InfoHub Logo

قازاق ءتىلى 4 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جىلدىڭ ءتورت مەزگىلدەرى تۋرالى ەرتەگىلەر.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات جاساي وتىرىپ، جىل مەزگىلدەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. وتىلگەن ماتەريالدار بويىنشا جاڭا سوزدەردى تولىق پايدالانۋدى ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: جىل مەزگىلدەرى تۋرالى العان بىلىمدەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: ويلاۋ، سويلەۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ەرتەگى، ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ساعات؛ ساباق ەرتەگى جەلىسىمەن بەزەندىرىلگەن جۇمباق اعاش؛ الپامىس پەن اپكەسى، قۋىرشىقتار، كۇز حانشايىم، اياز جانە لابيرينت.

ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
امانداسۋ.
اۋىزەكى سويلەۋ

II. ءۇي تاپسىرماسىن تالقىلاۋ.
III. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
- بالالار، جىل مەزگىلدەرىن كىم اتاپ جىبەرەدى؟
قىس، كوكتەم، جاز، كۇز.
3. 1. 1 - جاتتىعۋ. ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقى.
3. 2. - بالالار، ءقازىر مەن سەندەرگە جىل مەزگىلدەرىنىڭ اۋىسى تۋرالى مىنانداي وقيعا وقيمىن.
ورمانداعى كىشكەنتاي ۇيدە اپكەسى مەن ءىنىسى ءومىر ءسۇرىپتى. ال ءۇيدىڭ قابىرعاسىندا ءبىزدىڭ ساعاتقا ۇقسامايتىن ەرەكشە ساعات ءىلۋلى تۇرىپتى (سيفەربلاتقا سانداردىڭ ورنىنا "جاز، كۇز، قىس، كوكتەم" سوزدەر جازىلعان). (سول ساعات بالالارعا كورسەتىلەدى). ونىڭ 1 عانا ءتىلى بار ەكەن. بىردە سول ءتىلى كوكتەمگە كەلگەندە اپكەسى ىنىسىنە:
- الپامىس، تۇر، كوكتەم كەلدى،- دەيدى.
- تۇرعىم كەلمەيدى،- دەيدى ءىنىسى.
- تۇر، تۇرشى كوكتەم كەلدى دەيمىن، دەپ اپكەسى ءىنىسىن جۇلقىلاي باستادى. ال ءىنىسى وعان: تۇرعىم كەلمەيدى - دەپ كەرىلىپ قالعاندا، قولساعاتقا ءتيىپ، ساعات جەرگە ءتۇسىپ، سىنىپ قالادى. سول ساتتە بولمەدە، بىرەسە كۇز، بىرەسە قىس، بىرەسە جاز، بىرەسە كوكتەم اۋىسا باستايدى. ال ورماندا بىرەسە قار جاۋادى، بىرەسە نايزاعاي جارقىلداپ، كۇن كۇركىرەپ، جاڭبىر جاۋدى.
- بۇعان كىنالى مىنا ساعات، - دەپ ءىنىسى ساعاتى الىپ، تەرەزەدە ن لاقتىرىپ جىبەرەدى، اپكەسى ساعاتتى مۇلدە سىنىپ قالدى دەپ ويلاپ:- ەندى ماڭگى قىس بولادى، ساعاتتى تەزىرەك تاۋىپ، جوندەۋ كەرەك،- دەدى.
- بالالار، ەگەر جەر بەتىندە ۇنەمى قىس بولسا، نە بولار ەدى؟
(قار جاۋادى، مۇز قاتادى، اياز بولادى، ت. ب.)
سوندىقتان قورقىپ كەتكەن الپامىس: - ساعاتتى تەبۋ كەرەك!- دەدى.
ال ساعات بولسا "كوكتەمدە"- كوكتەمگە، "جازدا"- جازعا، "قىستا"- قىسقا، "كۇزدە"- كۇزگە دومالاپ كەتتى.
الپامىس ءجۇرىپ جازدى جولىقتى.
- جاز ەلىنە كىرۋ ءۇشىن، ءبىز مىنانداي جۇمباقتى شەشۋمىز كەرەك، قالاي، بالالار، الپامىسقا كومەكتەسەمىز بە؟
- ءيا
- جۇمباقتاردى وقيىق:
"قورادا جازداي تۇرادى،
دالاعا قىستا شىعادى."
ۇلبىرەگەن ءسانى بار،
قىلدان نازىك جانى بار.
ال قىزىل دومالا قالما،
تۇپ - تۋرا قاراعان بار ما؟
- شەشۋىن تاۋىپ، الپامىس ءارى قاراي جۇرەدى. كوپپە الدە از با، ءجۇرىپ كەلە جاتىپ، ولار ءوسىپ تۇرعان اعاشتى كوردى. الپامىس اعاشتان ءبىر جاپىراق جۇلىپ الادى، ال جاپىراقتا مىنداي تاپسىرما جازىلعان.
- ال بالالار، تاعى ءبىر رەت الپامىسقا كومەكتەسەمىز بە؟
تاپسىرما: سۇراۋلىق شىلاۋلاردى تولىقتىرىپ ايت.
 كول (ما؟ مە؟)
 دالا (ما؟ مە؟)
 جۇلدىز (با؟ بە؟)
 وزەن (با؟ بە؟)
 تابيعات (پا؟ پە؟)
 كوپ (پا؟ پە؟)
 كۇز (با؟ بە؟)
 جاز (با؟ بە؟)
- تاپسىرمانى ورىنداي وتىرىپ، بالالار اعاشتىڭ ەڭ باسىنا شىعىپ، وندعى ساعاتتىڭ سىنىعىن الىپ جەرگە تۇسەدى. جازدان قۋانىشتىق ايتقان بالالار كۇزگە جاقىندايدى.
كۇزگە كەلۋ ءۇشىن بالالار كۇز تۋرالى ولەڭ وقۋى كەرەك. (بالالار كۇز تۋرالى ولەڭ وقيدى).
كۇز ەلىندە "كۇز پاتشاسى" بيلەگەن حانشايىم ءوز ەلى تۋرالى ءبىلىم سايىسىن ۇيىمداستىرىپ وتىر ەكەن.
- كانەكي، ءبىز دە الپامىسقا كومەكتەسەمىز.
- ءسوزجۇمباقتى شەشەيىك:
 كۇزدە نە جاۋادى؟ (جاڭبىر)  كۇزدە اعاشتاردان سۋسىپ جەرگە تۇسەدى؟(جاپىراق)
 قىسى - جازى جاسىل اعاش؟ (شىرشا)  كۇز ايلارى: (قىركۇيەك، قازان، قاراشا)
كۇز حانشايىم بىزگە ريزا بولدى دا، الپامىسقا ساعاتتىڭ سىنىعىن بەردى. ال الپامىس قايتادان جولعا شىقتى. ول قاتتى توڭدى.
- قالاي ويلاسىڭدار، الپامىس قاي جىل مەزگىلىنە كەلىپ جەتتى؟
- قىس.
- دۇرىس.
الپامىستى اياز قارسى الادى.
- قايدا بارا جاتىرسىڭ؟- دەپ سۇرادى ول. الپامىس جاعدايدى ايتتى.
- ءيا، ساعاتتىڭ ءبىر سىنىعى مەندە، جازباشا تاپسىرمانى ورىنداۋ كەرەك.
جازباشا تاپسىرمانى ورىنداۋ كەيىن، كوكتەمدى قالاي تابۋعا بولاتىنىن قىستان سۇرادى.
قىس بولماسا:- مىنا سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرىڭدەر، كوكتەمدى تاباسىڭدار.
سۇراقتار:
1. كوكتەمدە قانداي قۇستار ۇشىپ كەلەدى؟
2. كوكتەمدە العاش قانداي گۇلدەر شىعادى؟
3. كوكتەمدە قانداي مەيرامدار بولادى؟
سۇراققا جاۋاپ بەرۋ سوڭىندا بالالار سوڭعى ساعات سىنىعىن تاۋىپ، بىرىكتىرەدى دە قابىرعاعا قىستىرادى.
- بالالار، مىنە وسىلاي كۇزدى - قىس، قىستى - كوكتەم، كوكتەمدى - جاز الماستىرىپ تۇرادى. بۇل - بيولوگيالىق ساعات.
- ساباقتا ءبارىمىز دە الپامىسقا كومەكتەستىك. (باعالاۋ)
- ساباق سەندەرگە ۇنادى ما؟
IV. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: قايتالاۋ
جىلدىڭ ءتورت مەزگىلدەرى تۋرالى ەرتەگىلەر. جۇكتەۋ