«جىلۋ» فاريزا وڭعارسىنوۆا
ساباق تاقىرىبى: «جىلۋ». فاريزا وڭعارسىنوۆا
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباق ءادىسى: مانەرلەپ وقۋ، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، توپپەن جۇمىستى تالداۋ، سالىستىرۋ. ساۋالنامالىق ءادىس.
ساباق ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: فاريزا وڭعارسىنوۆا سۋرەتى، ساۋالنامالىق تاپسىرمالار سۇراقتارى، ۆەنن دياگرامماسى، ماگنيتوفون، سۋرەتتەر، بۋكلەتتەر.
ساباق مىندەتتەرى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قيالىن، تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: جەرلەس اقىن، دەپۋتات ف. وڭعارسىنوۆا تۋرالى مالىمەت بەرۋ. ولەڭنىڭ مازمۇنىن، نەگىزگى ويىن تابا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ساباقتى ومىرمەن بايلانىستىرۋ. مانەرلەپ، دۇرىس وقۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورلارىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن بايلانىستىرىپ سويلەۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ سۇيىكتى انالارىنا دەگەن بالالىق ماحابباتىن، قۇرمەتتەۋ، ارداقتاۋ سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ.
ساباق بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ ءساتى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. ءماتىندى بولىمدەرگە بولگىزىپ، ولارعا ات قويعىزىپ، ءار بولىكتىڭ نەگىزگى ويىن تاپقىزىپ، قىسقاشا بايانداۋ.
2. كەيىپكەرلەردى اتاتۋ؛ مىنەزدەمە بەرگىزۋ نۇرجانعا؛
3. «مەنىڭ قامقورلاپ جۇرگەن جانۋارىم» تاقىرىبىنا جازعان شىعارمالارىن تىڭداۋ.
III. باعالاۋ.
IV. بەكىتۋ.
ءماتىننىڭ تاربيەلىك ءمانى نەدە؟
V. جاڭا ءبىلىمدى ءتۇسىندىرۋ.
1. ءۇنتاسپادان ن. ونەربايەۆتىڭ ورىنداۋىنداعى «اناشىم» ءانىن تىڭداۋ.
2. كىرىسپە اڭگىمە. سۇراق - جاۋاپ ءادىسى.
- بالالار، قازىرگى تىڭداعان اندەرىڭ كىم جايىندا؟
- دۇنيەدە اناسىز ادام بولمايدى. وسىندا وتىرعان مەن دە، سەندەر دە انادان تۋىپ، انانىڭ كوكىرەگىنەن ءنار العانبىز. دۇنيەدەگى جاقسىلىقتىڭ ءبارىن، نارەستە كوزىمدە انادان ۇيرەنەمىز. ەڭ العاشقى ءسوزدى، انا تىلىندە دۇرىس سويلەۋدى ۇيرەتەدى.
1. ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز قاي ءتىل؟
2. انالار مەرەكەسىن جىلدىڭ قاي مەزگىلىندە تويلايمىز؟
3. كوكتەمنىڭ ەڭ العاشقى گۇلىن كىم اتايدى؟
- بايشەشەك سونالىقتى نازىكتىگىنە قاراماستان، ءالى ەرىپ كەتپەگەن قالىڭ قاردىڭ استىنان بۇرشىك جارىپ شىعادى. ءبىزدىڭ انالارىمىز دا ءومىردىڭ قيىندىعىنا قاراماستان، نازىكتە بولسا، جەڭىپ شىعادى: تىرشىلىك كۇننەن ءنار السا، ادامزات انادان تارايدى.
ك. دونەنبايەۆا كىم؟ (ديقانشى، تراكتوريست)
س. ساۆيسكايا؟ (عارىشكەر)
4. ولاردىڭ ءبارىن ورتاق قاسيەت نە؟
5. انانىڭ جىلۋىن، سەندەرگە دەگەن قامقورلىعىن قالاي سەزىپ بايقايسىڭدار؟ (سوزدەرىنەن، كومەگىنەن، قيمىلىنان، بوتاقانىم، قۇلىنشاعىم، اينالايىن)
6. انانىڭ بالاعا بەرەتىن جىلۋىن نەمەن سالىستىرۋعا بولادى؟
3. ف. وڭعارسىنوۆا تۋرالى قىسقاشا اڭگىمەلەۋ. ولەڭدى تالداپ ءتۇسىندىرۋ.
1. بۇل سۋرەتتەگى كىم؟
2. ونى كىم رەتىندە بىلەسىڭدەر؟
3. 1 - سىنىپتا ونىڭ قانداي ولەڭىن وقىپ، تانىسىپ ەدىك؟ بولىسە ايتقىزۋ. «بوتاقانىم».
- فاريزا وڭعارسىنوۆا 1939ج. 25. ءحىى. گۋيەۆ وبلىسى، نوۆوبوگات اۋدانى، ماناش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اقىندىق ونەرى ەرتە قالىپتاسقان. 1961ج. گۋريەۆ پەد. ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، 1961 - 1966ج. ارالىعىندا مەكتەپكە ءمۇعالىم، وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، مەكتەپ ديرەكتورى بولىپ جۇمىس جاساعان. ەڭ العاشقى ولەڭدەر جيناعى 1966ج. «ساندۋعاش» دەگەن اتپەن جارىق كورگەن. فاريزا اقىندىق، اۋدارماشىلىق جولعا ءتۇسىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت دەپۋتاتتىعىنا دەيىن كوتەرىلگەن. مەملەكەت قايراتكەرىنە اينالدى.
بالىقشىلار تۋرالى «ساندۋعاش»، مۇنايشىلار ەرلىك ەڭبەگىنە ارنالعان «ماڭعىستاۋ مارجاندارى»، م. وتەمىسۇلىنا ارنالعان «الماس قىلىش» شىعارمالارىن جازعان. شىعارمالارى بۇگىنگى زامانداستار ومىرىنە، دوستىق پەن ادامگەرشىلىككە ارنالعان.
23 قاڭتار 2014 جىلى فاريزا وڭعارسىنوۆا دۇنيەدەن ءوتتى. (ءۇنتاسپادان ف. وڭعارسىنوۆانىڭ وسى ولەڭدى وقىعانىن تىڭداتۋ).
اتىراۋعا اراشاشى بولعان قىز
اتىراۋدىڭ ەلدى مەكەندەرى سۋ استىندا قالىپ، حالقىنىڭ قاسىرەتىن ىشتەي سەزىنىپ جۇرگەن اپامىز، ءوزىنىڭ ويىن «ەگەمەندى قازاقستان» گازەتىنە بەرىپ، سودان قور قۇرىلىپ، اتىراۋ ولكەسىنە كوپتەگەن كومەك قولى ۇسىنىلدى. بۇگىندە اتىراۋدا بولىپ جاتقان وزگەرىستەردە فاريزا اپامىزدىڭ دا ۇلەسى بار دەيمىز.
VI. ولەڭدى مانەرلەپ وقىپ بەرۋ. اناسىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن بۋكلەتتەگى سۋرەتتەر ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
VII. سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ. وقۋشىلار وزدەرى بەلگىلەپ سۇراق قويدى.
1. جىلىلىقتان جارالعان،
قۇشاعى ونىڭ – تاڭ مەكەن.
جاڭا اتقان تاڭنىڭ كەلۋىن قانداي اسىعا كۇتسەك، انانىڭ جىلى قۇشاعىنا دا سونداي اسىعىپ جەتۋدى اڭسايمىز.
2. مەيىرىم – نۇر توگىلگەن،
كۇن كوزىندەي جانارى.
اقىن كۇننىڭ قۇدىرەتتىلىگىن، جىلۋىن انانىڭ بالاسىنا بەرەتىن جىلۋىمەن تەڭەستىرەدى.
VIII. ولەڭدى وقۋشىلارعا مانەرلەپ، سانالى تۇردە، دۇرىس وقىتۋ.
ءىX. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
ولەڭ كىم تۋرالى؟ تاۋىپ وقۋ. «ءنارلى» سوزىنە جۋىقتاس سوزدەر تاپقىزۋ. (قۇنارلى، قۋاتتى)
تەڭەۋ سوزدەردى تابۋ. ولەڭ كىمنىڭ اتىنان باياندالعان؟ نەشە شۋماق؟ نەشە تارماق؟
اقىننىڭ نەگىزگى ويى ولەڭنىڭ قاي جولىندا بەرىلگەن؟ ماعىناسىن ءتۇسىندىر.
ح. ءى، ءىى، ءىىى توپتىق تاپسىرمالار بەرۋ.
ءى - توپ
انا تۋرالى شىعارما، ولەڭ جازۋ. بۋكلەتتەر.
ءىىى – توپ
ساۋالنامالىق تاپسىرمالار بەردىم.
سىن تۇرعىسىنا باعالاندى. ماداقتالدى.
ءحى. ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى كۇن مەن انانى سالىستىرۋ. ءار وقۋشى ءوزى كەلىپ جازىپ تۇردى.
● كۇن
1. ءولى تابيعات.
2. جەردى جىلىتادى، ءشوپ شىعارادى، قاردى ەرىتەدى.
3. جارىق بەرەدى.
● انا
1. ءتىرى تابيعات.
2. ادامدى ومىرگە اكەلەدى
3. بالاسىن ازامات ەتەدى.
● ۇقساستىعى
1. جىلۋ بەرەدى.
2. بارلىق حالىق تاعزىم ەتەدى
3. تىرشىلىك باستاۋى.
ءحىى. 1. اقىن سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ. انانى رەنجىتەتىن، قارتايتاتىن قانداي جاعدايلار؟ وعان سەنىڭ كوزقاراسىڭ؟
- ناشاقورلىق، ماسكۇنەمدىك، تەمەكى تارتۋ، ۇرلىق جاساۋ، وتىرىك ايتۋ، ت. ب.
2. ن. نازاربايەۆتىڭ 2030ج. دەي. باعدارلاماسىنان ۇزىندىلەر ايتۋ.
8 – ناقتى تاپسىرماسىندا: سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ كەرەكتىگىن، (اپتالىققا بايلانىستى).
وقۋعا، ءبىلىم الۋعا، سپورتپەن شۇعىلدانۋعا شاقىرعان بولاتىن.
ءحىىى. قورىتۋ.
ءحىV. باعالاۋ.
جەتىستىگىم: وقۋشىلار تولىق قاتىناستى.
«انا - ارداقتى ەسىم» بۋكلەتىن جاساپ اكەلدى. ولەڭ شىعارىپ، شاعىن اڭگىمە قۇراستىردى.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباق ءادىسى: مانەرلەپ وقۋ، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، توپپەن جۇمىستى تالداۋ، سالىستىرۋ. ساۋالنامالىق ءادىس.
ساباق ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى بەكىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: فاريزا وڭعارسىنوۆا سۋرەتى، ساۋالنامالىق تاپسىرمالار سۇراقتارى، ۆەنن دياگرامماسى، ماگنيتوفون، سۋرەتتەر، بۋكلەتتەر.
ساباق مىندەتتەرى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قيالىن، تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: جەرلەس اقىن، دەپۋتات ف. وڭعارسىنوۆا تۋرالى مالىمەت بەرۋ. ولەڭنىڭ مازمۇنىن، نەگىزگى ويىن تابا بىلۋگە ۇيرەتۋ. ساباقتى ومىرمەن بايلانىستىرۋ. مانەرلەپ، دۇرىس وقۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورلارىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن بايلانىستىرىپ سويلەۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ سۇيىكتى انالارىنا دەگەن بالالىق ماحابباتىن، قۇرمەتتەۋ، ارداقتاۋ سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ.
ساباق بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ ءساتى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. ءماتىندى بولىمدەرگە بولگىزىپ، ولارعا ات قويعىزىپ، ءار بولىكتىڭ نەگىزگى ويىن تاپقىزىپ، قىسقاشا بايانداۋ.
2. كەيىپكەرلەردى اتاتۋ؛ مىنەزدەمە بەرگىزۋ نۇرجانعا؛
3. «مەنىڭ قامقورلاپ جۇرگەن جانۋارىم» تاقىرىبىنا جازعان شىعارمالارىن تىڭداۋ.
III. باعالاۋ.
IV. بەكىتۋ.
ءماتىننىڭ تاربيەلىك ءمانى نەدە؟
V. جاڭا ءبىلىمدى ءتۇسىندىرۋ.
1. ءۇنتاسپادان ن. ونەربايەۆتىڭ ورىنداۋىنداعى «اناشىم» ءانىن تىڭداۋ.
2. كىرىسپە اڭگىمە. سۇراق - جاۋاپ ءادىسى.
- بالالار، قازىرگى تىڭداعان اندەرىڭ كىم جايىندا؟
- دۇنيەدە اناسىز ادام بولمايدى. وسىندا وتىرعان مەن دە، سەندەر دە انادان تۋىپ، انانىڭ كوكىرەگىنەن ءنار العانبىز. دۇنيەدەگى جاقسىلىقتىڭ ءبارىن، نارەستە كوزىمدە انادان ۇيرەنەمىز. ەڭ العاشقى ءسوزدى، انا تىلىندە دۇرىس سويلەۋدى ۇيرەتەدى.
1. ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز قاي ءتىل؟
2. انالار مەرەكەسىن جىلدىڭ قاي مەزگىلىندە تويلايمىز؟
3. كوكتەمنىڭ ەڭ العاشقى گۇلىن كىم اتايدى؟
- بايشەشەك سونالىقتى نازىكتىگىنە قاراماستان، ءالى ەرىپ كەتپەگەن قالىڭ قاردىڭ استىنان بۇرشىك جارىپ شىعادى. ءبىزدىڭ انالارىمىز دا ءومىردىڭ قيىندىعىنا قاراماستان، نازىكتە بولسا، جەڭىپ شىعادى: تىرشىلىك كۇننەن ءنار السا، ادامزات انادان تارايدى.
ك. دونەنبايەۆا كىم؟ (ديقانشى، تراكتوريست)
س. ساۆيسكايا؟ (عارىشكەر)
4. ولاردىڭ ءبارىن ورتاق قاسيەت نە؟
5. انانىڭ جىلۋىن، سەندەرگە دەگەن قامقورلىعىن قالاي سەزىپ بايقايسىڭدار؟ (سوزدەرىنەن، كومەگىنەن، قيمىلىنان، بوتاقانىم، قۇلىنشاعىم، اينالايىن)
6. انانىڭ بالاعا بەرەتىن جىلۋىن نەمەن سالىستىرۋعا بولادى؟
3. ف. وڭعارسىنوۆا تۋرالى قىسقاشا اڭگىمەلەۋ. ولەڭدى تالداپ ءتۇسىندىرۋ.
1. بۇل سۋرەتتەگى كىم؟
2. ونى كىم رەتىندە بىلەسىڭدەر؟
3. 1 - سىنىپتا ونىڭ قانداي ولەڭىن وقىپ، تانىسىپ ەدىك؟ بولىسە ايتقىزۋ. «بوتاقانىم».
- فاريزا وڭعارسىنوۆا 1939ج. 25. ءحىى. گۋيەۆ وبلىسى، نوۆوبوگات اۋدانى، ماناش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اقىندىق ونەرى ەرتە قالىپتاسقان. 1961ج. گۋريەۆ پەد. ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، 1961 - 1966ج. ارالىعىندا مەكتەپكە ءمۇعالىم، وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، مەكتەپ ديرەكتورى بولىپ جۇمىس جاساعان. ەڭ العاشقى ولەڭدەر جيناعى 1966ج. «ساندۋعاش» دەگەن اتپەن جارىق كورگەن. فاريزا اقىندىق، اۋدارماشىلىق جولعا ءتۇسىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت دەپۋتاتتىعىنا دەيىن كوتەرىلگەن. مەملەكەت قايراتكەرىنە اينالدى.
بالىقشىلار تۋرالى «ساندۋعاش»، مۇنايشىلار ەرلىك ەڭبەگىنە ارنالعان «ماڭعىستاۋ مارجاندارى»، م. وتەمىسۇلىنا ارنالعان «الماس قىلىش» شىعارمالارىن جازعان. شىعارمالارى بۇگىنگى زامانداستار ومىرىنە، دوستىق پەن ادامگەرشىلىككە ارنالعان.
23 قاڭتار 2014 جىلى فاريزا وڭعارسىنوۆا دۇنيەدەن ءوتتى. (ءۇنتاسپادان ف. وڭعارسىنوۆانىڭ وسى ولەڭدى وقىعانىن تىڭداتۋ).
اتىراۋعا اراشاشى بولعان قىز
اتىراۋدىڭ ەلدى مەكەندەرى سۋ استىندا قالىپ، حالقىنىڭ قاسىرەتىن ىشتەي سەزىنىپ جۇرگەن اپامىز، ءوزىنىڭ ويىن «ەگەمەندى قازاقستان» گازەتىنە بەرىپ، سودان قور قۇرىلىپ، اتىراۋ ولكەسىنە كوپتەگەن كومەك قولى ۇسىنىلدى. بۇگىندە اتىراۋدا بولىپ جاتقان وزگەرىستەردە فاريزا اپامىزدىڭ دا ۇلەسى بار دەيمىز.
VI. ولەڭدى مانەرلەپ وقىپ بەرۋ. اناسىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن بۋكلەتتەگى سۋرەتتەر ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
VII. سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ. وقۋشىلار وزدەرى بەلگىلەپ سۇراق قويدى.
1. جىلىلىقتان جارالعان،
قۇشاعى ونىڭ – تاڭ مەكەن.
جاڭا اتقان تاڭنىڭ كەلۋىن قانداي اسىعا كۇتسەك، انانىڭ جىلى قۇشاعىنا دا سونداي اسىعىپ جەتۋدى اڭسايمىز.
2. مەيىرىم – نۇر توگىلگەن،
كۇن كوزىندەي جانارى.
اقىن كۇننىڭ قۇدىرەتتىلىگىن، جىلۋىن انانىڭ بالاسىنا بەرەتىن جىلۋىمەن تەڭەستىرەدى.
VIII. ولەڭدى وقۋشىلارعا مانەرلەپ، سانالى تۇردە، دۇرىس وقىتۋ.
ءىX. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
ولەڭ كىم تۋرالى؟ تاۋىپ وقۋ. «ءنارلى» سوزىنە جۋىقتاس سوزدەر تاپقىزۋ. (قۇنارلى، قۋاتتى)
تەڭەۋ سوزدەردى تابۋ. ولەڭ كىمنىڭ اتىنان باياندالعان؟ نەشە شۋماق؟ نەشە تارماق؟
اقىننىڭ نەگىزگى ويى ولەڭنىڭ قاي جولىندا بەرىلگەن؟ ماعىناسىن ءتۇسىندىر.
ح. ءى، ءىى، ءىىى توپتىق تاپسىرمالار بەرۋ.
ءى - توپ
انا تۋرالى شىعارما، ولەڭ جازۋ. بۋكلەتتەر.
ءىىى – توپ
ساۋالنامالىق تاپسىرمالار بەردىم.
سىن تۇرعىسىنا باعالاندى. ماداقتالدى.
ءحى. ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى كۇن مەن انانى سالىستىرۋ. ءار وقۋشى ءوزى كەلىپ جازىپ تۇردى.
● كۇن
1. ءولى تابيعات.
2. جەردى جىلىتادى، ءشوپ شىعارادى، قاردى ەرىتەدى.
3. جارىق بەرەدى.
● انا
1. ءتىرى تابيعات.
2. ادامدى ومىرگە اكەلەدى
3. بالاسىن ازامات ەتەدى.
● ۇقساستىعى
1. جىلۋ بەرەدى.
2. بارلىق حالىق تاعزىم ەتەدى
3. تىرشىلىك باستاۋى.
ءحىى. 1. اقىن سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ. انانى رەنجىتەتىن، قارتايتاتىن قانداي جاعدايلار؟ وعان سەنىڭ كوزقاراسىڭ؟
- ناشاقورلىق، ماسكۇنەمدىك، تەمەكى تارتۋ، ۇرلىق جاساۋ، وتىرىك ايتۋ، ت. ب.
2. ن. نازاربايەۆتىڭ 2030ج. دەي. باعدارلاماسىنان ۇزىندىلەر ايتۋ.
8 – ناقتى تاپسىرماسىندا: سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ كەرەكتىگىن، (اپتالىققا بايلانىستى).
وقۋعا، ءبىلىم الۋعا، سپورتپەن شۇعىلدانۋعا شاقىرعان بولاتىن.
ءحىىى. قورىتۋ.
ءحىV. باعالاۋ.
جەتىستىگىم: وقۋشىلار تولىق قاتىناستى.
«انا - ارداقتى ەسىم» بۋكلەتىن جاساپ اكەلدى. ولەڭ شىعارىپ، شاعىن اڭگىمە قۇراستىردى.
You Might Also Like
-
بالالارعا ءوزىنىڭ اتى - جوندەرىن دۇرىس ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. سۇراققا تولىق جاۋاپ بەرۋگە داعدىلاندىرۋ.
