كوركەم ادەبيەت ساباعىنان جىلدىق كۇنتىزبەلىك جانە ساباق جوسپارى
ساران قالاسى، وجبب №4 مەكتەپ
مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ جەتەكشىسى
شايمۇرات دامەش
كوركەم ادەبيەتى.
1. ءبىرىنشى قىركۇيەك ءبىلىم كۇنى
2. كۇز
3. ءازىلحان مەكتەپكە بارادى
4. مەكتەپ
5. بىرىنشىگە بارامىن
6. جومارت كۇز
7. قازاقستان رەسپۋبليكام مەنىڭ
8. انا - ءومىردىڭ گ ۇلى
9. تۇلكى مەن قاسقىر
10. وتان
11. نان قايدان شىعادى؟
12. اتاسىنىڭ بالاسى.
13. قازاقستان جالاۋى
14. كەل، جاڭا جىل
15. تولدەر جىرى: لاق، تورپاق، قوزى، بوتا
16. قىس
17. قىستا قىزىق جۇمىس
18. قاسقىر مەن اي
19. قاڭتار مەن اقپان
20. نە دەۋ كەرەك؟
21. اعاشتار نەگە اشۋلاندى
22. تاتۋ دوسپىز ءبارىمىز
23. انا - ءومىر گ ۇلى
24. ب. مومىش ۇلى «اق اجە»
25. اڭقاۋ ارىستان
26. ناۋرىزىم، ارمىسىڭ
27. تىلەگىمىز - بەيبىت كۇن
28. اكە مەن بالا
29. عارىشكەر
30. كورىكتى كوكتەم
31. جاز
32. ءبىز مەكتەپكە بارامىز.
ساباق جوسپارلارى.
№1
تاقىرىبى: ءبىلىم كۇنى - ءبىرىنشى قىركۇيەك.
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالارعا 1 قىركۇيەك ءبىلىم كۇنى ەكەنىن ايتىپ، ءبىلىم الۋ ماقساتىندا العاش مەكتەپ، بالاباقشا تابالدىرىعىن اتتاعان بالالاردى قۇتتىقتاۋ. ءبىلىمنىڭ قاسيەتى تۋرالى اڭگىمەلەۋ. ەلىمىزدە تەك قانا بەيبىتشىلىك، تىنىشتىق ءۇشىن، ءار ادام وعان اتسالىسۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر: سيقىرلى ساندىق.
ادىس-تاسىلدەرى: سۇراق-جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ.
تاربيە جۇمىسىنىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار؟
- (بالالار جاۋابى) سالەمەتپىز.
- ءقازىر بىزدە كوركەم ادەبيەت ساباعى. ساباققا قاجەتتى قۇرال – جابدىقتاردى الىپ وقۋشى ەرەجەگە ساي وتىرامىز.
پسيحولوگيالىق ءسات.
بالالاردى شەڭبەر جاساپ تۇرعىزىپ، ءبىر - بىرىنە ەرتەڭگىلىك جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىرۋ.
ارمىسىڭ، اسىل كۇن!
ارمىسىڭ، اسىل جىر!
ارمىسىڭ كوك اسپان!
ارمىسىڭ جان دوسىم!
جىلۋىما جىلۋ قوس،
مىنە مەنىڭ قولىم!
- بالالار، ءبىز ءبىر-بىرىمىزدىڭ قولىمىزدان ۇستاسىپ تۇرعاندا نەنى سەزىنەمىز؟
- ەندەشە ءبارىمىز ورنىمىزعا جايعاسامىز.
كىرىسپە اڭگىمە.
- بۇگىنگى ساباق "بەيبىتشىلىك ساباعى" دەپ اتالادى.
- "بەيبىتشىلىك"، "تىنىشتىق"، "ىنتىماقتاستىق"، "دوستىق" دەپ، ءبىر شاڭىراق استىندا تاتۋ ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتقان كوپ ۇلتتى مەملەكەتتىڭ ادامدارىن اتايدى ەكەن.
- سوندىقتان ءبىر سىنىپتا وقيتىن وقۋشىلار دا ءبىر – بىرىمەن تاتۋ بولۋى كەرەك.
- بۇگىن ءبىلىم كۇنى بولعان سوڭ ءار بالا مەكتەپكە ارناپ ولەڭ، تاقپاقتار جاتتاپتى. قانە تىڭداپ كورەيىك.
1. قوش كەلىپسىز بىزگە بۇگىن
پاپالار مەن مامالار
قوش كەلىپسىز قوناق بولىپ
ارداقتى ءبىزدىڭ ۇستازدار
قۇتتىقتايمىز ءبارىڭىزدى
مەرەكەمەن بۇگىنگى
2. ارمىسىزدار، اتا – انالار
بولاشاققا جول باستار
بالالار كەپتى ورتاعا
ءبىلىم دەگەن عاجاپتىڭ
الىپپەسىن مەڭگەرگەن
3. شاشۋ، شاشۋ شاشايىق،
اق ساندىقتى اشايىق.
بۇل مەرەكە، بۇل تويدىڭ،
باستاڭعىسىن جاسايىق.
4. ءوتتى قىزىق كوپ كۇندەر،
6 – جاسقا جەتتىڭدەر.
كەلىڭدەر دە مەكتەپكە،
ءبىر - بىرلەپ وتىڭدەر.
5. ءوستى مىنە ويلارىڭ،
ءوستى مىنە اقىل، ويلارىڭ.
قۋانىشقا ورتاقپىن،
قۇتتى بولسىن تويلارىڭ
6. مەكتەپ انا بولماسا
بالا قۇشاق جايا ما
وقىپ سىننان وتەمىن
ماقساتىما جەتەمىن
ول سىيلىعىڭ تەك سەنىڭ
اياۋلى التىن مەكتەبىم
7. تانۋ ءۇشىن باباڭدى،
تانۋ ءۇشىن اناڭدى.
تانۋ ءۇشىن عالىمدى،
مەكتەپ كەرەك ادامعا!
8. سان جاقسىلار وقىعان
قۇتتى ەكەنسىڭ مەكتەبىم
وقىعانىن توقىعان
قۇت مەكەنىم مەكتەبىم
9. قۋانتۋعا ەلىمدى،
قۋانتۋعا جەرىمدى
قۋانتۋعا جۇرەكتى
قۋانتۋعا تۇلەكتى
مەن مەكتەپكە بارامىن!
10. تاۋداي بيىك تالابىم
شىرقاپ انگە سالامىن
سالتى مەنەن ءسانى بار
مەن مەكتەپكە بارامىن!
11. كۇن نۇرىنداي ءبىلىمنىڭ
كۇنىمەن مول ءبىلىمنىڭ
قۇتتىقتايمىن دوستارىم
قۇتتى بولسىن ۇلى كۇن
بەرەم العاش كەزەكتى
دوستارىما البەتتە
ءان: «سالەم ساعان مەكتەبىم»
سالەم ساعان مەكتەبىم،
سالەم ءبىلىم ورداسى
جاسىل باقتىڭ كوكتەمى،
جاستىق شاقتىڭ جولداسى.
سەننەن ءبىلىپ شىعارمىن،
اسپان بارىن، كۇن بارىن.
سەن ارقىلى ۇعارمىن،
جۇمباق ىلەم سىرلارىن.
سەرگىتۋ ءساتى.
سىلدىر، سىلدىر سۋ،
سىلدىر سۋعا بەتىڭدى جۋ.
جۋىنساڭ سەن ءاردايىم،
اپپاق بەتىڭ، ماڭدايىڭ
سۋرەت سالدىرۋ.
"اشىق اسپان، جارىق كۇن".
قورىتىندى.
كىم كىنالى؟
- كىم سىزدى مىنا پارتانى؟ – دەدى ءمۇعالىم.
- مەن ەمەس، - دەدى ۇسەنبەك:
- مەن ەمەس، - دەدى ءۇمىت:
- مەن ەمەس، - دەپ كۇمىس ايتتى:
- بۇعان جالعىز كىنالى – ەلەمەس ءۇنسىز تۇرىپ قالدى.
سۇراق – جاۋاپ.
- اڭگىمە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- بۇگىنگى ساباقتا نەنى مەڭگەردىك؟
- بۇگىن قانداي كۇن؟
- سەندەر قايدا كەلدىڭدەر؟
- مەكتەپ ۇنادى ما؟
- ەندەشە وسى التىن ۇيا مەكتەپتەرىڭدە سەندەر 11 جىل بىرگە وقيسىڭدار. ەشقاشان ءبىر – ءبىرىڭدى رەنجىتپەڭدەر. ساباقتى جاقسى وقىڭدار. انالارىڭ مەن اكەلەرىڭدى، اتا - اجەلەرىڭدى تىڭداڭدار. ۇقىپتى بولىڭدار. ويتكەنى وقۋشىنىڭ ءوز زاتىنا قاراپ، تازا ۇستاۋى وتە ماڭىزدى.
ولەڭدى جاتتاۋ
قيىنعا توزۋگە
جاماننان بەزۋگە
جاقسىلىق جاساۋعا
قامقورى ۇل، قىزدىڭ،
ءمۇعالىم ول ءبىزدىڭ.
№2
تاقىرىبى: كۇز.
ماقساتى: بالالاردىڭ كۇز مەزگىلى جايىندا ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ "كۇز" ولەڭىن وقىپ بەرۋ، ءتۇسىندىرۋ، جاتتاۋ.
ادىس-تاسىلدەرى: سۇراق-جاۋاپ، كورسەتۋ، جاتتاۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، پلاكاتتار.
تاربيە جۇمىسىنىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار؟
- (بالالار جاۋابى) سالەمەتپىز.
- ءقازىر بىزدە كوركەم ادەبيەت ساباعى. ساباققا قاجەتتى قۇرال – جابدىقتاردى الىپ وقۋشى ەرەجەگە ساي وتىرامىز.
پسيحولوگيالىق ءسات.
كۇندەي جىلى بول!
الماداي ءتاتتى بول!
دوپتاي كوڭىلدى بول!
ايناداي جارىق بول!
جۇزىك سياقتى ادەمى بول!
سۇراق جاۋاپ.
- بالالار ءقازىر قاي مەزگىل؟
- كۇز.
- كۇز مەزگىلىنىڭ قاي ايى؟
- ءبىرىنشى.
- جالپى كۇز مەزگىلىندە نەشە اي بولادى؟
- ءۇش.
- كۇز مەزگىلىندە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- جاپىراق سارعايادى، كۇن سۋىتادى، جاڭبىر جاۋىپ، ادامدار قىس مەزگىلىنە دايىندىق جاسايدى.
- قۇستار نە ىستەيدى؟
- جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. ونداي قۇستاردى «جىل قۇسى دەيمىز». ولار ءوز ەلىنە كوكتەم مەزگىلىندە كەلەدى. ويتكەنى سۋىق كۇندەردە ولارعا تاماق تاۋىپ جەۋ قيىنعا سوعادى.
- ادامدار قىسقا قالاي دايىندالادى؟
- ەگىندەرىن جيناپ، قىس مەزگىلىنە دايىندىق جاسايدى. وتىن، كومىر ءتۇسىرىپ الادى.
- جان – جانۋارلار كۇزدە نە ىستەيدى؟
- ولار دا قىسقى ازىعىن وزدەرىنىڭ ءىنى مەن اپانىنا جيناپ اپ، ۇزاق ۇيقىعا كەتەدى ەكەن. مىسالى ايۋ – بال، جاپىراق جيناپ السا، ءتيىن – جاڭعاق، ساڭىراۋقۇلاق، جاپىراق جيناپ الادى ەكەن. ال قويان ءوزىنىڭ ءتۇسىن ەكى رەت اۋىستىرادى. ول كۇزدە، كوكتەمدە، جازدا - قوڭىر، ال قىستا - اق بولىپ وزگەرەدى. سەبەبى ول وتە قورقاق جانۋار. سوندىقتان ول جىلى كەزدەردە اعاش بۇتاعى سياقتى، سۋىقتا قار سياقتى بۇعىپ جاتا قالادى ەكەن.
اڭگىمە
جەمىس.
ەرنۇر اكەسىمەن اۋىل ماڭىنداعى الما باعىن ارالادى. بىرەۋلەر پىسكەن جەمىستى جيناپ جاتىر ەكەن.
ەرنۇر اكەسىنە:
- اكە، اعاشتار ادامعا تەگىن جەمىس بەرەدى عوي. ال ادامدار نەگە ونى اقشاعا ساتادى؟ – دەدى.
توسىن سۇراققا اكەسى ۇندەمەي قالادى.
سۇراق – جاۋاپ
- اڭگىمە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- سەن المانى نە ىستەر ەدىڭ؟
- نەگە المانى تەگىن بەرە سالمايمىز؟
- وتە جاقسى، المانى ءوسىرۋ ءۇشىن دە ادام ەڭبەكتەنەدى ەمەس پە؟ سوندىقتان ماڭداي تەرىڭمەن تاپقان اقشانىڭ ەش ۇياتى جوق.
كۇز. اباي قۇنانبايەۆ.
سۇر بۇلت ءتۇسى سۋىق قاپتايدى اسپان،
كۇز بولىپ دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
بىلمەيمىن تويعانى ما، توڭعانى ما،
جىلقى ويناپ، بيە قاشقان، تاي جارىسقان.
- بۇل ولەڭدە جىلدىڭ قاي مەزگىلى تۋرالى ايتىلعان؟
- كۇز.
- اباي قۇنانبايەۆ كىم؟
- اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ.
- اباي اتامىزدىڭ باسقا قىس، جاز، كوكتەم مەزگىلدەرىنە ارنالعان ولەڭدەرىن بىلەمىز بە؟
كۇز مەزگىلىنە بايلانىستى ولەڭدەر وقۋ.
كۇز I. جانسۇگىروۆ
وي، بالالار، بالالار،
قوڭىرقاي كۇز بولىپتى.
قۋراپ جاپىراق سولىپتى.
ەل ەگىنىن ورىپتى.
وي، بالالار، بالالار،
وينالىق تا، كۇلەلىك،
ەندى وقۋعا كىرەلىك.
كۇزگى جاپىراقتار ق. جۇماعالييەۆ
جايدارى كۇز، جارقىن كۇز،
اياۋلى كۇز، التىن كۇز.
دانگە تولى ەن دالام
دارياداي شالقىپ ءجۇر.
مەيىرلى كۇز، مىرزا كۇز
سىيلىعىڭا ىرزامىز.
اپپاق اراي تاڭىڭدا،
شومىلامىز نۇرعا ءبىز.
كۇندى كورسە تولعانار،
بۇلتتى كورسە شامدالار،
قىستى ءقازىر جولاتپا،
تولا ءتۇسسىن قامبالار.
كوك اسپانىڭ مولدىرەپ،
التىن كۇزىم ەلجىرەپ،
اسىر سالىپ جۇرە بەر،
سارى كويلەگىڭ جەلبىرەپ.
كۇزگى جاپىراقتار ق شاڭعىتبايەۆ.
التىن، سارى، قىزىل، كوك،
الۋان - الۋان جاپىراق،
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى جالبىراپ.
تاۋدان سالقىن جەل سوقسا،
سىبدىرلايدى قالتىراپ،
جاقىن قالدى جەلتوقسان،
جابىرقايدى جاپىراق.
سەرگىتۋ مينۋتى.
كەل، بالالار كۇلەيىك!
كۇلكىمەنەن تۇلەيىك!
قاباق تۇيگەن نە كەرەك،
كوڭىلدى بوپ جۇرەيىك!
ديداكتيكالىق ويىن.
"قاي مەزگىل؟"
- بالالار مەن ءقازىر سۇراق قويامىن، سەندەر قاي مەزگىل ەكەنىن قول كوتەرۋ ارقىلى ايتىپ بەرەسىڭدەر.
- دۇنيەنىڭ ءبارى ساپ – سارى تۇسكە اينالادى. ول قاي مەزگىل.
- كۇز.
- كۇن سۋىتىپ، جەر ، ۇيلەر اق كورپە جامىلادى. ول قاي مەزگىل؟
- قىس
- جان – جانۋارلار ۇيقىسىنان ويانىپ، جەرگە كوك شىعىپ، ءتورت تۇلىك تولدەپ، جىلى جاقتان قۇستار ۇشىپ كەلەدى. بۇل قاي مەزگىل؟
- كوكتەم.
- ەڭ جاقسى ۋاقىت، بالالار ۇزاق ۋاقىتقا دەمالىسقا شىعادى، سۋعا شومىلىپ، ساياحاتقا شىعامىز. ول قاي مەزگىل؟
- جاز.
قورتىندىلاۋ.
- بۇگىن ساباقتا قانداي تاقىرىپتى وتتىك، نە تۋرالى ايتتىق؟
- كۇز مەزگىلى ۇناي ما؟
- كۇزدە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- كۇز مەزگىلىنە ارناپ ءوز ويىڭنان ولەڭ شىعار.
جۇمباق:
جيىپ - تەرىپ بولاتىن،
قامباعا استىق تولاتىن،
قىزىل قىرمان وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
(كۇز)
مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ جەتەكشىسى
شايمۇرات دامەش
كوركەم ادەبيەتى.
1. ءبىرىنشى قىركۇيەك ءبىلىم كۇنى
2. كۇز
3. ءازىلحان مەكتەپكە بارادى
4. مەكتەپ
5. بىرىنشىگە بارامىن
6. جومارت كۇز
7. قازاقستان رەسپۋبليكام مەنىڭ
8. انا - ءومىردىڭ گ ۇلى
9. تۇلكى مەن قاسقىر
10. وتان
11. نان قايدان شىعادى؟
12. اتاسىنىڭ بالاسى.
13. قازاقستان جالاۋى
14. كەل، جاڭا جىل
15. تولدەر جىرى: لاق، تورپاق، قوزى، بوتا
16. قىس
17. قىستا قىزىق جۇمىس
18. قاسقىر مەن اي
19. قاڭتار مەن اقپان
20. نە دەۋ كەرەك؟
21. اعاشتار نەگە اشۋلاندى
22. تاتۋ دوسپىز ءبارىمىز
23. انا - ءومىر گ ۇلى
24. ب. مومىش ۇلى «اق اجە»
25. اڭقاۋ ارىستان
26. ناۋرىزىم، ارمىسىڭ
27. تىلەگىمىز - بەيبىت كۇن
28. اكە مەن بالا
29. عارىشكەر
30. كورىكتى كوكتەم
31. جاز
32. ءبىز مەكتەپكە بارامىز.
ساباق جوسپارلارى.
№1
تاقىرىبى: ءبىلىم كۇنى - ءبىرىنشى قىركۇيەك.
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالارعا 1 قىركۇيەك ءبىلىم كۇنى ەكەنىن ايتىپ، ءبىلىم الۋ ماقساتىندا العاش مەكتەپ، بالاباقشا تابالدىرىعىن اتتاعان بالالاردى قۇتتىقتاۋ. ءبىلىمنىڭ قاسيەتى تۋرالى اڭگىمەلەۋ. ەلىمىزدە تەك قانا بەيبىتشىلىك، تىنىشتىق ءۇشىن، ءار ادام وعان اتسالىسۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر: سيقىرلى ساندىق.
ادىس-تاسىلدەرى: سۇراق-جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ.
تاربيە جۇمىسىنىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار؟
- (بالالار جاۋابى) سالەمەتپىز.
- ءقازىر بىزدە كوركەم ادەبيەت ساباعى. ساباققا قاجەتتى قۇرال – جابدىقتاردى الىپ وقۋشى ەرەجەگە ساي وتىرامىز.
پسيحولوگيالىق ءسات.
بالالاردى شەڭبەر جاساپ تۇرعىزىپ، ءبىر - بىرىنە ەرتەڭگىلىك جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىرۋ.
ارمىسىڭ، اسىل كۇن!
ارمىسىڭ، اسىل جىر!
ارمىسىڭ كوك اسپان!
ارمىسىڭ جان دوسىم!
جىلۋىما جىلۋ قوس،
مىنە مەنىڭ قولىم!
- بالالار، ءبىز ءبىر-بىرىمىزدىڭ قولىمىزدان ۇستاسىپ تۇرعاندا نەنى سەزىنەمىز؟
- ەندەشە ءبارىمىز ورنىمىزعا جايعاسامىز.
كىرىسپە اڭگىمە.
- بۇگىنگى ساباق "بەيبىتشىلىك ساباعى" دەپ اتالادى.
- "بەيبىتشىلىك"، "تىنىشتىق"، "ىنتىماقتاستىق"، "دوستىق" دەپ، ءبىر شاڭىراق استىندا تاتۋ ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتقان كوپ ۇلتتى مەملەكەتتىڭ ادامدارىن اتايدى ەكەن.
- سوندىقتان ءبىر سىنىپتا وقيتىن وقۋشىلار دا ءبىر – بىرىمەن تاتۋ بولۋى كەرەك.
- بۇگىن ءبىلىم كۇنى بولعان سوڭ ءار بالا مەكتەپكە ارناپ ولەڭ، تاقپاقتار جاتتاپتى. قانە تىڭداپ كورەيىك.
1. قوش كەلىپسىز بىزگە بۇگىن
پاپالار مەن مامالار
قوش كەلىپسىز قوناق بولىپ
ارداقتى ءبىزدىڭ ۇستازدار
قۇتتىقتايمىز ءبارىڭىزدى
مەرەكەمەن بۇگىنگى
2. ارمىسىزدار، اتا – انالار
بولاشاققا جول باستار
بالالار كەپتى ورتاعا
ءبىلىم دەگەن عاجاپتىڭ
الىپپەسىن مەڭگەرگەن
3. شاشۋ، شاشۋ شاشايىق،
اق ساندىقتى اشايىق.
بۇل مەرەكە، بۇل تويدىڭ،
باستاڭعىسىن جاسايىق.
4. ءوتتى قىزىق كوپ كۇندەر،
6 – جاسقا جەتتىڭدەر.
كەلىڭدەر دە مەكتەپكە،
ءبىر - بىرلەپ وتىڭدەر.
5. ءوستى مىنە ويلارىڭ،
ءوستى مىنە اقىل، ويلارىڭ.
قۋانىشقا ورتاقپىن،
قۇتتى بولسىن تويلارىڭ
6. مەكتەپ انا بولماسا
بالا قۇشاق جايا ما
وقىپ سىننان وتەمىن
ماقساتىما جەتەمىن
ول سىيلىعىڭ تەك سەنىڭ
اياۋلى التىن مەكتەبىم
7. تانۋ ءۇشىن باباڭدى،
تانۋ ءۇشىن اناڭدى.
تانۋ ءۇشىن عالىمدى،
مەكتەپ كەرەك ادامعا!
8. سان جاقسىلار وقىعان
قۇتتى ەكەنسىڭ مەكتەبىم
وقىعانىن توقىعان
قۇت مەكەنىم مەكتەبىم
9. قۋانتۋعا ەلىمدى،
قۋانتۋعا جەرىمدى
قۋانتۋعا جۇرەكتى
قۋانتۋعا تۇلەكتى
مەن مەكتەپكە بارامىن!
10. تاۋداي بيىك تالابىم
شىرقاپ انگە سالامىن
سالتى مەنەن ءسانى بار
مەن مەكتەپكە بارامىن!
11. كۇن نۇرىنداي ءبىلىمنىڭ
كۇنىمەن مول ءبىلىمنىڭ
قۇتتىقتايمىن دوستارىم
قۇتتى بولسىن ۇلى كۇن
بەرەم العاش كەزەكتى
دوستارىما البەتتە
ءان: «سالەم ساعان مەكتەبىم»
سالەم ساعان مەكتەبىم،
سالەم ءبىلىم ورداسى
جاسىل باقتىڭ كوكتەمى،
جاستىق شاقتىڭ جولداسى.
سەننەن ءبىلىپ شىعارمىن،
اسپان بارىن، كۇن بارىن.
سەن ارقىلى ۇعارمىن،
جۇمباق ىلەم سىرلارىن.
سەرگىتۋ ءساتى.
سىلدىر، سىلدىر سۋ،
سىلدىر سۋعا بەتىڭدى جۋ.
جۋىنساڭ سەن ءاردايىم،
اپپاق بەتىڭ، ماڭدايىڭ
سۋرەت سالدىرۋ.
"اشىق اسپان، جارىق كۇن".
قورىتىندى.
كىم كىنالى؟
- كىم سىزدى مىنا پارتانى؟ – دەدى ءمۇعالىم.
- مەن ەمەس، - دەدى ۇسەنبەك:
- مەن ەمەس، - دەدى ءۇمىت:
- مەن ەمەس، - دەپ كۇمىس ايتتى:
- بۇعان جالعىز كىنالى – ەلەمەس ءۇنسىز تۇرىپ قالدى.
سۇراق – جاۋاپ.
- اڭگىمە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- بۇگىنگى ساباقتا نەنى مەڭگەردىك؟
- بۇگىن قانداي كۇن؟
- سەندەر قايدا كەلدىڭدەر؟
- مەكتەپ ۇنادى ما؟
- ەندەشە وسى التىن ۇيا مەكتەپتەرىڭدە سەندەر 11 جىل بىرگە وقيسىڭدار. ەشقاشان ءبىر – ءبىرىڭدى رەنجىتپەڭدەر. ساباقتى جاقسى وقىڭدار. انالارىڭ مەن اكەلەرىڭدى، اتا - اجەلەرىڭدى تىڭداڭدار. ۇقىپتى بولىڭدار. ويتكەنى وقۋشىنىڭ ءوز زاتىنا قاراپ، تازا ۇستاۋى وتە ماڭىزدى.
ولەڭدى جاتتاۋ
قيىنعا توزۋگە
جاماننان بەزۋگە
جاقسىلىق جاساۋعا
قامقورى ۇل، قىزدىڭ،
ءمۇعالىم ول ءبىزدىڭ.
№2
تاقىرىبى: كۇز.
ماقساتى: بالالاردىڭ كۇز مەزگىلى جايىندا ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ "كۇز" ولەڭىن وقىپ بەرۋ، ءتۇسىندىرۋ، جاتتاۋ.
ادىس-تاسىلدەرى: سۇراق-جاۋاپ، كورسەتۋ، جاتتاۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، پلاكاتتار.
تاربيە جۇمىسىنىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار؟
- (بالالار جاۋابى) سالەمەتپىز.
- ءقازىر بىزدە كوركەم ادەبيەت ساباعى. ساباققا قاجەتتى قۇرال – جابدىقتاردى الىپ وقۋشى ەرەجەگە ساي وتىرامىز.
پسيحولوگيالىق ءسات.
كۇندەي جىلى بول!
الماداي ءتاتتى بول!
دوپتاي كوڭىلدى بول!
ايناداي جارىق بول!
جۇزىك سياقتى ادەمى بول!
سۇراق جاۋاپ.
- بالالار ءقازىر قاي مەزگىل؟
- كۇز.
- كۇز مەزگىلىنىڭ قاي ايى؟
- ءبىرىنشى.
- جالپى كۇز مەزگىلىندە نەشە اي بولادى؟
- ءۇش.
- كۇز مەزگىلىندە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- جاپىراق سارعايادى، كۇن سۋىتادى، جاڭبىر جاۋىپ، ادامدار قىس مەزگىلىنە دايىندىق جاسايدى.
- قۇستار نە ىستەيدى؟
- جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى. ونداي قۇستاردى «جىل قۇسى دەيمىز». ولار ءوز ەلىنە كوكتەم مەزگىلىندە كەلەدى. ويتكەنى سۋىق كۇندەردە ولارعا تاماق تاۋىپ جەۋ قيىنعا سوعادى.
- ادامدار قىسقا قالاي دايىندالادى؟
- ەگىندەرىن جيناپ، قىس مەزگىلىنە دايىندىق جاسايدى. وتىن، كومىر ءتۇسىرىپ الادى.
- جان – جانۋارلار كۇزدە نە ىستەيدى؟
- ولار دا قىسقى ازىعىن وزدەرىنىڭ ءىنى مەن اپانىنا جيناپ اپ، ۇزاق ۇيقىعا كەتەدى ەكەن. مىسالى ايۋ – بال، جاپىراق جيناپ السا، ءتيىن – جاڭعاق، ساڭىراۋقۇلاق، جاپىراق جيناپ الادى ەكەن. ال قويان ءوزىنىڭ ءتۇسىن ەكى رەت اۋىستىرادى. ول كۇزدە، كوكتەمدە، جازدا - قوڭىر، ال قىستا - اق بولىپ وزگەرەدى. سەبەبى ول وتە قورقاق جانۋار. سوندىقتان ول جىلى كەزدەردە اعاش بۇتاعى سياقتى، سۋىقتا قار سياقتى بۇعىپ جاتا قالادى ەكەن.
اڭگىمە
جەمىس.
ەرنۇر اكەسىمەن اۋىل ماڭىنداعى الما باعىن ارالادى. بىرەۋلەر پىسكەن جەمىستى جيناپ جاتىر ەكەن.
ەرنۇر اكەسىنە:
- اكە، اعاشتار ادامعا تەگىن جەمىس بەرەدى عوي. ال ادامدار نەگە ونى اقشاعا ساتادى؟ – دەدى.
توسىن سۇراققا اكەسى ۇندەمەي قالادى.
سۇراق – جاۋاپ
- اڭگىمە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- سەن المانى نە ىستەر ەدىڭ؟
- نەگە المانى تەگىن بەرە سالمايمىز؟
- وتە جاقسى، المانى ءوسىرۋ ءۇشىن دە ادام ەڭبەكتەنەدى ەمەس پە؟ سوندىقتان ماڭداي تەرىڭمەن تاپقان اقشانىڭ ەش ۇياتى جوق.
كۇز. اباي قۇنانبايەۆ.
سۇر بۇلت ءتۇسى سۋىق قاپتايدى اسپان،
كۇز بولىپ دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
بىلمەيمىن تويعانى ما، توڭعانى ما،
جىلقى ويناپ، بيە قاشقان، تاي جارىسقان.
- بۇل ولەڭدە جىلدىڭ قاي مەزگىلى تۋرالى ايتىلعان؟
- كۇز.
- اباي قۇنانبايەۆ كىم؟
- اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ.
- اباي اتامىزدىڭ باسقا قىس، جاز، كوكتەم مەزگىلدەرىنە ارنالعان ولەڭدەرىن بىلەمىز بە؟
كۇز مەزگىلىنە بايلانىستى ولەڭدەر وقۋ.
كۇز I. جانسۇگىروۆ
وي، بالالار، بالالار،
قوڭىرقاي كۇز بولىپتى.
قۋراپ جاپىراق سولىپتى.
ەل ەگىنىن ورىپتى.
وي، بالالار، بالالار،
وينالىق تا، كۇلەلىك،
ەندى وقۋعا كىرەلىك.
كۇزگى جاپىراقتار ق. جۇماعالييەۆ
جايدارى كۇز، جارقىن كۇز،
اياۋلى كۇز، التىن كۇز.
دانگە تولى ەن دالام
دارياداي شالقىپ ءجۇر.
مەيىرلى كۇز، مىرزا كۇز
سىيلىعىڭا ىرزامىز.
اپپاق اراي تاڭىڭدا،
شومىلامىز نۇرعا ءبىز.
كۇندى كورسە تولعانار،
بۇلتتى كورسە شامدالار،
قىستى ءقازىر جولاتپا،
تولا ءتۇسسىن قامبالار.
كوك اسپانىڭ مولدىرەپ،
التىن كۇزىم ەلجىرەپ،
اسىر سالىپ جۇرە بەر،
سارى كويلەگىڭ جەلبىرەپ.
كۇزگى جاپىراقتار ق شاڭعىتبايەۆ.
التىن، سارى، قىزىل، كوك،
الۋان - الۋان جاپىراق،
كۇزگى باقتا كۇلىمدەپ،
كوز تارتادى جالبىراپ.
تاۋدان سالقىن جەل سوقسا،
سىبدىرلايدى قالتىراپ،
جاقىن قالدى جەلتوقسان،
جابىرقايدى جاپىراق.
سەرگىتۋ مينۋتى.
كەل، بالالار كۇلەيىك!
كۇلكىمەنەن تۇلەيىك!
قاباق تۇيگەن نە كەرەك،
كوڭىلدى بوپ جۇرەيىك!
ديداكتيكالىق ويىن.
"قاي مەزگىل؟"
- بالالار مەن ءقازىر سۇراق قويامىن، سەندەر قاي مەزگىل ەكەنىن قول كوتەرۋ ارقىلى ايتىپ بەرەسىڭدەر.
- دۇنيەنىڭ ءبارى ساپ – سارى تۇسكە اينالادى. ول قاي مەزگىل.
- كۇز.
- كۇن سۋىتىپ، جەر ، ۇيلەر اق كورپە جامىلادى. ول قاي مەزگىل؟
- قىس
- جان – جانۋارلار ۇيقىسىنان ويانىپ، جەرگە كوك شىعىپ، ءتورت تۇلىك تولدەپ، جىلى جاقتان قۇستار ۇشىپ كەلەدى. بۇل قاي مەزگىل؟
- كوكتەم.
- ەڭ جاقسى ۋاقىت، بالالار ۇزاق ۋاقىتقا دەمالىسقا شىعادى، سۋعا شومىلىپ، ساياحاتقا شىعامىز. ول قاي مەزگىل؟
- جاز.
قورتىندىلاۋ.
- بۇگىن ساباقتا قانداي تاقىرىپتى وتتىك، نە تۋرالى ايتتىق؟
- كۇز مەزگىلى ۇناي ما؟
- كۇزدە قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- كۇز مەزگىلىنە ارناپ ءوز ويىڭنان ولەڭ شىعار.
جۇمباق:
جيىپ - تەرىپ بولاتىن،
قامباعا استىق تولاتىن،
قىزىل قىرمان وينايتىن،
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
(كۇز)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
