InfoHub Logo

رۋى تورە، باقتىگەرەي قۇلمانوۆ جاڭاقالا وكرۋگىندە اكىم (پراۆيتەل) بولىپ تۇرعان كەزدە باقتىگەرەي اكىمنىڭ بانكىسىنەن كوپ اقشا جوعالادى. پراۆيتەل كومەكشىلەرىن جىبەرىپ، جۇبان مولدانى پار اتپەن الدىرادى. مولداعا بولعان جايدى ايتىپ، كىم العانىن بولجاپ بەرۋدى وتىنەدى. سوندا جۇبان:

— مەن ساعان بولعان جايدى ءوز اۋزىممەن ايتا المايمىن. جاۋابىن باسقا كىسىدەن ەستيسىز. ول ءۇشىن ماعان سەگىز جاسار بالا بەر، سول بالا سىزگە ءبارىن باياندايدى؟ — دەيدى، — ءبىراق، بالانى ءوزىم تاڭداپ الامىن، — دەيدى.

باقتىگەرەي مەن جۇبان مولدا مەدرەسەگە كەلىپ، ءبىرى قاقپانىڭ وڭ جاعىندا، ەكىنشىسى سول جاعىندا تۇرادى دا، بالالاردى بىر-بىرلەپ، قاقپادان وتكىزە باستايدى. ءبىر مەزگىلدە سەگىز جاسار عيمىران دەگەن تاتار بالاسى قاقپادان وتە بەرگەندە شاپ بەرىپ، بىلەگىنەن مولدا ۇستاي الادى. ءارى قاراي نە بولعانىن عيمىران ءوز اۋزىمەن بىلاي دەپ بايانداعان ەدى:

— بالالاردى قاقپادان بىر-بىرلەپ وتكىزىپ جاتىر. قاقپانىڭ وڭ جاعىندا تۇرعان كىسىگە كوزىم ءتۇسىپ كەتتى، ەڭگەزەردەي قاراسۇر، ءتۇرى سۋىق، قورقىنىشتى ەكەن. مەن قاقپادان وتە بەرگەندە، سول كىسى قولىمنان شاپ بەرىپ، ۇستاي الدى. مەنىڭ ەسىم شىعىپ، قورىققانىم سونشا، جىلاپ جىبەردىم. ول مەنى بىلاي الىپ شىعىپ، ماندايىمنان سيپاپ:

— اينالايىن، جىلاما. ماعان ءبىر جۇمىسقا كەرەك بوپ تۇرسىڭ، جۇمىس بىتكەن سوڭ مەدرەسەگە قايتا كەلەسىڭ، — دەپ جۇباتتى.

عيمىران — كۇنى كەشەگە دەيىن، الپىسىنشى جىلدارعا دەيىن ءومىر سۇرگەن. جۇبان مولدا باقتىگەرەيدىڭ ۇيىنە كەلىپ:

— ماعان وڭاشا ەكى بولمە ازىرلە، مەنى مەن مىنا بالادان باسقا ەشكىم بولماسىن، — دەپ بۇيىرادى.

ازىرلەنگەن بولمەنىڭ بىرىنە مەنى وتىرعىزىپ قويدى دا، مەنىڭ الدىما اينا اكەلىپ، قاسىنا ءبىر شەلەك سۋ قويدى.

— بالام، مەن انا بولمەدە بولامىن، مەنىڭ داۋسىم ءتۇرلى-تۇرلى بولىپ شىعار، ول مەنىڭ داۋسىم، سەنى مەن مەنەن باسقا بۇل جەردە ەشكىم جوق. قورىقپا، كىشكەنەدەن سوڭ مەن كەلەم، مەن كەلگەنشە مىنا اينادان، سۋدان كوز ايىرماي قارا. نە كورىنەر ەكەن، كىسى كورىنسە، ول كىسىنىڭ ءتۇر-تۇسىن ابدەن بايقاپ ال. ول كىسى قايدا بارادى، نە ىستەيدى جادىڭا ساقتا، ونىڭ ىستەگەنىن ماعان بۇلجىتپاي ايتىپ بەرسەڭ بولدى، اينالايىن، سوسىن ۇيىڭە باراسىڭ، — دەپ ءتۇسىندىردى.

مولدانىڭ ءتۇرى سۋىق بولعانىمەن، كوزدەرى سۇيكىمدى، جىلى كورىندى. مەن دە كوڭىلىمدى توقتاتىپ، ايتقانىن ىستەۋگە تىرىستىم. مولدا انا جاققا كەتكەن سوڭ، ول جاقتان جاعىمسىز ءبىرتۇرلى داۋىستار ەستىلىپ تۇردى. قورىكقانمەن بولا ما ايناعا ءبىر، شەلەكتەگى سۋعا ءبىر قاراپ وتىرسام، اينادان ءبىر ادام كورىنگەندە نە ىستەرىمدى بىلمەي ساستىم. قاشاتىن جەر جوق، وسىلاي ۇرەيلەنىپ وتىرعاندا مولدا دا كەلىپ جەتتى.

— بالام، نە كوردىڭ؟ — دەپ سۇرادى. كورگەنىمدى ايتتىم.

— بالام، مەن ارعى بولمەدە بولامىن، اينا مەن شەلەكتەگى سۋدان نە كورىنەدى، كىم كورىنەدى، ول كورىنگەن كىسى نە ىستەيدى، مۇقيات قاراپ، ەسىڭە ساقتا، ماعان ايتىپ بەرەسىڭ دە، ۇيىڭە باراسىڭ؟ — دەيدى.

بالا بولمەدە وتىرىپ، قايتادان ايناعا ءبىر، شەلەكتەگى سۋعا ءبىر قاراپ وتىرسا، اينادان ءبىر ەڭگەزەردەي ءبىر قارا كىسى ەلەڭدەپ شىعا كەلدى. مەندە ەس قالمادى، وتىرمىن، قايتەم. جاناعى اينادان شىعا كەلگەن قارا كىسى قارا بوركىن قيسايتا كيگەن، بۇيرا شاشى ءبىر شەكەدەەن شىعىپ تۇر. ول كىسى تۇرا بانكىگە قاراي، الدىنا ءبىر، ارتىنا ءبىر قاراپ جۇگىرە جونەلدى. بانكىگە بارىپ، جانىنان كىلت الىپ، ەسىكتى اشىپ، ىشكە كىردى. ءبىر مەزگىلدە
ساندىق تۇرعان بولمەگە بارىپ، ساندىقتى اشتى. ساندىقتاعى اقشانى قاپقا سالا باستادى. قاپشىقتىڭ ورتا بەلىنەن اسقانداي بولعاندا، اۋزىن بايلاپ، ارقالاپ قايتا شىقتى. ەسىكتەن شىعا بەرىستەگى باسپالداقتىڭ ءبىر تاقتايىن قولىمەن تارس ەتكىزىپ جۇلىپ العاندا، مەنىڭ ودان سايىن زارە-قۇتىم قالمادى. باسپالداقتىڭ استىنا قاپشىقتى تىقتى دا، قايتا شەگەلەپ، الاقتاۋمەن جايىنا جۇرە بەردى. وسى ايناداعى كورىنىس سۋدان دا اينىماي، انىق كورىنىپ تۇردى. ەكەۋىندە دە ماناعى كورگەن ەڭگەزەردەي قارا كىسى قارا بوركىن شەكەسىنە قيسايتا كيگەن، بۇيرا شاشى ءبىر شەكەسىنەن شىعىپ تۇر. وسىنداي كورىنىستى كورىپ، ەسىم شىعىپ وتىرعاندا مولدا دا كەلىپ، ءمان-جايدى سۇراي باستادى. مەن كورگەنىمدى تۇگەل ايتتىم.

— سول قارا كىسىنى تانيسىڭ با؟ — دەپ سۇرادى.

— تانيمىن، — دەدىم.

— كىم ول؟

— باقتىگەرەي اكانىڭ ات ايداۋشىسى، — دەدىم.

— مەن ءقازىر كەتەمىن، سەن كورگەنىڭدى تۇگەل باقتىگەرەيگە ايت، — دەيدى. مولدا بالا عيمىرانعا باتيحاسىن بەرىپ، ماڭدايىنان سيپاپ، قوشتاسىپ كەتە بارادى. بالا باقتىگەرەيگە اينادان، شەلەكتەگى سۋدان كورگەن كورىنىستەرىن تۇگەل باياندايدى. باقتىگەرەي اكىم ات ايداۋشىسىن شاقىرىپ الىپ، جۇباننىڭ اقشانى جانە العان كىسىنى تاۋىپ بەرگەنىن ايتىپ:

— بار، ءوز قولىڭمەن تىعىپ، شەگەلەگەن جەرىڭنەن، قاپشىقتاعى اقشانى الىپ كەل، — دەپ بۇيىرادى. بۇلتارار جەر قالماعان ات ايداۋشى ەگىلىپ جىلاپ، باقتىگەرەيدىڭ اياعىنا جىعىلىپ، كەشىرىم سۇرايدى، وتىنەدى.

— مەنى شايتان ازعىردى، جاتسام، تۇرسام جۇر-جۇرلەپ باستادى عوي، — دەپ جىلاعان ەكەن. باقتىگەرەي اكىم ات ايداۋشىسىنىڭ بۇل قىلىعىنا كەشىرىم جاساپ، جۇمىسىندا قالدىرعان ەكەن.

— كەشىردىم، كوڭىلىڭە الما، ون جىل كوڭىلىمدەگىدەي ادال ەڭبەك ەتتىڭ، سول ءۇشىن كەشىردىم، — دەگەن ەكەن.

---