. زات ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
2. قۇرامىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
3. جالپى، جالقى زات ەسىمدەر دەگەنىمىز نە؟
4. سىن ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
5. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
6. تۋىندى سىن ەسىمدەر قالاي جاسالادى؟
7. قۇرامىنا قاراي سىن ەسىم نەشەگە بولىنەدى؟
8. سان ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
9. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
10. قۇرامىنا قاراي قالاي تالدانادى؟
جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلارعا جۇلدىزشا بەرىپ وتىرامىن.
ءىىى. انىقتا (جاڭا ساباققا تۇسىنىك الۋ)
جاڭا ساباقپەن وقىپ، تانىسۋعا 10 مينۋت ۋاقىت بەرەمىن. ماتىنمەن جۇمىس. ءتۇرتىپ الۋ نەمەسە ينسەرت. وقۋلىقتا بەرىلگەن ماتەريالدارمەن وزدەرى تانىسىپ شىعۋ تاپسىرىلادى. ءماتىندى وقي وتىرىپ، بۇرىننان بىلەتىن جانە جاڭالىقتارمەن تانىسا وتىرىپ، وزىنە كۇدىكتى دالەلدەي المايتىن جانە تۇسىنىكسىز، ءالى دە تەرەڭىرەك بىلگىسى كەلەتىن بەلگىلەردى قويادى.
وسىدان كەيىن ءار توپ وزدەرىنىڭ ويلارىن بىرىكتىرە وتىرىپ تالداۋ جاسايدى. ءبىر - بىرىنە سۇراقتار قويادى. تۇسىنبەگەن جەرلەرىن ءبىر - بىرىنە تۇسىندىرەدى. نە تۇسىنگەندەرىن قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ، تانىستىرىپ شىعادى. تانىستىرماس بۇرىن مىناداي سۇراقتارعا جاۋاپ الامىن:
1. ەسىمدىك دەگەنىمىز قانداي ءسوز تابى؟
2. قاي ەسىم سوزدەردىڭ ورنىنا قولدانىلادى؟
3. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
جەتى تۇرگە: جىكتەۋ، سىلتەۋ، سۇراۋ، وزدىك، جالپىلاۋ، بولىمسىزدىق، بەلگىسىزدىك.
4. جىكتەۋ ەسىمدىگى نەنى بىلدىرەدى؟
بەلگىلى ءبىر زاتتىق ۇعىممەن بايلانىستا قولدانىلاتىن ەسىمدىكتىڭ ءتۇرى جىكتەۋ ەسىمدىگى دەپ اتالادى.
5. جىكتەۋ ەسىمدىگى قالاي تۇرلەنەدى؟ (ولار سەپتەلەدى، جاقپەن بايلانىستى قولدانىلىپ جىكتەلەدى)
جەكەشە، كوپشە.
ءى. مەن
ءىى. سەن ءسىز
ءىىى. ول
ءى. ءبىز (ايتۋشى، تىڭداۋشى جاق)
ءىى. سەندەر سىزدەر (تىڭداۋشى جاق)
ءىىى. ولار (بوگدە جاق)
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىن سەپتەۋ، جىكتەۋ.
1 - توپ – مەن
2 — توپ – سەن
1 - توپ – ءبىز
2 — توپ – سەندەر
ءسىز سىزدەر
3 - توپ – ول
3 - توپ – ولار
مىسالى: سەپتەلۋ ۇلگىسى
ا. س مەن
ءى. س مەنىڭ
ب. س ماعان
ت. س مەنى
ج. س مەندە
ش. س مەنەن
ك. س مەنىمەن
IY سىناپ كور
«بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى
1 – توپ: ءمۇعالىم
2 – توپ: وقۋشى
3 – توپ: كىتاپ
V. «ىسكە اسىر» (جاتتىعۋ جۇمىسى) سايكەستەندىرۋ
88 - جاتتىعۋ. ولەڭدى وقىپ، ەسىمدىكتەرىن تابىڭدار. ولار ەسىمدىكتىڭ قاي ءتۇرى ەكەنىن ايتىڭدار، تۇرلەنۋ جولدارىن تۇسىندىرىڭدەر. قارامەن بەلگىلەنگەن سوزدەرگە مورفولوگيالىق تالداۋ جاساڭدار.
جاستارعا
ءبىز، وزدىك
وزگەنىڭ، جىكتەۋ
ءبارى، سىلتەۋ
سول، سۇراۋ
بىزگە، جالپىلاۋ
ءبىزدى، بەلگىسىزدىك
بۇل، جىكتەۋ
ولاردان، سىلتەۋ
بىزگە جىكتەۋ
اقىلىڭدى الۋشى
91 - جاتتىعۋ
كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءسوز قويىپ، ەسىمدى جانە ەتىستىكتى ءسوز تىركەسىن جاساڭدار. ولاردى قاتىستىرا وتىرىپ، شاعىن ءماتىن قۇراڭدار. «تۋعان جەر»
سەرگىتۋ ءساتى «فيزمينۋتكا» قيمىل جاتتىعۋلارى.
Vءى. «ويلان، تاپ»
فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ اكە تۋرالى «پەرزەنت ءسوزى» ولەڭىنەن ەسىمدىكتەردى تەرىپ جازۋ، تۇلعاسىنا تالداۋ.
ءى توپقا
اكەم - مەنىڭ ءتاڭىرىم، پايعامبارىم
ۇمتىلاتىن بيىگىم، سايران باعىم.
ول بىلمەيتىن دۇنيەدە قۇپيا جوق،
ءبىلىپ العان، ياپىر - اي، قايدان ءبارىن؟!
ءىى توپقا
ول تۇرعاندا سەزىنبەي قاتەر دەمىن
حانداردىڭ دا قالپاعىن اپەرمەدىم.
ءادىل شەشىم اتاتىن بارلىق ىستە
ءبىزدىڭ ۇيدە باس قازى — اكەم مەنىڭ.
ءىىى توپقا
اكەم باردا، ارقام كەڭ، جوق الاڭىم،
سۇلۋ ءمۇسىن، ءبىر ءمىن جوق كەلبەتىندە!
باتىر، دانا سول عانا.
اسىعامىن اكەمە ۇقساپ تەزىرەك ەر جەتۋگە.
Vءىى. ناتيجە. «كيىز ءۇي» قۇراستىرۋ
سىقىرلاۋىق: ەسىمدىك دەگەنىمىز نە؟
كەرەگە: ەسىمدىكتىڭ تۇرلەرىن اتا.
كەرەگە: جىكتەۋ ەسىمدىگى دەگەنىمىز نە؟
ۋىق: «سەن» جىكتەۋ ەسىمدىگىن اۋىزشا سەپتە
ۋىق: «ول» جىكتەۋ ەسىمدىگىن اۋىزشا سەپتە
شاڭىراق: جىكتەۋ ەسىمدىگى تۇرلەنۋدىڭ قاي تۇرىمەن تىعىز بايلانىستى؟
Vءىىى. ءوزىڭدى باعالا
وقۋشىلاردىڭ باعالاۋ كريتەرياسىنا ساي ءوزىن – ءوزى باعالاعان پاراقشالارىنداعى جينالعان ۇپايلارىنا ساي باعالاۋ. باعالاۋ پاراقشاسىن جيناپ الۋ.
وقۋشىلار ءبىر – بىرىنە دەگەن ريزاشىلىقتارىن تومەننەن جوعارىعا قاراي
3 رەت شاپالاقتايدى.
جاپسىرما قاعازدارعا وقۋشىلار وزدەرىنىڭ ۇسىنىس – پىكىرلەرىن، كوڭىل – كۇيلەرىن جازىپ، سمايليكتەرگە جاپسىرادى.
ۇيگە: 1) 90 - جاتتىعۋ
2) «ەسىمدىك پاتشالىعى» دەگەن ەسسە جازۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
فليپچارت جۇكتەۋ
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ تۇرلەنۋى
سىلتەمە: 7 – سىنىپ وقۋلىعى تۇرسىنوۆا گ. ت.، قاسىمبەك ا. ا.،
جالپى ماقساتى: ەسىمدىكتەر تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ تۇرلەنۋىن ۇيرەتۋ، سويلەمدەگى قىزمەتى مەن ماعىناسىنا قاراي تۇرلەنۋىن بىلۋگە ماشىقتاندىرۋ؛
وقىتۋ ناتيجەسى: ەسىمدىكتەردىڭ تۇرلەنۋ جولدارىن، جىكتەۋ ەسىمدىگىنىڭ سەپتەۋىندەگى جانە جىكتەۋىندەگى ەرەكشەلىكتەرىن مەڭگەرۋ.
نەگىزگى يدەيالار: ەسىمدىكتەردىڭ تۇرلەنۋىن، جىكتەۋ ەسىمدىگىن مەڭگەرتىپ، تالداۋ، انىقتاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. ەسىڭە ءتۇسىر (قايتالاۋ)
جاڭا ساباققا قاتىسى بولعاندىقتان ەسىم سوزدەردى «جۇلدىزدى ءسات» ويىنى بويىنشا قايتالاۋ.
ءىىى. سىناپ كور (ەسىم سوزدەرمەن جۇمىس)
«بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى
«تىلدىك ترەناجەر» ارقىلى سىن ەسىم، زات ەسىم، سان ەسىمدەرگە تالداۋ.
IV. انىقتا (جاڭا ساباققا تۇسىنىك الۋ)
V. «ىسكە اسىر» (جاتتىعۋ جۇمىسى)
Vءى. «ويلان تاپ»
فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ اكە تۋرالى «پەرزەنت ءسوزى» ولەڭىنەن ەسىمدىكتەردى تەرىپ جازۋ، تۇلعاسىنا تالداۋ.
Vءىى. ناتيجە. «كيىز ءۇي» قۇراستىرۋ
VIII. ءۇي تاپسىرماسى
XIX. ءوزىڭدى باعالا
ءى. ۇيىمداستىرۋ
سىنىپتاعى وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ. ساباققا سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ دايارلىعىن تەكسەرۋ. پاراقشالار ارقىلى ءۇش توپقا ءبولۋ. ءوزىن – ءوزى باعالاۋ پاراقشاسىن تاراتىپ، باعالاۋ كريتەرييلەرىمەن تانىستىرۋ.
باعالاۋ كريتەرييلەرى
1. «ەسىڭە ءتۇسىر» كەزەڭى – 10 ۇپاي
2.«انىقتا» كەزەڭى – 10 ۇپاي
3 «سىناپ كور» كەزەڭى – 10 ۇپاي
4. «ىسكە اسىر» كەزەڭى – 10 ۇپاي
5. «ويلان تاپ» كەزەڭى – 5 ۇپاي
6. «ناتيجە» كەزەڭى – 5 ۇپاي
باعالاۋ شكالاسى
«5» — 40 – 35 ۇپاي
«4» — 34 – 30 ۇپاي
«3» — 29 – 25 ۇپاي
«2» — 24 – 0 ۇپاي
ءىى. ەسىڭە ءتۇسىر (قايتالاۋ)
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ ءۇشىن 86 – جاتتىعۋ مەن جاڭا ساباققا قاتىسى بولعاندىقتان ەسىم سوزدەردى «جۇلدىزدى ءسات» ويىنى بويىنشا قايتالاۋ.
1. زات ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
2. قۇرامىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
3. جالپى، جالقى زات ەسىمدەر دەگەنىمىز نە؟
4. سىن ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
5. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
6. تۋىندى سىن ەسىمدەر قالاي جاسالادى؟
7. قۇرامىنا قاراي سىن ەسىم نەشەگە بولىنەدى؟
8. سان ەسىم قانداي ءسوز تابى؟
9. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
10. قۇرامىنا قاراي قالاي تالدانادى؟
جاۋاپ بەرگەن وقۋشىلارعا جۇلدىزشا بەرىپ وتىرامىن.
ءىىى. انىقتا (جاڭا ساباققا تۇسىنىك الۋ)
جاڭا ساباقپەن وقىپ، تانىسۋعا 10 مينۋت ۋاقىت بەرەمىن. ماتىنمەن جۇمىس. ءتۇرتىپ الۋ نەمەسە ينسەرت. وقۋلىقتا بەرىلگەن ماتەريالدارمەن وزدەرى تانىسىپ شىعۋ تاپسىرىلادى. ءماتىندى وقي وتىرىپ، بۇرىننان بىلەتىن جانە جاڭالىقتارمەن تانىسا وتىرىپ، وزىنە كۇدىكتى دالەلدەي المايتىن جانە تۇسىنىكسىز، ءالى دە تەرەڭىرەك بىلگىسى كەلەتىن بەلگىلەردى قويادى.
وسىدان كەيىن ءار توپ وزدەرىنىڭ ويلارىن بىرىكتىرە وتىرىپ تالداۋ جاسايدى. ءبىر - بىرىنە سۇراقتار قويادى. تۇسىنبەگەن جەرلەرىن ءبىر - بىرىنە تۇسىندىرەدى. نە تۇسىنگەندەرىن قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ، تانىستىرىپ شىعادى. تانىستىرماس بۇرىن مىناداي سۇراقتارعا جاۋاپ الامىن:
1. ەسىمدىك دەگەنىمىز قانداي ءسوز تابى؟
2. قاي ەسىم سوزدەردىڭ ورنىنا قولدانىلادى؟
3. ماعىناسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
جەتى تۇرگە: جىكتەۋ، سىلتەۋ، سۇراۋ، وزدىك، جالپىلاۋ، بولىمسىزدىق، بەلگىسىزدىك.
4. جىكتەۋ ەسىمدىگى نەنى بىلدىرەدى؟
بەلگىلى ءبىر زاتتىق ۇعىممەن بايلانىستا قولدانىلاتىن ەسىمدىكتىڭ ءتۇرى جىكتەۋ ەسىمدىگى دەپ اتالادى.
5. جىكتەۋ ەسىمدىگى قالاي تۇرلەنەدى؟ (ولار سەپتەلەدى، جاقپەن بايلانىستى قولدانىلىپ جىكتەلەدى)
جەكەشە، كوپشە.
ءى. مەن
ءىى. سەن ءسىز
ءىىى. ول
ءى. ءبىز (ايتۋشى، تىڭداۋشى جاق)
ءىى. سەندەر سىزدەر (تىڭداۋشى جاق)
ءىىى. ولار (بوگدە جاق)
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىن سەپتەۋ، جىكتەۋ.
1 - توپ – مەن
2 — توپ – سەن
1 - توپ – ءبىز
2 — توپ – سەندەر
ءسىز سىزدەر
3 - توپ – ول
3 - توپ – ولار
مىسالى: سەپتەلۋ ۇلگىسى
ا. س مەن
ءى. س مەنىڭ
ب. س ماعان
ت. س مەنى
ج. س مەندە
ش. س مەنەن
ك. س مەنىمەن
IY سىناپ كور
«بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى
1 – توپ: ءمۇعالىم
2 – توپ: وقۋشى
3 – توپ: كىتاپ
V. «ىسكە اسىر» (جاتتىعۋ جۇمىسى) سايكەستەندىرۋ
88 - جاتتىعۋ. ولەڭدى وقىپ، ەسىمدىكتەرىن تابىڭدار. ولار ەسىمدىكتىڭ قاي ءتۇرى ەكەنىن ايتىڭدار، تۇرلەنۋ جولدارىن تۇسىندىرىڭدەر. قارامەن بەلگىلەنگەن سوزدەرگە مورفولوگيالىق تالداۋ جاساڭدار.
جاستارعا
ءبىز، وزدىك
وزگەنىڭ، جىكتەۋ
ءبارى، سىلتەۋ
سول، سۇراۋ
بىزگە، جالپىلاۋ
ءبىزدى، بەلگىسىزدىك
بۇل، جىكتەۋ
ولاردان، سىلتەۋ
بىزگە جىكتەۋ
اقىلىڭدى الۋشى
91 - جاتتىعۋ
كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءسوز قويىپ، ەسىمدى جانە ەتىستىكتى ءسوز تىركەسىن جاساڭدار. ولاردى قاتىستىرا وتىرىپ، شاعىن ءماتىن قۇراڭدار. «تۋعان جەر»
سەرگىتۋ ءساتى «فيزمينۋتكا» قيمىل جاتتىعۋلارى.
Vءى. «ويلان، تاپ»
فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ اكە تۋرالى «پەرزەنت ءسوزى» ولەڭىنەن ەسىمدىكتەردى تەرىپ جازۋ، تۇلعاسىنا تالداۋ.
ءى توپقا
اكەم - مەنىڭ ءتاڭىرىم، پايعامبارىم
ۇمتىلاتىن بيىگىم، سايران باعىم.
ول بىلمەيتىن دۇنيەدە قۇپيا جوق،
ءبىلىپ العان، ياپىر - اي، قايدان ءبارىن؟!
ءىى توپقا
ول تۇرعاندا سەزىنبەي قاتەر دەمىن
حانداردىڭ دا قالپاعىن اپەرمەدىم.
ءادىل شەشىم اتاتىن بارلىق ىستە
ءبىزدىڭ ۇيدە باس قازى — اكەم مەنىڭ.
ءىىى توپقا
اكەم باردا، ارقام كەڭ، جوق الاڭىم،
سۇلۋ ءمۇسىن، ءبىر ءمىن جوق كەلبەتىندە!
باتىر، دانا سول عانا.
اسىعامىن اكەمە ۇقساپ تەزىرەك ەر جەتۋگە.
Vءىى. ناتيجە. «كيىز ءۇي» قۇراستىرۋ
سىقىرلاۋىق: ەسىمدىك دەگەنىمىز نە؟
كەرەگە: ەسىمدىكتىڭ تۇرلەرىن اتا.
كەرەگە: جىكتەۋ ەسىمدىگى دەگەنىمىز نە؟
ۋىق: «سەن» جىكتەۋ ەسىمدىگىن اۋىزشا سەپتە
ۋىق: «ول» جىكتەۋ ەسىمدىگىن اۋىزشا سەپتە
شاڭىراق: جىكتەۋ ەسىمدىگى تۇرلەنۋدىڭ قاي تۇرىمەن تىعىز بايلانىستى؟
Vءىىى. ءوزىڭدى باعالا
وقۋشىلاردىڭ باعالاۋ كريتەرياسىنا ساي ءوزىن – ءوزى باعالاعان پاراقشالارىنداعى جينالعان ۇپايلارىنا ساي باعالاۋ. باعالاۋ پاراقشاسىن جيناپ الۋ.
وقۋشىلار ءبىر – بىرىنە دەگەن ريزاشىلىقتارىن تومەننەن جوعارىعا قاراي
3 رەت شاپالاقتايدى.
جاپسىرما قاعازدارعا وقۋشىلار وزدەرىنىڭ ۇسىنىس – پىكىرلەرىن، كوڭىل – كۇيلەرىن جازىپ، سمايليكتەرگە جاپسىرادى.
ۇيگە: 1) 90 - جاتتىعۋ
2) «ەسىمدىك پاتشالىعى» دەگەن ەسسە جازۋ.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
فليپچارت جۇكتەۋ
You Might Also Like
