InfoHub Logo

ماڭعىستاۋ وبلىسى، بەينەۋ اۋدانى،
ى. التىنسارين اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ءى ساناتتى
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: اقورازوۆا باقتىگۇل ماحمۋتوۆنا

تاقىرىبى: جۇرناق پەن جالعاۋ.
ماقساتى: 1. وقۋشىلارعا قوسىمشالاردىڭ قىزمەتتەرى ءار ءتۇرلى بولاتىنى تۋرالى تۇسىنىك بەرە
وتىرىپ، ولاردىڭ قىزمەتىنە قاراي جۇرناق جانە جالعاۋ بولىپ بولىنەتىن تۋرالى تۇسىنىك
بەرۋ.
2. وي - ءورىسىن، ءسوز بايلىعىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
3. اۋىزشا، جازباشا سويلەۋدە ۇشقىرلىققا، تەرەڭ ويلىققا جانە ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، دامىتا وقىتۋ، ءتۇسىندىرۋ، ويىن، توپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتادا سلايدتار، كەستەلەر، سىزبالار.
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، ادەبيەت.
ءجۇرىسى.
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
وقۋ، قۇرالدارىن دايىنداپ، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
2. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
3. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
281 - جاتتىعۋ
ءوزىڭ قالاعان تاقىرىپقا شىعارما جازۋ.

ديداكتيكالىق ويىن. «كوبەلەكتەردى ءوز گۇلىنە قوندىر»
4. وتكەندى پىسىقتاۋ.
ءتۇبىر مەن قوسىمشانىڭ ەرەجەسىن سۇراۋ.
موتيۆاسيالىق - باعدارلاۋ كەزەڭى.
ءبىر شال مەن كەمپىردىڭ جالقاۋبەك دەگەن نەمەرەسى ساباققا بارعاندا قازاق ءتىلىن تۇسىنە بەرمەيدى ەكەن. مۇنىڭ سەبەبى، ونىڭ سوزدىك قورى تىم تاپشى بولىپتى. ال ونىڭ دوسى تالاپبەك ساباقتى جاقسى وقىپتى. جالقاۋبەك ودان كومەك سۇراپ، قازاق ءتىلىن ۇيرەنبەكشى بولادى. ءسويتىپ، تالاپبەك پەن جالقاۋبەك ءسوز الەمىنە ساياحاتقا اتتانادى. وندا كىرۋ ءۇشىن مىنا قاقپادان ءوتۋ كەرەك. ول قاقپا سۇراقتار قويادى. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرسە، قاقپا اشىلادى.

تەڭىز دە تارتىلادى،
مۇحيت تا سارقىلادى.
قۇلايدى ارمان - توعاي،
قيرايدى وردا - ساراي.
جەر بولىپ تاۋ شوگەدى،
جايقالعان باۋ سەمەدى.
كوز جاستان قاق قالادى
سوندا، نە ساقتالادى؟
ماڭگىلىك ءسوز ساقتالادى.

ماڭگىلىك ولمەيتىن تەك ءسوز ەكەن.
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟ (بۋىننان)
- بۋىن نەدەن قۇرالادى؟ (دىبىستاردان)
- ءسوز نەنى بىلدىرەدى؟ ول بەلگىلى ۇعىمدى، زاتتىڭ، قۇبىلىستىڭ، ادامنىڭ اتىن، قيمىلىن، سىنىن،
سانىن بىلدىرەدى.

- مىنە، بالالار دۇرىس جاۋاپ بەردىك.
قاقپامىزدىڭ ەسىگى اشىلدى.

- قوسىمشا تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
بۇل سۇراققا جالقاۋبەك مۇلدەم جاۋاپ بەرە المايدى.
ولاي بولسا، بۇگىن سەندەرمەن قوسىمشا تۋرالى ءبىلىمىمىزدى كەڭەيتەيىك.
قانە، بىرگە ءبارىمىز
كوزىمىزدى جۇمامىز.
ءوتىپ تاۋ مەن وزەننەن،
ءبىر ەلگە جەتىپ قونامىز!
قوسىمشا دەپ اتالار
بۇل ەلدە مۇلدە بەيتانىس.
ءبىز بىلمەيتىن، بالالار
قوسىمشانىڭ ءتۇرى بار.
جاڭا سوزدەر جاسايتىن،
جۇرناق اتتى ۇلى بار.
ءسوز بەن ءسوزدى قوساتىن،
جالعاۋ اتتى قىزى بار.

سلايد ارقىلى سىزبانى كورسەتۋ.
وپەراسيالىق - ورىنداۋشىلىق كەزەڭ.
سۋرەتپەن جۇمىس.

- مىناۋ نە؟
- بۇركىت
- ال ەندى وسى سوزگە قوسىمشا قوسىپ كورەيىكشى.
- بۇركىتشى.
- بۇركىتشى دەگەن ءسوز نەنى بىلدىرەدى؟
- بۇركىتپەن اڭ اۋلايتىن ادامدى بىلدىرەدى.
- كوردىڭدەر مە، ءبىر قوسىمشا قوسىپ ەدىك، ءسوز مۇلدە وزگەرىپ، باسقا نارسەنى ءبىلدىرىپ كەتتى. ياعني جاڭا
ءسوز جاسالدى.
ال ەندى «بۇركىت» سوزىنە باسقا ءبىر قوسىمشا جالعاپ كورەيىك: بۇركىت+پەن. مىسالى: اڭدى بۇركىتپەن اۋلايدى. بۇل الدىنداعى سوزدەن مۇلدە باسقا ماعىنانى بىلدىرەتىن جاڭا ءسوز بە؟
- جوق
- ءسوز بەن ءسوزدى بايلانىستىرادى.
دەمەك، قوسىمشالار ءار ءتۇرلى قىزمەت اتقارادى ەكەن. ءتۇبىر سوزگە كەيبىر قوسىمشالار قوسىلعاندا مۇلدەم باسقا ماعىنالى جاڭا سوزدەر پايدا بولادى دا، كەيبىر قوسىمشالار جالعاعان كەزدە جاڭا ءسوز ەمەس، باسقا سوزبەن بايلانىسۋعا دايىن ءسوز پايدا بولادى.

قوسىمشا جۇرناق، جالعاۋ بولىپ ەكىگە بولىنەدى.
ءسوز ماعىناسىن وزگەرتىپ تۇرعان قوسىمشانى جۇرناق دەيمىز: جۇمىس - جۇمىسشى، ويىن - ويىنشىق.
ءسوز بەن ءسوزدى بايلانىستىراتىن قوسىمشانى جالعاۋ دەيمىز: جۇمىس - جۇمىستا، ويىن - ويىنعا.
داپتەرمەن جۇمىس.
قاڭتاردىڭ جيىرما ءتورتى
كوركەم جازۋ ءۇۇ

جۇرناق پەن جالعاۋ.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
282 - جاتتىعۋ. بەرىلگەن قوسىمشالاردىڭ قايسىسىن قاي سوزگە قوسىپ ايتۋعا بولادى.

سۋعا، سۋدى، سۋلىق، سۋسىن
تازالىق، تازالا.
قوسىمشالى سوزدەرگە سۇراق قويىپ، ماعىنالارىنىڭ وزگەرگەن - وزگەرمەگەنىن بايقاۋ.
283 - جاتتىعۋ. ماقالدى وقىپ، جاتقا جازۋ. جۇرناق جالعانعان ءسوزدى تاۋىپ، ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ.
جۇرناق ^، جالعاۋ بەلگىلەنەتىندىگىن ەسكەرتۋ.
ونەرلى جىگىت وردە وزار،
ونەرسىز جىگىت جەر سوعار.

ونەرلى ءسوزىن تالداۋ.
سەرگىتۋ ءساتى.
ورنىمىزدان تۇرامىز
الاقاندى ۇرامىز.
ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ
تىنىعىپ دەم الامىز

284 جاتتىعۋ.
سوزدەرگە جۇرناق جالعاپ وقى. جۇرناق جالعاعان سوزدەرىڭدى قاتىستىرىپ سويلەم قۇرا.
دوس، ءىس، جۇمىس
دوستىق، ىسكەر، جۇمىسشى.

دوستىق كۇشى بىرلىكتە. مەنىڭ اعام ىسكەر.
جۇمىسشى جۇمىسقا كەلدى.

285 - جاتتىعۋ. جۇرناق جالعانعان سوزدەردى ءبىر بولەك، جالعاۋ جالعانعان سوزدەردى ءبىر بولەك توپتاپ جاز.
باتىرلىق عالىمنىڭ
ىسكەر كومىردى
كولشىك داپتەرى
ءبيشى بيدايدى
باستىق اجەم

رەفلەكسيالىق – باعالاۋ كەزەڭى.
«الما جيناۋ» ويىنى.
كەل، بالالار، وينايىق!
تەكتەن - تەككە تۇرمايىق.
جەمىستەردى جينايىق
ءۇزىپ الىپ باقتاردان،
دوستارىمىزعا سىيلايىق.

ويىننىڭ شارتى: الما اعاشىنداعى الما سۋرەتتەرى. سول المادا جازىلعان سوزدەردى جۇرناق جالعانعان ءسوزدى جالقاۋبەككە، جالعاۋ جالعاننان ءسوزدى تالاپبەككە بەرەمىز. قاي قاتار شاتاسپاي ورىندايدى، سول جەڭىسكە جەتەدى.

ۆەنن دياگرامماسى.
Expo 2017 - 2017 جىلدىڭ 10 شىلدەسىنەن باستاپ 10 قىركۇيەگىنە دەيىن قازاقستاننىڭ ەلورداسى استانا قالاسىندا حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىمەن ۇيىمداستىرىلاتىن حالىقارالىق كورمە. استاناداعى EXPO - 2017 كورمەسى تمد ەلدەرى مەن ورتالىق ازيا اۋماعىنداعى وتكىزىلەتىن
ەڭ العاشقى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى كورمەگە اينالۋى مۇمكىن. كەمەل ەلدىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتكەن «EXPO - 2017» كورمەسى كوركەم كەلەشەگىمىزدىڭ كەپىلى بولاتىنىنا كامىل سەنىمدىمىز. بۇل كورمە - ەلدىڭ
ەرتەڭىنە، قازاقستاننىڭ جەر جاپانعا جول تارتاتىن كوپىرى بولارى داۋسىز. ەندى بۇكىل الەم «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى» قازاقستاندا سەزىنىپ، قازاقستاندا تاماشالايتىن بولادى.
ەندەشە ءبارىمىز ەلباسى مەن ول جەڭىسىنە قولداۋ كورسەتىپ، «EXPO - 2017» كورمەسىن، ياعني وسىنداي كەلەلى ءىستى ابىرويمەن اتقارىپ، وتكىزۋگە بىزدە ساپالى بىلىمىمىزبەن بيىكتەردەن كورىنىپ، وتكىزۋگە ات
سالىسايىق.
قورىتىندى.
- بۇگىنگى ساباقتا نە ۇيرەندىك؟
- نە بىلدىك؟
ۇيگە تاپسىرما 286 - جاتتىعۋ. «ءتورت تۇلىكتىڭ پايداسى» پايىمداۋ ءماتىنىن قۇراۋ. ءتورت تۇلىك سۋرەتتەرىن كورسەتۋ. ونىڭ پايداسى كۇتۋ، قامقورلىق جايلى اڭگىمەلەۋ.