سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 5 كۇن بۇرىن)
كومپيۋتەردىڭ سىرتقى قۇرىلعىلارى. مونيتور. پەرنەتاقتا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كومپيۋتەردىڭ سىرتقى قۇرىلعىلارى.
مونيتور. پەرنەتاقتا.

ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىك: كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى، قوسىمشا قۇرىلعىلارىمەن، ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋ تارتىبىمەن تانىستىرۋ. وقۋشىلاردىڭ جاڭا ءتيپتى ارناۋلى كومپيۋتەردە جۇمىس جاساي ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك: كومپيۋتەرگە ۇقىپتىلىقپەن قاراۋعا، ۇجىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: بايانداۋ، كورسەتۋ، پراكتيكۋم
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق

I. ۇيىمداستىرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ەكراندا 12 كەستە تۇرىندە بەرىلگەن سۇراق جاسىرىلعان. ءار وقۋشىنىڭ تاڭداۋىنا بايلانىستى سۇراقتار اشىلادى. جاۋاپ بەرگەن بالالارعا ءۇي تاپسىرماسى جەتون بەرۋ ارقىلى باعالانادى. كومپيۋتەردىڭ تۇرلەرىنە سيپاتتاما بەرۋ.
رەبۋس شەشۋ. جاسىرىلعان ءسوز: «مونيتور»
«مونيتور» ءسوزى ارقىلى بۇگىنگى وتەتىن ساباعىمدى حابارلايمىن.
- سونىمەن، بالالار، ءبىز وتكەن ساباقتاردا اقپارات تۋرالى، كومپيۋتەردىڭ جالپى قۇرىلىسى، ىشكى
قۇرىلعىلارى تۋرالى مالىمەت الدىق. ەندى بۇگىنگى ساباعىمىزدا ءبىز كومپيۋتەردىڭ سىرتقى قۇرىلعىلارىمەن تانىسامىز. سونىڭ ىشىندە نەگىزگى قۇرىلعىلارى بولىپ كەلەتىن مونيتور مەن پەرنەتاقتاعا توقتالامىز.

- كومپيۋتەر دەگەنىمىز ءبىر عانا اسپاپ ەمەس، ول بىرنەشە ءوزارا بايلانىسقان قۇرىلعىلاردان تۇرادى. بۇل قۇرىلعىلاردىڭ ەڭ ماڭىزدىسى، ياعني نەگىزگى قۇرىلعىلارى: مونيتور، جۇيەلىك بلوك، پەرنەتاقتا. ويتكەنى ولار بولماسا كومپيۋتەرىمىز جۇمىس جاسامايدى.
قوسىمشا قۇرىلعىلارعا مىنالار جاتادى: ەنگىزۋ قۇرىلعىلارى: تىشقان، دجويستيك، ولشەۋ قۇرالدارى، سكانەر، ساندىق فوتوكامەرا، ميكروفون، ت. ب.؛
شىعارۋ قۇرىلعىلارى: پرينتەر، گرافيكسالۋشى، كولونكالار، مودەم، ت. ب.
ءاربىر سىرتقى قۇرىلعى كومپيۋتەردىڭ جۇيەلىك بلوكتارىنا ارنايى بلوكتار، پورتتار ارقىلى جالعانادى.
بۇل قۇرىلعىلاردىڭ بارلىعى سىرتقى قۇرىلعىلار دەپ اتالادى. ويتكەنى ولاردىڭ بارلىعى جۇيەلىك بلوكقا جالعانىپ تۇرادى. ال جۇيەلىك بلوكتىڭ ىشىندە ورنالاسقان قۇرىلعىلار ىشكى دەپ اتالاتىنىن ءبىز بىلەمىز.

كومپيۋتەردىڭ سىرتقى قۇرىلعىلارىنىڭ ءبىرى – مونيتور نەمەسە ديسپلەي. بۇل نەگىزگى قۇرىلعىلاردىڭ ءبىرى، سونىمەن قاتار شىعارۋ قۇرىلعىسىنا جاتادى.
ديسپلەي – كومپيۋتەردىڭ ەكرانىنا ماتىندىك جانە گرافيكالىق اقپاراتتى شىعارادى.
ديسپلەي ەلەكتروندى - ساۋلەلىك تۇتىكشەدەن، قورەكتەندىرۋ بلوگىنان جانە ساۋلەنى باسقارۋشى ەلەكتروندىق بلوكتان تۇرادى.

مونيتورلار ەكى بەلگىسى بويىنشا جىكتەلەدى.
بەينەلەۋ ءتۇسى بويىنشا
شىعاراتىن اقپاراتى
1. مونوحرومدى
(قارا، اق، گرادياسياسى سۇر)
سيمۆولدىق
2. ءتۇرلى - ءتۇستى
گرافيكالىق
مونيتورداعى كەز كەلگەن كورىنىس ءتۇرلى ءتۇستى نۇكتەلەردەن نەمەسە سۇر نۇكتەلەردەن تۇرادى. مۇنداي نۇكتەلەردى پيكسەلدەر دەپ اتايدى. ءتۇرلى ءتۇستى مونيتوردىڭ ەكرانىنداعى ءار پيكسەل قىزىل، جاسىل، كوك تۇستەردىڭ بىرىمەن بويالعان ۇساعىراق ءۇش نۇكتەدەن تۇرادى. تىك جانە كولدەنەڭ ورنالاسقان پيكسەلدەر سانى مونيتوردىڭ اجىراتۋ قابىلەتىن كورسەتەدى.
پيكسەلدەر سانى كوپ بولعان سايىن، ونىڭ اجىراتۋ قابىلەتى دە جوعارى، ياعني مونيتور دا جاقسى بولادى.
1982ج - CGA - 320x200
1984ج – EGA - 640x350
قازىرگى مونيتورلار VGA - 640x480
SVGA - 800x600، 1248x1024
قازىرگى مونيتورلاردىڭ باستى بولىگى – ەلەكتروندى - ساۋلەلىك تۇتىكشە (ەست) بولىپ تابىلادى.
ەست ءىشى ليۋمينوفورمەن قاپتالعان، تىك ءتورتبۇرىشتى ەكرانى بار، ەنسىز شىنى سيليندر.
بۇل ساۋلە بارلىق پيكسەل تورلارىنىڭ جولدارىن رەت - رەتىمەن پەريودتى تۇردە جۇگىرىپ وتەدى، وسى كەزدە جارىقتانعان نۇكتەلەرگە ساۋلە تۇسەدى دە، كورىنبەيتىن نۇكتەلەردە ۇزىلەدى. ەكرانداعى نۇكتەلەرگە ءاربىر سەكۋند سايىن 50 - 60 رەت جوعارى جيىلىكپەن ساۋلە ءوتىپ وتىرادى. مۇنداي جيىلىكتە ادامنىڭ كوزى جىپىلىقتاعانىن بايقامايدى، وعان كەسكى بولىپ كورىنەدى.

سوڭعى كەزدە سۇيىق - كريستالدى ماتريسا نەگىزىندە جاسالعان جۇقا، جالپاق مونيتورلار كوپتەپ قولدانىلۋدا.
كومپيۋتەر مونيتورى ەلەكتروماگنيتتى جانە ۋلترادىبىس ساۋلە شىعارادى. سوندىقتان ەكراننىڭ الدىندا ۇزاق ۋاقىت وتىرۋعا بولمايدى.

پەرنەتاقتا (كلاۆياتۋرا)- كومپيۋتەرگە ارىپتىك – ساندىق اقپاراتتاردى ەنگىزۋگە ارنالعان قۇرىلعى. قازىرگى پەرنەتاقتالاردا 101 نەمەسە 105 پەرنە بولادى.
پەرنەلەر بىرنەشە بلوكقا بولىنەدى:
- سيمۆولدىق پەرنەلەر: الفاۆيتتىك - سيفرلىق جانە تاڭبالىق پەرنەلەر؛
- فۋنكسيونالدىق نەمەسە جەتەك پەرنەلەر (F1 - F12)؛
- ارنايى وپەراسيالاردى ورىندايتىن پەرنەلەر: Enter، Esc، Tab. Ctrl، Alt؛
- مەڭزەردى باسقارۋ جانە رەداكسيالاۋ پەرنەلەرى: Page Up، Page Down، Home، Insert، Delete؛
- Cاندىق پەرنەلەر.
Enter نەمەسە ەنگىزۋ پەرنەسى. بۇل ەڭ باستى پەرنە. بوس ورىن - ەڭ ۇزىن پەرنە، سيمۆولداردى ءبىر بىرىنەن اجىراتۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
نەمەسە Backspace پەرنەسى كۋرسوردىڭ سول جاعىندا تۇرعان سيمۆولداردى وشىرەدى.
Shift پەرنەسى – بۇل ءبىر مەزگىلگە ۇلكەن ارىپپەن جازۋعا ارنالعان پەرنە.
Caps lock – بۇل پەرنەنى ءبىر باسسا، ارى قاراي ۇلكەن ارىپپەن جازىلادى.
Delete – كۋرسوردىڭ وڭ جاعىنداعى تۇرعان سيمۆولداردى وشىرەدى.
كەيبىر ارناۋلى پەرنەلەر قوسىمشا قىزمەتتەر اتقارادى. مىسالى، Shift، Alt – پەرنەتاقتادان ءتىلدى اۋىستىرادى.
Num Lock پەرنەسى قوسىلىپ تۇرعاندا سانداردى جازۋ مۇمكىندىگى بولادى. ال ەگەر ءسونىپ تۇرسا، وندا ولار باعىتتاۋشى باتىرماعا اينالادى.
Esc - باعدارلامانى اياقتاۋ، وپەراسيانى بولدىرماۋ، كەرى قايتۋ سياقتى امالداردى ورىندايدى؛
Page Up، - ءبىر بەتكە جوعارى Page Down – ءبىر بەتكە تومەن،
F1 – انىقتامانى شاقىرۋ.
Home – كۋرسوردى سويلەمنىڭ باسىنا اپارادى
End – كۋرسوردى سويلەمنىڭ سوڭىنا اپارادى.
Tab - كۋرسورلى ءبىر پوزيسيادان ەكىنشىسىنە اۋىستىرادى.

ەندى وقۋشىلار وسى العان ءبىلىمىمىزدى پىسىقتاۋ ءۇشىن تاپسىرمالار ورىندايمىز:
سين باعدارلاماسىنىڭ كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىسى تاراۋىندا بەرىلگەن 1 تاپسىرمانى ورىندايمىز:
بەرىلەتىن ۋاقىت: 3 مين.
1 - تاپسىرما.
بولعان وقۋشىلار باعالاۋ پاراعىنا كومپيۋتەردەن جانە قاعازعا بەرىلگەن جەتوندار ارقىلى ءوز باعالارىن قويىپ وتىرادى. تاپسىرمانى باعالاۋ جىلدام جانە ساۋاتتى جازا بىلۋىنە قويىلادى.

- ال ەندى ەكىنشى تاپسىرمالارىڭ پەرنەتاقتامەن جۇمىس. ستاندارتتى باعدارلامادان WordPad
باعدارلاماسىن اشىپ، بەرىلگەن ءماتىندى تەرىپ، ونىڭ ءتۇسىن وزگەرتەمىز، ادەمىلەيمىز. بەرىلەتىن ۋاقىت – 5 مين.
تاپسىرمانى ورىنداپ بولعان وقۋشىلاردى باعالايمىن. جەتونعا بايلانىستى باعالاۋ پاراعىن تولتىرامىز.

- 3 تاپسىرمالارىڭ داپتەرمەن جۇمىس. پەرنەتاقتانىڭ جۇمىس جاساۋ مۇمكىندىكتەرىن جازىپ
وتىرامىز. بەرىلەتىن ۋاقىت – 5مين.
تاپسىرمانى ورىنداپ بولعان سوڭ ءار بالاعا سۇراقتى قويىپ، جاۋاپتارىن تىڭداۋ. جەتون تاراتۋ.

بەكىتۋ: كومپيۋتەرگە جازىلعان تەست جۇمىسىن ورىنداتۋ.
قورىتىندىلاۋ:
سونىمەن وقۋشىلار، ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدا كومپيۋتەردىڭ سىرتقى قۇرىلعىلارىمەن تانىستىق. ونىڭ ىشىندە نەگىزگى قۇرىلعىلارى مونيتور مەن پەرنەتاقتانىڭ نەگىزگى قىزمەتتەرى مەن مۇمكىندىكتەرىن ۇعىندىق. پەرنەتاقتامەن جۇمىس جاساپ، قولىمىزدى جاتتىقتىردىق.
مونيتور قانداي قۇرىلعى ەكەن؟
پەرنەتاقتا بىزگە نە ءۇشىن كەرەك ەكەن؟
ولار بولماسا كومپيۋتەرىمىز جۇمىس جاساي ما؟

ۇيگە تاپسىرما: 2. 2 تاقىرىپتى وقىپ شىعۋ، قوسىمشا مالىمەتتەر جيناۋ. كومپيۋتەردىڭ زيانى مەن پايداسى جايلى شاعىن ەسسە جازىپ كەلۋ.
باعالاۋ: باعالاۋ پاراعى ارقىلى باعالاۋ جانە قوسىمشا ساباققا جاقسى ارالاسىپ وتىرعان وقۋشىلاردى ماداقتاۋ.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما