جۋان داۋىستى دىبىستار. ج.سماقوۆ «قوزى» ولەڭى
اشىق ساباق
1 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جۋان داۋىستى دىبىستار. ج. سماقوۆ «قوزى» ولەڭى.
ساباقتىڭ ماقساتتارى: 1. جۋان داۋىستى دىبىستاردى مەڭگەرتىپ، اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛ وقۋشىلاردى ولەڭدى شاپشاڭ، مانەرلەپ وقۋعا توسەلدىرۋ؛ ادەمى، تازا، ساۋاتتى جازۋعا ۇيرەتە ءتۇسۋ؛
2. سويلەۋ ارەكەتتەرىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛ بەرىلگەن سۇراققا تياناقتى جاۋاپ بەرۋ، ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورىن مولايتۋ؛ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
3. ءۇي جانۋارلارىنىڭ پايداسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، جانۋارلاردى ايالاۋعا باۋلۋ، تاربيەلەۋ؛
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: ستو، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن قولدانۋ؛
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- ءقازىر بىزدە انا ءتىلى ساباعى
- ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز قاي ءتىل؟ (قازاق ءتىلى)
- ءبىز انا ءتىلى پانىنەن نە جايىندا، قانداي تاراۋ ءوتىپ جاتىرمىز؟ (ءۇي جانۋارلارى)
- بۇرىن ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز نەمەن اينالىسقان، قالاي ءومىر سۇرگەن؟(مال باعىپ ءومىر سۇرگەن)
- قانداي مالداردى كوبىرەك ۇستاعان؟(جىلقى، سيىر، قوي ت. ب)
- جىلقى باعاتىن ادامدى كىم دەيدى؟ (جىلقىشى)
- قوي باعاتىن ادامدى شە؟ (شوپان)
- ال وسى ءۇي جانۋارلارىن جالپى قالاي اتاعان؟ (ءتورت تۇلىك مال)
- بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءبىز ءبىر اۋىلعا قوناققا بارامىز. قوناققا قۇر قول بارۋعا بولمايدى. ءبىزدىڭ قوناققا اپاراتىن سىيلىعىمىز - ول ءبىزدىڭ ءبىلىمىمىز.
باراتىن اۋىلىمىز الىس تاۋدىڭ ەتەگىندە. سوندىقتان جولدا تالاي كەدەرگىلەر كەزدەسەدى. سول كەدەرگىلەردەن ءوتۋ ءۇشىن سەندەر تاپسىرمالاردى دۇرىس ءارى تەز ورىنداۋلارىڭ كەرەك.
ءى كەدەرگى: - بالالار، الدىمىزدا بيىك توبە تۇر. ودان ءوتۋ ءۇشىن ءۇي تاپسىرماسىن ەسكە تۇسىرەيىك.
ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
«سيىر» «اق بۇزاۋ» ولەڭىن جاتقا سۇراۋ
- وتكەن ساباقتا جۋان داۋىستى دىبىستاردى وتكەن بولاتىنبىز. جۋان داۋىستى دىبىستاردى كىم ايتادى؟
- ا، و، ى، ۇ
ءىىى وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ
- دىبىس دەگەنىمىز نە؟
- ءارىپ دەگەنىمىز شە؟
- دىبىستىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
- داۋىستى دىبىس قالاي ايتىلادى، تۇرلەرى.
- جارايسىڭدار بالالار! ءبىز ءبىرىنشى كەدەرگى بيىك توبەدەن وتتىك. ءبىراقتا الدىمىزدا الىدە كەدەرگىلەر بار ەكەن.
ءىۇ جاڭا ساباق
«اداسقان ارىپتەر»
- ەگەر مىنا ارىپتەردەن ءسوز قۇراساق قاي اۋىلعا قوناققا باراتىنىمىزدى جانە دە بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدى بىلەتىن بولامىز.
1. و، ي، ق - قوي
2. ق، ز، ى، و - قوزى
- بالالار ءبىز قاي اۋىلعا قوناققا بارادى ەكەنبىز؟
- قويلى اۋىل شوپان اتا اۋىلىنا بارادى ەكەنبىز
- بالالار الىستا كوپتەگەن ادامدار ءجۇر ەكەن. سولاردىڭ ىشىنەن ءبىر ادام بىزگە جاقىنداپ كەلە جاتقان سەكىلدى. تانىسىپ كورسەك قالاي قارايسىڭدار؟
جاقان سماقوۆ 1932 جىلى قاراعاندى وبلىسى، جاڭارقا اۋدانى ىنتالى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ج. سماقوۆتىڭ 1953 ج. “پيونەر” جۋرنالىندا بالالارعا ارنالعان “ءارامشوپ پەن بيداي” دەگەن العاشقى ولەڭى جارىق كورگەن. بوبەكتەرگە ارناپ “سىيلىق”، “قاز - قاز باس”، “جاستىق سىرى”، “ويىندار مەن جۇمباقتار”، “كۇلدىرگەن”، “سىلدىرماق”، “ءجۇز ءبىر جۇمباق” دەگەن ولەڭدەر جيناعى جارىققا شىققان.
ج. سماقوۆ – بىرنەشە ەرتەگى، پوەمانىڭ اۆتورى. “وپاي - سوپاي”، “تامشى”، “بۇرشاق تۋرالى ەرتەگى”، “كىم كۇشتى، كىم مىقتى”، “ۇزىن اياق”، “ايۋ قالاي اداستى” سەكىلدى شىعارمالارىنىڭ جۇلدىزى جوعارى.
- بۇگىن ءبىز جاقان سماقوۆتىڭ «قوي» ماتىنىمەن جانە «قوزى» ولەڭىمەن تانىسامىز.
1. ءماتىندى مانەرلەپ وقيمىن
2. سوزدىك جۇمىس
- ۋاق - ۇساق، كىشكەنتاي مال
- اشاتۇياق – تۇياعىنىڭ اراسى اشىق، ەكىگە ءبولىنىپ تۇراتىن تۇياقتى ايتادى.
تۋىرلىق – كيىز ءۇيدىڭ تۇندىگى مەن ۇزىگىنىڭ اراسىن قوساتىن، ۋىقتىڭ ورتا تۇسىنان كەرەگەنىڭ باسىنا دەيىن جابىلاتىن قالىڭ كيىز.
تۇندىك – كيىز ءۇيدىڭ شاڭىراعىنا جابىلاتىن ءتورت باۋلى كيىز.
ۇزىك – كيىز ءۇيدىڭ جوعارعى جاعىنا، ۋىقتىڭ ءۇستىن ە، تۋىرلىقپەن استاستىرىلا جابىلاتىن قالىڭ كيىز.
3. وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ
4. ماتىندە نە تۋرالى وقىدىڭدار؟ (قوي تۋرالى)
- قوي قانداي مال ەكەن؟
- قانداي ءشوپ جەيدى؟
- نەسى پايدالى ەكەن؟
قويدىڭ ءتولىن قالاي اتايدى؟ (قوزى)
1. ولەڭدى وقيمىن
2. 1 - 2 وقۋشىعا وقىتۋ
سەرگىتۋ ءساتى
ءىى كەدەرگى:
- الدىمىزدا وزەن جاتىر، ءوتۋ ءۇشىن كەلەسى تاپسىرمانى ورىندايمىز.
داپتەرمەن جۇمىس:
1 - تاپسىرما
ءوزىڭ جالعاستىر... داپتەرگە جازۋ
تۇيە بوزدايدى،
سيىر.................... (موڭىرەيدى)
قوي....................... (ماڭىرايدى)
جىلقى.................(كىسىنەيدى)
جۋان داۋىستى دىبىستاردىڭ استىن سىزىپ شىعىڭدار.
ءىىى كەدەرگى
وزەننەن امان - ەسەن وتتىك. الدىمىزدان قويشىنىڭ ءيتى شىقتى. قويشى اۋىلىنا جاقىن قالىپپىز. كەلەسى تاپسىرمانى ورىنداماساق ول يتتەر ارى قاراي ءبىزدى جىبەرمەيدى.
سۋرەتپەن جۇمىس: (اۋىزشا)
سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇرا
ءۇ ساباقتى پىسىقتاۋ
- بالالار قاراڭدار ءبىزدىڭ الدىمىزدان تاعى 2 يت شىقتى. قويشىنىڭ يتتەرى كوپ بولادى.
- نەلىكتەن كوپ يت اسىرايدى دەپ ويلايسىڭدار؟
كەلەسى تاپسىرمامىز شەشۋشى تاپسىرما. تەز، دۇرىس ورىنداساق ءبىز اۋىلعا دا جەتەتىن بولامىز.
5 جول ولەڭ قۇراستىرۋ (داپتەرگە جازۋ)
- اۋىلعا كەلدىك. ءبىزدى شوپان اتا كۇتىپ تۇر. اكەلە جاتقان سىيلىعىمىزدى ادەمىلەپ جيناقتاپ شوپان اتاعا بەرەيىك.
- سەندەر بۇگىنگى ساباقتان نە بىلدىڭدەر؟
- قوي تۋرالى، ونىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى.
- بالالار، كەلەسى ساباعىمىزدا ءبىز ارى قاراي ءتورت - تۇلىك تۋرالى كوپتەگەن ماعلۇماتتار بىلەتىن بولامىز. ال بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءبىراز ماعلۇمات الدىڭدار دەپ ويلايمىن.
ءۇى ۇيگە تاپسىرما: «قوي» وقۋ، مازمۇنداۋ. «قوزى» جاتتاۋ. 33 - جاتتىعۋ
ءۇىى باعالاۋ. ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
1 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جۋان داۋىستى دىبىستار. ج. سماقوۆ «قوزى» ولەڭى.
ساباقتىڭ ماقساتتارى: 1. جۋان داۋىستى دىبىستاردى مەڭگەرتىپ، اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛ وقۋشىلاردى ولەڭدى شاپشاڭ، مانەرلەپ وقۋعا توسەلدىرۋ؛ ادەمى، تازا، ساۋاتتى جازۋعا ۇيرەتە ءتۇسۋ؛
2. سويلەۋ ارەكەتتەرىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛ بەرىلگەن سۇراققا تياناقتى جاۋاپ بەرۋ، ءتىل بايلىعىن، سوزدىك قورىن مولايتۋ؛ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
3. ءۇي جانۋارلارىنىڭ پايداسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، جانۋارلاردى ايالاۋعا باۋلۋ، تاربيەلەۋ؛
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: ستو، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن قولدانۋ؛
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- ءقازىر بىزدە انا ءتىلى ساباعى
- ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز قاي ءتىل؟ (قازاق ءتىلى)
- ءبىز انا ءتىلى پانىنەن نە جايىندا، قانداي تاراۋ ءوتىپ جاتىرمىز؟ (ءۇي جانۋارلارى)
- بۇرىن ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز نەمەن اينالىسقان، قالاي ءومىر سۇرگەن؟(مال باعىپ ءومىر سۇرگەن)
- قانداي مالداردى كوبىرەك ۇستاعان؟(جىلقى، سيىر، قوي ت. ب)
- جىلقى باعاتىن ادامدى كىم دەيدى؟ (جىلقىشى)
- قوي باعاتىن ادامدى شە؟ (شوپان)
- ال وسى ءۇي جانۋارلارىن جالپى قالاي اتاعان؟ (ءتورت تۇلىك مال)
- بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءبىز ءبىر اۋىلعا قوناققا بارامىز. قوناققا قۇر قول بارۋعا بولمايدى. ءبىزدىڭ قوناققا اپاراتىن سىيلىعىمىز - ول ءبىزدىڭ ءبىلىمىمىز.
باراتىن اۋىلىمىز الىس تاۋدىڭ ەتەگىندە. سوندىقتان جولدا تالاي كەدەرگىلەر كەزدەسەدى. سول كەدەرگىلەردەن ءوتۋ ءۇشىن سەندەر تاپسىرمالاردى دۇرىس ءارى تەز ورىنداۋلارىڭ كەرەك.
ءى كەدەرگى: - بالالار، الدىمىزدا بيىك توبە تۇر. ودان ءوتۋ ءۇشىن ءۇي تاپسىرماسىن ەسكە تۇسىرەيىك.
ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
«سيىر» «اق بۇزاۋ» ولەڭىن جاتقا سۇراۋ
- وتكەن ساباقتا جۋان داۋىستى دىبىستاردى وتكەن بولاتىنبىز. جۋان داۋىستى دىبىستاردى كىم ايتادى؟
- ا، و، ى، ۇ
ءىىى وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ
- دىبىس دەگەنىمىز نە؟
- ءارىپ دەگەنىمىز شە؟
- دىبىستىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
- داۋىستى دىبىس قالاي ايتىلادى، تۇرلەرى.
- جارايسىڭدار بالالار! ءبىز ءبىرىنشى كەدەرگى بيىك توبەدەن وتتىك. ءبىراقتا الدىمىزدا الىدە كەدەرگىلەر بار ەكەن.
ءىۇ جاڭا ساباق
«اداسقان ارىپتەر»
- ەگەر مىنا ارىپتەردەن ءسوز قۇراساق قاي اۋىلعا قوناققا باراتىنىمىزدى جانە دە بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدى بىلەتىن بولامىز.
1. و، ي، ق - قوي
2. ق، ز، ى، و - قوزى
- بالالار ءبىز قاي اۋىلعا قوناققا بارادى ەكەنبىز؟
- قويلى اۋىل شوپان اتا اۋىلىنا بارادى ەكەنبىز
- بالالار الىستا كوپتەگەن ادامدار ءجۇر ەكەن. سولاردىڭ ىشىنەن ءبىر ادام بىزگە جاقىنداپ كەلە جاتقان سەكىلدى. تانىسىپ كورسەك قالاي قارايسىڭدار؟
جاقان سماقوۆ 1932 جىلى قاراعاندى وبلىسى، جاڭارقا اۋدانى ىنتالى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ج. سماقوۆتىڭ 1953 ج. “پيونەر” جۋرنالىندا بالالارعا ارنالعان “ءارامشوپ پەن بيداي” دەگەن العاشقى ولەڭى جارىق كورگەن. بوبەكتەرگە ارناپ “سىيلىق”، “قاز - قاز باس”، “جاستىق سىرى”، “ويىندار مەن جۇمباقتار”، “كۇلدىرگەن”، “سىلدىرماق”، “ءجۇز ءبىر جۇمباق” دەگەن ولەڭدەر جيناعى جارىققا شىققان.
ج. سماقوۆ – بىرنەشە ەرتەگى، پوەمانىڭ اۆتورى. “وپاي - سوپاي”، “تامشى”، “بۇرشاق تۋرالى ەرتەگى”، “كىم كۇشتى، كىم مىقتى”، “ۇزىن اياق”، “ايۋ قالاي اداستى” سەكىلدى شىعارمالارىنىڭ جۇلدىزى جوعارى.
- بۇگىن ءبىز جاقان سماقوۆتىڭ «قوي» ماتىنىمەن جانە «قوزى» ولەڭىمەن تانىسامىز.
1. ءماتىندى مانەرلەپ وقيمىن
2. سوزدىك جۇمىس
- ۋاق - ۇساق، كىشكەنتاي مال
- اشاتۇياق – تۇياعىنىڭ اراسى اشىق، ەكىگە ءبولىنىپ تۇراتىن تۇياقتى ايتادى.
تۋىرلىق – كيىز ءۇيدىڭ تۇندىگى مەن ۇزىگىنىڭ اراسىن قوساتىن، ۋىقتىڭ ورتا تۇسىنان كەرەگەنىڭ باسىنا دەيىن جابىلاتىن قالىڭ كيىز.
تۇندىك – كيىز ءۇيدىڭ شاڭىراعىنا جابىلاتىن ءتورت باۋلى كيىز.
ۇزىك – كيىز ءۇيدىڭ جوعارعى جاعىنا، ۋىقتىڭ ءۇستىن ە، تۋىرلىقپەن استاستىرىلا جابىلاتىن قالىڭ كيىز.
3. وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ
4. ماتىندە نە تۋرالى وقىدىڭدار؟ (قوي تۋرالى)
- قوي قانداي مال ەكەن؟
- قانداي ءشوپ جەيدى؟
- نەسى پايدالى ەكەن؟
قويدىڭ ءتولىن قالاي اتايدى؟ (قوزى)
1. ولەڭدى وقيمىن
2. 1 - 2 وقۋشىعا وقىتۋ
سەرگىتۋ ءساتى
ءىى كەدەرگى:
- الدىمىزدا وزەن جاتىر، ءوتۋ ءۇشىن كەلەسى تاپسىرمانى ورىندايمىز.
داپتەرمەن جۇمىس:
1 - تاپسىرما
ءوزىڭ جالعاستىر... داپتەرگە جازۋ
تۇيە بوزدايدى،
سيىر.................... (موڭىرەيدى)
قوي....................... (ماڭىرايدى)
جىلقى.................(كىسىنەيدى)
جۋان داۋىستى دىبىستاردىڭ استىن سىزىپ شىعىڭدار.
ءىىى كەدەرگى
وزەننەن امان - ەسەن وتتىك. الدىمىزدان قويشىنىڭ ءيتى شىقتى. قويشى اۋىلىنا جاقىن قالىپپىز. كەلەسى تاپسىرمانى ورىنداماساق ول يتتەر ارى قاراي ءبىزدى جىبەرمەيدى.
سۋرەتپەن جۇمىس: (اۋىزشا)
سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇرا
ءۇ ساباقتى پىسىقتاۋ
- بالالار قاراڭدار ءبىزدىڭ الدىمىزدان تاعى 2 يت شىقتى. قويشىنىڭ يتتەرى كوپ بولادى.
- نەلىكتەن كوپ يت اسىرايدى دەپ ويلايسىڭدار؟
كەلەسى تاپسىرمامىز شەشۋشى تاپسىرما. تەز، دۇرىس ورىنداساق ءبىز اۋىلعا دا جەتەتىن بولامىز.
5 جول ولەڭ قۇراستىرۋ (داپتەرگە جازۋ)
- اۋىلعا كەلدىك. ءبىزدى شوپان اتا كۇتىپ تۇر. اكەلە جاتقان سىيلىعىمىزدى ادەمىلەپ جيناقتاپ شوپان اتاعا بەرەيىك.
- سەندەر بۇگىنگى ساباقتان نە بىلدىڭدەر؟
- قوي تۋرالى، ونىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى.
- بالالار، كەلەسى ساباعىمىزدا ءبىز ارى قاراي ءتورت - تۇلىك تۋرالى كوپتەگەن ماعلۇماتتار بىلەتىن بولامىز. ال بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءبىراز ماعلۇمات الدىڭدار دەپ ويلايمىن.
ءۇى ۇيگە تاپسىرما: «قوي» وقۋ، مازمۇنداۋ. «قوزى» جاتتاۋ. 33 - جاتتىعۋ
ءۇىى باعالاۋ. ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
You Might Also Like
