InfoHub Logo

بۇرىنعى زاماندا ءبىر حان حالقىن جيناپ، جارلىق شاشادى:

         — مەنىن جاسىم بولسا ۇلعايدى، تورىمنەن كورىم جۋىق، مەنىڭ ورنىما حان سايلاپ   الىڭدار، – دەيدى.

         — تاقسىر، حان ولسە، حاننىڭ بالاسى حان بولادى، بالاسىز ەمەسسىز عوي، بالاڭىز حان   بولادى، – دەيدى.

         — ال، ەندەشە، بالام بۇگىننەن باستاپ حان بولادى، سوعان باعىناسىڭدار، – دەيدى حان. بالانىڭ اكە-شەشەسى ءولىپ، ارۋلاپ قويادى. بالا بىرنەشە جىل حان بولىپ تۇرعان سوڭ حالقىنا ايتادى:

         — ەرجەتتىم ەندى ۇيلەنگىم كەلەدى، – دەيدى. ەل:

         — تاقسىر، ۇيلەنىڭىز، – دەيدى.

         — ەندەشە، قول استىمداعى قىزداردى تەگىس جيناڭدار، – دەيدى حان. حالىق تاراپ، قىزدارىن جاقسى كيىندىرىپ الدىنا الىپ كەلەدى. حان مۇنارانىڭ باسىنا شىعىپ، جيىلعان قىزدارعا ايقايلايدى:

         — مەن سەندەردىڭ ءبارىڭدى المايمىن، بىرەۋىڭدى عانا الامىن، نە جۇرتتان اسقان اقىلدىڭدى الامىن، نە جۇرتتان اسقان سۇلۋىڭدى الامىن، – دەيدى. — ول ءۇشىن ايتاتىن ءۇش اۋىز جۇمباعىم بار، سونى شەشكەنىڭدى الامىن.

         ءبىرىنشى — كۇننىڭ باتىسى مەن شىعىسىنىڭ اراسى قانشا جەر، سونى تابىڭدار؛

          ەكىنشى — جەر مەن كوكتىڭ اراسى قانشا، سونى تابىڭدار. ءۇشىنشى — وتىرىك پەن شىننىڭ اراسى قانشا، سونى تابىڭدار، – دەيدى. ول ءۇشىن بەس تاۋلىك مەرزىم بەرەدى. سونىمەن قىزدار بەت-بەتىمەن كەتىپ تارايدى. ۇلكەن-كىشى بۇل جۇمباقتى شەشە المايدى. كۇندەردە ءبىر كۇن ءبىر قىز قوي باعىپ جۇرگەن شالعا كەزدەسەدى. مەرزىم بىتەدى. قويشى ءبىر بايدىڭ مالايى ەكەن. شال قوڭىر تونى ومىرىندە ۇستىنەن تۇسپەگەن، قوڭىر وگىزدەن باسقاعا مىنبەگەن قويشى ەكەن. قىز ءمان-جايدى شالعا ايتادى. شال ايتادى:

         — بىلمەدىم، شىراعىم. مەنىڭ ۇيدە ون ءۇش جاسار قىزىم بار ەدى، بىلسە سول بىلەدى، – دەيدى. قىز ءۇيىن سۇرايدى.

         — اناۋ   توبەنىڭ   استىندا   ءبىر اۋىل وتىر، سونىڭ شەتىندە ءبىر جەرىن التىن شاپقان، ءبىر جەرىن كۇمىس شاپقان ءۇي بار، سول بىزدىكى، – دەيدى. قىز ىزدەپ اۋىل شەتىندەگى ءبىر كەدەي ۇيىنە كەز بولادى. ىشىنەن «وسى شىعار» دەپ ويلايدى. جاس قىز كەستە تىگىپ وتىر ەكەن. شارۋا جايىن سوعان تۇسىندىرەدى. قويشىنىڭ قىزى ايتپايدى. قىز ايتپاعان سوڭ حانعا كەلەدى. ءبىراق قويشى قىزى كيىنىپ، ارتىنان قالماي بىرگە جۇرەدى. كەلسە، حان قىرىق ۋازىرىمەن دايىندالىپ، مۇناراسىنىڭ باسىنا شىعىپ تۇر ەكەن. باياعى قىزداردىڭ ءبارى جينالادى. جاڭاعى قويشىنىڭ جاس قىزى سولاردىڭ شەتىنە كەلىپ وتىرادى. حان ايقايلاپ:

         — مەنىڭ جۇمباعىمدى تاپتىڭدار ما؟ – دەيدى. جينالعان قىزاداردىڭ بىردە-بىرىندە ءۇن بولمايدى. حان تاعىنان ءتۇسىپ، جەكە-جەكە شۇقىپ، سۇراي باستايدى. ءبارى دە: «جوق، جوق»،— دەيدى. ەڭ سوڭىندا الگى قويشىنىڭ جاس قىزىنان سۇرايدى. قىز بۇرىن كەلمەگەندىگىن ايتادى. جۇمباقتى حان قىزعا قايتادان ايتىپ بەرەدى. قىز حاننىڭ ءبىرىنشى جۇمباعىنا:

         — كۇننىڭ باتۋى مەن شىعۋىنىڭ اراسى ءبىر-اق كۇنشىلىك جەر. ەرتەڭگىسىن شىعادى، سول كۇنى   باتادى، – دەيدى. ەكىنشى جۇمباعىن ايتقاندا:

         — تاقسىر، جەر مەن كوكتىڭ اراسى استىڭعى كىرپىك پەن ۇستىڭگى كىرپىكتىڭ اراسىنداي-اق، – دەيدى،— سەبەبى: تومەن قاراسام جەر كورىنەدى، جوعارى قاراسام اسپان كورىنەدى. سولاي ەمەس پە؟ – دەيدى قىز. ءۇشىنشى جۇمباعىنا:

         — تاقسىر، وتىرىك پەن شىننىڭ اراسى بەس ەلى، سەبەبى، قۇلاق ەسىتەدى، ونىڭ ەستىگەنى وتىرىك. كوز كورەدى، ونىڭ كورگەنى شىن، ەكەۋىنىڭ اراسى بەس-اق ەلى، – دەيدى.

         حان جيىلعان   قىزداردى تاراتىپ، ءۋازىرىن شاقىرىپ:

         — مىنا قويشىنىڭ قىزىن كۇت، ون بەس كۇننەن كەيىن ۇيلەنەمىن، – دەيدى. وسى مەرزىمنەن كەيىن نەكە تويىن جاساپ، ەكەۋى قوسىلادى. حان:

         — مەنەن باسقاعا سىر ايتپا، ەگەر وسى ايتقانىمدى ىستەمەسەڭ قانشا ۇل، قىزىڭ بولسا دا تاستايمىن، – دەيدى. ەكەۋىنىڭ قانشاما ۇلى، قىزى بولادى. حان ءبىر كۇنى ۇيىندە جاتىپ ەرىگەدى. «حان ەرىكسە، حالىق ويىنشىق بولادى» – دەگەن عوي. حان 40 ءۋازىرىن شاقىرىپ الىپ:

         — ەي، سەندەردىڭ قىزىقتارىڭدى مەن دە كورەيىن، سەندەر مەنىڭ قىزىعىمدى كوردىڭدەر عوي! – دەيدى. قىرىق ءۋازىر:

         — ە، تاقسىر، كورىڭىز، – دەيدى. ولارعا حان ءبىر جۇمباق ايتادى. ءبىر اي مەرزىم بەرەدى، شەشپەسەڭدەر باستارىڭدى الامىن، – دەيدى. حان:

         — وتىرىك پەن شىننىڭ اراسى نەدە، سونى تابىڭدار؟ – دەيدى. ۋازىرلەردىڭ ەشقايسىسى تابا المايدى. مەرزىمى ءبىتىپ، ۋازىرلەر قايتا جينالادى. باس ءۋازىر سۇراماعان جان قالماعان سوڭ حانىمنان بارىپ سۇرايدى. جۇمباعىن ايتسا، حانىم بىلەتىن بولىپ شىعادى. ءبىراق ول حانمەن بولعان سەرتىن ايتادى. باس ءۋازىر شىعىپ بارا جاتىپ:

         — 40 ءۋازىردىڭ قانى سەنىڭ موينىڭا، – دەيدى. حانىم ويلانىپ قايتا شاقىرىپ الادى. «قوي، 40ء-ۋازىردىڭ قانىن موينىما جۇكتەگەنشە، ايتايىن، ازار بولسا حان مەنى تالاق ەتىپ تاستار»، – دەپ، وعان شەشۋىن ايتادى:

         — وتىرىك پەن شىننىڭ اراسى قىزىل تىلدە. نەگە دەسەڭ، داۋدان دا، جاۋدان دا ايىراتىن ءتىل، وتىرىك پەن شىندى دا ايتاتىن ءتىل، وسىلاي دەپ حانعا ايتارسىڭ، – دەيدى حانىم. باس ءۋازىر حاننىڭ ايتقان جۇمباعىنىڭ شەشۋىن تابادى. ءبىراق «مۇنىڭ شەشىمىن كىم تاپتى» دەپ سۇراعاندا، باس ءۋازىر:

         — سەنىڭ ايەلىڭ ايتتى، – دەيدى. حان ايەلىن شاقىرىپ سۇرايدى. ايەلى ايتقاندىعىن مويىندايدى. حان ايەلىن تاستاماق بولادى. سوندا ايەلى «قولىمنان سوڭعى رەت ءبىر ءدام تاتىڭىز»، – دەپ حانعا تاماق بەرەدى. مۇنداي ءتاتتى، ءارى ءدامدى تاماقتى حان ءومىرى ىشپەگەن ەكەن. ماس بولىپ ايەلىنە:

         — ايتقانىم ايتقان، تاستادىم، تالاق، – دەيدى.

         — توقتا، ۇلىم بار، قىزىم بار، تىلەگىم بار، – دەيدى ايەلى. حان:

         — ءبارىن دە ال، تەك استىمداعى تاعىمدى، ۇستىمىزدەگى ءۇيىمدى قالدىرساڭ بولادى، – دەپ، ۇيىقتاپ كەتەدى. ايەل 40 ءۋازىردى شاقىرىپ الىپ:

         — ۇيىنەن، قورا-جايىنان، تاعىنان باسقاسىن تۇگەلىمەن وزگە جاققا كوشىرىڭدەر، – دەيدى. ءتورت كۇندە وسىنىڭ ءبارى ورىندالادى. بەسىنشى كۇنى ۇيىقتاپ جاتقان حاندى دا كوشىرىپ، اپارىپ تاستايدى. حان ويانىپ ايەلىنە:

         — تالاقسىڭ دەگەنىم ەسىڭدە مە؟ – دەيدى. ايەل:

         — قالاعانىڭدى ال دەگەنىڭ ەسىڭدە مە، حالىقتى الدىم، قازىناڭدى الدىم، ءوزىڭدى الدىم، قوراڭ مەن تاعىڭدى قالدىردىم، – دەيدى. حان قاراسا ءبارى راس. قايتادان توي جاساپ، حان ايەلىنە ەكىنشى رەت قوسىلعان ەكەن...

---