قاسىم حاننىڭ قىمىزى نەمەسە ۆيلگەلمنىڭ سىراسى...
ي. يلف پەن ە. پەتروۆتىڭ «12 ورىندىق» رومانىن وقىعان بولارسىز. سول كىتاپتا مىناداي كەرەمەت ءسوز بار:
«ستاتيستيكا – ءبارىن بىلەدى».
رومانداعى كەيىپكەرىندەي بريلليانت ىزدەمەسەك تە ستاتيستيكانى شارلاپ وتىرىپ ءبىر جايدى كورىپ، كوڭىلىم قۇلازىپ قالدى.
ميىمدا ۆيلگەلم مەن قاسىم حان ايقاسىپ، «ون ەكىنشى» ورىندىقتاعى سىرا ءبىرىنشى ورىندىقتا، ال ىزدەپ جۇرگەن قىمىز مۇلدە باسقا جاقتا بولىپ شىقتى.
ستاتيستيكانىڭ ۆيلگەلمگە، قاسىم حاننىڭ مەديسيناعا قانداي قاتىسى بار دەيتىن بولارسىز. ەندەشە ءالىمىز جەتكەنشە ءتۇسىندىرىپ كورەيىك.
ستاتيستيكادا مەن مىناداي سانداردى كوردىم.
«قازاقستاندا 2018 جىلى 517،4 ميلليون ليتر سىرا شىعارىلىپتى. بۇل الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا 10% كوپ».
ءتۇسىنىپ وتىرسىزبا، ءبىر عانا جىلدا 517،4 ميلليون ليتر سىرا!
تاريحقا ءسال شەگىنىس جاسايىق.
1516 جىل.
ءبىزدىڭ بابالارىمىز جايلاۋدا جاتىپ، ساۋمال قىمىز ءىشىپ جاتقاندا باۆاريا بيلەۋشىسى IV ۆيلگەلم سىرا تۋرالى زاڭعا قول قويدى. بۇل وقيعا تاريحتا «نەمىستىڭ تازا سىراسى» دەگەن اتپەن قالدى. ويلاپ قاراڭىز، سوناۋ قاسىم حاننىڭ كەزىندە نەمىس سىراسى برەندكە اينالا باستادى. كورول سارايىندا گرافتار، ماركيزدەر بوكال سوعىستىرىپ، سىرا ءىشىپ جاتقاندا ءبىزدىڭ بابالارىمىز اعاش توستاقتاعى بال قىمىزدى ءسىمىرىپ، راحاتقا باتقان ەدى. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن...
1513 جىل.
قازاق ورداسىنىڭ اتاقتى بيلەۋشىسى قاسىم حانعا موعولستان ەلىنەن سايد حان ەلشىلىككە كەلدى. بۇل كەزدە السىرەپ جاتقان موعولدار قاسىم حاننىڭ 300 مىڭدىق اسكەرىنەن كومەك سۇراي كەلگەن ەدى. سونىمەن ەلشىلەر بىرنەشە اي قازاق حانىنىڭ سىيلى قوناعى بولدى. قاسىم حاننىڭ بۇكىل ۇيىرگە تاتيتىن ەكى جىلقىسى بار ەدى. سونىڭ ءبىرى وعلان تۇرىقتى موعول حانىنا سىيلايدى. سىيلىققا ريزا بولعان ەلشىلەر تاعى دا بىرنەشە اي قالۋدى ءجون ساناسا كەرەك.
ءوز ەلىنىڭ جايىن تانىستىرعان قاسىم حان دالا كوشپەندىسىنىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى جىلقى، ال ەڭ سۇيىكتى سۋسىنى قىمىز ەكەندىگىن تۇسىندىرەدى. وسى كەزدە حان ورداسىندا مىناداي قىزىق وقيعا ورىن الدى. قاسىم حان قوناعىنا قىمىزدى ۇسىنعاندا، ول ودان باس تارتىپ، ىشىمدىكتى قويعانىنىن ايتتى.
قاسىم حان:
«بۇرىن ايتقانداي ءبىزدىڭ سۋسىنىمىزدىڭ ەڭ كەرەمەتى – جىلقىنىڭ ءسۇتى جانە ودان دايىندالاتىن تاماشا ونىمدەر بولىپ تابىلادى. ەگەر بۇل ءوتىنىشىمىزدى ورىنداماساڭىز قوناق كۇتۋدە ءالجۋاز بولىپ قالامىز».
وسىدان سوڭ سايد حان 20 كۇن بويى قازاق حانىمەن قىمىز ءىشىپ، جايلاۋدا دەمالادى. ەلىنە ورالعان موعولستان ءامىرشىسى قاسىم حاننىڭ وسى سىيىن ولە-ولگەنشە ايتىپ جۇرگەن ەكەن.
ەكى حالىق تا ءوز سۋسىندارىن ماقتان تۇتتى جانە «ۇزدىك» ەكەندىگىنە ەشقاشان شەك كەلتىرگەن ەمەس. ءيا، كەلىسەمىن، اركىمنىڭ ءوز شىندىعى بار. ءبىراق اقيقات كۇن سياقتى، بارىمىزگە ورتاق. مۇمكىن ءسىز مەنى ءوز جۇرتىن دارىپتەپ بوس ماقتانعا سالىندى دەپ سوگەتىن بولارسىز. وندا اقيقاتتىڭ جىگىن اشۋ ءۇشىن عىلىمي مەديسينا تىلىمەن سويلەيىك.
– سىرا ەستە ساقتاۋ مەن زەيىندى ناشارلاتسا، قىمىز كەرىسىنشە ويلاۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، سەرگەك جۇرۋگە كومەكتەسەدى.
– سىرا ىشكەن ادام باۋىر گەپاتيتىنە ۇشىراپ، جۇرەگىنىڭ جۇمىسى بۇزىلسا قىمىز جۇرەك جۇمىسىن جاقسارتىپ، جۇيكە جۇيەسىن قالپىنا كەلتىرەدى.
– سىرا بۇيرەك تامىرلارىن زاقىمداپ، ەرلەردىڭ جىنىستىق قابىلەتىن تومەندەتسە، قىمىز ايەلدەردى بەدەۋلىكتەن، ەرلەردى بەلسىزدىكتەن قورعايدى.
– قىمىز قۇرت اۋرۋلارىنىڭ الدىن الادى، اۋىرعان ادامنىڭ قايتا قالپىنا كەلۋىنە ىقپال ەتەدى. ساۋمال قىمىز ەم رەتىندە بۋىن اۋرۋلارىن، سوزىلمالى سارى اۋرۋ (گەپاتيت)، ۇيقىسىزدىق، ىشەكتەگى جارا (گاستريت) سياقتى اۋرۋلاردىڭ بىردەن-بىر ەمى. سىرا ىشكەن ادامنىڭ تابەتى شەكتەن تىس اشىلىپ، مۇنىڭ سوڭى اس قورىتۋ مەن اسقازان جۇمىسىن بۇزسا، قىمىز ىشكەن ادامنىڭ تابەتى جاقسارىپ، اس قورىتۋ جۇيەسى ەسەلەپ ارتادى. سول سەبەپتى قىمىز كۇنى كەشەگە دەيىن دالالىق فارماسيەۆتيكادا ءنومىرى ءبىرىنشى پرەپارات رەتىندە قولدانىلىپ كەلدى. قاسىم ءوزىنىڭ قۇرمەتتى قوناعى سايد حانعا قىمىز ۇسىنۋى دا بەكەر ەمەس. ال ايراننىڭ ارقاسىندا اۋرۋىنان ايىققان انگليا پاتشاسى ارىستان جۇرەكتى ريچاردتىڭ جايى وقىرمانىما بەلگىلى.
قازاقتا «سۇراپ العان اۋرۋدىڭ ەمى جوق» دەگەن كەرەمەت ءسوز بار. ەگەر وسىنى بىلە تۇرا زياندى سۋسىندى سىمىرە بەرىپ، سوڭىندا «باۋىرىم ءىسىپ كەتتى»، «بەدەۋ بولىپ قالدىم»، «مەندە گاستريت بار ەكەن»، «تەز ۇمىتشاق بولىپ بارام»، – دەپ شاعىمدانۋدىڭ قاجەتى جوق.
ميلليونداعان ليتر سىرانىڭ شىعارىلعانىنا قاراعاندا دەمەك حالىق اراسىندا سۇرانىس بار. 517،4 ميلليون ليتر سىرا سىرتقا اعىپ نەمەسە دالاعا توگىلىپ جاتقان جوق. ول ءسىزدىڭ نەمەسە باۋىرىڭىزدىڭ، اپا-قارىنداسىڭىزدىڭ، بولماسا جاقىن تانىسىڭىزدىڭ ىشىنە كەتىپ جاتىر.
قىمىزدىڭ ءوزىن بابىمەن ىشكەن بابالارىمىز نەمىستىڭ سىراسىنا اۋىزىن دا شايماس ەدى عوي.
ەندى قاسىم حاننىڭ قىمىزىن ىشەسىز بە، الدە ۆيلگەلمنىڭ سىراسىن ىشەسىز بە، ول جاعىن وزىڭىزگە قالدىردىق.
You Might Also Like
-
ديابەتتىك اياق سيندرومى — قانتتى ديابەتتىڭ وتە اۋىر اسقىنۋلارىنىڭ ءبىرى. بۇل جاعدايدا ويىق جارا، ىرىڭدى-نەكروزدى ۇدەرىستەر، اياقتىڭ ءشىرۋى (گانگرەنا) داميدى. ادام ءوزىن-وزى كۇتۋ داعدىسىنان ايىرىلا...
-
«رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى كەرەك ۋاقىتىندا ۇسىنىلدى. كازىرگى ءبىزدىڭ تاريحي دامۋ كەزىندە بۇرىن-سوڭدى بولماعانداي ءوزىمىزدىڭ تاريحىمىزدى ءبىلۋىمىز قاجەت. اسىرەسە قازىرگى ز...
