ت. مولداعالييەۆ باۋىرلار
ماڭعىستاۋ وبلىسى،
جاڭاوزەن قالاسى، №17 ورتا مەكتەپ
قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى سۋتبايەۆ ابۋباكير
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ت. مولداعالييەۆ باۋىرلار
ماقساتى: ا) وقۋشىلارعا ولەڭدى وقىتا وتىرىپ، تاقىرىپتى اشۋ، ولەڭ يدەياسىن ءتۇسىندىرۋ. بالالاردىڭ سويلەۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
ب) ولەڭ ماعىناسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، شىعارمانى ومىرمەن بايلانىستىرۋ، ۇلتجاندىلىق سەزىمىن وياتۋ.
ۆ) وقۋشىلاردى باۋىرمالدىققا تاربيەلەۋ، وزگە ەلدە تۇراتىن باۋىرلارىمىزدى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ارالاس ساباق، مانەرلەپ وقۋ، تالداۋ، (سوزدىكپەن جۇمىس)، سۇراق جاۋاپ ءادىسى.
كورنەكىلىكتەر: ت. مولداعالييەۆ پورترەتى، شىعارمالار جيناعى، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىلارمەن امانداسۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ.
ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ: ن. سەرالييەۆ «اڭساۋ» اڭگىمەسى
1. ن. سەرالييەۆ ءومىربايانى تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
2. قاريا قالاعا نەگە كەلدى؟
3. بالا قارتتى نەگە ۇيىنە ەرتىپ اكەلدى؟
4. بالانىڭ شەشەسى قارتتى قالاي قارسى الدى؟
5. قارت بالانى قالاي ويناتتى؟
6. بالانىڭ شەشەسى نەگە ۇلىنا قارتتىڭ قاسىنا جاتۋعا رۇقسات ەتتى؟
7. كەتىپ بارا جاتقان قاريا نەگە مەكەن جايىن ايتىپ كەتتى؟
8. بالانىڭ تۇسىنە نەگە باۋىرساقتار كىردى دەپ ويلايسىڭ؟
جاڭا ساباق:
بۇگىنگى ساباقتا ءبىز اقىن تۇمانباي مولداعالييەۆ تۋرالى جانە ونىڭ «باۋىرلار» اتتى ولەڭىمەن تانىسامىز.
ت. مولداعالييەۆ 1935 جىلى الماتى وبلىسى، جارسۋ دەپ اتالاتىن اۋىلدا دۇنيەگە كەلگەن. تۇمانباي پوەزياسىمەن تۋعان ەلگە، تۋعان جەرگە، وتانعا اتا مەن اناعا، دوس قۇربىعا دەگەن سونبەس ماحاببات سەزىمىن وقىرمانداردىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتىپ كەلەدى.
قىزمەتى: سىرشىل ءليريزمدى دامىتقان اقىن، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى.
قازمۇۋ - دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن ءبىتىردى.
1959 - 1970 جىلدارى «پيونەر» جۋرنالىندا قىزمەت اتقارادى.
1970 - 1973جىلدارى «بالدىرعان» جۋرنالىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى بولدى.
1973 جىلى «جازۋشى»، «جالىن» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى بولىپ ىستەدى.
1992 جىلى فيزۋلي اتىنداعى حالىقارالىق تۇركى دۇنيەسى اقىندارى سىيلىعى يەگەرى اتانعان.
شىعارماشىلىعى: ولەڭ، پوەمالارى 40 - تان استام جيناق بولىپ باسىلىپ شىقتى.
1954 ج تۇڭعىش ولەڭى «ۋكراينا قىزىنا» جاريالاندى.
كىتاپتارى: «ەسكەرتكىش»، «شاقىرادى جاز مەنى»، «جۇرەك وياۋ قاشاندا»
انگە جازىلعان ولەڭدەرى:
«قۇستار قايتىپ بارادى»، «باقىت قۇشاعىندا»، «ءانىم سەن ەدىڭ»،«شاقىرادى كوكتەم».
اقىننىڭ «باۋىرلار» اتتى ولەڭى 1992جىلى الماتى قالاسىندا وتكەن دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىنا ورايلاس جازىلعان.
دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى - الماتى قالاسىندا 1992 جىلى 28 قىركۇيەك پەن 4 قازان ارالىعىندا دۇنيە ءجۇزى قازاقتارى وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن قۇرىلتاي. قۇرىلتاي قارساڭىندا قازاق ۇلتىنىڭ سانى 10 ملن. 537 مىڭعا جەتكەن. دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىنا تمد ەلدەرىنەن 350 ادام جانە كوپتەگەن شەت ەلدەردەن دەلەگاتتار قاتىناستى.
وسى ولەڭدە اقىن اعامىز تۇمانباي مولداعالييەۆ قازاق جەرىنىڭ كەڭ بايتاق ۇلى ەكەنىن كورسەتتى. ول كەڭ پەيىلدىلىگىن بەرەكە - بىرلىككە تارتۋىن جان - جاقتاعى شاشىلعان تارىداي قازاق بالاسىنا قۇشاعىن ايقارا اشقان قازاقتاردىڭ قۋانىشىن جىرلايدى.
مەنىڭ جەرىم مىنا جەر سەنىڭ جەرىڭ،
جاراسىپ تۇر سول جەرگە كەلۋلەرىڭ.
وسى القاپتا سەنىڭدە مالىڭ جاتىر،
جايقالىپ تۇر شابىلماي ەگىندەرىڭ.
بەكىتۋ سۇراقتارى:
ولەڭ نەگە «باۋىرلار» دەپ اتالعان دەپ ويلايسىڭ؟
شەتەلدە جۇرگەن قازاق باۋىرلار تۋرالى ەستىدىڭدەر مە؟
سوزدىكپەن جۇمىس:
1. جىراق - ەلدەن الىس دەگەن ماعىنادا؛
2. پرەزيدەنت - ەلدىڭ سايلاۋمەن سايلانعان باسشىسى؛
3. اق كيىز - ەرتەدە حانداردى اق كيىزگە سالىپ حان سايلاعان؛
4. قاۋقىلداسىپ - اڭگىمەلەسىپ قۋانىپ قالدىق دەگەن ماعىنادا.
قورىتىندى: ساباعىمىزدى ماقال - ماتەلدەرمەن قورىتىندىلايمىز.
1. كىسى ەلىندە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول.
2. باسشىسى جوق ەل جەتىم، ەلى جوق جەر جەتىم
3. كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ.
سونىمەن بۇگىنگى تاقىرىپ ۇنادى ما بالالار، تۇسىندىڭدەر مە؟ ءوز ەلىمىزدە باقىتتى ءومىر سۇرەيىك ءارى شەت ەلدە ءومىر سۇرگەن باۋىرلارىمىزدى ءارقاشان ەلگە ورالۋىن تىلەيىك. ەلىمىز گۇلدەنىپ كوركەيە بەرسىن، جۇرتىمىزدى بۇكىل ەل مويىنداسىن!
ۇيگە: ولەڭدى جاتتاپ كەلۋ.
باعالاۋ.
جاڭاوزەن قالاسى، №17 ورتا مەكتەپ
قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى سۋتبايەۆ ابۋباكير
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ت. مولداعالييەۆ باۋىرلار
ماقساتى: ا) وقۋشىلارعا ولەڭدى وقىتا وتىرىپ، تاقىرىپتى اشۋ، ولەڭ يدەياسىن ءتۇسىندىرۋ. بالالاردىڭ سويلەۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
ب) ولەڭ ماعىناسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، شىعارمانى ومىرمەن بايلانىستىرۋ، ۇلتجاندىلىق سەزىمىن وياتۋ.
ۆ) وقۋشىلاردى باۋىرمالدىققا تاربيەلەۋ، وزگە ەلدە تۇراتىن باۋىرلارىمىزدى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ارالاس ساباق، مانەرلەپ وقۋ، تالداۋ، (سوزدىكپەن جۇمىس)، سۇراق جاۋاپ ءادىسى.
كورنەكىلىكتەر: ت. مولداعالييەۆ پورترەتى، شىعارمالار جيناعى، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىلارمەن امانداسۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ.
ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ: ن. سەرالييەۆ «اڭساۋ» اڭگىمەسى
1. ن. سەرالييەۆ ءومىربايانى تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
2. قاريا قالاعا نەگە كەلدى؟
3. بالا قارتتى نەگە ۇيىنە ەرتىپ اكەلدى؟
4. بالانىڭ شەشەسى قارتتى قالاي قارسى الدى؟
5. قارت بالانى قالاي ويناتتى؟
6. بالانىڭ شەشەسى نەگە ۇلىنا قارتتىڭ قاسىنا جاتۋعا رۇقسات ەتتى؟
7. كەتىپ بارا جاتقان قاريا نەگە مەكەن جايىن ايتىپ كەتتى؟
8. بالانىڭ تۇسىنە نەگە باۋىرساقتار كىردى دەپ ويلايسىڭ؟
جاڭا ساباق:
بۇگىنگى ساباقتا ءبىز اقىن تۇمانباي مولداعالييەۆ تۋرالى جانە ونىڭ «باۋىرلار» اتتى ولەڭىمەن تانىسامىز.
ت. مولداعالييەۆ 1935 جىلى الماتى وبلىسى، جارسۋ دەپ اتالاتىن اۋىلدا دۇنيەگە كەلگەن. تۇمانباي پوەزياسىمەن تۋعان ەلگە، تۋعان جەرگە، وتانعا اتا مەن اناعا، دوس قۇربىعا دەگەن سونبەس ماحاببات سەزىمىن وقىرمانداردىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتىپ كەلەدى.
قىزمەتى: سىرشىل ءليريزمدى دامىتقان اقىن، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى.
قازمۇۋ - دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن ءبىتىردى.
1959 - 1970 جىلدارى «پيونەر» جۋرنالىندا قىزمەت اتقارادى.
1970 - 1973جىلدارى «بالدىرعان» جۋرنالىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى بولدى.
1973 جىلى «جازۋشى»، «جالىن» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى بولىپ ىستەدى.
1992 جىلى فيزۋلي اتىنداعى حالىقارالىق تۇركى دۇنيەسى اقىندارى سىيلىعى يەگەرى اتانعان.
شىعارماشىلىعى: ولەڭ، پوەمالارى 40 - تان استام جيناق بولىپ باسىلىپ شىقتى.
1954 ج تۇڭعىش ولەڭى «ۋكراينا قىزىنا» جاريالاندى.
كىتاپتارى: «ەسكەرتكىش»، «شاقىرادى جاز مەنى»، «جۇرەك وياۋ قاشاندا»
انگە جازىلعان ولەڭدەرى:
«قۇستار قايتىپ بارادى»، «باقىت قۇشاعىندا»، «ءانىم سەن ەدىڭ»،«شاقىرادى كوكتەم».
اقىننىڭ «باۋىرلار» اتتى ولەڭى 1992جىلى الماتى قالاسىندا وتكەن دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىنا ورايلاس جازىلعان.
دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى - الماتى قالاسىندا 1992 جىلى 28 قىركۇيەك پەن 4 قازان ارالىعىندا دۇنيە ءجۇزى قازاقتارى وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن قۇرىلتاي. قۇرىلتاي قارساڭىندا قازاق ۇلتىنىڭ سانى 10 ملن. 537 مىڭعا جەتكەن. دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىنا تمد ەلدەرىنەن 350 ادام جانە كوپتەگەن شەت ەلدەردەن دەلەگاتتار قاتىناستى.
وسى ولەڭدە اقىن اعامىز تۇمانباي مولداعالييەۆ قازاق جەرىنىڭ كەڭ بايتاق ۇلى ەكەنىن كورسەتتى. ول كەڭ پەيىلدىلىگىن بەرەكە - بىرلىككە تارتۋىن جان - جاقتاعى شاشىلعان تارىداي قازاق بالاسىنا قۇشاعىن ايقارا اشقان قازاقتاردىڭ قۋانىشىن جىرلايدى.
مەنىڭ جەرىم مىنا جەر سەنىڭ جەرىڭ،
جاراسىپ تۇر سول جەرگە كەلۋلەرىڭ.
وسى القاپتا سەنىڭدە مالىڭ جاتىر،
جايقالىپ تۇر شابىلماي ەگىندەرىڭ.
بەكىتۋ سۇراقتارى:
ولەڭ نەگە «باۋىرلار» دەپ اتالعان دەپ ويلايسىڭ؟
شەتەلدە جۇرگەن قازاق باۋىرلار تۋرالى ەستىدىڭدەر مە؟
سوزدىكپەن جۇمىس:
1. جىراق - ەلدەن الىس دەگەن ماعىنادا؛
2. پرەزيدەنت - ەلدىڭ سايلاۋمەن سايلانعان باسشىسى؛
3. اق كيىز - ەرتەدە حانداردى اق كيىزگە سالىپ حان سايلاعان؛
4. قاۋقىلداسىپ - اڭگىمەلەسىپ قۋانىپ قالدىق دەگەن ماعىنادا.
قورىتىندى: ساباعىمىزدى ماقال - ماتەلدەرمەن قورىتىندىلايمىز.
1. كىسى ەلىندە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول.
2. باسشىسى جوق ەل جەتىم، ەلى جوق جەر جەتىم
3. كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ.
سونىمەن بۇگىنگى تاقىرىپ ۇنادى ما بالالار، تۇسىندىڭدەر مە؟ ءوز ەلىمىزدە باقىتتى ءومىر سۇرەيىك ءارى شەت ەلدە ءومىر سۇرگەن باۋىرلارىمىزدى ءارقاشان ەلگە ورالۋىن تىلەيىك. ەلىمىز گۇلدەنىپ كوركەيە بەرسىن، جۇرتىمىزدى بۇكىل ەل مويىنداسىن!
ۇيگە: ولەڭدى جاتتاپ كەلۋ.
باعالاۋ.
You Might Also Like
