جوسپارلى تۇردە ەسكىرتۋ: نەلىكتەن زاتتار تەز بۇزىلادى؟
«ەگەر تاۋار جاقسى بولسا، ونى شىعارۋدى توقتاتادى»
حەبپوك زاڭى ( مەرفي زاڭدارىنان»)
نەلىكتەن نەسيەسى وتەلگەن ساتتەن زاتتار بۇزىلىپ جاتادى؟ نەلىكتەن پرينتەر كۇندەردىڭ كۇنىندە قاعازعا بوياۋ جاعۋىن توقتاتادى؟ نەگە اقش-تاعى ءورت ءسوندىرۋ دەپوسىنىڭ بىرىندەگى لامپا 100 جىلدان استام جانىپ، ءوزىن باقىلاپ ءتۇرعان بىرنەشە بەينەكامەرانىڭ عۇمىرىن باسىپ وزعان؟ نەلىكتەن بۇرىن نەيلون شۇلىعىنىڭ كومەگىمەن كولىكتى سۇيرەۋ مۇمكىن بولعان، ال ءقازىر بىرنەشە رەت پايدالانىلعاننان كەيىن جىرتىلىپ جاتادى؟
جاھاندىق ءوندىرىستى قاتاڭ باقىلاۋعا العان «قۇپيا» كۇشتەر ءبىر عاسىردان بەرى تۇتىنۋشىنى قولىنداعى ساپاسىز زاتتان ارىلتىپ، جاڭا زات ساتىپ الۋعا يتەرمەلەۋ ءۇشىن ءارتۇرلى ايلاعا بارۋدا. ۇيالى تەلەفون، نوۋتبۋك جانە باسقا دا گادجەتتەردە ۋاقىت وتە كەلە اككۋمۋلياتورلارى ىستەن شىعىپ قالاتىنىن بايقادىڭىز با؟ پرينتەرلەر جاڭادان سيا قۇيىلعانىمەن، باسىپ شىعارۋىن توقتاتتى ما؟ باعدارلامالىق قامتاماسىز ەتۋ وتكەن نۇسقاداعى قۇجاتتارمەن جۇمىس ىستەۋدەن باس تارتىپ، جاڭارتىلۋى قاجەت بولىپ تۇر ما؟ ەسكىسىن جوندەۋگە قاراعاندا جاڭاسىن ساتىپ الۋ ارزانىراق تۇسەدى مە؟ ءىرى تۇرمىستىق تەحنيكا كەپىلدىگىنىڭ مەرزىمى ءۇش جىلدان اسپايتىن ۋاقىتتى قۇراسا، تەفلوندى تابادان ەڭ كوپ دەگەندە ەكى جىلدان كەيىن قۇتىلۋ قاجەت دەي مە؟
بۇگىنگى تاڭدا بارلىق وندىرۋشىلەر، ەلىنە جانە ەركىن نارىققا قاراماي جاسىرىن زاڭعا باعىنۋعا ءماجبۇر:
«ەگەر تاۋار جاقسى بولسا، وندا ونى جاقىن ارادا شىعارۋدى توقتاتادى».
تۇتىنۋشىلار «ۇزاق ۋاقىتقا» جاسالعان نارسەنى ساتىپ السا — ءوندىرۋشى ءۇشىن بيزنەستىڭ سوڭى بولادى.
ەگەر ادامدار ساتىپ الۋدى توقتاتسا، تۇتاستاي ەكونوميكا(باي ادام بايي ءتۇسىپ، ال كەدەيگە اقشا ەڭ قاجەت دەگەن زاتىنا عانا جەتەتىن ەكونوميكا ۇلگىسى)توقتايدى. ماماندار ونى «ارتۋ ەكونوميكاسى» دەپ تە اتايدى، ونىڭ ءمانى تۇتىنۋشىلاردىڭ سۇرانىستارىن قاناعاتتاندىرۋدا ەمەس، «ارتۋ ءۇشىن ارتۋدا».
جالپى ماركەتولوگتار ساتىپ الۋشىلاردىڭ الدىندا ءۇش «تۇزاق» دايىنداپ قويعان، ولار: نەسيە، جارناما جانە تىكەلەي جوسپارلانعان ەسكىرۋ. سوڭعىسى ينجەنەريا جانە ديزاين مەكتەپتەرىندەگى وقۋ باعدارلامالارىنىڭ مىندەتتى تارماعىنا اينالىپ ۇلگەرگەن: بولاشاق مامان قىسقا جارامدى تاڭداۋلى «قوقىستى» ازىرلەۋ ءۇشىن باسشىلىقتىڭ بيزنەس-جوسپارىن دا ەسكەرۋى ءتيىس.
عاسىرلىق شام
ليۆەرموردىڭ ءورت ءسوندىرۋ بولىمدەرىنىڭ بىرىندە (كاليفورنيا، اقش) 1901 جىلدان بەرى الەمدەگى ەڭ ەسكى لامپا جۇمىس ىستەيدى. 4-ۆاتتى شام «ءجۇز جىلدىق» دەپ اتالادى، ءتىپتى شامنىڭ ءوز سايتى دا بار. ينتەرنەت جەلىسىنىڭ كەز كەلگەن پايدالانۋشىسى، ۆەب-كامەرا ارقىلى ونى باقىلاي الادى — سۋرەتى ءاربىر 10 سەكۋند سايىن جاڭارىپ تۇرادى. ءبىر قىزىعى ونى باقىلاۋعا ارنالعان ءۇش كامەرا اۋىسىپ ۇلگەرگەن :)
ونىڭ 100 جىلدا تەك 3 مارتە سونگەنى بەلگىلى. 1903 جىلى 1 كۇن جانە 30-شى جانە 70ء-شى جىلدارى سيرەك بولعان اقاۋلاردىڭ سالدارىنان سونگەن ەكەن.
بۇل جەردە فانتاستيكالىق ەشتەڭە جوق — كولبانىڭ ءىشى ۆاكۋۋم، ال ۆولفرام ءجىبى بالقىماۋى ءۇشىن وعان قاجەتتى قيماسىن بەرىپ، نىق بەكىتۋ جەتكىلىكتى. بۇرىندارى قىزدىرعىش جارىق ەلەمەنتى رەتىندە سىم ءتارىزدى گرافيت قولدانىلعان. سيقىر ەمەس — جاي عانا ساپا.
فەبۋس قۇپياسى
جوسپارلانعان ەسكىرۋدىڭ ءبىرىنشى قۇربانى، پروگرەسستىڭ سيمۆولى — ەلەكتر لامپاسى بولدى. جەنيەۆادا 1924 جىلدىڭ اياعىندا ەلەكتر شام وندىرىسىندەگى جەتەكشى كومپانيالاردىڭ قۇپيا جيىنى ءوتتى. گوللانديالىق Philips فيرماسى، Osram نەمىس كونسەرنى، امەريكاندىق General Electric، بريتاندىق Associated Electrical Industries سياقتى يندۋستريانىڭ «الپاۋىتتارى» وندىرىستىك كاسىپورىندارىن جانە اسا تانىمال ەمەس بىرنەشە باسقا كومپانيالاردى بىرىكتىرگەن Phoebus سۋپەركارتەلى قۇرىلدى.
جيىننىڭ باستى تاقىرىبى شامداردىڭ قىزمەت ەتۋ مەرزىمىن ورتاشا ەسەپپەن 2500-دەن 1000 ساعاتقا دەيىن تومەندەتۋ بولدى. بىردەن ەكى وڭ ناتيجەگە (وندىرۋشىلەر ءۇشىن) قول جەتكىزىلدى. بىرىنشىدەن، قىمبات تۇراتىن ۆولفرامنىڭ شىعىنى تومەندەدى، ەكىنشىدەن، نارىقتىڭ سىيىمدىلىعى كۇرت ءوستى. سول باعادا تۇتىنۋشى سول اقشانى 2،5 ەسە جيىرەك جۇمساۋعا ءماجبۇر بولدى، ال ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنى ازايدى. 1942 جىلى اقش ۇكىمەتى بۇل اسا ۇلكەن جالعاننىڭ ەگجەي-تەگجەيى مەن دالەلدەمەلەرىن جاريا ەتتى. سوت ون جىلدان استام ۋاقىتقا سوزىلدى جانە ونىڭ شەشىمى كارتەلدىڭ بارلىق شەشىمدەرىنە تىيىم سالعانىمەن، وڭ جاققا ەشتەڭە وزگەرە قويمادى. شامدار ودان دا ءجيى ىستەن شىعاتىن بولدى، ءبىراق ەندى ىستەن شىعۋىنا ولاردىڭ قاتىسى جوق ەدى. كەز-كەلگەن ونەركاسىپتىك ءونىمنىڭ جوسپارلانعان ىستەن شىعۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋ يدەياسى جاھاندىق اۋقىمدا ىسكە اسىرىلا باستادى.
نەيلون كولگوتكالارى
ريەۆوليۋسيالىق سينتەتيكالىق ماتانى(نەيلوندى) ويلاپ تاپقان «DuPont» حيميا الىبى ادەيى ەسكىرتۋدىڭ جارقىن مىسالى بولا الادى. وسى ماتەريالدان ايەلدەرگە ارناپ اسا مىقتى شۇلىقتار جاسالعان. ولاردى ءتىپتى ءاۆتوموبيلدى سۇيرەۋ ءۇشىن دە پايدالاندى! «DuPont» مۇنداي شۇلىقتاردى سول كەزدەگى ساتىپ الۋشىلاردىڭ شوبەرەلەرى پايدالانا الماۋى ءۇشىن شۇعىل تۇردە نەيلوننىڭ فورمۋلاسىن وزگەرتتى…
بۇگىندە ايەلدەر شۇلىقتاردى بىرنەشە رەت كيگەننەن-اق جىرتىلىپ شىعا كەلەتىن بولعان. حيميكتەر ءۇشىن بۇل ناعىز ادامگەرشىلىك سىنى بولدى: جاقسارتۋدىڭ ورنىنا جامان نارسە جاساۋدىڭ نە كەرەگى بار؟ ءبىراق بيزنەستىڭ اتى بيزنەس.
ديزاينىن وزگەرتۋ
1954 جىلى ونەركاسىپ ديزاينەرى جانە ينجەنەر برۋكس ستيۆەنس «ساتىپ الۋشىلاردى دۇكەنگە قايتا-قايتا كەلۋگە قالاي ماجبۇرلەۋگە بولادى؟» دەگەن قوسىمشا يدەيانى ۇسىندى.
زات تەحنيكالىق جاعىنان ءبىرشاما جارامدى بولا بەرسىن، ەسەسىنە ءونىمنىڭ ديزاينىن ۇنەمى وزگەرتىپ وتىرۋعا بولادى! سوندا كەشەگى مودەل جارنامالىق روليكتەگى جاڭا نارسە سياقتى «ءساندى» بولماي قالادى. وسى كەزدەن باستاپ ساتىپ الۋشىنىڭ نەگىزىنەن مۇقتاج ەمەس زاتتى ساتىپ الۋعا دەگەن نيەتىنە نەگىزدەلگەن كلاسسيكالىق ماركەتينگ ءوز دەگەنىن ىستەي باستايدى. ءبىراق وسى ماعىناسىز تۇيىق شەڭبەردەن شىعۋعا بولادى ما؟ قازىرگى ماماندار مەن دۇرىس پىكىرلى ازاماتتار شىعۋعا بولاتىنىنا سەنىمدى. دەگەنمەن بۇل مۇلدەم باسقا اڭگىمە...
You Might Also Like
-
پرەزيدەنتتىڭ «بولاشاق باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ستراتەگيالىق ماقالاسىن جاريالاۋىنان باستاپ «قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ» تۋرالى ايتادى. ەگەر ەلدەگى بارلىق مەملەكەتتىك رەفو...
-
قىس ەڭ ادەمى ماۋسىمداردىڭ ءبىرى بولسا كەرەك، ادەتتە وسى كەزەڭدە ادامدا جاڭا اۋەس، جاڭا قىزىعۋشىلىق پايدا بولادى، جاڭا نارسە كورگىسى كەلەدى. بىرەۋ شاڭعى نەمەسە سنوۋبوردتقا ءبىرىنشى رەت تۇرسا، بىرەۋلەر...
