InfoHub Logo

شىمكەنت اگرارلىق كوللەدجىنىڭ
ا9-161 توبىنىڭ ستۋدەنتى: ساعات ەرنۇر
جەتەكشىسى: ماحاتوۆا جاننا

 

جوسپار

ءى. كىرىسپە

وسىمدىك تۋرالى ۇعىم

ءىى. نەگىزگى ءبولىم

1. جوبانىڭ مازمۇنى
2. نارىق ساراپتاماسى جانە ماركەتينگتىك ستراتەگيا
3. تەحنولوگيالىق ءۇردىس
4. ينۆەستيسيالىق جوسپار
5. قارجىلىق جوسپار

ءىىى. قورىتىندى.

ليموننىڭ پايداسى

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر.

 

 ءى.كىرىسپە.

ليمون – رۋتالار تۇقىمداسىنا جاتاتىن ماڭگى جاسىل اعاش. شىققان جەرى  ءۇندىستان، وڭتۇستىك جانە ءۇندى جۇڭگو ارالدارى. بىرتىندەپ جەرورتا تەڭىزى ايماقتارىنا جانە باتىس ەۋروپا وڭىرلەرىنە جەرسىندىرىلگەن. جابايى ءتۇرى جوق، قولدان وسىرىلەدى. بيىكتىگى 3 — 7 م-گە جەتەدى. بۇتاقتارى تىكەنەكتى. جاپىراعىنىڭ جوعارعى ۇشى ۇشكىرلەنگەن، ءپىشىنى جۇمىرتقا ءتارىزدى، شەتتەرى ارا ءتىستى بولىپ كەلەدى. وزىنە ءتان ەفير مايىنىڭ حوش ءيىسى بار. گۇلدەرى (6 — 8 كۇن) اشىق اق ءتۇستى. جەمىسى ءىرى، سالماعى 200 — 400 گ، سوپاقشالاۋ، سارى ءتۇستى قالىڭ قابىقپەن قاپتالعان. ىشىندەگى شىرىن جەمىسى 8 — 10 بولىككە بولىنگەن، سىرتىن جۇقا اق قابىق جاۋىپ جاتادى. شىرىنىنىڭ ءدامى قىشقىل، قۇرامىندا 5 — 7،2% ليمون قىشقىلى، 1،9 — 3% قانت، 50 — 90 مگ س ءۆيتامينى، تەمىرگە باي، ەفير مايى، كالسيي، كاليي، ت.ب. بولادى. 3 — 4-جىلدارى جەمىس بەرەدى. ءبىر اعاشتان 15 — 30 كگ جەمىس الىنادى. ليموننىڭ جەمىسىن شىرىن جانە ليمون قىشقىلىن الۋعا پايدالانادى. اشىق القاپتا وسىرىلەدى. قاراشىرىگى مول، كارىزدەلگەن توپىراقتا جاقسى وسەدى. ليمون جىلۋ، جارىق، ىلعال سۇيگىش، ونى تۇقىمى، قالەمشەسى جانە وركەندەرى ارقىلى كوبەيتەدى. ءوسۋ كەزەڭىندە ارتىق وسكىندەرىن قيىپ، بيىكتەپ كەتكەندەرىن قىسقارتىپ وتىرادى؛ قارا ءسيترۋستى وسىمدىكتەر.

وسىمدىك تۋرالى

ليمون – سيترۋستار تۇقىمداسىنا جاتاتىن كوپجىلدىق ماڭگىجاسىل وسىمدىك. وتانى – ءۇندىستان، جۇڭگو جانە تىنىق مۇحيتىنىڭ تروپيكالىق ارالدارى. قازىرگى كەزدە تروپيكالىق]ايماقتاردا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار مادەني تۇرلەرى سۋبتروپيكالىق كاۆكاز، ورتا ازيا، كاليفورنيا، فلوريدا، جەرورتا تەڭىزى ايماقتارىندا دا وسىرىلەدى. ليمون اعاشىنىڭ بيىكتىگى 5-8 مەتر. بۇتاقتارىنىڭ ينەلەرى بولادى. جاپىراعى جۇمىرتقا ءپىشىندى، ۇشى سۇيىرلەنگەن. جاپىراعىنداعى ەفير مايى اسەرىنەن وسىمدىك جاعىمدى ءيىس ءبولىپ تۇرادى. گ ۇلى اق ءتۇستى، حوش ءيىستى. ليمون اعاشىنىڭ جەمىسى جۇمىرتقا ءپىشىندى، كەيبىر سۇرىپتارىندا دومالاق تۇرلەرى كەزدەسەدى. جەمىسىنىڭ ۇزىندىعى 7-12 سم، ديامەترى 8-10سم، سالماعى 120 گ. شاماسىندا. ليمون جەمىسىنىڭ قابىعىنىڭ قالىڭدىعى 2-5 مم، سارى ءتۇستى. ليموننىڭ شىرىنى اقشىل-سارعىش ءتۇستى، ءدامى اششى. قازاقستاندا كليماتتىق جاعدايىمىزعا بايلانىستى باقشاعا وسىرە الماعانىمىزبەن، جىلىجايدا وسىرۋگە بولادى. دۇرىس كۇتىپ باپتاسا، ءۇي جاعدايىندا دا گۇلدەپ، جەمىس بەرەدى. ۇيدە وسىرىلەتىن ليموننىڭ قابىقتارى جۇقا، ءدانى مايدا، حوش ءيىسى كوبىرەك بولادى. دانىنەن وسىرگەن ليمون 7-8 جىلدان، كەيدە 15-20 جىلدان كەيىن عانا جەمىس بەرەدى. بۇل پروسەستى تەزدەتۋ ءۇشىن، ءبىر جىلدىق كوشەتتى جەمىس بەرەتىن اعاشتىڭ بۇتاعىمەن تەلۋ كەرەك. مۇنداي وسىمدىك 2-3 جىلدا گۇلدەي باستايدى. ءبىر ليمون جەمىسى تولىق جەتىلۋ ءۇشىن ساباق بويىندا كەم دەگەندە 10-15 جاپىراق بولۋى كەرەك. جارىعى: تەك جازدىڭ ىستىق ايلارىندا عانا تىكە تۇسكەن كۇن كوزىنەن قالقالاۋ قاجەت، باسقا ۋاقىتتا جارىقتا جاقسى وسەدى.جىلۋى: قىس ايلارىندا 12-14ºس تومەن بولماعانى دۇرىس، ەگەر وسى تەمپەراتۋرالىق جاعداي جاسالماسا وسىمدىك كوكتەمدە گۇلدەمەي قويادى. ال، گۇلدەگەندە، ءتۇيىن سالعاندا 18ºس تومەن بولماۋى كەرەك. ازىناق جەلدەن، تەمپەراتۋرانىڭ كەنەت وزگەرۋىنەن، وسىمدىك گۇل كۇلتەلەرى مەن ءتۇيىنىن تاستاپ جىبەرەدى.سۋعارىلۋى: جاز ايلارىندا اپتاسىنا 2-3 رەت، قىستا ايىنا 2-3 رەت سۋعارىپ تۇرۋ كەرەك.ىلعالدىلىعى: سۋ  بۇركىپ ىلعالداندىرىپ ءارى شاڭنان تازارتىپ تۇرعان ابزال. قورەكتەندىرىلۋى: 10-15 كۇندە ءبىر رەت تولىق مينەرالدى تىڭايتقىشپەن قورەكتەندىرىپ تۇرۋ قاجەت.اۋرۋلارى: اۋا قۇرعاپ كەتسە ورمەكشى قۇرتى، كەنە، وسىمدىك ءبيتى سەكىلدى زيانكەستەردىڭ اسەرىنەن اۋىرادى.كوبەيتىلۋى: تۇقىمى جانە قالەمشەلەۋ، جالعاۋ ارقىلى كوبەيتەدى.كۇتىمى: جارىقتى جاقسى كورەدى، تەك جازدىڭ اپتاپ ىستىق كۇندەرىندە تەرەزەدەن تۇسكەن كۇن ساۋلەسىنەن قالقالاۋ قاجەت. قىستا 12ºس سالقىن جەرگە قويۋ كەرەك، ەگەر وسى تەمپەراتۋرالىق جاعداي تۋعىزىلماسا، وسىمدىك كوكتەمدە گۇلدەمەي قويادى. ونىڭ سەبەبى، سالقىن جەردە وسىمدىك ءوسۋىن توقتاتىپ، «ۇيقىعا» كەتەدى دە، كوكتەمگە دەيىن دەمالادى. ءدال وسى دەمالۋ كەزەڭىندە گۇل تۇينەگىن قالاي باستايدى. دەمالۋ كەزەڭىندە تىڭايتقىشتارمەن قورەكتەندىرۋگە بولمايدى، ال باسقا ۋاقىتتاردا 10-15 كۇندە تولىق مينەرالدى نەمەسە ارنايى ليمونعا ارنالعان تىڭايتقىشتارمەن قورەكتەندىرىپ تۇرعان دۇرىس. سۋ بۇركىپ ىلعالداندىرىپ، ءارى شاڭ-توزاڭنان تازارتىپ تۇرعان ابزال. ليمون گۇلدەي باستاعاننان ورنىنان قوزعاپ مازالاۋعا بولمايدى، گۇلىن، ءتۇيىنىن تاستاپ جىبەرەدى.قولدانىلۋى: ليموننىڭ قۇرامىندا 5-8% ليمون قىشقىلى، ازوت پەن پەكتيندى زاتتار،قانت، فيتونسيدتەر، كاليي، مىس، فلاۆونويدتار، ا، ۆ1، ۆ2، س، د، ر دارۋمەندەرى، قابىعىندا – ەفير مايى بولادى. ليمون جەمىسى تۇرمىستا اسپازدىقتا كەڭىنەن قولدانىس تاپقان. ودان كونديتەرلىك تاعامدار، مارمەلاد، دجەمدەر، شاراپتار، ءتۇرلى يىستەندىرگىشتەر جاسالادى. سۋىق تيگەندە ليموندى شايعا سالىپ ىشەدى. مەديسينادا ليموندى اۆيتامينوز، سينگا، قان قىسىمىنىڭ جوعارىلاۋى، اسقازان اۋرۋلارىنا كەڭىنەن پايدالانادى. سونىمەن قاتار ليمون شىرىنى كوسمەتيكادا دا قولدانىس تاپقان. ونىڭ شىرىنى تەرىنى تازارتىپ، اعارتاتىن قاسيەتكە يە.

ءىى.جىلىجايلاردا ليمون ءوسىرۋدىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىگى.

جوبانىڭ مازمۇنى
ينۆەستيسيالىق جوبانىڭ ماقساتى: 10 سوتتىق جىلجايدا ليمون ءوسىرۋ 
ونمدىلىك: ەگىستىك 2 000 كگ - نان (2 جىل)  24 000 كگ - عا دەيىن (5 جىل).
ءونىم: جاس ليمون.
جوبانىڭ قۇنى: 6،8 ملن. تەڭگە.
وتىمدىلىك مەرزىمى: 5،5 جىل.

جوبانىڭ كونسەپسياسى

10 سوتتىق جىلىجايدا «مەيەر» دەپ اتالاتىن ليمون سۇرپىن ەگۋ.

ءونىمنىڭ سيپاتتاماسى
وسىمدىكتى ەگۋدە ونىڭ سيپاتى تال نەمەسە بۇتاق ءتارىزدى 2،5م. بيىكتىكتە بولادى. بۇتالارى از تىكەندى ءتىپتى تىكەندىسى بولمايدى. ۇرىقتارى 90 نان 120 گ دەيىن، فورماسى دوڭەس، كەڭدوڭەستى، جوعارعىسى دوڭگەلەك، اراسىندا انىق كورىنگەن ۇشى بولادى. قابىعى جۇقا، 0،3 سم دەيىن، جوعارعىسى تەگىس، جىلتىر. ەتى سۋلى، 30،8 مگ  دارۋمەنى قۇرامىندا بار. 

نارىق ساراپتاماسى جانە ماركەتينگتىك ستراتەگيا

نارىقتىق مۇمكىندىككە ساراپتاما: سوڭعى 3 جىلدا ليمونعا دەگەن باعا 50-60 % جەتتى؛
- ىشكى نارىقتا يمپورتقا اينالۋ (ىشكى ءونىمنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى 15 مىڭ. توننانى قۇرادى)؛
تاۋار قوزعالىسىنىڭ ءداستۇرلى كانالى:

- تاۋاردى الماستىرۋدىڭ ءبىر بولىگى تىكەلەي كانالدار ارقىلى تاۋار قوزعالىسىنىڭ تىزبەگى بويىنشا ءوندىرۋشى-سوڭى ساتىپ الۋشى بولىپ جۇزەگە اسادى؛

- ءونىمنىڭ قوسالقى كانالدارى وندىرۋشى-كوتەرمە ساتىپ الۋشىلار تىزبەگىمەەن جۇرەدى؛
باعا ستراتەگياسى نارىق باعاسىنا نەگىزدەلەدى. ءونىمنىڭ باستاپقى باعاسى ىشكى نارىقتاعى انىقتالعان باعاعا سۇيەنىپ قويىلادى. الدا باعا ساياساتى قوعامدىق قاجەتتىلىك ناتيجەسىندە قۇرىلادى. باعانى انىقتاۋدا كەلەسىلەر ەسەپتەلىنەدى: تولەم ءتۇرى، ىسكە اسىرىلاتىن ءونىمنىڭ كولەمى. 

تەحنولوگيالىق ءۇردىس.

سيترۋس سۇيگىشتەردە كوبىنەسە مەيەرا نەمەسە جۇڭگو كارليگى ليمونىنىڭ سۇرپى كەزدەسەدى. بۇل ليموننىڭ اپەلسينمەن جاراتىلىسى ليموننىڭ باسقا سۇرپىنان ايىرماشىلىعى سارعىش-قىزىل قابىعىندا. ليمون مەيەرا ەڭ تومەن وسەتىن جاقسى بۇتاقتايدى. جاپىراقتارى مايدا، قارا-جاسىل. 4 جىلدا ءبىر رەت گۇلدەيدى. گۇلدەرى اق، مايدا، ءبىر نەمەسە بىرنەشە بۇتاعا جينالعان. سۇرپى استىقتى مول بەرەدى. وسىمدىك ەكىنشى جىلىندا ءونىم بەرەدى. ەگىننىڭ ورتاشاسى  90-100 گ؛ ونىڭ قابىعى وتە جۇقا؛ ەتى ءسالعانا سارعىشتاۋ، سۋلى، جاعىمدى ءدامى بار. مەيەرا ليمونىنىڭ تالى جارىقسۇيگىش، وڭتۇستىك نەمەسە وڭتۇستىك-شىعىس تەرەزە الدىندا جاقسى وسەدى.

ءارقاشان جاسىل بولىپ تۇراتىن تالى 5 مەتر بيىكتىكتە. جاپىراعى ەلليپتيكالىق، جوعارىدا كەبەدى، قابىقتى، جاسىل، جاعىمدى سيترۋستى يىسىمەن. گۇلدەرى جالعىز نەمەسە ساباعىنا بىرنەشە باسى جينالعان، اق نەمەسە قىزىلداۋ. اقپان-ناۋرىزدان تامىزعا دەيىن گۇلدەيدى. ۇرىقتارى سوزىلعان-سوپاق، سوڭى سارعىش اراسىندا جاسىل.

ۇرىقتانۋعا ليمون العاشقى گۇلدەنۋىنەن كەيىن اق دايىن بولادى. وسىمدىكتە ەرەجەگە سايكەس 3-4 بايلانىس قالدىرادى: ءبىر دامىعان ۇرىققا كەمىندە 15 جاپىراقتان بولۋ كەرەك. ودان باسقا قالدىرۋعا بولمايدى ول ونىڭ ءوسۋىن تەجەيدى. العاشقى 2-3 جىلدا عانا ۇرىقتىڭ ساپاسىنا كوڭىل ءبولۋ كەرەك. توپىراقتىڭ كولەمى مەن قۇرامىنا دا ەگىننىڭ قاتىسى بار. جاس ليمون العاشقى جىلدارى وتە قارقىندى وسەدى. بۇل كەزەڭدە 4-5 جىلعا سوزىلادى، جىلسايىن وسىمدىك تامىرلى جانە جاپىراقتى كولەمىن ەكى ەسەلەيدى جانە قاراۋدى قاجەت ەتەدى.

كۇتىمى. ليموندار كوتەرە الاتىن تومەنگى تەمپەراتۋرا  +7°C، باسقا سيترۋستىلار +10°C كوتەرە الادى. جازدا ولار وزدەرىن اشىق اۋادا جاقسى سەزىنەدى. ولارعا جاقسى الماسۋ جانە ازىراق ىلعال قاجەت. سۋعارۋ ءۇشىن سۋ جۇمساق، مىسالىعا جاڭبىر سۋى قاجەت. سۋعارۋدا سۋعارۋ اراسى توپىراق ءسىڭۋ كەرەك ايتپەسە سيترۋستى جەمىس ولەدى. ءوسۋ كەزەڭىندە ولاردى سۇيىق تىڭايتقىش بەرۋ كەرەك، ال قىستا- اپتاسىنا ءبىر رەت، ال ەگەر وتە تومەن تەمپەراتۋرادا ۇستاعاندا، ونى مۇلدە سۋارماۋ كەرەك.  سيترۋستار ءۇشىن ارنايى تىڭايتقىشتى تابىلماعان جاعدايدا جازدا ازوت بار تىڭايتقىشپەن نارلەندىرۋ كەرەك، ال قىستا – NPK مەن قارايدى. سيترۋستار كەسۋدى كوپ قاجەت ەتپەيدى، ءبىراق تىم ۇزىن ساباقتارىن نەمەسە دۇرىس ەمەس ءوسىپ كەلە جاتقاندارىن قىسقارتۋ كەرەك. تەزىرەك ازداپ كەسۋ كەرەك.

تازالىعى. ۇرىقتىڭ پىسكەن پىسپەگەنىن ءبىلۋ وتە قيىن. ءتۇس العاننان كەيىن ولار 2 ايعا دەيىن تاعى داميدى. ۇستاپ كورۋگە بولادى، جايلاپ ۋاقىت وتكەن سايىن كورۋ كەرەك: ءسال جۇمسارعان با، ياعني پىسكەن. ءبىراق وتە جۇمسارىپ كەتۋىنە جول بەرمەۋ كەرەك.

ساقتالۋى. ۇرىقتى ءسال ءپىسۋى كەم كەزىندە جيناۋعا بولادى، ويتكەنى ولار قاراڭعى، جىلى نەمەسە قۇرعاق جەردە جەتىلۋ ءۇشىن. 

جابدىق. جىلىجاي ءۇشىن اسپالى اۋاجىلىتۋ. اۋانى ءۇرۋ ءۇشىن سۇيىق جانعىش نەمەسە پوليەتيلەندى اۋا وتكىزگىش جابدىقتالعان: گازدى نەمەسە سۇيىق جانعىشتى جانارعى inox AISI 430 توت باسپايتىن بولاتتان جاسالعان جىلۋ الماستىرعىش جانە جانۋ بولمەسى؛ بىلىك  نەمەسە سىرتقا تەبۋشى جەلدەتكىش؛ قاۋىپسىزدىك جانە باقىلاۋدى باسقارۋ ءۇشىن ەلەكترلى قۇرىلعى؛ بويالعان مىرىشپەن قاپتالعان قاڭىلتىر پانەلدەن جاسالعان مىقتى كورپۋس.

اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن اۋا جىلىتقىشىنىڭ 5 ۇلگىسى وڭدەلدى، ول فەرما، جىلىجايدىڭ جانە ت.ب. زووتەحنيكالىق نىساندى جەلدەتۋ جانە جىلىتۋ ءۇشىن جاسالعان. AGRI سەريالى اۋا جىلىتۋلارى جابدىقتىڭ كەڭ تۇرىنە يە. سونىمەن قاتار اۋاجىلىتقىشتى جانعىشىمەن تابيعي گازدا  جەتكىزىلەدى. inox AISI 430 توت باسپايتىن بولاتتان جاسالعان جىلۋ الماستىرعىشتىڭ ەرەكشە بەلگى كونسترۋكسيالار:

•  پاتەنتتەلگەن كونسترۋكسيا، توت باسپايتىن حرومدى بولاتتان جاسالاعان (حرومنىڭ قۇرامى 18 %) ءونىمنىڭ جانۋىنا جانە ىلعالعا قارسى جوعارى كورروزياعا تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتتى. 

جىلۋ الماستىرعىش مىنالاردان تۇرادى:

•   سۇيىق جانعىش وتتىسى قوسىلۋ ءۇشىن ەرنەمەگى بار سيليندىرلىك وتتىقتى بولمەنى وزگەرتۋ، وتتى باقىلايتىن «كوزدىك»، ول ونىڭ بارلىق نۇكتەلەرىندە كەرەمەت تەڭدەي مۇزداتقىشىنا يە؛

•  جىلۋ الماستىرعىشتى ماكسيمالدى ناتيجەلىلىكپەن قامتاماسىز ەتەتىن، ىشكى جالپاق تۋربۋلياتورى بار، تۇتىندىكتى جالعاستىرۋ ءۇشىن ەرنەمەك باعىتىنا قاراي ەڭكەيىڭكى باعىتتالعان قاتپارلى جىلۋ الماستىرعىش؛

پايدالانۋ مىسالى:

ينۆەستيسيالىق جوسپار

كاپيتالدى قارجى سالۋ	سومما
جىلىجاي (0،1 گا)	5 250 000
قۇرال-جابدىق	820 000
كوشەتتەر	300 000
جەردى دايىنداۋداعى شىعىن	454 301
بارلىعى	6 824 301

جىلىجاي. جىلىجايدىڭ نارىقتىق باعاسى ورتاشا 5250 تەنگە/م2، سوندا 1000 كۆ. مەترلى جىلىجاي 5،250 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. 
قۇرالجابدىق. AGRI-P/R جىلىجايى ءۇشىن اسپالى اۋا جىلىتقىشىنىڭ باعاسى 820 مىڭ تەنگە. 
ەگۋ ماتەريالى - كوشەتتەر. 0،1 گا-عا ورتاشا ەگۋ ماتەريالى  – 200 كوشەت كەرەك. ءبىر كوشەتتىڭ قۇنى - 1500 تەڭگە (1500 تەڭگە/كوشەت* 200 كوشەت= 300 000 تەنگە).

تابىستار. ليموننىڭ بۇل سۇرپىنىڭ ءتۇرى ەكىنشى جىلىنان باستاپ 10 كگ دەيىن ەگىستىك بەرەدى.(ءبىر جىلدىق كوشەتتەردى ەككەن بولسا).

	بۇتاقتان ءونىم	بۇتاقتار سانى	ەگىننىڭ بارلىعى	باعاسى، تگ/كگ	سومماسى
1 جىل	-	200	-	250	-
2 جىل	10	200	2 000	250	500 000
3 جىل	40	200	8 000	250	2 000 000
4 جىل	80	200	16 000	250	4 000 000
5 جىل	120	200	24 000	250	6 000 000
بارلىعى			50 000		12 500 000

قىزمەتكەرگە كەتەتىن شىعىن. ليموندى ەگۋدى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن ءبىر اگرونوم-باعبانشى كەرەك:

باعبانشى - اگرونوم

1

70 000

840000

الەۋمەتتىك سالىق. جوبا جەتەكشىسى الەۋمەتتىك سالىقتى ەكى اي كورسەتكىشىندە ءوزى ءۇشىن جانە ءبىر ايلىق كورسەتكىش ەسەبىندە ءاربىر جۇمىسشىعا تولەيدى. (1 852 تەنگە * 2 * 12 اي + 1 852 تەنگە مرپ * 1 جۇمىسشى * 12اي = 66 672 تەنگە).
الەۋمەتتىك اۋدارىم ەڭبەكاقىنىڭ 5 % تەڭ جانە ول مىندەتتەلگەن زەينەتاقى قورىنان الىنادى. (840 مىڭ تەنگە *(1-10%)*5%=37 800 تەنگە).

الەۋمەتتىك سالىق، تەڭگە	66 672
الەۋمەتتىك اۋدارىمدار، تەڭگە	37 800

جوبانى قارجىلاندىرۋ:
ەگەر ءسىزدىڭ قولىڭىزدا قارجى بولماي، ءبىراق ءوز ءىسىڭىزدى باستاعىڭىز كەلسە، قوسىمشا قارجى تابۋعا بولاتىن جولدارى بار. قارجىلاندىرۋ جولدارى:
بۆۋ ارقىلى كرەديتتەۋ. تولەۋ ۋاقىتى 72 اي، جارتى جىلعا شەكتەۋلەرىمەن، كەلەسى ارى قاراي اي سايىن تولەۋگە بولاتىن  قارجىلىق ەسەپتەر 14% پايىزدىق  ۇستەمەنى كورسەتتى. 
كرەديتتەۋ شەگىندە "ەڭبەكپەن قامتۋ - 2020» باعدارلاماسىنىڭ جۇزەگە اسۋى. باعدارلامادا ءوز ءىسى ءۇشىن بيۋدجەتتەن قارجى ءبولىنۋ قاراستىرىلعان.

ءىىى. ليموننىڭ پايداسى

ليمون – رۋتالار تۇقىمداسىنا جاتاتىن ماڭگى جاسىل اعاش وسىمدىگى. ول قولدا وسىرۋگە ارنالعان. ليموننىڭ شىققان جەرى – وڭتۇستىك جانە ءۇندى جۇڭگو ارالدارى. ليمون اعاشىنىڭ بيىكتىگى 5-8 م جەتەدى. وزىنە ءتان ەفير مايىنىڭ حوش ءيىسى بولادى. سونىڭ ارقاسىندا وسىمدىك جاعىمدى ءيىس ءبولىپ تۇرادى. ليموننىڭ شىرىنى اقشىل-سارعىش ءتۇستى، ءدامى اششى.

ءبىر جاقسىسى ليموندى ءۇي جاعدايىندا دا وسىرە بەرۋگە بولادى. ءبىراق، ول ءۇشىن ارنايى كۇتىم قاجەت. ۇيدە وسىرىلگەن ليمون، باۋ-باقشادا وسىرىلگەن ليموننان حوش ءيىستى الدەقايدا كوبىرەك بولەدى.

ليموننىڭ قۇرامىندا 5-8% ليمون قىشقىلى، ازوت پەن پەكتيندى زاتتار، قانت، فيتونسيدتەر، كاليي، مىس، فلاۆونويدتار، ا، ۆ1، ۆ2، س، د، ر دارۋمەندەرى مەن ەفير مايى بار.

ليمون جەمىسى تۇرمىستا كەڭىنەن قولدانىس تاپقان. ودان كونديتەرلىك تاعامدار، ياعني، مارمەلاد، دجەم، ءتۇرلى يىستەندىرگىشتەر جاسالادى.

ونىڭ دەنساۋلىققا تيگىزەر پايداسى دا كوپ. سونىڭ ەڭ قاراپايىم ءتۇرى سۋىق تيگەن ۋاقىتتاعى قولدانىسى: ليموندى شايعا سالىپ ءىشۋ. مۇنىمەن قوسا مەديسينادا ليموندى  كەڭىنەن پايدالانادى. اسىرەسە، اسقازان، قان قىسىمىنىڭ جوعارىلاۋى سىندى اۋرۋلاردا تاپتىرماس ەم. سونىمەن قاتار، كوسمەتيكا سالاسىندا دا ليموننىڭ الار ورنى بار. ەگەر ليمون شىرىنىمەن بەت تەرىسىن تازارتاتىن بولسا، تەرى اعارادى.

ال ەندى ليموننىڭ كەلەسىدەي تيگىزەر پايدالارىنا جەكە-جەكە توقتالساق:

1. قولىڭىزعا سۇيەل شىقسا، ەكى ليموننىڭ ۇساتىلعان قابىعىنا 30% سىركەسۋدان 0،5 ستاقان قۇيىڭىز. تىعىز جابىلعان ىدىستا، كەزەڭدەپ شايقاپ وتىرىپ، 8 كۇن اشىتىڭىز، سودان سوڭ ءسۇزىڭىز. وسى تۇنبادا سۋلانعان تامپوندى، كۇنىنە بىرنەشە رەت سۇيەلدەرگە جاعىپ تۇرىڭىز.
*سەپكىلدەردەن ۇيالساڭىز،  مازا بەرمەس 100 گ. بال الىپ، ءبىر ليموننىڭ شىرىنىمەن ارالاستىرىڭىز. وسى قوسپامەن داكەدەن جاسالعان مايلىقتاردى دىمقىلداتىپ، سەپكىلدەر بار جەرلەرگە 15-20 مينۋتقا جاعىڭىز. تابىسقا جەتۋ ءۇشىن ۇنەمى 15-20 رەت ماسكا جاعۋعا بولادى.

2. ەگەر دەنساۋلىعىڭىز سىر بەرىپ، قان قىسىمىڭىز تومەندەسە، تاماقتان سوڭ ۇگىتىلگەن كوفە دامدەرىنەن 50 گ-0،5 كگ. بالدان جانە ءبىر ليموننىڭ شىرىنىنان جاسالعان قوسپانى 2 ساعاتتان كەيىن 1 شاي قاسىقتان قابىلداڭىز. قوسپانى توڭازىتقىشتا ساقتاۋدى ۇمىتپاڭىز.

3. باسىڭىز اۋىرسا، جاڭا پىسكەن ليموننىڭ قابىعىن الىپ، سەدرادان تازارتىپ، قاباققا سالىڭىز جانە بىرنەشە ۋاقىت ۇستاڭىز. كەيىن تەرىنىڭ ۇستىندە ليمون قابىعىنىڭ استىندا قىزىل تاڭبا پايدا بولادى، ول قىزادى، ال باس اۋرۋى باسىلادى.

4. ءتىس جيەگىڭىز ءجيى قانايتىن بولسا، تىستەرىڭىزدى ليموننىڭ قابىعىمەن ىسىڭىز.

5. ەگەر، اياعىڭىزدىڭ سىڭىرلەرى تارتىلسا، اياقتىڭ تابانىنا تاڭەرتەن جانە كەشكە ليموننىڭ شىرىنىن جاعىڭىز. ءبىراق ودان سوڭ ءسال جۇرمەي قويا تۇرىڭىز. اياق كيمدى شىرىن كەپپەگەنشە كيمەڭىز. ەمدەلۋ مەرزىمى – ەكى جەتى.

6. تىرناقتارىڭىز سىنعىش بولسا، ولارعا ليمون شىرىنى مەن ماي قوسپاسىن ءجيى جاعىپ تۇرىڭىز.

7. ال قۇلاعىڭىز اۋىرسا، 2-5 تامشى ليمون شىرىنىن تامىزىڭىز – بۇل قۇلاقتىڭ اۋرۋىن باسادى جانە ەستۋدى جاقسارتادى.



پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:

1.«جوعارى ساتىداعى وسىمدىكتەر سيستەماتيكاسى» (ءا.ءا. امەتوۆ، پ.م. مىرزاقۇلوۆ)
2. «قازاق ۋنيۆەرسيتەتى »الماتى 2000 ج
3. «بوتانيكا» سيسمەتيكا راستەنيي. موسكۆا «پروسۆەششەنيە »1975 گ (ن.ا. كومارنيسكيي، ل.ۆ. كۋدرياشوۆ، ا.م. ۋرانوۆ)
4. شاڭىراق: ءۇي-تۇرمىستىق ەنسيكلوپەدياسى. الماتى: قاز.سوۆ.ەنسيكل. باس رەد.، 1990
5. سىر بويى. قىزىلوردا وبل. گازەتى. 2012 05.06. № 6 باسىلىم.

---